PARAZYTOLOGIA

LEKARSKA

4. STAWONOGI

(ARTHROPODA)

4.1. ROZTOCZE (ACARI)

Zbigniew Pokora

Opracowanie to nie stanowi wytycznych do

testowego egzaminu z przedmiotu. Przygotowując

się do niego proszę ograniczać się do haseł

dotyczących gatunków obowiązujących i taksonów

bliskich im filogenetycznie, jeżeli opisywane są one

w podręczniku w podrozdziale na temat

medycznego znaczenia gatunku podstawowego.

Choroba z Lyme

(ang. Lyme disease) – choroba infekcyjna o wielonarządowym

obrazie klinicznym, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi, przenoszona

przez kleszcze rodziny Ixodidae.

Dur powrotny

(ang. Relapsing Fever, Recurrent Fever) – choroba bakteryjna

wywoływana przez krętki Borrelia duttoni, przenoszona głównie przez obrzeżka

Ornithodoros moubata (i inne gatunki tego rodzaju; Afryka, wschodnia część

basenu Morza Śródziemnego, Azja Centralna, Indie, tropikalna i subtropikalna

Ameryka, Ameryka Północna).

Dur zaroślowy

(ang. Scrub Typhus, Tsutsugamushi Disease, Japanese River

Fever) – riketsjoza, w grupie gorączek plamistych guzkowych, wywoływana przez

Rickettsia tsutsugamushi, przenoszona przez roztocze rodzaju Leptotrombidium,

filogenetycznie bliskiego Neotrombicula autumnalis (Actinedida, Trombiculidae)
(Korea, Tajwan, Filipiny, południowe Chiny, Tybet, Indochiny, północna Tajlandia,

Birma, Pakistan, Indie, Cejlon, Malediwy, Andamany i Nikobary, Malezja, Indonezja,

Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Queensland = północno-wschodnia Australia).

Gorączka kleszczowa Kolorado

(ang. Colorado Tick Fever) – choroba

infekcyjna o etiologii wirusowej (Orbivirus), przenoszona głównie przez kleszcza

Dermacentor andersoni (Ameryka Północna).

Gorączka krwotoczna krymsko-kongijska

(ang. Crimean-Congo

Hemorrhagic Fever, CCHF) - wywoływana przez Nairovirus CCHF, przenoszona

przez kleszcze, głównie rodzajów Rhipicephalus lub Boophilus, ale także

Hyalomma, Ixodes, Haemaphysalis, Dermacentor, Amblyomma (Indie, Pakistan,

Afganistan, Iran, azjatycka i europejska część byłego Związku Radzieckiego,

Bułgaria, kraje byłej Jugosławii, Grecja, Węgry, Francja, Afryka Środkowa,

Etiopia, Egipt).

Gorączka Lasu Kyasanur

(ang. Kyasanur Forest Disease) – wirusowa gorączka

krwotoczna przenoszona przez kleszcze rodzaju Haemaphysalis (Indie).

Gorączka plamista Gór Skalistych

(ang. Rocky Mountain Spotted Fever,

RMSF) – riketsjoza, w grupie gorączek plamistych guzkowych, powodowana przez

Rickettsia ricketsii, w transmisji której uczestniczy gównie Dermacentor

andersoni (ang. the Rocky Mountain wood tick), ale także Dermacentor variabilis

(ang. the American dog tick) i Amblyomma americanum (ang. the Lone Star

tick), a w Ameryce Środkowej i Południowej – Rhipicephalus sanguineus (Meksyk)

i Amblyomma cajannense (Panama, Kolumbia, Brazylia).

Gorączka Q

(ang. Q-fever, nine-mile fever of western Montana, Balkan grippe) –

choroba infekcyjna, powodowana przez Coxiella burnetti, przenoszona przez

kleszcze rodziny Ixodidae.

Gorączka śródziemnomorska

(=marsylska) – riketsjoza, w grupie gorączek

plamistych guzkowych, powodowana przez Rickettsia conori, w transmisji której

podstawową rolę odgrywa kleszcz psi, Rhipicephalus sanguineus (Europa, Afryka,

Indie).

Hipopus

– obecna w cyklach życiowych niektórych roztoczy (Acarus siro) forma

nimfy przemieszczająca się foretycznie.

Kleszcze właściwe

(ang. hard ticks) – kleszcze rodziny Ixodidae,

hematofagiczne pasożyty człowieka i zwierząt oraz wektory wielu chorób

infekcyjnych i inwazyjnych.

Kleszczowe zapalenie mózgu

(ang. tick encephalitis) – choroba powodowana

przez Flavivirus TBE, przenoszona przez obrzeżki, w tym Argas reflexus, oraz

niektóre rodzaje Ixodidae, w tym Dermacentor.

Obrzeżki

(ang. soft ticks) – kleszcze rodziny Argasidae, pasożyty gniazdowo-

norowe ptaków i drobnych ssaków, ludzie są atakowani głównie przez gatunki

rodzaju Argas.

Omska gorączka krwotoczna

(ang. Omsk Hemorrhagic Fever, OHF) –

krwotoczna choroba wirusowa powodowana przez Flavivirus OHF, w

transmisji którego wiodącą rolę odgrywa kleszcz Dermacentor pictus,w

mniejszej mierze inne gatunki tego rodzaju oraz gatunki rodzaju Ixodes

(południowo-wschodnia Syberia).

Ospa riketsjowa

(ang. Rickettsialpox) – riketsjoza, w grupie gorączek

plamistych guzkowych, powodowana przez Rickettsia akari, przenoszona

przez roztocza Liponyssoides (=Allodermanyssus) sanguineus,

filogenetycznie biskiego Dermanyssus gallinae (oba w rodzinie

Dermanyssidae, rząd Gamasida) (przypadki notowane były głównie w USA i

na terenie byłego Związku Radzieckiego).