WYKŁAD 15 –06.05.05

ŚPIĄCZKI

Śpiączki

• Śpiączki- są to zaburzenia 

świadomości, z których nie można 
wybudzić żadnym ze znanych 
bodźców zew. I wew. 

Nierówność źrenic- I objaw 

niedotlenienia mózgu w chorobie 
alkoholowej 

Rodzaje śpiączek

•

Rodzaje śpiączek :

            1. Metaboliczna 
a)

Ketonowa

b)

Hipermolalna

c)

Mleczanowa

            2. Wątrobowa
            3. Mocznicowa
            4. Mózgowa 
a)

Pierwotne uszkodzenie mózgu ( wylew krwi, udar 

niedokrwienny)

b)

Wtórne uszkodzenie mózgu, wstrząs ( krwotoczny, 

hypowolemiczny, kardiogenny) zatrucia (opiaty, środki p/ 

bólowe, nasienne) stan po reanimacji 

           5. Alkoholowe – IV okres śpiączki alkoholowej; łatwo 

dochodzi do zatrzymania oddechu. 

 

Skala śpiączek

stan

świadomo

ść

Czynność 

ruchowa 

w 

odpowiedz

i na ból

źrenica Ruchy 

gałek 

ocznyc

h

I 

Nieprzyto
mny ,nie 
spełnia 
poleceń , 

oczy 
zamknięte 

Zwykle 
prawidłow
a

 

Norma/ 
może być 
anizokoria 

Norma

II

j.w.

Bywa 
zwolniona 

lub 
nieskoordy
nowana

 

Norma/ 
zdarza się 

anizokoria

Norma

III

j.w. 

wyprost

na

Jak w I

Może być 
upośledzon
y 

Skala śpiączek c.d.

IV

j.w.

Napięcie 

obustronn

e

Rozszerze

nie 

obustronn

ie sztywne

Brak

V 

j.w.

Brak 

odruchów 

mózgowyc

h, bywają 

zachowan
e odruchy 

rdzeniowe

Brak 

odruchów 

szerokie 

obustronn

ie sztywne

brak

Skala śpiączek wg ośrodka w 

Glasgow

1. Otwieranie oczu 

•

Spontaniczne                                    4

•

Na dźwięk                                         3

•

Na ból                                               2

•

Brak reakcji                                      0

2. Najlepsza odpowiedź słowna 

•

Zorientowany                                5

•

zamącony                                      4

•

Odpowiedź  niewłaściwa              3  

•

Odpowiedź  niezrozumiała             2

•

Brak odpowiedzi

                            1

Skala śpiączek wg ośrodka w 

Glasgow

3. Najlepsza odpowiedź ruchowa 
• Spełnia polecenia                6
• Umiejscawia zgięcie           5
• Zgięcie prawidłowe             4
• Zgięcie nieprawidłowe        3
• Prostowanie                         2
• Brak odruchów                    1 

Śpiączka ketonowa 

•

Częstość 0,3- 40% wszystkich zgonów ( 2 lata temu)

•

Przyczyny :

1. Niedobór insuliny :
A/ brak podaży
B/ Wzmożone zapotrzebowanie 
•

Patogeneza: 

1. Zwiększona ketogeneza
2. Gromadzenie ciał ketonowych we krwi i w tkankach 
3. Kwasica metaboliczna

Śpiączka ketonowa c.d.

4. Zaburzona czynność mózgu
5. Zaburzenia wodno- elektrolitowe 
6. Glc w tkankach okołonaczyniowych i naczyniowych 
7. Resorbcja wody z tkanek 
8. Znaczna diureza i wzmożone pragnienie 
9. Cukromocz i Glc we krwi
Objawy :  miękkie gałki oczne, niespokojny, sucha 

skóra , zaczerwieniona, zapach acetonu z ust 

Leczenie : podanie insuliny krótko działającej w 

kroplówce , i.v., nawodnienie solą fizjologiczną . 
Gdy Glc spadnie > 200 mg przestajemy podawać 
insuliną a podajemy 5% Glc  w i.v. 

