GWSH, Kierunek: Fizjoterapia
Przedmiot: Fizjologia człowieka
ćwiczenie 8 : autonomiczny układ nerwowy
1. Część współczulna (sympatyczna) układu
autonomicznego
2. Część przywspółczulna (parasympatyczna)
układu autonomicznego
3. Działanie impulsacji współczulnej i
przywspółczulnej
Autonomiczny układ nerwowy (wegetatywny) unerwia
narządy wewnętrzne. Praca tego układu nie podlega woli.
•
Autonomiczny układ nerwowy, układ hormonalny i układ immunologiczny
zapewniają obronę i adaptację do czynników zakłócających homeostazę.
•
Autonomiczny układ nerwowy moduluje czynność układu immunologicznego i
odporność organizmu - narządy i komórki immunoaktywne unerwiane są przez
układ autonomiczny.
•
Efekt psychosomatyczny to oddziaływanie mózgu (w tym układu autonomicznego)
na narządy wewnętrzne. Obserwuje się wpływ stanu psychicznego na
samopoczucie a także na przebieg choroby: np.: placebo lub leczenie techniką
psychoterapii może mieć korzystny wpływ,
przeciwnie – działa niekorzystnie w stanach depresji
psychicznej.
•
Odpowiedź układu autonomicznego jest czułym i niezależnym od woli wskaźnikiem
stanów emocjonalnych np. przyspieszenie rytmu serca, zmiana ciśnienia
tętniczego, rozszerzenie lub zwężenie naczyń twarzy, rozszerzenie źrenic,
pobudzenie gruczołów potowych, zmiana perystaltyki przewodu pokarmowego,
mimowolne oddawanie moczu.
(Wariograf – wykrywacz kłamstw – służy do rejestracji skrywanego napięcia
emocjonalnego).
Wzmożona aktywność części współczulnej układu autonomicznego
występuje:
- dominacja procesów katabolizmu i wydatków energetycznych.
- w sytuacjach alarmowych, w stanach zagrożenia.
- podczas stresu i wysiłku fizycznego,
- w przebiegu reakcji emocjonalno-obronnej „walki lub ucieczki”
Sposób działania części współczulnej:
- wzmaga dopływ krwi wraz z tlenem i substancjami odżywczymi do
pracujących tkanek
- przyspiesza rytm pracy serca
- zwiększa kurczliwość mięśnia sercowego i pojemność minutową serca
- zwiększa ciśnienie tętnicze
- mobilizuje zapasy energetyczne organizmu
- podnosi poziom glukozy i wolnych
kwasów tłuszczowych we krwi
Część współczulna (sympatyczna) układu autonomicznego
piersiowo - lędźwiowa
• Ośrodki leżą w rogach bocznych substancji szarej
piersiowego i lędźwiowego odcinka rdzenia
kręgowego Th1 – L3
• Z ośrodków tych wychodzą neurony przedzwojowe, które
docierają do zwojów współczulnych pnia współczulnego
• Ze zwojów pnia współczulnego wychodzą długie neurony
zazwojowe, unerwiają mięśnie gładkie naczyń oraz gruczoły
i komórki mięśni gładkich skóry
• Zwoje współczulne w części szyjnej, piersiowej i brzusznej
unerwiają wszystkie tkanki i narządy głowy, szyi, klatki
piersiowej, jamy brzusznej, narządy miednicy mniejszej i
narządy płciowe
• Neurony przedzwojowe są cholinergiczne, białe -
mielinowe
• Neurony zazwojowe są adrenergiczne, szare -
bezmielinowe
Część przywspółczulna (parasympatyczna) układu
autonomicznego
czaszkowo - krzyżowa
• ośrodki są zlokalizowane w czaszce:
n.III okoruchowy
n.VII twarzowy
n.IX językowo-gardłowy
n.X błędny (stanowi 90% wszystkich włókien przywspółczulnych)
• oraz w części krzyżowej rdzenia kręgowego – segmenty S2 – S4
• Z ośrodków wychodzą długie, mielinowe wypustki
przedzwojowe, które docierają do zwojów
• Zwoje leżą w pobliżu unerwianego narządu
• Neurony zazwojowe mają krótkie wypustki
• Zarówno n.przedzwojowe jak i n.zazwojowe działają przez
transmiter cholinergiczny
Działanie impulsacji współczulnej i przywspółczulnej
Układ autonomiczny
Część współczulna
Część
przywspółczulna
Oko:
Mięśnie tęczówki
– szerokość źrenicy
– mięsień rzęskowy
Gruczoł łzowy:
– wydzielanie
rozszerza
rozkurcza
––
zwęża
kurczy
pobudza
Serce
Układ przewodzący
– częstość skurczów
– przewodnictwo
Mięsień sercowy
– siła skurczów
Naczynia wieńcowe
– przepływ krwi
przyśpiesza
przyśpiesza
zwiększa
zwiększa
zwalnia
zwalnia
zmniejsza
zwiększa
Naczynia krwionośne:
– skóry i błon śluzowych
– mózgu
zwęża
nieznacznie zwęża
rozszerza
rozszerza
Oskrzela:
– mięsień oskrzelowy
rozkurcza
kurczy
Działanie impulsacji współczulnej i przywspółczulnej cd.
Układ autonomiczny
Część współczulna
Część
przywspółczulna
Przewód pokarmowy:
Ślinianki
– wydzielanie śliny
Żołądek
– motoryka i napięcie błony
mięśniowej
– wydzielanie soku
Jelita
– motoryka i napięcie mięśni
– wydzielanie soku
Trzustka
– wydzielanie soku
Pęcherzyk żółciowy
– błona mięśniowa
Bańka wątrobowo-trzustkowa
– mięsień zwieracz bańki
pobudza wydzielanie
gęstej śliny
zmniejsza
hamuje (?)
zmniejsza
hamuje (?)
––
rozkurcza
rozkurcza
pobudza wydzielanie
wodnistej śliny
wzmaga
pobudza
wzmaga
pobudza
pobudza
kurczy
kurczy
Pęcherz moczowy
– mięsień wypierający
– mięsień zwieracz
wewnętrzny cewki moczowej
rozkurcza
kurczy
kurczy
rozkurcza