Zaburzenia

Zaburzenia

mowy

mowy

i języka

i języka

Klinika Otolaryngologii

Klinika Otolaryngologii

GUMed

GUMed

Głos a mowa

Głos a mowa

człowieka

człowieka

Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:

Mowa jest wytworem pracy 3 aparatów:



Aparatu oddechowego,

Aparatu oddechowego,



Aparatu głosowego,

Aparatu głosowego,



Aparaty artykulacyjnego

Aparaty artykulacyjnego

Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest

Głos - powstaje w aparacie fonacyjnym. Jest

złożonym zjawiskiem akustycznym i

złożonym zjawiskiem akustycznym i

mechanicznym.

mechanicznym.

Głos jest lustrzanym odbiciem osobowości,

Głos jest lustrzanym odbiciem osobowości,

wyrazicielem emocji.

wyrazicielem emocji.

Obserwacja głosu może być pomocna w badaniu

Obserwacja głosu może być pomocna w badaniu

tendencji neurotycznych i psychotycznych

tendencji neurotycznych i psychotycznych

Prawidłowy rozwój

Prawidłowy rozwój

motoryczny dziecka

motoryczny dziecka

Fizjologiczny rozwój mowy

Fizjologiczny rozwój mowy

i języka

i języka

Prawidłowy rozwój głosu i mowy warunkują:

Prawidłowy rozwój głosu i mowy warunkują:

1.

1.

Prawidłowa czynność analizatora słuchowego i wzrokowego

Prawidłowa czynność analizatora słuchowego i wzrokowego

2.

2.

Sprawność systemu motoryczno-kinetycznego

Sprawność systemu motoryczno-kinetycznego

3.

3.

Sprawność centralnych ośrodków mowy

Sprawność centralnych ośrodków mowy

4.

4.

Motywacja do mowy czyli stymulacja socjo-psychologiczna

Motywacja do mowy czyli stymulacja socjo-psychologiczna

5.

5.

Prawidłowy rozwój psychosomatyczny

Prawidłowy rozwój psychosomatyczny

Właściwy rozwój mowy poprzedzają trzy okresy wstępne

Właściwy rozwój mowy poprzedzają trzy okresy wstępne

1.

1.

Gaworzenie

Gaworzenie

2.

2.

Naśladowanie dźwięków

Naśladowanie dźwięków

3.

3.

Rozumienie mowy

Rozumienie mowy

Etapy rozwoju mowy:

Etapy rozwoju mowy:

1.

1.

Prelingwalny (do ok. 8-9 m.ż.)

Prelingwalny (do ok. 8-9 m.ż.)

2.

2.

Postlingwalny

Postlingwalny

Zasób słów (oś rzędna) w 10

Zasób słów (oś rzędna) w 10

grupach dzieci w różnym wieku

grupach dzieci w różnym wieku

Etapy rozwojowe mowy

Etapy rozwojowe mowy

Badanie narządu mowy

Badanie narządu mowy

Badanie podmiotowe obejmuje:

Badanie podmiotowe obejmuje:

1.

1.

Przebieg ciąży

Przebieg ciąży

2.

2.

Poród, okres okołoporodowy

Poród, okres okołoporodowy

3.

3.

Stan noworodka po urodzeniu

Stan noworodka po urodzeniu

4.

4.

Rozwój w okresie noworodkowym

Rozwój w okresie noworodkowym

5.

5.

Rozwój w okresie niemowlecym

Rozwój w okresie niemowlecym

6.

6.

Środowisko domowe

Środowisko domowe

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

1.

1.

Badanie morfologii i motoryki narządów artykulacyjnych

Badanie morfologii i motoryki narządów artykulacyjnych

2.

2.

Ocena CUN

Ocena CUN

Badanie narządu mowy

Badanie narządu mowy

Do badania zrozumiałości mowy stosuje się

Do badania zrozumiałości mowy stosuje się

test DeRenzi i Vignalo.

test DeRenzi i Vignalo.

