badanie jest krępujące i wizyta
badanie jest krępujące i wizyta
jest
jest
odkładana
odkładana
często objawy są błahe
często objawy są błahe
wszystkie objawy przypisywane
wszystkie objawy przypisywane
są
są
hemoroidom
hemoroidom
Uwagi ogólne
Uwagi ogólne
Podział :
Podział :
1.
1.
Wywiad
Wywiad
2.
2.
Badanie podstawpwe
Badanie podstawpwe
3.
3.
Badania specjalistyczne
Badania specjalistyczne
Z ca
Z ca
łą
łą
moc
moc
ą
ą
podkre
podkre
ś
ś
lamy,
lamy,
ż
ż
e
e
stwierdzenie objawów choroby
stwierdzenie objawów choroby
jelita grubego nie zwalnia od
jelita grubego nie zwalnia od
badania ogólnolekarskiego
badania ogólnolekarskiego
!
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
zaburzenia w oddawaniu stolca
zaburzenia w oddawaniu stolca
bóle, świąd
bóle, świąd
obecność wygórowań w okolicy
obecność wygórowań w okolicy
odbytu
odbytu
sączenie się wydzielin w okolicy
sączenie się wydzielin w okolicy
odbytu
odbytu
trzymanie stolca
trzymanie stolca
Wywiad
Wywiad
Przeprowadzając
Przeprowadzając
wywiad
wywiad
zwracamy
zwracamy
szczególną uwagę na:
szczególną uwagę na:
im wy
im wy
ż
ż
szy jest poziom
szy jest poziom
krwawienia i im
krwawienia i im
d
d
ł
ł
u
u
ż
ż
ej krew
ej krew
znajduje si
znajduje si
ę
ę
w jelicie
w jelicie
tym jest
tym jest
ona ciemniejsza i bardziej
ona ciemniejsza i bardziej
wymieszana ze stolcem
wymieszana ze stolcem
Wywiad –
Wywiad –
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
Barwa krwi
Barwa krwi
Wywiad –
Wywiad –
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
Ilość krwi
Ilość krwi
pozostał
pozostał
e
e
choroby
choroby
angiodysplazj
angiodysplazj
a
a
uchyłkowatoś
uchyłkowatoś
ć
ć
mała
mała
duża
duża
Wywiad –
Wywiad –
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
Czy towarzyszy
Czy towarzyszy
zapaleni
zapaleni
e
e
RAK !!!
RAK !!!
szczelina
szczelina
RAK !!!
RAK !!!
śluz
śluz
ból
ból
prawidłowa ilość gazu wydalanego w
prawidłowa ilość gazu wydalanego w
postaci
postaci
wiatrów mieści się w szerokich
wiatrów mieści się w szerokich
granicach od
granicach od
400 do 1200 ml a jego
400 do 1200 ml a jego
zapach zależy od składu (azot, tlen,
zapach zależy od składu (azot, tlen,
dwutlenek węgla, wodór i metan) a to
dwutlenek węgla, wodór i metan) a to
czy jest bardziej przykry, czy mniej nie
czy jest bardziej przykry, czy mniej nie
świadczy o stanie zdrowia.
świadczy o stanie zdrowia.
Wywiad –
Wywiad –
zmiany w rytmie,
zmiany w rytmie,
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci i
ci i
wygl
wygl
ą
ą
dzie
dzie
wypró
wypró
ż
ż
nie
nie
ń
ń
Fakty
Fakty
i
i
mity
mity
u wi
u wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci zdrowych osób resztki
ci zdrowych osób resztki
pokarmowe docieraj
pokarmowe docieraj
ą
ą
do k
do k
ą
ą
tnicy po 4
tnicy po 4
godzinach, do po
godzinach, do po
łą
łą
czenia odbytniczo-
czenia odbytniczo-
esiczego po 24, a ostatecznie ulegaj
esiczego po 24, a ostatecznie ulegaj
ą
ą
wydaleniu po 4 dniach – w zwi
wydaleniu po 4 dniach – w zwi
ą
ą
zku z tym
zku z tym
dostrzeżenie przez chorego niestrawionych,
dostrzeżenie przez chorego niestrawionych,
charakterystycznych resztek pokarmu sprzed
charakterystycznych resztek pokarmu sprzed
3 dni nie świadczy o „z
3 dni nie świadczy o „z
ł
ł
ej” pracy jelit
ej” pracy jelit
.
