Rozwój nauki i praktyki sportu
Starożytność
• Głębokie powiązanie nauki z praktyką.
Wiedza porozrzucana, zawarta w
pracach najwybitniejszych filozofów:
rozwój ludzi szczególnie uzdolnionych
ruchowo,
psychiczne przygotowanie atletów,
wszechstronność przygotowań,
ćwiczenia przeciwstawne (dynamiczne -
statyczne, powolne-szybkie, w
napięciu
i rozluźnieniu),
Rozwój nauki i praktyki sportu
Starożytność
rozróżniano wpływ biegu na organizm w
zależności od szybkości, sposobu i
warunków jego wykonania: z góry czy pod
górę, na stopach czy na palcach, w słońcu
czy w cieniu, rano czy wieczorem
trening siły – elementy z oporem, z
noszeniem ciężarów, ze współćwiczącym,
wspinanie po linie, podciąganie
równowaga – chodzenie po wąskiej kładce
szybkość reakcji – gra w piłkę
Rozwój nauki i praktyki sportu
Starożytność
wiedza nt. dawkowania proporcji
treningu
rozumiano problemy obciążenia –
intensywność i objętość treningu i ich
powiązanie z odnową
oznaki cykliczności treningu i
prowadzenia kontroli treningu
przywiązywano rolę do pomiarów
antropometrycznych – cel selekcja
intuicję i doświadczenie trenera ceniono
najwyżej
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• Lata 30-ste XX w – pierwsze próby
opisu stanu wiedzy praktycznej i
teoretycznej dotyczącej człowieka
poddawanego systematycznym
wysiłkom fizycznym.
• Po II wojnie światowej –
zwiększenie przez rządy nakładów
finansowych na kulturę fizyczną w
ramach odbudowy biologicznej
narodów
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• 1956 r przełom w teorii i praktyce sportu –
postęp głównie dzięki doskonałej technice
zawodników oraz wprowadzanych
innowacji w zakresie sprzętu sportowego.
Dzięki temu zaznaczył się szybki rozwój
taktyki walki.
• 1960 r - źródłem rekordów była praca nad
kondycyjnym przygotowaniem zawodników
(szczególnie siła i wytrzymałość),
umiejętne łączenie wszystkich wartości
stanowiących o formie sportowej.
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• 1964 r – akcent na przygotowanie
psychiczne zawodników.
• 1968 r - rozpoznanie wpływu
warunków klimatycznych i
środowiskowych na efekty treningu i
przebieg walki sportowej (zmiany
fizjologiczne i biochemiczne).
• 1972 r - trening kompleksowy,
pierwsze wyraźne oznaki stosowania
dopingu i walki z nim.
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• Do 1980 r – dalsza racjonalizacja szkolenia
poprzez poszukiwanie proporcji pomiędzy
obciążeniami a odnową biologiczną, uwaga
na walory humanistyczne sportu,
racjonalne sterowanie motywacjami
zawodników.
• Znaczące wykorzystywanie w sporcie
wiedzy i doświadczeń nauk podstawowych.
• Zwrócenie uwagi na rozwijającą się
dziedzinę wiedzy – teorię sportu, która
obejmuje także całą działalność
metodyczną.
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• 1984 r – wzrost znaczenia tzw.
„technicznego zabezpieczenia procesu
treningowego” (trenażery, urządzenia do
treningu cech motorycznych).
• 1988 r – doskonalenie sterowania
treningiem dzięki nowoczesnej
aparaturze kontrolno-pomiarowej i
znakomitym środkom wspomagania
energetycznego i odnowy.
• 1992 r – wzrost masowości sportu,
opanowanie sztuki planowania formy
sportowej na określony czas.
Rozwój nauki i praktyki
sportu
• 1996 r i czasy współczesne – dalsze
poszukiwania efektywnych
rozwiązań, próby optymalizacji
procesu szkoleniowego,
wykorzystywanie wiedzy o
współczesnych nośnikach
nowoczesności (tendencji
rozwojowych dotyczących człowieka
i jego funkcjonowania w sporcie)
Rozwój nauki i praktyki sportu
(
3 okresy wg Z.Ważnego)
• Intuicyjny i ekstensywny – metody, środki i
formy dobierano głównie przy zastosowaniu
metody prób i błędów; w obawie przed zbyt
dużym obciążeniem organizmu sportowców
podnoszono systematycznie objętość i treść
szkolenia np. w zakresie zwiększania ilości
treningów i startów.
• Prestiżowy i intensywny – dążenie do wyniku
za wszelką cenę; wzrasta zapotrzebowanie
na badania naukowe, praktyka i nauka
początkowo popadają w konflikt, później
obserwujemy integrację; początek gubienia
wartości humanistycznych sportu.
• Systemowy – kompleksowość rozwiązań.
Nauka o sporcie
Nauka o sporcie jest ujmowana
jako dyscyplina naukowa, z
własnym modelem
metodologicznym, specyficznym
warsztatem badawczym i
metodami analizy.
