CEWNIKOWANIE
CEWNIKOWANIE
PĘCHERZA MOCZOWEGO U
PĘCHERZA MOCZOWEGO U
KOBIET
KOBIET
CEWNIKOWANIE
CEWNIKOWANIE
PĘCHERZA MOCZOWEGO U
PĘCHERZA MOCZOWEGO U
KOBIET
KOBIET
NAZEWNICTWO
NAZEWNICTWO
UROLOGICZNE
UROLOGICZNE
PRAWIDŁOWE ODDAWANIE MOCZU
PRAWIDŁOWE ODDAWANIE MOCZU
•
Człowiek dorosły oddaje 1,5-2 l moczu na dobę w 4-6 porcjach,
Człowiek dorosły oddaje 1,5-2 l moczu na dobę w 4-6 porcjach,
wyjątkowo w nocy.
wyjątkowo w nocy.
•
Parcie odczuwane jest po wypełnieniu pęcherza powyżej 250 ml
Parcie odczuwane jest po wypełnieniu pęcherza powyżej 250 ml
WIELOMOCZ /POLYURIA/
WIELOMOCZ /POLYURIA/
Nadmierne wydalanie moczu, po przewodnieniu lub w
Nadmierne wydalanie moczu, po przewodnieniu lub w
niektórych chorobach (np. przewlekła niewydolność nerek )
niektórych chorobach (np. przewlekła niewydolność nerek )
SKĄPOMOCZ /OLIGURIA/
SKĄPOMOCZ /OLIGURIA/
Może być fizjologiczną reakcją organizmu lub stanem
Może być fizjologiczną reakcją organizmu lub stanem
patologicznym związanym z niedostateczną podażą płynów lub
patologicznym związanym z niedostateczną podażą płynów lub
nadmierną ich utratą
nadmierną ich utratą
BEZMOCZ /ANURIA/
BEZMOCZ /ANURIA/
Stan, w którym chory nie wydala moczu w ogóle lub nie więcej
Stan, w którym chory nie wydala moczu w ogóle lub nie więcej
niż 20 ml na godzinę
niż 20 ml na godzinę
NAZEWNICTWO
NAZEWNICTWO
UROLOGICZNE
UROLOGICZNE
CZĘSTOMOCZ /POLLAKISURIA/
CZĘSTOMOCZ /POLLAKISURIA/
Częste oddawanie moczu, bez trudności,
Częste oddawanie moczu, bez trudności,
np. w stanach zapalnych pęcherza
np. w stanach zapalnych pęcherza
ROPOMOCZ /PYURIA/
ROPOMOCZ /PYURIA/
Obecność leukocytów w moczu, związana
Obecność leukocytów w moczu, związana
najczęściej ze stanem zapalnym dróg
najczęściej ze stanem zapalnym dróg
moczowych
moczowych
KRWIOMOCZ /HAEMATURIA/
KRWIOMOCZ /HAEMATURIA/
Obecność krwi w moczu.
Obecność krwi w moczu.
CEWNIKOWANIE
CEWNIKOWANIE
PĘCHERZA MOCZOWEGO
PĘCHERZA MOCZOWEGO
To sztuczne odprowadzenie moczu z
To sztuczne odprowadzenie moczu z
pęcherza za pomocą cewnika.
pęcherza za pomocą cewnika.
Cewnikowanie pęcherza moczowego
Cewnikowanie pęcherza moczowego
wykonujemy w celach
wykonujemy w celach
diagnostycznych
diagnostycznych
(rozpoznanie
(rozpoznanie
zwężenia cewki, kamienia, wykonanie
zwężenia cewki, kamienia, wykonanie
cystografii itd.) lub
cystografii itd.) lub
leczniczych
leczniczych
,
,
najczęściej z powodu całkowitego
najczęściej z powodu całkowitego
zatrzymania moczu.
zatrzymania moczu.
CEWNIKOWANIE
CEWNIKOWANIE
PĘCHERZA MOCZOWEGO
PĘCHERZA MOCZOWEGO
Zabieg uważany jest za
Zabieg uważany jest za
niebezpieczny, ponieważ pociąga
niebezpieczny, ponieważ pociąga
za sobą przy nie zachowaniu
za sobą przy nie zachowaniu
aseptyki zakażenie górnych dróg
aseptyki zakażenie górnych dróg
moczowych (głównie opornymi na
moczowych (głównie opornymi na
leczenie szczepami szpitalnymi)
leczenie szczepami szpitalnymi)
oraz uszkodzenie ściany cewki.
oraz uszkodzenie ściany cewki.
