OBRAŻENIA  JAMY 

BRZUSZNEJ

 

 

PODZIAŁ OBRAŻEŃ 

BRZUCHA

I. Ze względu na rodzaj urazu:
  1. Obrażenia zamknięte (tępe).
  2. Obrażenia przenikające.
II. Ze względu na liczbę 

uszkodzonych narządów.

  1.Obrażenia izolowane
  2. Obrażenia mnogie

 

 

PODZIAŁ OBRAŻEŃ 

BRZUCHA

III. Ze względu na rodzaj 

uszkodzonego narządu:

  1. Obrażenia narządów 

miąższowych- wątroby, śledziony, 
trzustki.

  2. Obrażenia krezki jelitowej.
  3. Obrażenia przepony.

 

 

 

 

 

 

UWAGI OGÓLNE

• pęknięcie pustego narządu trzewnego 

wywołuje zazwyczaj objawy 
podrażnienia otrzewnej i zanik 
perystaltyki 

• u chorych z uszkodzeniem narządu 

miąższowego zwykle stwierdza się 
objawy wewnętrznego krwotoku ( krew 
w jamie brzusznej również powoduje 
podrażnienie otrzewnej )

 

 

WYWIAD

• dokładne dane o okolicznościach 

wypadku i urazu

• stan świadomości
• wymioty
• choroby przewlekłe, przebyte 

operacje, stosowane leki

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

OGLĄDANIE:

• ślady po uderzeniach
• krwiaki
• otarcia na powłokach brzusznych i łukach 

żebrowych

• rany powłok brzusznych, okolicy lędźwiowej 

i klatki piersiowej

• obrażenia w okolicy moczowo-płciowej
• ocena toru oddechowego

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

OSŁUCHIWANIE:
• osłabienie perystaltyki lub jej brak jako 

wynik:

   - odruchowego porażenia jelit z powodu 

krwawienia do jamy otrzewnej

   - przedziurawienia przewodu 

pokarmowego

   -nagromadzenia krwi w przestrzeni 

pozaotrzewnowej

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

PALPACJA:
1. Ból, obrona mięśniowa:
• następstwo uszkodzenia powłok lub 

głębiej położonych narządów brzucha

• promieniowanie do barków, pleców- objaw 

Kehra, w wyniku podrażnienia nerwu 
przeponowego; wskazuje na krwawienie 
do wolnej jamy otrzewnej towarzyszące 
uszkodzeniom śledziony lub wątroby 

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

• brak reakcji na bodźce bólowe może 

występować u chorych z 
jednoczesnymi uszkodzeniami mózgu i 
rdzenia oraz upośledzeniem 
świadomości lub u chorych będących 
pod wpływem alkoholu lub leków

• do czasu ustalenia rozpoznania 

uszkodzeń nie wolno stosować leków 
przeciwbólowych

 

 

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

2.Objawy otrzewnowe:
• płaski, deskowaty brzuch
• objaw Blumberga

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

3. Wzdęcie brzucha:
• u chorych z przenikającą raną brzucha- 

podejrzenie takich narządów jak 
wątroba czy śledziona lub większe 
naczynia krwionośne

• po tępym urazie- objaw niedrożności 

spowodowanej uszkodzeniem struktur w 
przestrzeni pozaotrzewnowej, zwłaszcza 
trzustki lub uszkodzenie rdzenia

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

OPUKIWANIE:

• odgłos bębenkowy- obecność wolnego 

powietrza w jamie otrzewnej

• stłumienie :
- obecność wolnego płynu w jamie otrzewnej
- przepełniony pęcherz moczowy
- krwiak przedpęcherzowy
- złamania przedniej części pierścienia miednicy
 

 

 

BADANIE 

PRZEDMIOTOWE

BADANIE PER RECTUM:
• badanie zagłębienia odbytniczo- 

macicznego i odbytniczo - pęcherzowego 
na obecność bolesnego oporu 
spowodowanego nagromadzeniem płynu

• położenie gruczołu krokowego- wyższe:  
   - krwiak zaotrzewnowy
   - tamponada urazowa pęcherz 

moczowego

 

 

Badanie przedmiotowe

• krew na rękawiczce palca 

badającego- uszkodzenie ściany 
dolnego odcinka przewodu 
pokarmowego

 

 

BADANIA DODATKOWE

1. Badania laboratoryjne:

• morfologia- leukocytoza  przy braku objawów 

zakażenia jest znamienna dla znacznej utraty krwi 
i pomocna we wczesnym rozpoznawaniu pęknięcia 
śledziony