.
Wywiad –
Wywiad –
zmiany w rytmie,
zmiany w rytmie,
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci i
ci i
wygl
wygl
ą
ą
dzie
dzie
wypró
wypró
ż
ż
nie
nie
ń
ń
Fakty
Fakty
i
i
mity
mity
Ś
Ś
redni odst
redni odst
ę
ę
p czasu mi
p czasu mi
ę
ę
dzy
dzy
wypró
wypró
ż
ż
nieniami w populacji krajów
nieniami w populacji krajów
zachodnich jest d
zachodnich jest d
łuż
łuż
szy ni
szy ni
ż
ż
24 godziny.
24 godziny.
Oddawanie stolca od 3 razy na dob
Oddawanie stolca od 3 razy na dob
ę
ę
do raz
do raz
na 3 dni przyjmujemy za norm
na 3 dni przyjmujemy za norm
ę
ę
Wywiad –
Wywiad –
zmiany w rytmie,
zmiany w rytmie,
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci i
ci i
wygl
wygl
ą
ą
dzie
dzie
wypró
wypró
ż
ż
nie
nie
ń
ń
Fakty
Fakty
i
i
mity
mity
Ten kto oddaje stolec
Ten kto oddaje stolec
regularnie nie musi by
regularnie nie musi by
ć
ć
wcale
wcale
zdrowszy
zdrowszy
od tego, który nie
od tego, który nie
czyni tego „jak w zegarku”
czyni tego „jak w zegarku”
Wywiad –
Wywiad –
zmiany w rytmie,
zmiany w rytmie,
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci i
ci i
wygl
wygl
ą
ą
dzie
dzie
wypró
wypró
ż
ż
nie
nie
ń
ń
Fakty
Fakty
i
i
mity
mity
Badanie proktologiczne
Uważamy, że w ocenie najważniejsza
Uważamy, że w ocenie najważniejsza
jest
jest
ZMIANA !!!
ZMIANA !!!
w rytmie, częstości i wyglądzie
w rytmie, częstości i wyglądzie
wypróżnień
wypróżnień
Wywiad –
Wywiad –
zmiany w rytmie,
zmiany w rytmie,
cz
cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci i
ci i
wygl
wygl
ą
ą
dzie
dzie
wypró
wypró
ż
ż
nie
nie
ń
ń
związek z oddawaniem stolca
związek z oddawaniem stolca
charakter bólów
charakter bólów
ich sta
ich sta
łość
łość
,
,
por
por
ę
ę
najwi
najwi
ę
ę
kszego nasilenia
kszego nasilenia
,
,
ewentualnie
ewentualnie
cz
cz
ę
ę
stotliwo
stotliwo
ść
ść
– dobow
– dobow
ą
ą
,
,
tygodniow
tygodniow
ą
ą
czy te
czy te
ż
ż
wieloletni
wieloletni
ą
ą
Wywiad –
Wywiad –
ból i świąd
ból i świąd
pytamy szczegółowo o :
pytamy szczegółowo o :
Oglądanie
• Guzki krwawnicze
• Szczelina odbytu (ostre, przewlekłe)
• Hydradenitis suppurativa
• Kłykciny kończyste (olbrzymie – guz
Buschkego – Loewensteina)
• Przetoki, ropnie
• Wypadanie śluzówki, wypadanie odbytnicy
• Przerost anodermy
• Pasożyty, choroby wirusowe
Powinien je wykona
Powinien je wykona
ć
ć
lekarz pierwszego
lekarz pierwszego
kontaktu u wszystkich chorych z
kontaktu u wszystkich chorych z
objawami choroby proktologicznej i u
objawami choroby proktologicznej i u
wszystkich zg
wszystkich zg
ł
ł
aszaj
aszaj
ą
ą
cych si
cych si
ę
ę
chorych
chorych
powy
powy
ż
ż
ej 40 roku
ej 40 roku
ż
ż
ycia.
ycia.
Jego zaniechanie jest najcz
Jego zaniechanie jest najcz
ę
ę
strz
strz
ą
ą
przyczyn
przyczyn
ą
ą
opó
opó
ź
ź
nienia leczenia
nienia leczenia
!!!