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
Przekrój narzędzi urologicznych podaje
Przekrój narzędzi urologicznych podaje
się w skali Charriera, w której jeden
się w skali Charriera, w której jeden
stopień równa się
stopień równa się
1
1
/
/
3
3
milimerta. Określa
milimerta. Określa
się to skrótem
się to skrótem
Charr.
Charr.
15 Charr = średnicy 5 mm
15 Charr = średnicy 5 mm
Podany w tej skali przekrój określa
Podany w tej skali przekrój określa
średnicę zewnętrzną.
średnicę zewnętrzną.
Zamiast określenia
Zamiast określenia
Charr
Charr
można
można
spotkać skrót
spotkać skrót
Fr.
Fr.
(French).
(French).
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
Istnieje kilkadziesiąt rodzajów
Istnieje kilkadziesiąt rodzajów
cewników określanych nazwiskami
cewników określanych nazwiskami
ich twórcow.
ich twórcow.
W praktyce codziennej używa się
W praktyce codziennej używa się
zaledwie kilku:
zaledwie kilku:
Nelatona, Tiemana, Couvelaire`a,
Nelatona, Tiemana, Couvelaire`a,
Foleya, Pezzera, Malecota.
Foleya, Pezzera, Malecota.
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
Najczęściej
stosowane rodzaje
cewników:
a)Nelatona;
b)Couvelaire'a;
c)Tiemanna;
d)Malecota;
e)Pezzera;
f)Foley'a
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
•
CEWNIK NELATONA
CEWNIK NELATONA
jest jednym z najczęściej
jest jednym z najczęściej
stosowanych prosto zakończonych cewników, posiada
stosowanych prosto zakończonych cewników, posiada
jeden boczny otwór na końcu. Wykonany jest z gumy
jeden boczny otwór na końcu. Wykonany jest z gumy
lub miękkich mas plastycznych. Używany jest do
lub miękkich mas plastycznych. Używany jest do
jednorazowego cewnikowania, może być utrzymywany
jednorazowego cewnikowania, może być utrzymywany
przez kilka dni w pęcherzu, ale należy go wtedy
przez kilka dni w pęcherzu, ale należy go wtedy
przymocować do skóry prącia lub sromu (u kobiet).
przymocować do skóry prącia lub sromu (u kobiet).
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
•
CEWNIK COUVELAIRE'A
CEWNIK COUVELAIRE'A
jest prosty z otworem na
jest prosty z otworem na
końcu i na boku. Często
końcu i na boku. Często
stosowany jest u chorych z
stosowany jest u chorych z
krwiomoczem, ponieważ jego
krwiomoczem, ponieważ jego
budowa pozwala na swobodny
budowa pozwala na swobodny
odpływ moczu nawet ze
odpływ moczu nawet ze
skrzepami krwi. Z powodu
skrzepami krwi. Z powodu
jego budowy pozwalającej na
jego budowy pozwalającej na
lepszy niż inne cewniki odpływ
lepszy niż inne cewniki odpływ
moczu, jest bardzo przydatny
moczu, jest bardzo przydatny
do płukania pęcherza.
do płukania pęcherza.
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
•
CEWNIK TIEMANNA
CEWNIK TIEMANNA
posiada zagiętą końcówkę i
posiada zagiętą końcówkę i
stożkowate zakończenie,
stożkowate zakończenie,
używa się go
używa się go
u mężczyzn
u mężczyzn
z
z
powiększonym gruczołem
powiększonym gruczołem
sterczowym (prostatą) lub u
sterczowym (prostatą) lub u
osób ze zwężoną cewką
osób ze zwężoną cewką
moczową. Polecany jest w
moczową. Polecany jest w
przypadkach kiedy
przypadkach kiedy
wprowadzenie prostego
wprowadzenie prostego
cewnika do pęcherza jest
cewnika do pęcherza jest
utrudnione.
utrudnione.
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
•
CEWNIKI MALECOTA I PEZZERA
CEWNIKI MALECOTA I PEZZERA
używane są w celu
używane są w celu
zabezpieczenia prawidłowego
zabezpieczenia prawidłowego
odprowadzenia moczu u osób po
odprowadzenia moczu u osób po
zabiegach chirurgicznych.
zabiegach chirurgicznych.
Wprowadzone przez ranę
Wprowadzone przez ranę
operacyjną służą do stałego
operacyjną służą do stałego
drenażu moczu, który ułatwia
drenażu moczu, który ułatwia
właściwe gojenie.
właściwe gojenie.
