Zakażenia szpitalne

Zakażenie szpitalne

Definicja

Zakażeniem szpitalnym określa się każde

zakażenie które nie występowało, ani nie

znajdowało się w okresie wylęgania przy

przyjęciu chorego do szpitala, a nastąpiło

podczas pobytu w szpitalu.

umownie: zakażenia występujące po 48

godzinach od przyjęcia do szpitala.

Może ujawnić się zarówno podczas hospitalizacji,

jak i po wypisaniu chorego do domu lub po

przeniesieniu do innego zakładu leczniczego.

Zakażenia szpitalne

Definicje

• Rezerwuar – naturalne, biologiczne

środowisko dla danego mikroorganizmu

umożliwiające mu metabolizm i replikację.

• Źródło zakażenia – miejsce z którego czynnik

chorobotwórczy zostaje przeniesiony na

wrażliwą osobę.

• Kolonizacja – wew. lub zew. obecność

namnażających się drobnoustrojów bez

objawów klinicznych lub odpowiedzi

immunologicznej.

Zakażenia szpitalne

Dane epidemiologiczne

• Przyczyna zgonu: bezpośrednia – 3 %;

pośrednia – 10 %

• Koszt: USA 3-5 miliardów USD/rok

Polska ???

• Częstość występowania: 9% wszystkich

pacjentów (wg WHO)

Zakażenia szpitalne

Etiologia

• Wirusy:

- RSV, grypy, paragrypy, coxackie, varicella-
zoster, rotawirusy, odry, różyczki, świnki
- HBV, HCV, HIV, CMV

Zakażenia szpitalne

Etiologia

• Bakterie:

Staphylococcus aureus, Staphylococcus
epidermidis, Enterococcus faecalis, E. coli,
Proteus sp., Klebsiella sp., Enterobacter sp.,
Pseudomonas aeruginosa, Bacteroides sp.,
tlenowe pałeczki G(-): Acinetobacter,
Stenotrophomonas.

• MRSA - 35% szczepów S. aureus.

Zakażenia szpitalne

Etiologia

• Grzyby:

Candida albicans i inne drożdżaki, Aspergillus
sp.

Zakażenia szpitalne

Drogi szerzenia

• powietrzno kropelkowa – np. wirus grypy,

różyczki, świnki, prątki gruźlicy, pałeczki
krztuśca, Aspergillus sp.

• kontaktowa – np. zakażenia ran

operacyjnych i noworodków

• pokarmowa – np. Klebsiella i inne pałeczki

G(-), rotawirusy

• źle wyjałowiony sprzęt medyczny – np. HBV,

HCV

Zakażenia szpitalne

Ogólne czynniki ryzyka

• wiek: podeszły,

noworodki, wcześniaki

• choroba podstawowa:

cukrzyca, choroby

nowotworowe, urazy,

oparzenia, wady

wrodzone

• odleżyny, przewlekła

niewydolność nerek,
marskość wątroby,
alkoholizm,
neutropenia,
przeszczepy
narządów

Związane z biologicznym stanem
chorego:

Zakażenia szpitalne

Ogólne czynniki ryzyka

• zabiegi operacyjne
• immunosupresja

(farmako-,

radioterapia)

• cewnikowanie naczyń

krwionośnych

• cewnikowanie

pęcherza moczowego

• intubacja,

mechaniczna
wentylacja płuc

• hemodializa, dializa

otrzewnowa

• długi czas

hospitalizacji

Związane z metodami terapeutycznymi i
diagnostycznymi:

Zakażenia szpitalne

Postacie kliniczne

• zakażenia dróg moczowych - 42,5% - 30,9%
• zakażenia dróg oddechowych

- 24,2% -

18,1%

• zakażenia krwi (posocznice) - 14,6% - 10,2%
• zakażenia miejscowe

- 10,6% - 19,5%

• zakażenia ran operacyjnych - 0% - 11,3%
• inne - 8,1% - 10,0%

Zakażenia dróg moczowych

Postacie kliniczne

• Bakteriuria bezobjawowa > 10

bakterii/ml

• Objawowe zakażenie dróg moczowych

Zakażenia dróg moczowych

Objawowe zakażenie dróg

moczowych

(min. 2 z wymienionych objawów)