Teoria sportu
Teoria sportu opiera się na metodach poznawania
reakcji człowieka na bodźce treningowe i
pozatreningowe, a także na analizie i uogólnieniu
osiągnięć praktyki sportowej. Ocenia możliwości
rozwoju osób uprawiających sport, określa
wymagania stawiane wobec zawodników przez
poszczególne dyscypliny i konkurencje oraz
środki i metody, za pomocą których kształtuje się
określone zdolności motoryczne, umiejętności,
opracowuje się metody kontroli, planowania i
organizacji szkolenia na podstawie doświadczeń
praktycznych, refleksji teoretycznych oraz
wyników badań eksperymentalnych (Ważny 1994)
Teoria sportu
Teoria sportu jest nauką zajmującą się
badaniem zjawisk zachodzących w sporcie,
mającą na celu doskonalenie systemu
twierdzeń i hipotez zawierających możliwie
pełną z punktu poznania naukowego i praktyki
sportu wiedzą o zjawiskach związanych z
udziałem człowieka w sporcie. Bada ona i
opisuje przede wszystkim (Sozański 1996):
społeczne i zdrowotne funkcje sportu,
społeczne, biologiczne i motoryczne
uwarunkowania powodzenia we
współzawodnictwie sportowym,
strukturę i funkcje szkolenia sportowego.
Teoria sportu
Teoria sportu – jest to nauka o
wychowaniu sportowym w
przebiegu całej działalności
sportowej, począwszy od naboru
i selekcji, poprzez przygotowanie
do mistrzostwa sportowego, aż
do zakończenia kariery sportowej
i oceny skutków kariery
sportowej.
Teoria sportu
Teoria sportu – to nauka
stosowana, która:
czerpie z dorobku nauk
podstawowych oraz empirycznych
doświadczeń praktyki,
formułuje naukowo uzasadnione
prawa rządzące treningiem,
jednocześnie formułuje kolejne cele
badawcze służące doskonaleniu
funkcji ustroju w warunkach
krańcowych obciążeń.
Teoria sportu
Nauki podstawowe
TEORIA SPORTU
Praktyka
transformacja
transformacja
ś
ro
d
o
w
is
k
o
Funkcje:
poznawcze
syntetyzujące
wdrożeniowe
Rozwój nauki i praktyki
sportu
TEORIA WYCHOWANIA
FIZYCZNEGO
WYCHOWANIE
FIZYCZNE
SPORT
Teoria sportu
nauka praktyczna (stosowana)
Planowanie treningu
Walka sportowa
Kształtowanie cech
motorycznych
Obciążenia treningowe
I startowe
Proces restytucji
Teoria treningu sportowego
Teoria treningu sportowego - dział teorii
sportu zajmujący się badaniami nad
efektywnością metod treningowych oraz
warunkami niezbędnymi dla
prowadzenia treningu, prowadzonymi
zarówno kompleksowo w ramach
określonej dyscypliny sportu i
analizującej jej wpływ na zawodnika, jak
i w ramach jednej dyscypliny naukowej
(np. fizjologii, biochemii, biomechaniki,
psychologii, socjologii).
Teoria treningu sportowego
• Teoria treningu sportowego jest
dyscypliną praktyczną, która powinna
wskazywać sposoby zmiany, ulepszania
zjawisk będących przedmiotem jej
zainteresowania.
• Teoria treningu sportowego powinna być
także teorią kierowania rozpatrującą
trening całościowo, jako zjawisko
dynamiczne (sterowanie, optymalizacja,
struktura obciążeń treningowych).
(Łasiński 1991).
Zastrzeżenia
• Teoria treningu sportowego, mimo swojego
dorobku, spełnia w ograniczonym stopniu
funkcje integrujące poszczególne nauki o
sporcie, funkcje wyjaśniające zjawiska sportowi
towarzyszące, a być może w najmniejszym
stopniu nie przejawia funkcji inspirującej do
rozwoju metodologii badań w sporcie (Łasiński
1991).
• Nauka o treningu w dalszym ciągu eksponuje
zbyt mocno zagadnienia metodyczne. Mniej
uwagi poświęca się problematyce racjonalizacji
działań w sporcie i ich humanizacji,
psychospołecznym następstwom uprawiania
sportu, ocenie działalności sportowej, różnym
aspektom kierowania treningiem czy biurokracji
sportu.
Schemat klasyfikacji nauk
Nauki
formalne
empiryczne
logika
matematyka
przyrodnicze
fizyczne
biologiczne
•
morfologia
•
fizjologia
•
genetyka
•
ekologia
•
teoria ewolucji
•
antropologia biolog.
•
nauki stykowe
(np. biochemia, inne)
Społeczne
(humanistyczne)
•
ekonomia
•
historia
•
językoznawstwo
•
nauki polityczne
•
prawo
•
psychologia (zawiera
również cechy nauki
biologicznej)
•
socjologia i inne