U kobiet można te cewniki
U kobiet można te cewniki
wprowadzić przez cewkę
wprowadzić przez cewkę
RODZAJE CEWNIKÓW
RODZAJE CEWNIKÓW
•
CEWNIK FOLEY'A
CEWNIK FOLEY'A
jest najwygodniejszym
jest najwygodniejszym
samoutrzymującym się cewnikiem
samoutrzymującym się cewnikiem
służącym do długotrwałego drenowania
służącym do długotrwałego drenowania
pęcherza moczowego. Jest to cewnik prosty
pęcherza moczowego. Jest to cewnik prosty
z dwoma bocznymi otworami oraz
z dwoma bocznymi otworami oraz
balonikiem, który zabezpiecza cewnik
balonikiem, który zabezpiecza cewnik
przez wysunięciem się z pęcherza. Balonik
przez wysunięciem się z pęcherza. Balonik
umieszczony jest powyżej otworu bocznego
umieszczony jest powyżej otworu bocznego
cewnika, do środka wstrzykuje się jałowy
cewnika, do środka wstrzykuje się jałowy
płyn, najlepiej wodę do wstrzyknięć
płyn, najlepiej wodę do wstrzyknięć
(roztwór NaCl nie nadaje się do tego - sól
(roztwór NaCl nie nadaje się do tego - sól
może się krystalizować uniemożliwiając
może się krystalizować uniemożliwiając
tym samym usunięcie roztworu, a przez to
tym samym usunięcie roztworu, a przez to
wyciągnięcie cewnika z pęcherza). Zawór
wyciągnięcie cewnika z pęcherza). Zawór
do napełniania balonika znajduje się obok
do napełniania balonika znajduje się obok
wylotu cewnika.
wylotu cewnika.
Cewnik Foley'a najczęściej wykonany jest z
Cewnik Foley'a najczęściej wykonany jest z
lateksu lub silikonu, może być też pokryty
lateksu lub silikonu, może być też pokryty
warstwą silikonową. Często stosuje się go u
warstwą silikonową. Często stosuje się go u
chorych po niektórych zabiegach
chorych po niektórych zabiegach
chirurgicznych lub u osób w ciężkim stanie
chirurgicznych lub u osób w ciężkim stanie
na oddziale intensywnej terapii w celu
na oddziale intensywnej terapii w celu
monitorowania pracy nerek.
monitorowania pracy nerek.
Cewniki wykonane są z gumy, kauczuku i
Cewniki wykonane są z gumy, kauczuku i
mas plastycznych należy zmieniać co
mas plastycznych należy zmieniać co
10-
10-
14 dni,
14 dni,
ponieważ ich powierzchnia
ponieważ ich powierzchnia
inkrustuje się solami wapnia.
inkrustuje się solami wapnia.
Pozostawione dłużej mogą powodować
Pozostawione dłużej mogą powodować
uraz ściany cewki podczas zmiany lub
uraz ściany cewki podczas zmiany lub
powstanie kamieni.
powstanie kamieni.
Cewniki silikonowe lub powlekane
Cewniki silikonowe lub powlekane
silikonem mają idealnie gładką
silikonem mają idealnie gładką
powierzchnię i nie inkrustują się nawet
powierzchnię i nie inkrustują się nawet
przez
przez
kilka miesięcy.
kilka miesięcy.
ZESTAW DO
ZESTAW DO
CEWNIKOWANIA
CEWNIKOWANIA
•
Jałowe narzędzie chwytne w słoju lub opakowaniu
Jałowe narzędzie chwytne w słoju lub opakowaniu
jednorazowego użytku,
jednorazowego użytku,
•
2 jałowe cewniki jednorazowego użytku,
2 jałowe cewniki jednorazowego użytku,
•
W jałowym pakiecie: 2 jałowe narzędzia chwytne, gaziki lub
W jałowym pakiecie: 2 jałowe narzędzia chwytne, gaziki lub
waciki
waciki
•
Jałowy środek poślizgowy lub preparat znieczulający np.
Jałowy środek poślizgowy lub preparat znieczulający np.