!!!
Podstawowe badanie
Podstawowe badanie
proktologiczne
proktologiczne
Opóźnienie wykrywania raka
Opóźnienie wykrywania raka
odbytnicy
odbytnicy
(materiał własny)
(materiał własny)
średni czas od 1 wizyty do
średni czas od 1 wizyty do
operacji wynosił 4,8 m-ca
operacji wynosił 4,8 m-ca
1/4 chorych nie była
1/4 chorych nie była
badana przedmiotowo
badana przedmiotowo
podczas pierwszej wizyty
podczas pierwszej wizyty
Opóźnienie z winy lekarza
Opóźnienie z winy lekarza
W przypadku
W przypadku
przetoki
przetoki
odbytu mo
odbytu mo
ż
ż
emy
emy
wyczu
wyczu
ć
ć
przez skór
przez skór
ę
ę
jej bliznowaty kana
jej bliznowaty kana
ł
ł
i
i
kierunek jego przebiegu w stosunku do
kierunek jego przebiegu w stosunku do
obwodu odbytu. Pod wp
obwodu odbytu. Pod wp
ł
ł
ywem ucisku
ywem ucisku
palcem z otworu przetoki mo
palcem z otworu przetoki mo
ż
ż
e wydoby
e wydoby
ć
ć
si
si
ę
ę
tre
tre
ść
ść
ropna. Ewentualne bolesne
ropna. Ewentualne bolesne
wygórowania pozwalaj
wygórowania pozwalaj
ą
ą
rozpozna
rozpozna
ć
ć
tocz
tocz
ą
ą
cy
cy
si
si
ę
ę
ostry proces zapalny
ostry proces zapalny
Badanie palpacyjne
Badanie palpacyjne
Dostępne ostatnie 10-12 cm
Dostępne ostatnie 10-12 cm
jelita
jelita
Badanie
Badanie
RUTYNOWE
RUTYNOWE
bez
bez
względu z jakimi
względu z jakimi
dolegliwościami zgłasza się
dolegliwościami zgłasza się
chory
chory
Badanie „per rectum”
Badanie „per rectum”
Nie wymaga przygotowania i można
Nie wymaga przygotowania i można
je przeprowadzić w każdych
je przeprowadzić w każdych
warunkach
warunkach
Podstawowe badanie
Podstawowe badanie
proktologiczne
proktologiczne
Oceniamy :
Oceniamy :
Napięcie zwieraczy
Napięcie zwieraczy
Obecność guzów, szczelin, otworów
Obecność guzów, szczelin, otworów
przetok, polipów, hemoroidów
przetok, polipów, hemoroidów
Ścianę jelita
Ścianę jelita
Rodzaj treści w odbytnicy (śluz, ropa,
Rodzaj treści w odbytnicy (śluz, ropa,
krew, barwa stolca)
krew, barwa stolca)
Gruczoł krokowy lub szyjkę macicy
Gruczoł krokowy lub szyjkę macicy
Badanie „per rectum”
Badanie „per rectum”
Anoskopia
Anoskopia
Rektoskopia
Rektoskopia
Kolonoskopia
Kolonoskopia
Badanie radiologiczne jelita grubego
Badanie radiologiczne jelita grubego
Ultrasonografia
Ultrasonografia
Scyntygrafia
Scyntygrafia
Badanie manometryczne
Badanie manometryczne
Elektromiografia
Elektromiografia
Badania czynnościowe
Badania czynnościowe
Badania specjalistyczne
Badania specjalistyczne
Anoskopia
Anoskopia
•
Pierwszy anoskop 1795r. - Bozzini
Pierwszy anoskop 1795r. - Bozzini
•
Najlepsza pozycja kolankowo łokciowa
Najlepsza pozycja kolankowo łokciowa
(ewentualnie pozycja boczna Simsa)
(ewentualnie pozycja boczna Simsa)
•
Znieczulenie żelem lignokainowym
Znieczulenie żelem lignokainowym
anoskopy
anoskopy
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
zmiana
w
rytmie,
częstości,
zmiana
w
rytmie,
częstości,
konsystencji
konsystencji
pojawienie się guzków
pojawienie się guzków
bóle podczas defekacji
bóle podczas defekacji
dokuczliwe lub daremne parcie
dokuczliwe lub daremne parcie
nietrzymanie stolca
nietrzymanie stolca
Anoskopia – wskazania:
Anoskopia – wskazania:
(wziernik znaleziono w Pompei, 1795 Bozzini)
(wziernik znaleziono w Pompei, 1795 Bozzini)
Rektoskopia
Rektoskopia
•
Pierwszy rektoskop – 1923r. Kelly
Pierwszy rektoskop – 1923r. Kelly
•
Światło bezpośrednie lub zimne
Światło bezpośrednie lub zimne
•
Średnica od 1 do 4 cm, długość 30 cm.