• gorączka > 38,0 °C
• posiew moczu > 10

(nie więcej niż

dwa drobnoustroje)

• parcie na mocz, dyzuria
• ropomocz - > 10 leuk./μl
• 2x dodatni posiew moczu < 10

chorego na antybiotykoterapii

Zakażenia dróg moczowych

Czynniki ryzyka

• cewnik moczowy – 70% - bakteriuria

30% - zak. objawowe

• 1x cewnikowanie – ryzyko 6%
• czas cewnikowania – ryzyko 1-5%/dzień
• worek z moczem unoszony powyżej

poziomu pęcherza

• cukrzyca

Zakażenia dróg moczowych

Etiologia

• pałeczki G(-) – 59%; ziarniaki – 26%;

grzyby – 13%

• E. coli, Pseudomonas aeruginosa,

Enterococcus sp., Klebsiella sp., Candida

sp.

• 3% bakteriemia

Zakażenia układu

oddechowego

Przyczyny

• aspiracja soku żołądkowego
• rozsiew krwiopochodny
• intubacja dotchawicza, tracheostomia,

mechaniczna wentylacja (73% wszystkich
przyczyn)

Zakażenia układu

oddechowego

Zapalenie płuc

• śmiertelność – 5 - 35 %
• etiologia: P. aeruginosa, S. aureus,

Klebsiella sp., Enterobacter sp., Proteus
sp., Candida sp.

• 7% bakteriemia
• kolonizacja

Zakażenia układu

oddechowego

Objawy zapalenia płuc

• gorączka > 38 °C
• zmiany osłuchowe, kaszel
• świeże zmiany rtg
• ropna plwocina
• zaburzenia oddychania
• izolacja drobnoustroju z aspiratu,

plwociny lub krwi

Zakażenia krwi

Przyczyny

• wysiew z ognisk zakażenia w

układzie moczowym, ranach
operacyjnych, płucach, skórze

• cewnikowanie naczyń – 50 %

Zakażenia krwi

Czynniki ryzyka

• cewnikowanie naczyń (umiejscowienie,

rodzaj)

• żywienie pozajelitowe
• zabiegi operacyjne
• immunosupresja
• hemodializa
• długotrwała hospitalizacja

Zakażenia krwi

Etiologia

• Enterobacteriacae (E. coli, Klebsiella),

gronkowce koag(-), Pseudomonas
aeruginosa, Staphylococcus aureus,
Candida sp.

• w związku z cewnikowaniem naczyń:

Staphylococcus epidermidis (33%),
Staphylococcus aureus (24%)

Zakażenia krwi

Objawy kliniczne

• gorączka > 38,0

• dreszcze
• spadek ciśnienia
• zaburzenia

oddychania

• bóle brzucha
• wymioty
• biegunka
• zaburzenia

świadomości

Zakażenia krwi

Profilaktyka

• aseptyka zakładania
• opatrunek
• kontrola miejsca wkłucia
• cewniki o zmniejszonych

właściwościach adhezyjnych

Zakażenia ran operacyjnych

• ropienie, rozejście rany, posiew (+) lub (-)
• zabiegi czyste – 2 %; zabiegi brudne – 40 %
• czynniki ryzyka: wiek, długa hospitalizacja

przed zabiegiem, otyłość, cukrzyca,

niedożywienie, zaburzenia odporności

• etiologia: S. aureus, E. coli, Enterococcus

faecalis

Odleżyny

• czynniki ryzyka: niewłaściwe

ułożenie ciała chorego leżącego,
brak możliwości ruchu, otyłość,
niedożywienie, niedokrwistość

• etiologia: S. aureus, pałeczki G(-),

beztlenowce

Zapalenia opon mózgowo-

rdzeniowych

• po zabiegach neurochirurgicznych
• po zabiegach laryngologicznych
• po znieczuleniach POP i ZOP
• po nakłuciach lędźwiowych
• etiologia: S. epidermidis, E. coli,

Klebsiella