Test ten składa się z małych i dużych,

Test ten składa się z małych i dużych,

okrągłych

okrągłych

i prostokątnych płytek w pięciu barwach.

i prostokątnych płytek w pięciu barwach.

Chory otrzymuje zadania od

Chory otrzymuje zadania od

najprostszych do najtrudniejszych w

najprostszych do najtrudniejszych w

pięciostopniowej skali.

pięciostopniowej skali.

Ujednolicona karta badania

Ujednolicona karta badania

narządu mowy

narządu mowy

Glossografia

Glossografia

Badanie narządu mowy

Badanie narządu mowy

1.

1.

Palatografia - jest badaniem śladów na

Palatografia - jest badaniem śladów na

podniebieniu jakie pozostawia język podczas

podniebieniu jakie pozostawia język podczas

artykulacji

artykulacji

2.

2.

USG 2.5-3.5MHz

USG 2.5-3.5MHz

3.

3.

Rentgenografia

Rentgenografia

4.

4.

Elektromiografia

Elektromiografia

Badanie narządu

Badanie narządu

oddechowego

oddechowego

Pneumografia oceniająca typu oddechania:

Pneumografia oceniająca typu oddechania:

Typ oddychania brzuszny

Typ oddychania brzuszny

Typ oddychania żebrowo-obojczykowy

Typ oddychania żebrowo-obojczykowy

Typ żebrowo-brzuszny

Typ żebrowo-brzuszny

Opoźniony rozwój mowy

Opoźniony rozwój mowy

(alalia prolongata)

(alalia prolongata)



Prosty opóźniony rozwój mowy

Prosty opóźniony rozwój mowy



Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia narządu słuchu i wzroku

Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia narządu słuchu i wzroku



Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia obwodowego narządu

Opóźniony rozwój mowy na skutek uszkodzenia obwodowego narządu

mowy

mowy



Opóżniony rozwój mowy na skutek niedorozwoju umysłowego

Opóżniony rozwój mowy na skutek niedorozwoju umysłowego

(Dyslogia

(Dyslogia

)

)



Opóźniony rozwój mowy w następstwie braku motywacji do mówienia

Opóźniony rozwój mowy w następstwie braku motywacji do mówienia



Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia OUN

Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia OUN



Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia korowych ośrodków

Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia korowych ośrodków

mowy

mowy



Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia układu

Opóźniony rozwój mowy w następstwie uszkodzenia układu

pozapiramidowego

pozapiramidowego



Minimalna dysfunkcja mózgowa

Minimalna dysfunkcja mózgowa



Opóźniony rozwój mowy uwarunkowany rodzinnie

Opóźniony rozwój mowy uwarunkowany rodzinnie



Opóźniony rozwój mowy spowodowany słuchoniemotą

Opóźniony rozwój mowy spowodowany słuchoniemotą



Opóźniony rozwój mowy spowodowany agnozją akustyczną

Opóźniony rozwój mowy spowodowany agnozją akustyczną



Opóźniony rozwój mowy w następstwie schorzeń przemiany materii

Opóźniony rozwój mowy w następstwie schorzeń przemiany materii

Przyczyny opóźnionego rozwoju

Przyczyny opóźnionego rozwoju

mowy (o.r.m.)

mowy (o.r.m.)

Przyczyny opóźnienia umysłowego

Przyczyny opóźnienia umysłowego

oraz częstość jego występowania

oraz częstość jego występowania

Czynniki etiologiczne uszkadzające

Czynniki etiologiczne uszkadzające

OUN w okresie przed-, około-, i

OUN w okresie przed-, około-, i

poporodowym

poporodowym

Zaburzenia artykulacji.

Zaburzenia artykulacji.

Bełkotanie (

Bełkotanie (

Dyslalia

Dyslalia

)

)



Bełkotanie jest zaburzeniem artykulacji, w którym

Bełkotanie jest zaburzeniem artykulacji, w którym

brakuje poszczególnych głosek jako fonemów

brakuje poszczególnych głosek jako fonemów

mowy ojczystej lub zespołu głosek. Bełkotanie

mowy ojczystej lub zespołu głosek. Bełkotanie

fizjologiczne zanika ok. 5-6 rż.

fizjologiczne zanika ok. 5-6 rż.