Średnica od 1 do 4 cm, długość 30 cm.
•
Badanie w pozycji kolankowowo –
Badanie w pozycji kolankowowo –
łokciowej
łokciowej
•
Konieczne przygotowanie pacjenta
Konieczne przygotowanie pacjenta
Rektoskop
Rektoskop
Rektoskopia - przygotowanie
Rektoskopia - przygotowanie
•
W dniu przed badaniem
W dniu przed badaniem
–
Od rana wolno pić płyny w dowolnej ilości oraz jeść
Od rana wolno pić płyny w dowolnej ilości oraz jeść
cukier, miód, białe pieczywo, masło, sery, jaja
cukier, miód, białe pieczywo, masło, sery, jaja
–
Wieczorem doustnie 2 tabletki Bisakodylu
Wieczorem doustnie 2 tabletki Bisakodylu
–
Lewatywa z jednej butelki Enemy lub 1 litra letniej
Lewatywa z jednej butelki Enemy lub 1 litra letniej
wody
wody
•
W dniu badania
W dniu badania
–
Dieta jak w dniu poprzednim
Dieta jak w dniu poprzednim
–
Dwie lewatywy: rano oraz 2 h przed badaniem
Dwie lewatywy: rano oraz 2 h przed badaniem
krwawienia z kiszki stolcowej
krwawienia z kiszki stolcowej
zmiana
w
rytmie,
częstości,
zmiana
w
rytmie,
częstości,
konsystencji
konsystencji
pojawienie się guzków
pojawienie się guzków
bóle podczas defekacji
bóle podczas defekacji
dokuczliwe lub daremne parcie
dokuczliwe lub daremne parcie
nietrzymanie stolca
nietrzymanie stolca
Rektoskopia – wskazania:
Rektoskopia – wskazania:
(Kelly 1923 r)
(Kelly 1923 r)
Kolonoskopia
Kolonoskopia
•
Pierwszy aparat 1964 w Japonii,
Pierwszy aparat 1964 w Japonii,
pierwsza kolonoskopia u człowieka –
pierwsza kolonoskopia u człowieka –
1967r, Fox i Kreel
1967r, Fox i Kreel
•
Trudna technicznie
Trudna technicznie
•
Bardziej ryzykowna
Bardziej ryzykowna
•
Droga
Droga
Niejasny obraz we wlewie
Niejasny obraz we wlewie
Krwawienie niewyjaśnione przez rektoskopię
Krwawienie niewyjaśnione przez rektoskopię
Prawidłowy obraz rektoskopowy i RTG przy
Prawidłowy obraz rektoskopowy i RTG przy
współistniejących bólach, parciu, biegunkach,
współistniejących bólach, parciu, biegunkach,
oddawaniu śluzu i ropy
oddawaniu śluzu i ropy
Patologiczne zwężenie w obrazie RTG
Patologiczne zwężenie w obrazie RTG
Badanie okresowe w stanach przedrakowych
Badanie okresowe w stanach przedrakowych
Kontrola po leczeniu operacyjnym
Kontrola po leczeniu operacyjnym
Kolonoskopia – wskazania:
Kolonoskopia – wskazania:
(Fox i Kreel 1967 r)
(Fox i Kreel 1967 r)
Ostry stan zapalny jelita grubego
Ostry stan zapalny jelita grubego
Megacolon toxicum
Megacolon toxicum
Ostra niewydolność wieńcowa lub
Ostra niewydolność wieńcowa lub
oddechowa
oddechowa
Brak współpracy ze strony chorego
Brak współpracy ze strony chorego
Kolonoskopia –
Kolonoskopia –
przeciwwskazania:
przeciwwskazania:
(Fox i Kreel 1967 r)
(Fox i Kreel 1967 r)
Guzy jelita grubego
Guzy jelita grubego
odbytnica
esica
Guzy jelita grubego
Guzy jelita grubego
poprzecznica
wstępnica
USG jamy brzusznej
USG jamy brzusznej
Hydrosonografia
Hydrosonografia
USG transrektalne
USG transrektalne
USG przez odbyt brzuszny
USG przez odbyt brzuszny
USG przezkroczowe
USG przezkroczowe
USG transwaginalne
USG transwaginalne
Doplerowskie
Doplerowskie
BACC
BACC
