Żywność modyfikowana genetycznie, żywność funkcjonalna.

Żywność

modyfikowana

genetycznie,

żywność

funkcjonalna.



Każdy organizm zawiera w jądrach

komórek stały zapis, instrukcję swojej

budowy i czynności. Ten wzór każdego

życia jest zapisany za pomocą genów.

Geny to fragmenty DNA. Język genów jest

taki sam u bakterii, pierwotniaków,

grzybów, roślin, zwierząt i człowieka.

Kompletna informacja genetyczna jest

zawarta w jądrze komórkowym - w

haploidalnym zestawie chromosomów,

zwanym genomem.



Organizmy transgeniczne to organizmy

wyższe, do których genomu wprowadzono

nowy gen. Wprowadzony dodatkowo gen

to transgen. Jest on wbudowywany na

stałe do genomu i przekazywany

następnym pokoleniom zgodnie z prawami

genetyki.

Jeść albo nie jeść - oto

jest pytanie?!



Czy GMO rzeczywiście mogą być szkodliwe?

W jaki sposób geny przeniesione z innych

gatunków mogą nam zaszkodzić?

Najpowszechniej wskazywanym zagrożeniem

jest toksyczność nowego genu i jego

produktów - białek, które mogą spowodować

niezamierzone zmiany w procesach

metabolicznych. Poprzez nadekspresję

farmakologicznie aktywnych substancji

nieznany jest ich wpływ na konkretny pokarm

w porównaniu z niezmienionym. Nowe białka

mogą również stać się potencjalnymi

alergenami powodując uczulenia pokarmowe

lub zaburzenia metabolizmu.



GMO, czyli organizmy zmodyfikowane

genetycznie to rośliny, zwierzęta i

drobnoustroje, których geny zostały

celowo zmienione przez człowieka.

Rekombinacja DNA i inne pokrewne

techniki pozwalają tworzyć organizmy

o odmiennych właściwościach niż

macierzy gatunek. Pierwszy "GMO"

został stworzony w 1973 przez

Stanley Cohena i Herberta Boyer'a.



Zmiany te mają generalnie jeden cel -
maksymalizację plonów i redukcję
kosztów. Naukowcy poprzez
transgeniczne manipulacje starają się
rozwiązać problem głodu w niektórych
rejonach świata. Jednym z przykładów
może być np. "złoty ryż" (Golden Rice),

w którego ziarnach produkowany jest

beta karoten, który po spożyciu może
być zamieniony w organizmie w
witaminę A.



Pierwszy produkt modyfikowany

genetycznie został wprowadzony na

rynek a 1994 roku. Był to dłużej

utrzymujący świeżość pomidor -

Flavr Savr.



Od tego czasu zmodyfikowana

została już większość roślin

mających znaczenie gospodarcze.

Obecnie powierzchnia upraw roślin

transgenicznych szybko rośnie i

wynosi 4% globalnego areału upraw.



Najwięcej powierzchnię upraw

zajmuje soja (60%), kukurydza

(23%), bawełna, rzepak, inne: ryż,

papaja, ziemniaki.

Krajami o największej powierzchni

upraw roślin transgenicznych są

Stany Zjednoczone (59%

globalnego areału) krajem jest

Argentyna (20%), następnie

Kanada, Brazylia, Chiny (po 5-6%).



Transgeniczna soja i kukurydza są

stosowane jako dodatki do wyrobów
cukierniczych, koncentratów
spożywczych, margaryny,

miksy masła i oleju, przypraw,

serów, napojów fermentowanych,

mleka sojowego dla niemowląt itd.
Preparaty sojowe używane są do

wytworzenia 60% wędlin.



Prawdopodobnie, aż 60% produktów

spożywczych na sklepowych półkach

zawiera substancje modyfikowane

genetycznie.



Okazuje się (choć pewności jeszcze

nie ma ), że żywność transgeniczna

może być rakotwórcza, alergizująca,

toksyczna.



Może także uodparniać nasz

organizm na działanie antybiotyków.



Żywność transgeniczna nie różni się od

tradycyjnej wyglądem, barwą, smakiem

czy innymi cechami organoleptycznymi.



Żywność modyfikowana genetycznie

ma rzeszę zwolenników, ale i armię

przeciwników. Na razie nie wiadomo,

jakie skutki przyniesie konsumpcja

zmodyfikowanej chemicznie żywności.

Stąd biorą się liczne protesty w krajach

zachodnich, a ostatnio także w Polsce

(import z USA transgenicznej kukurydzy)

Modyfikowanie cech roślin

ukierunkowane jest na:



tolerancję na herbicydy



odporność na chwasty



polepszenie cech

organoleptycznych,
żywieniowych i produkcyjnych



odporność na owady i szkodniki



odporność na choroby wywołane

wirusami i grzybami

Dlaczego nie ufamy

biotechnologom i

genetykom?!