Śpiączka hipermolalna 

• Częstość < 1,0 % śpiączek 
• Przyczyny : wzrost ciśnienia 

osmotycznego osocza z powodu znacznej 
hyperglikemii ( 800- 2000 mg% ) 

• Patogeneza : duże odwodnienie 

zew.kom. Dające dehydratacje mózgu; 
objawy j.w.

• Leczenie : nawodnienie, insulina 

Śpiączka Mleczanowa

• Częstość < 0,5 %
• Przyczyny : wzrost stężenia anionu 

mleczanowego we krwi wskutek 
dodatkowych chorób jak : hipoksja, 
choroba wątroba, zakażenia, 
hyperleukocytoza 

• Patogeneza: kwasica, uszkodzenie 

czynności mózgu 

Śpiączka hipoglikemiczna 

• Przyczyna: spadek poziomu cukru 

we krwi ( przedawkowanie insuliny, 
pacjent wziął insulinę i nie zjadł ) 

• Leczenie : podanie 20% Glc i.v. 
• Objawy : prawidłowo nawodniony, 

spocony, skóra blada, spadek 
napięcia mięśni  

Śpiączka wątrobowa 

• Częstość 80% zgonów 
• Przyczyna :
1. WZW
2. Toksyczne uszkodzenie
3. Marskość z nadciśnieniem wrotnym 
4. Po zespoleniu wrotnym
5. Po dodatkowych chorobach
6. Krwawienia z żylaków przełyku, odbytu 

Śpiączka wątrobowa

• Patogeneza : toksyczne działanie amoniaku , 

krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, 
merkaptenu, zaburzenia w składzie aa 

• Objawy : fetor ex ore ( merkapten – pochodna Met ), 

żółtaczka, skaza ( obniżona produkcja czynników 
krzepnięcia) 

• Laboratoryjnie : transaminazy, spadek albumin, 

hipoglikemia, spadek K, Ca, Na,, zasadowica 
oddechowa- w kwasicę metaboliczną, anemia, 
leukocytoza, małopłytkowość, spadek protrombiny

• Ostra śpiączka wątrobowa i ostra żółtaczka- zatrucie 

muchomorem sromotnikowym

• Cechy niewydolności krążenia wątrobowego : 

obrzęk, wodonercze, przekrwienie żylne ( głowa 
meduzy) , krwawienie z żylaków przełyku i odbytu 

Śpiączka mocznicowa

• Częstość 30 przypadków na 1 milion
• Przyczyny: istotny ubytek czynnych nefronów z 

zaburzeniami w odpływie moczu, upośledzające 
wtórnie przesączanie kłębkowe 

• Patogeneza: uszkodzenie mózgu przez mocznik, 

retencję produktów przemiany materii zwłaszcza 
białka, wypadnięcie funkcji wewnątrzwydzielniczej 
nerek

• Objawy : wyniszczenie, biało- szara skóra pokryta 

szronem, obrzęki, nadciśnienie, kwasica z 
oddechem Kussmala , nie ma diurezy 

• I – wzrost K, potem kreatyniny, mocznik; brak 

diurezy 

Śpiączki mózgowe 

• Def: utrata świadomości wskutek 

uszkodzenia OUN

• Częstość – trudna do ustalenia ze wzgl. 

Na etiologię 

• Przyczyna: UNM, krwotok do CUN, 

guzy środkowoczaszkowe, krwotok 
podpajęczynówkowy, niedokrwienie 
mózgu z przyczyn pozamózgowych, 
stany po reanimacji, infekcje, zapalenie 
opon mózgowo- rdzeniowych

Śpiączki mózgowe 

• Patogeneza: zaburzenie ukrwienia 

mózgu z różnych przyczyn

• Objawy : utrata swiadomości z 

objawami neurogennymi obwodowymi 
( porażenie , niedowłady nerwów 
czaszkowych i obwodowych ) 

• Leki fibrynolityczne : streptokinaza, 

urokinaza, tkankowy aktywator 
plazminogenu