USG
USG
Rodzaje :
Rodzaje :
Przeoczenie polipów 45% -
Przeoczenie polipów 45% -
konwencjonalne, 11% -
konwencjonalne, 11% -
dwukontrastowe, 5% w kolonoskopii
dwukontrastowe, 5% w kolonoskopii
Konieczne przy rakach dolnego odcinka
Konieczne przy rakach dolnego odcinka
nie przepuszczających kolonoskopu (5%
nie przepuszczających kolonoskopu (5%
- raki synchroniczne, 13 x częściej
- raki synchroniczne, 13 x częściej
polipy)
polipy)
Wskazaniem jest niemożność wykonania
Wskazaniem jest niemożność wykonania
kolonoskopii
kolonoskopii
RTG – wlew cieniujący
RTG – wlew cieniujący
:
:
Nasze uwagi :
Nasze uwagi :
Algorytm diagnostyczny u
Algorytm diagnostyczny u
chorych z krwawieniem z odbytu
chorych z krwawieniem z odbytu
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Główne funkcje dolnego odcinka przewodu
pokarmowego to gromadzenie, mieszanie,
zagęszczanie i wydalanie kału.
• Jest to warunkowane aktywnością
motoryczną jelita grubego i anorektum.
• Zaburzenia dolnego odcinka często polegają
na upośledzeniue dynamiki tych procesów
• W celu oceny dynamiki stosujemy badania
czynnościowe
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Badanie manometryczne
- statyczne
- dynamiczne
• Ocena percepcji wisceralnej
- elektromiografia anorektalna
- ocena przewodnictwa nerwowego
• Badania radiologiczne (defekografia)
• Ocena pasażu w jelicie grubym
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Badanie manometryczne
- najczęściej stosowane badanie czynnościowe
oceniające funkcje aparatu zwieraczowego
- stosuje się sondy rejestrujące zmiany ciśnienia
- statyczne mierzy ciśnienia w stałych punktach np.
co 1 cm
- dynamiczne mierzy cisnienia podczas ruchu sondy
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Badanie manometryczne
- ocenia się:
- ciśnienie spoczynkowe
- najwyższe dowolne ciśnienie skurczowe
- ciśnienie odruchowe
- długość strefy zwiększonego ciśnienia
- odruch odbytowo-odbytniczy
- rektoanalny odruch hamowania
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Elektromiografia anorektalna ocenia mięśnie dna
miednicy i funkcję zwieraczy
• Ocenia aktywność mioelektryczną zwieracza
zewnętrznego, m. łonowo-odbytniczego
- ocenia się:
- amplitudę
- czas trwania skurczu
- kształt impulsu
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Ocena przewodnictwa nerwowego
• Rejestruje się szybkość przewodnictwa lub
latencję nerwową
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Defekografia
- jest badaniem radiologicznym
- rejestruje przebieg defekacji
- podaje się doodbytniczo papkę barytową
- wykonuje się serię zdjęć podczas defekacji
- ocenia się:
- kąt odbytniczo-odbytowy
- obniżenie dna miednicy, zdolność opróżniania
- średnicę bańki odbytnicy, długość kanału odbytu
Badania czynnościowe dolnego
odcinka przewodu pokarmowego
• Ocena pasażu
- pasaż w jelicie grubym to 80% czasu pasażu w
calym jelicie (30-66 godzin)
- podaje się doustnie znaczniki radiologiczne
- wykonuje się zdjęcia w kolejnych dniach licząc ilość znaczników które nie
ulegly jeszcze wydaleniu