Część Polaków postrzega modyfikowaną

genetycznie żywność jako coś

negatywnego. Ogromny pomidor, piękna

żółta kukurydza, czy soja w wielu

przetworzonych produktach. Skąd w nas

sprzeciw i wyobrażenia o tym, że

modyfikowana żywność jest

niebezpieczna?

Warto poznać odpowiedzieć na to

pytanie, a przede wszystkim, co nieco

poznać świat biotechnologii, inżynierii

genetycznej...



WHO wraz z Organizacją Narodów

Zjednoczonych ds. Wyżywienia i

Rolnictwa (FAO) i Programem

Narodów Zjednoczonych do spraw

Środowiska (UNEP) wspólnie

pomagają krajom wprowadzającym

produkty GM przeprowadzić

badaniach pod każdym kątem ich

wpływu na ludzkie zdrowie i

środowisko naturalne.

Czy kupił(a)by Pan/i produkt spożywczy z żywności modyfikowanej genetycznie jeśli

jego cena byłaby

znacząco niższa

, od porównywalnego produktu nie zawierającego

żywności modyfikowanej genetycznie?

Polska i Europa wobec GMO



Polskie przepisy zobowiązują do etykietowania

żywności i pełnej informacji o modyfikacjach. Prawo

nie zabrania upraw po wcześniejszym wydaniu

zezwolenia.



Przeciw GMO w Polsce występuje szereg organizacji

pozarządowych. Między innymi są to Federacja

Zielonych, Polski Klub Ekologiczny, Społeczny

Instytut Ekologiczny oraz organizacje

konsumenckie, takie jak: Stowarzyszenie Ochrony

Zdrowia Konsumentów, Medyczne Centrum

Konsumenckie i wiele innych.



W Europie w 1998 roku wstrzymano wydawanie

zezwoleń na wprowadzanie na rynek genetycznie

zmodyfikowanej żywności. Firmy NESTLE,

DANONE i UNI LEVER zadeklarowały, że ich towary

są wolne od modyfikacji genetycznych. W Anglii sieć

sklepów TESCO nie sprzedaje modyfikowanej

żywności. W Pradze sklepy TESCO sprzedają taką

żywność z odpowiednią informacją na etykiecie.



Żywność funkcjonalna - żywność,

której poza podstawowym zadaniem,

jakim jest odżywianie, przypisuje się

psychologiczny lub/i fizjologiczny

wpływ na ludzki organizm; może np.

obniżać poziom cholesterolu,

wzmacniać układ odpornościowy,

przywracać równowagę

mikrobiologiczną układu

pokarmowego, wspomagać leczenie

zespołu jelita drażliwego, działać

przeciwzapalnie. Nazywana jest

również żywnością probiotyczną lub

nutraceutyczną (w USA i

Wlk.Brytanii).



Mianem "żywności funkcjonalnej"

określa się taki pokarm, który jest

(może być) elementem codziennej

diety i nadaje się do ogólnego

spożycia. Żywnością funkcjonalną nie

są zatem żadne tabletki, suplementy

odżywcze ani żadne inne środki

farmaceutyczne. Musi to być produkt

otrzymany ze składników naturalnych

i mieć udokumentowany klinicznie

pozytywny efekt prozdrowotny.

Obecnie do grupy produktów

spełniające kryteria żywności

funkcjonalnej można zaliczyć:

produkty wzbogacone w:

◦

nienasycone kwasy tłuszczowe

◦

stanole

◦

błonnik pokarmowy

◦

witaminy i składniki mineralne

◦

probiotyki i prebiotyki

produkty zawierające

obniżoną zawartość:

◦

cholesterolu

◦

sodu (produkty niskosodowe)

◦

kalorii (produkty niskoenergetyczne)

Cechy żywności

funkcjonalnej:

● jest „specjalnie opracowana”

(przykładowo - by wspomagać leczenie,

zapobiegać chorobom)

● ma działanie udowodnione naukowo

● może podnosić wydolność psychofizyczną

organizmu, przyspieszać rekonwalescencję

● zawiera substancje odżywcze lub

nieodżywcze, wpływające na organizm w

sposób celowy, zamierzony i pożądany

● usunięto z niej składniki niekorzystne,

niepożądane.

Żywność funkcjonalna może

być otrzymywana:



metodami konwencjonalnymi,



w wyniku modyfikacji technologicznych



wzbogacania w substancje bioaktywne



eliminowania określonych związków,

substancji antyodżywczych



zwiększania biodostępności składników

odżywczych



może mieć postać tradycyjną lub

nowoczesną (np. koncentratu, słodzika)



Surowce do jej produkcji często otrzymuje

się ze specjalnych upraw (np.

ekologicznych) / odmian / ras – niekiedy

także modyfikowanych biotechnologicznie

(np. soja)

Bibliografia:



Żywność modyfikowana genetycznie. Poradnik konsumenta

McHughen Alan

•

Żywność genetycznie zmodyfikowana. Aspekty prawne
Iwona Wrześniewska-Wal



Żywność wygodna i żywność funkcjonalna -Świderski
Franciszek (red.)

Document Outline