Podstawowe zasady 

formułowane w kodeksach 

etycznych

Kodeksy zawodów pokrewnych.

.

ZAWÓD ZAUFANIA 

PUBLICZNEGO

• 1. Profesja świadcząca pomoc ludziom w 

sytuacjach ważnych życiowo oraz stwarzających 
zagrożenie dla dóbr osobistych

• Uzyskiwanie informacji dotyczących prywatnych, 

intymnych spraw ludzi

• Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej
• Kierowanie się zasadami etyki zawodowej 
• Specjalistyczne wykształcenie

PODSTAWOWE ZASADY

• Działanie na rzecz klienta z 

poszanowaniem jego praw do:

• - autonomii, podmiotowości
• - godności
• - intymności, prywatności
• - poufności

• Prawo klienta oznacza obowiązek 

psychologa

AUTONOMIA, 

PODMIOTOWOŚĆ

Prawo do decydowania o sobie w 

każdej sytuacji, zagwarantowane 
przede wszystkim dostępem do 
informacji.

- Zgoda na współpracę
- Współodpowiedzialność za kontakt
- Informacje zwrotne

PODSTAWY PRAWNE

• Konstytucja – art. 31
• 1. Wolność człowieka podlega 

ochronie prawnej

• 2. Każdy jest obowiązany szanować 

wolność i prawa innych. Nikogo nie 
wolno zmuszać do czynienia tego, 
czego prawo mu nie nakazuje.

AUTONOMIA

• Tematy do przemyślenia:
• - czy prawo do autonomicznych decyzji 

dotyczy każdego klienta ?

• - jakie zasady obowiązują przy 

ograniczonych możliwościach klienta 
do podejmowania autonomicznych 
decyzji (małe dziecko, osoba chora 
psychicznie, osoba niepełnosprawna 
umysłowo) ?

GODNOŚĆ

• Człowiek jest wartością niezależnie 

od sytuacji:

• - podstawowe zasady:
•  – oddzielenie czynów od sprawcy
•  – nie ocenianie (szczególnie na 

podstawie wyglądu i zachowania)

• Konstytucja – art. 30
• Przyrodzona i niezbywalna godność 

człowieka stanowi źródło wolności i 
praw człowieka i obywatela. Jest ona 
nienaruszalna, a jej poszanowanie i 
ochrona jest obowiązkiem władz 
publicznych

INTYMNOŚĆ, PRYWATNOŚĆ

• Klient ma prawo do kontrolowania 

dostępu do informacji na własny temat.

• - przestrzeganie granic kontraktu
• - prawo do odmowy odpowiedzi na 

pytanie

• - prawo do wyboru metody
• Problemy do przemyślenia: 

wnioskowanie na podstawie obserwacji, 
stosowanie testów projekcyjnych

• Konstytucja – art. 47
• Każdy ma prawo do ochrony życia 

prywatnego, rodzinnego, czci i 
dobrego imienia oraz decydowania o 
życiu osobistym

• Konstytucja – art. 51
• 1. Nikt nie może być obowiązany inaczej 

niż na podstawie ustawy do ujawniania 
informacji dotyczących swojej osoby.

• 2. Każdy ma prawo do dostepu do 

dotyczących go urzędowych 
dokumentów i zbioru danych. 
Ograniczenia tego prawa może określić 
ustawa.

POUFNOŚĆ

• Podstawa kontaktu klient-psycholog 

to zaufanie, stąd tajemnica 
zawodowa

• Wynika z prawa do autonomii i 

prywatności.

• Tajemnica zawodowa jest 

zagwarantowana ustawowo.

• Ustawa o zawodzie psychologa – art. 14
• 1. Psycholog ma obowiązek zachowania w 

tajemnicy informacji związanych z klientem, 
uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

• 2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej 

nie może być ograniczony w czasie 

• 3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:
•  -poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta 

lub innych osób

• - tak stanowią ustawy

TAJEMNICA ZAWODOWA

• - brak granic czasowych
• - zakres tajemnicy
• - obowiązek ochrony dokumentacji
• - warunki naruszenia tajemnicy
• - problem kazuistyki (nauczanie)
• - sytuacja, w których tajemnica jest 

zagrożona (terapia grupowa

TAJEMNICA ZAWODOWA A 

SEKRET

• Tajemnica zawodowa to rodzaj sekretu:
• - przyrzeczony
• - powierzony
• - naturalny
• - roztropnościowy
• Z punktu widzenia klienta to sekret 

powierzony, a psychologa - 
przyrzeczony

KODEKSY JAKO 

ZABEZPIECZENIE KLIENTA

• Kodeksy zawierają informacje o 

standardach i dylematach – powinny 
je mieć wszystkie zawody zaufania 
publicznego.

• Problem do przemyślenia – czy 

znajomość kodeksu zapobiega 
naruszeniom etyki ?

KODEKS APA - PRZYKŁAD

• Powstał w 1953 roku – wielokrotnie 

nowelizowany

• Zwartość:
• - kogo dotyczy (zastosowania)
• - preambuła
• - zasady ogólne

Standardy APA

• 1. Rozwiązywanie problemów
• 2. Kompetencje
• 3. Relacje międzyludzkie
• 4. Prywatność i poufność
• 5. Reklama i wystąpienia publiczne
• 6. Dokumentacja i opłaty
• 7. Edukacja i trening
• 8. Badania i publikacje
• 9. Diagnoza
• 10. Terapia

JAKIE ZASADY SĄ ŁAMANE 

NAJCZĘŚCIEJ

• Badania amerykańskie (APA)
• Ankieta objęła 679 osób, opis 703 

dylematów.

• - naruszenie prywatności -  18 %
• - konfliktowe relacje - 17 %
• - poddanie się naciskom - 14 %
• - złamanie zasad w nauczaniu -  8 %

NIEBEZPIECZNE POSTAWY

 Ocenianie zamiast opisu
 Kontrola zamiast orientacji na 

rozwiązanie problemu

 Sztywne strategie zamiast 

kontrolowanej spontaniczności

 Przedmiotowe traktowanie zamiast 

empatii

 Wyższość (omnipotencja)
 Dogmatyzm zamiast otwartości

JAK UNIKAĆ ŁAMANIA 

ZASAD

• W sytuacji dylematu zadać sobie trzy 

pytania:

• - co sądzę na ten temat ?
• - co myślą inni ?
• - czy znamy i bierzemy pod uwagę 

wszystkie okoliczności ?

EFEKT ŁAMIANIA ZASAD 

DLA PSYCHOLOGA

• Zwolnienie z wyrzutów sumienia – 

wyparcie

• Zwolnienie z winy – autonomia 

moralna