Lidokaina 2%
Lidokaina 2%
•
Jałowe rękawice
Jałowe rękawice
•
Jałowy płyn aseptyczny do odkażania błon śluzowych
Jałowy płyn aseptyczny do odkażania błon śluzowych
•
2 miski nerkowate,
2 miski nerkowate,
•
Podkłady (gumowy i płócienny) do ochrony łóżka
Podkłady (gumowy i płócienny) do ochrony łóżka
•
Basen,
Basen,
•
Pojemnik na mocz, jeśli zachodzi konieczność pobrania moczu
Pojemnik na mocz, jeśli zachodzi konieczność pobrania moczu
do badania,
do badania,
•
Przy zakładaniu cewnika na stałe dołączyć zestaw do
Przy zakładaniu cewnika na stałe dołączyć zestaw do
odprowadzenia moczu z urządzeniem do zawieszania oraz
odprowadzenia moczu z urządzeniem do zawieszania oraz
jałowy płyn antyseptyczny w strzykawce do uszczelniania
jałowy płyn antyseptyczny w strzykawce do uszczelniania
cewnika Foleya
cewnika Foleya
PRZYGOTOWANIE
PRZYGOTOWANIE
PACJENTA
PACJENTA
•
Poinformowanie pacjenta o celu istocie i
Poinformowanie pacjenta o celu istocie i
przebiegu zabiegu
przebiegu zabiegu
•
Przed zabiegiem wymagane jest umycie okolic
Przed zabiegiem wymagane jest umycie okolic
krocza
krocza
•
Zapewnienie intymności
Zapewnienie intymności
•
W czasie trwania zabiegu ułożenie pacjenta w
W czasie trwania zabiegu ułożenie pacjenta w
pozycji grzbietowej płaskiej, z nogami
pozycji grzbietowej płaskiej, z nogami
ugiętymi w kolanach i odwiedzionymi udami
ugiętymi w kolanach i odwiedzionymi udami
•
Uniesienie pośladków przez podłożenie małej,
Uniesienie pośladków przez podłożenie małej,
twardej poduszki lub złożonego w kostkę
twardej poduszki lub złożonego w kostkę
prześcieradła
prześcieradła
WYKONANIE ZABIEGU
WYKONANIE ZABIEGU
•
Sprawdź zlecenie
Sprawdź zlecenie
•
Umyj ręce
Umyj ręce
•
Nałóż rękawiczki
Nałóż rękawiczki
•
Przygotuj pacjentkę
Przygotuj pacjentkę
•
Zapewnij intymność
Zapewnij intymność
•
Przygotuj zestaw
Przygotuj zestaw
•
Pod pośladki pacjentki włóż płaską, twardą poduszkę
Pod pośladki pacjentki włóż płaską, twardą poduszkę
•
Ułóż pacjentkę w pozycji płaskiej grzbietowej
Ułóż pacjentkę w pozycji płaskiej grzbietowej
•
Ustaw sprzęt w okolicy stóp pacjentki
Ustaw sprzęt w okolicy stóp pacjentki
•
Podłóż podkłady zabezpieczające łóżko
Podłóż podkłady zabezpieczające łóżko
•
W pobliżu krocza postaw miski nerkowate (jedną na
W pobliżu krocza postaw miski nerkowate (jedną na
odprowadzany mocz, drugą na zużyte materiały i narzędzia)
odprowadzany mocz, drugą na zużyte materiały i narzędzia)
•
Otwórz basen
Otwórz basen
•
Otwórz jałowy pakiet
Otwórz jałowy pakiet
•
Nasącz waciki lub gaziki jałowym środkiem antyseptycznym
Nasącz waciki lub gaziki jałowym środkiem antyseptycznym
•
Jałowym narzędziem wyjmij cewnik z opakowania i ułóż na
Jałowym narzędziem wyjmij cewnik z opakowania i ułóż na
jałowym pakiecie
jałowym pakiecie
•
Pokryj końcówki cewników 2% Lidokainą
Pokryj końcówki cewników 2% Lidokainą
•
Nałóż jałowe rękawice
Nałóż jałowe rękawice
CEWNIKOWANIE KOBIET
CEWNIKOWANIE KOBIET
•
Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki
Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki
•
Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj
Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj
wacikami w kierunku do odbytu:
wacikami w kierunku do odbytu:
Pierwszym i drugim wacikiem wargi sromowe większe
Pierwszym i drugim wacikiem wargi sromowe większe
Trzecim i czwartym wacikiem wargi sromowe mniejsze
Trzecim i czwartym wacikiem wargi sromowe mniejsze
Piątym ujście zewnętrzne cewki moczowej
Piątym ujście zewnętrzne cewki moczowej
Odłóż narzędzie do miski nerkowatej
Odłóż narzędzie do miski nerkowatej
Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na głębokość 5-
Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na głębokość 5-
6 cm
6 cm
Zaprzestań dalszego wprowadzania, jeśli pojawi się mocz
Zaprzestań dalszego wprowadzania, jeśli pojawi się mocz
Trzymaj cewnik lewą ręką między palcem wskazującym a kciukiem
Trzymaj cewnik lewą ręką między palcem wskazującym a kciukiem
Odprowadź mocz do miski nerkowatej
Odprowadź mocz do miski nerkowatej
Z chwilą ustania wypływania moczu usuń cewnik delikatnie
Z chwilą ustania wypływania moczu usuń cewnik delikatnie
ruchem półobrotowym
ruchem półobrotowym
Zdezynfekuj ponownie ujście zewnętrzne cewki moczowej jałowym
Zdezynfekuj ponownie ujście zewnętrzne cewki moczowej jałowym
wacikiem, posługując się drugim narzędziem chwytnym
wacikiem, posługując się drugim narzędziem chwytnym
Ułóż wygodnie pacjentkę uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt
Ułóż wygodnie pacjentkę uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt
Zdezynfekuj i umyj ręce
Zdezynfekuj i umyj ręce
Udokumentuj wykonanie zabiegu
Udokumentuj wykonanie zabiegu
CEWNIKOWANIE KOBIET „NA
CEWNIKOWANIE KOBIET „NA
STAŁE”
STAŁE”
•
Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki
Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki
•
Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj wacikami w kierunku
Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj wacikami w kierunku
do odbytu:
do odbytu:
Pierwszym i drugim wacikiem wargi sromowe większe
Pierwszym i drugim wacikiem wargi sromowe większe
Trzecim i czwartym wacikiem wargi sromowe mniejsze
Trzecim i czwartym wacikiem wargi sromowe mniejsze
Piątym ujście zewnętrzne cewki moczowej
Piątym ujście zewnętrzne cewki moczowej
Odłóż narzędzie do miski nerkowatej
Odłóż narzędzie do miski nerkowatej
Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na głębokość 5-6 cm
Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na głębokość 5-6 cm
Zaprzestań dalszego wprowadzania, jeśli pojawi się mocz
Zaprzestań dalszego wprowadzania, jeśli pojawi się mocz
Trzymaj cewnik lewą ręką między palcem wskazującym a kciukiem
Trzymaj cewnik lewą ręką między palcem wskazującym a kciukiem
Prawą ręką wprowadź do drugiego wejścia określą ilość jałowego płynu dla danego
Prawą ręką wprowadź do drugiego wejścia określą ilość jałowego płynu dla danego
cewnika, aby ustabilizować cewnik z pęcherzu moczowym
cewnika, aby ustabilizować cewnik z pęcherzu moczowym
Odłóż strzykawkę do miski nerkowatej
Odłóż strzykawkę do miski nerkowatej
Pociągnij delikatnie za cewnik aż wyczujesz opór, który będzie świadczył o
Pociągnij delikatnie za cewnik aż wyczujesz opór, który będzie świadczył o
ustabilizowaniu cewnika
ustabilizowaniu cewnika
Do cewnika dołącz worek na mocz
Do cewnika dołącz worek na mocz
Cewnik można ustabilizować przylepcem do uda kobiety
Cewnik można ustabilizować przylepcem do uda kobiety
Worek zawieś przy łóżku pacjentki za odpowiednie uchwyty (worek nie może leżeć na
Worek zawieś przy łóżku pacjentki za odpowiednie uchwyty (worek nie może leżeć na
podłodze!)
podłodze!)
Ułóż wygodnie pacjentkę uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt
Ułóż wygodnie pacjentkę uporządkuj i zabezpiecz zużyty sprzęt
Zdezynfekuj i umyj ręce
Zdezynfekuj i umyj ręce
Udokumentuj wykonanie zabiegu
Udokumentuj wykonanie zabiegu
POWIKŁANIA CEWNIKA
POZOSTAWIONEGO „NA
STAŁE”
•
infekcja bakteryjna
infekcja bakteryjna
•
ostra infekcja górnych dróg moczowych
ostra infekcja górnych dróg moczowych
•
ropień okołocewkowy
ropień okołocewkowy
•
zwężenie cewki moczowej
zwężenie cewki moczowej
•
erozja cewki
erozja cewki
•
odmiedniczkowe zapalenie nerek
odmiedniczkowe zapalenie nerek
•
kamica pęcherza
kamica pęcherza
•
oraz krwiomocz
oraz krwiomocz