Podział ilościowy bełkotania:

Podział ilościowy bełkotania:

1.

1.

Izolowane

Izolowane

2.

2.

Częściowe

Częściowe

3.

3.

Wielorakie

Wielorakie

4.

4.

Uogólnione

Uogólnione

Podział jakościowy bełkotania:

Podział jakościowy bełkotania:

1.

1.

Mogilalia

Mogilalia

2.

2.

Paralalia

Paralalia

Wadliwa wymowa głoski

Wadliwa wymowa głoski

„r”

„r”



Stanowi ok. 25% dyslalii u dzieci

Stanowi ok. 25% dyslalii u dzieci



Brak lub nieprawidłowość głoski „r”

Brak lub nieprawidłowość głoski „r”

=rhotacismus

=rhotacismus



R kuczerskie = rhotacismus

R kuczerskie = rhotacismus

Wadliwa wymowa głoski „S”

Wadliwa wymowa głoski „S”



„

„

S” jest spółgłoską szczelinowatą

S” jest spółgłoską szczelinowatą



Wadliwą artykulacją głoski „S” nazywamy

Wadliwą artykulacją głoski „S” nazywamy

seplenieniem

seplenieniem



Podział seplenień:

Podział seplenień:

1.

1.

Seplenienie przyzębowe

Seplenienie przyzębowe

2.

2.

Seplenienie międzyzębowe (

Seplenienie międzyzębowe (

sigmatismus

sigmatismus

intrdentalis

intrdentalis

)

)

3.

3.

Seplenienie boczne

Seplenienie boczne

4.

4.

Seplenienie świszczące

Seplenienie świszczące

5.

5.

Seplenienie wargowe

Seplenienie wargowe

6.

6.

Seplenienie podniebienne

Seplenienie podniebienne

7.

7.

Seplenienie krtaniowe

Seplenienie krtaniowe

8.

8.

Seplenienie nosowe

Seplenienie nosowe

Dysglosje (

Dysglosje (

Dysglossiae

Dysglossiae

)

)



Dysglosja jest zaburzeniem artykulacji w

Dysglosja jest zaburzeniem artykulacji w

następstwie obwodowego uszkodzenia

następstwie obwodowego uszkodzenia

narządu artykulacji (uszkodzenie

narządu artykulacji (uszkodzenie

nerwów, mięśni)

nerwów, mięśni)



Podział dysglosji:

Podział dysglosji:

1.

1.

Wargowe

Wargowe

2.

2.

Zębowe

Zębowe

3.

3.

Językowe

Językowe

Rozwój głosu i mowy

Rozwój głosu i mowy

noworodka)

noworodka)



Głos może wyrażać: ból, głód lub strach

Głos może wyrażać: ból, głód lub strach



Ton trwały narastający bądź opadający lub

Ton trwały narastający bądź opadający lub

wielokrotnie przerywany

wielokrotnie przerywany



Prosty krzyk niemowlęcia trwa

Prosty krzyk niemowlęcia trwa

od 1,1 – 2,8

od 1,1 – 2,8

sek

sek

. (przypomina samogłoskę „a” lub „e”)

. (przypomina samogłoskę „a” lub „e”)



Ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u

Ton podstawowy u płci męskiej jest wyższy niż u

płci żeńskiej

płci żeńskiej

Rozwój głosu i mowy

Rozwój głosu i mowy

noworodka)

noworodka)



Częstotliwość krzyku noworodka wynosi 440 Hz, co

Częstotliwość krzyku noworodka wynosi 440 Hz, co

odpowiada międzynarodowemu tonowi

odpowiada międzynarodowemu tonowi

podstawowemu do strojenia instrumentów

podstawowemu do strojenia instrumentów

muzycznych.

muzycznych.