• hematokryt
• podstawowe czynniki krzepnięcia krwi
• stężenie amylazy w surowicy- wzrost stężenia 

przemawia za urazem trzustki lub pęknięciem 
jelita 

• stężenie transaminaz- uszkodzenie wątroby
• stężenie alkoholu we krwi
• gazometria
• badanie moczu

 

 

BADANIA DODATKOWE

2. Badania radiologiczne:

RTG-poszukujemy:
• powietrza pod kopułą przepony-  obecność gazu może 

świadczyć o przedziurawieniu żołądka lub jelit

• powietrza w jamie otrzewnej
• wysokiego ustawienia przepony- świadczy o wzdęciu jelit lub 

obecności płynu w jamie otrzewnej

• płaskiej kopuły przepony i dziwnych cieni w polu płucnym- 

objaw rozerwania przepony i przemieszczenia jelit do klatki 
piersiowej

• powietrza w jamie pozaotrzewnowej
• zatarcia zarysu mięśni lędźwiowych
• umiejscowienia ciał obcych

 

 

BADANIA DODATKOWE

USG- diagnostyka krwawień do 

wolnej przestrzeni jamy otrzewnej i 
krwiaków zaotrzewnowych

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA- 

wykrywanie uszkodzeń narządów 
miąższowych i krwiaków wewnątrz- 
i zewnątrzotrzewnowych

 

 

 

 

BADANIA DODATKOWE

BADANIA CIENIUJĄCE UKŁADU 

MOCZOWO- PŁCIOWEGO

wskazania:

• krew w ujściu cewki moczowej 
• zmiana anatomicznego położenia 

gruczołu krokowego lub jego balotowanie 
podczas badania przez odbytnicę

• krwiomocz

 

 

BADANIA DODATKOWE

3. Inne badania:
NAKŁUCIE BRZUCHA- poszukiwanie krwi w 

wolnej jamie otrzewnej

WZIERNIKOWANIE ODBYTNICY I ESICY- 

wskazaniem do badania jest krwawienie z 
odbytnicy lub krew na palcu badającego

 

 

BADANIA DODATKOWE

ZAŁOŻENIE ZGŁĘBNIKA 

NOSOWO-ŻOŁĄDKOWEGO - 
krew w zawartości żołądka może 
świadczyć o uszkodzeniu górnego 
odcinka przewodu pokarmowego

 

 

POSTĘPOWANIE W 

URAZACH BRZUCHA

1. Otwarte rany - są wskazaniem do 

rozpoznawczego otwarcia brzucha

• zranienie + objawy wstrząsu lub 

wzdęcie brzucha - otwarcie brzucha 
musi nastąpić jak najszybciej

• w innych przypadkach- 

wykonywanie badań

 

 

POSTĘPOWANIE W 

URAZACH BRZUCHA

2.Niewielkie otwarte rany przedniej 

ściany brzucha, których 
przenikanie do jamy otrzewnej jest 
mało prawdopodobne- leczenie 
wyczekujące.

• jeśli pojawiają się objawy 

podrażnienia otrzewnej- otwarcie 
jamy brzusznej 

 

 

POSTĘPOWANIE W 

URAZACH BRZUCHA

3. Chorzy po tępych urazach. 
• leczenie na podstawie objawów, 

wyników badań

• dodatnia próba po nakłuciu 

brzucha jest wskazaniem do 
laparotomii

 

 

LAPAROTOMIA 

ROZPOZNAWCZA

WSKAZANIA

1. Uraz drążący do jamy otrzewnowej
2. Objawy wstrząsu lub utraty krwi
3. Dodatnie wyniki badań 

laboratoryjnych, RTG

4. Wynik płukania otrzewnej, jeśli 

zaistniał przynajmniej jeden z 
następujących objawów:

 

 

WSKAZANIA cd.

• intensywnie krwisty płyn z płukania
• liczba erytrocytów powyżej 10 x 10

9

 / litr 

w uzyskanym płynie

• liczba leukocytów powyżej 0,3 x  10

9

 / litr

• stężenie bilirubiny lub amylazy 

przekraczające co najmniej 2 x stężenie 
w surowicy

• obecność bakterii w płynie

 

 

Przykładowe urazy 

narządów jamy brzusznej

 

 

Przykładowe urazy 

narządów jamy brzusznej