W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko

W czasie pierwszych miesięcy życia dziecko

najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości od 294

najczęściej wydaje dźwięki o częstotliwości od 294

do 587 Hz, a podczas płaczu może osiągnąć

do 587 Hz, a podczas płaczu może osiągnąć

nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość)

nadzwyczajną wysokość dźwięku (częstotliwość)

nawet do 2637 Hz !!!.

nawet do 2637 Hz !!!.



Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach wysokie tony

Wraz z rozwojem, po kilku miesiącach wysokie tony

zostają ponownie utracone.

zostają ponownie utracone.

Rozwój głosu, mowy i języka

Rozwój głosu, mowy i języka



Do 1 rż zakres głosu poszerza się do 5 – 6

Do 1 rż zakres głosu poszerza się do 5 – 6

półtonów i wykształcają się 2 główne formanty

półtonów i wykształcają się 2 główne formanty

samogłosek

samogłosek



W czasie gaworzenia rozwija się fonacja

W czasie gaworzenia rozwija się fonacja

połączonych samogłosek (wokalizacja)

połączonych samogłosek (wokalizacja)



W okresie naśladowania dźwięków otoczenia

W okresie naśladowania dźwięków otoczenia

rozwijają się cechy muzyczne mowy

rozwijają się cechy muzyczne mowy

(rytm, dynamika i melodia)

(rytm, dynamika i melodia)

Rozwój głosu, mowy i języka

Rozwój głosu, mowy i języka



Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku

Wraz ze wzrostem krtani zakres głosu powiększa się, w wieku

wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a

wczesnodziecięcym o kilka półtonów (zakres głosu obejmuje a

do e

do e

¹

¹

)

)



pod koniec 8 rż głos dziecka obejmuje już jedną oktawę

pod koniec 8 rż głos dziecka obejmuje już jedną oktawę



przed okresem dojrzewania poszerza się do 1,5 oktawy

przed okresem dojrzewania poszerza się do 1,5 oktawy



dochodzi do stopniowego obniżenia średniego

dochodzi do stopniowego obniżenia średniego

położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)

położenia (tj. wysokości głosu podczas mówienia)

i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu

i zwiększenia możliwości modulacyjnych głosu



głosy dziecięce (7 – 14 rż) można podzielić na:

głosy dziecięce (7 – 14 rż) można podzielić na:

- soprany (15%)

- soprany (15%)

- mezzosoprany (50%)

- mezzosoprany (50%)

- alty (25%)

- alty (25%)



u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie

u dzieci wysokość głosu w czasie mowy mieści się w obrębie

najniższych tonów

najniższych tonów

Rozwój głosu, mowy i języka.

Rozwój głosu, mowy i języka.

Okres mutacji

Okres mutacji



W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża

W okresie dojrzewania głos u chłopców obniża

się o 1 oktawę, u dziewczynek o 1/3 oktawy

się o 1 oktawę, u dziewczynek o 1/3 oktawy



Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu

Typowy dla wieku dziecięcego mały zakres głosu

wzrasta w obu kierunkach tzn. tonów wyższych

wzrasta w obu kierunkach tzn. tonów wyższych

i niższych aż osiągnie zakres typowy dla

i niższych aż osiągnie zakres typowy dla

dorosłych tj. 24 do 36 półtonów

dorosłych tj. 24 do 36 półtonów



Wpływ hormonów płciowych powoduje

Wpływ hormonów płciowych powoduje

zróżnicowanie struktury krtani

zróżnicowanie struktury krtani

u obu płci

u obu płci



W klimacie środkowoeuropejskim mutacja

W klimacie środkowoeuropejskim mutacja

występuje u chłopców w wieku 13 – 14 rż, a u

występuje u chłopców w wieku 13 – 14 rż, a u

dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką

dziewcząt wraz z pierwszą miesiączką



Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy

Zmiany mutacyjne trwają od 6 tyg. do 3 miesięcy

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę