background image

 

 

OGRANICZENIE 

ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ 

CHORÓB ZAKAŹNYCH -

PROFILAKTYKA SWOISTA, 

UODPARNIANIE CZYNNE I 

BIERNE

background image

 

 

Profilaktyka swoista 

(immunoprofilaktyka)

• To aktywny proces wywoływania odp. 

immunologicznej, służący do uzyskania 

ochrony przed chorobą zakaźną.

• stymulacja odporności ma na celu 

przerwanie trzeciego ogniwa łańcucha 

epizootycznego (jest nim organizm 

wrażliwy, dysponowany na zakażenie)

•  jej efektem jest obniżenie potencjału 

epizootycznego poprzez wzrost populacji 

zwierząt odpornych= zmniejszenie liczby 

naturalnych żywicieli zarazka.

background image

 

 

Odporność swoista (nabyta, 

adaptacyjna)

• Rozwija się w wyniku stymulacji swoistym 

Ag, który ma zdolność indukowania 
odpowiedzi immunologicznej 
(immunogen).

• Cechuje się ona:

– Zdolnością rozpoznawania epitopów Ag jako 

,,obcego” (non-self) dla organizmu

– Swoistością reakcji = specyficzne reagowanie 

przeciwciał lub limf. T uczulonych z Ag

– Pamięcią immunologiczną

background image

 

 

Odporność swoista (nabyta, 

adaptacyjna)

• Efekt istnienia pamięci immunologicznej 

to wtórna odp. immunologiczna (booster 
reaction) na kolejne zetknięcie się 
organizmu z tym samym Ag (zarazkiem).

• Powtórny kontakt to szybsza i znacznie 

większa produkcja swoistych przeciwciał 
lub uczulonych limf. T w porównaniu z 
pierwotną odpowiedzią immunologiczną.

background image

 

 

Uodparnianie czynne i 

bierne

• Odporność swoistą zwierzęta 

nabywają drogą naturalną i 
sztuczną, zarówno w sposób 
czynny, jak i bierny.

background image

 

 

Uodparnianie czynne 

naturalne

• przebycie zakażenia
• podawanie kału i treści jelita
• podawanie szczepionek 

zawierających bakterie korzystne dla 
zasiedlania przewodu pokarmowego

background image

 

 

Uodparnianie czynne sztuczne 

- szczepienie

• Szczepionka- 

preparat zawierający 

antygeny drobnoustrojów, który po 
podaniu powoduje powstanie 
swoistej odporności 
immunologicznej.

background image

 

 

Celowość szczepień

• Gdy zwierzęta są zdrowe:

– podwyższenie odporności na patogenne 

drobnoustroje

– zminimalizowanie objawów choroby
– w sektorze zwierząt produkcyjnych 

ograniczenie klinicznych lub subklinicznych 
objawów (biegunki noworodków, schorzenia 
układu oddechowego Bo, Su, Av

 )

background image

 

 

Celowość szczepień w 

populacji

• gdy zwierzęta są chore:

– likwidacja choroby zakaźnej (całkowite 

usunięcie drobnoustrojów z organizmów 

zwierząt i środowiska)- celem jest:

• Brak przebiegu subklinicznego czy utajonego 

choroby

• Niedopuszczenie do tworzenia się rezewuarów 

zarazka poza organizmem zwierzęcia

• Ograniczenie przewlekłego nosicielstwa
• Zapobieganie przeniesieniu na inne gatunki i 

wektory

background image

 

 

Celowość szczepień w 

populacji

– ograniczenie występowania choroby 

zakaźnej polegające na wyeliminowaniu 
choroby zakaźnej u zwierząt ale bez całkowitego 
zlikwidowania jej rezerwuarów wśród innych 
gatunków czy w środowisku. Mogą występować 
zakażenia subkliniczne, więc nie można 
zaprzestać szczepień ochronnych.

– opanowanie choroby zakaźnej polegający na 

osiągnięciu stanu, w którym przestaje ona 
stanowić istotny problem, chociaż nie została 
wyeliminowana całkowicie (efekt ekonomiczny 
widoczny w stadzie).

background image

 

 

Szczepienia:

• Profilaktyczne 

- zapobiegające 

występowaniu danych chorób zakaźnych:  

nosówka, parwowiroza, wścieklizna, 

szczepienie matek przed pokryciem 

zabezpieczające przed ronieniami np. BVD-

MD.

• Interwencyjne (z konieczności) – 

zwierzęta 

zdrowe na terenach zagrożonych.

• Lecznicze – 

w celu spotencjalizowania i 

wzbudzenia odporności, np. przy nosówce 

½ dawki i.v. lub i.m.

background image

 

 

Idealna szczepionka

• Bezpieczeństwo:

– zabite są bezpieczniejsze od żywych (brak 

rewersji lub pozostałości wirulencji)

– brak toksyczności ( w tym brak toksycznego 

działanie użytych adiuwantów)

– bezpieczne dla zwierząt ciężarnych i dla 

zwierząt w każdym wieku

– Nieindukowanie powstawania kompleksów 

immunologicznych

– brak właściwości anafilaktycznych
– Biodegradacja – przyjazne dla środowiska.

background image

 

 

Idealna szczepionka

• Skuteczność:

– pobudzenie w pełni zabezpieczającej 

odpowiedzi immunologicznej

– niezmienność odporności mimo zmian w 

obrębie drobnoustroju

– szeroka odporność krzyżowa na zróżnicowane 

warianty szczepów drobnoustrojów

– długi czas trwania odpowiedzi immunologicznej
– łatwa indukcja odpowiedzi immunologicznej
– zdolność ominięcia inhibicyjnego działania 

przeciwciał matczynych

background image

 

 

Idealna szczepionka

• Wygoda:

– efektywność już po zastosowaniu jednej dawki
– poliwalentność
– wymagana dobra rozpuszczalność np. przy 

szczepieniach masowych

– schemat szczepień zapewniający odpowiednie 

gospodarowanie

– wygodna wielkość dawki
– stabilność w normalnych warunkach 

( handlowych)

background image

 

 

Adiuwanty

• To substancje wzmagające 

immunogenność antygenu

• Mają za zadanie spowolnić 

uwalnianie Ag z miejsca podania oraz 
wzmocnić odp. poszczepienną

• np. emulsje, wodorotlenek glinu, sole 

Al, liposomy, kompleksy stymulujące 
ISCOM

background image

 

 

Adiuwanty

• a. Freunda ( FCA ): mieszanina oleju 

mineralnego, surfaktantu, i zabitych 

drobnoustrojów Mycobacterium, emulsja typu 

woda w oleju, powoduje silny i bolesny proces 

zapalny w miejscu podania, tworzenie się 

ziarniniaków, jałowych ropni i/lub 

wrzodziejącej martwicy tkanek 

• niekompletny a. Freunda: zawiera 

wszystkie komponenty co FCA oprócz 

Mycobacterium, silniej pobudza odporność 

humoralna niż komórkową, słabiej powoduje 

efekty uboczne.

background image

 

 

Metody stosowania 

szczepionek

• Między podaniem 2 szczepionek odstęp 

powinien być:

– W inaktywowanych- nie krótszy niż 2 tyg.
– Z żywymi drobnoustrojami- nie krótszy niż 6 

tyg.

– W szczepionkach z drobnoustrojami żywymi i 

martwymi – nie mniej niż 4 tyg.

• Skracanie odstępów może powodować 

zmniejszenie skuteczności i zwiększenie 
działań niepożądanych

background image

 

 

Metody stosowania 

szczepionek

• Prawidłowe stężenie przeciwciał 

zmniejsza się zgodnie ze skala 

logarytmiczną

• Proces jest dynamiczny i zależy przede 

wszystkim od ponownych kontaktów z 

Ag

• Jeśli kontakt ten jest rzadki to dochodzi 

do stopniowego wygasania odporności

• Stąd konieczność szczepień 

przypominających.

background image

 

 

Wiek a szczepienie

• Układ immunologiczny dojrzewa określony 

czas i wtedy dopiero szczepienie ma sens 
u młodych zwierząt:

– Bo - ok. 6 mies.
– Eq, Ov, Cap. – ok.. 4 mies.
– Ca, Fe – 2 mies
– Su – 1 mies.

• Zwierzęta stare nie są stanie wytworzyć 

odpowiedniej puli przeciwciał 
zabezpieczających ich organizm

background image

 

 

Żywienie a szczepienie

• Niedobory białkowe i 

wysokoenergetyczne  upośledzać 
mogą odporność komórkową i 
niespecyficzną

• Niedobory witaminowe i 

aminokwasowe upośledzają 
odporność humoralną

background image

 

 

Sposoby podawania 

szczepionek

• Per os
• Parenteralnie:

– Aerosolum
– Scarificatio
– S.c.
– i.m.
– i.v.

background image

 

 

Stan zdrowia zwierzęcia przed 

szczepieniem

• stan zdrowia zwierzęcia musi być optymalny
• układ immunologiczny musi być w pełni 

kompetentny i zawierać sprawne 

mechanizmy komórkowe i humoralne

• immunokompetencja zwierzęcia może być 

modulowana przez szereg czynników:

– Prawidłowe żywienie
– Czynniki genetyczne (wrodzone i nabyte defekty 

immunologiczne)

– Możliwość wystąpienia immunosupresji 

(współistniejące zakażenie, leki, stres)

background image

 

 

Reakcja organizmu na 

wprowadzoną szczepionkę

background image

 

 

Narastanie i czas trwania 

odporności

• zależy od rodzaju szczepionki i sposobu 

uodparniania:

–  gdy Ag z miejsca wprowadzenia absorbowany  

jest powoli, wysoki poziom przeciwciał utrzymuje 

się dłużej

– po dostaniu się Ag do organizmu, miano 

przeciwciał wzrasta do osiągnięcia szczytu, a 

następnie powoli opada i zanika

– następne wprowadzenie Ag powoduje szybki 

wzrost przeciwciał, zjawisko to określane jest 

jako „Booster effect” = reakcja 

anamnestyczna

Przygotowany do produkcji przeciwciał organizm 

może po szczepieniu powtórnym produkować 

przeciwciała szybciej i w większej ilości.

background image

 

 

Wpływ odporności matki na 

odporność immunizowanych 

młodych

Przeciwciała przekazane w sposób bierny (od 

matki):

• Wiążą Ag, unieszkodliwiają go i nie pozwalają na 

produkcję przeciwciał, względnie jest ona bardzo 

niska 

• szczepienia czynne są wykonywane wówczas gdy 

zanikną przeciwciała przekazane przez matkę, np. 

szczepienie kurcząt przeciw pomorowi 

rzekomemu wykonuje się po 8-10 dniach

• Odpowiedź zwierząt młodych na szczepionkę 

uwarunkowana jest także stopniem rozwoju ukł. 

background image

 

 

Komplikacje poszczepienne 

miejscowe i ogólne

• Szczepienia szczepionkami żywymi:

– Mogą wystąpić mniej lub bardziej nasilone 

objawy chorobowe, które nie prowadzą do 

śmierci ale wpływają ujemnie na 

produkcyjność 

– Przejściowe obniżenie odporności może 

doprowadzić do uzjadliwienia się 

drobnoustrojów warunkowo 

chorobotwórczych, które następnie wywołują 

zachorowanie

• Szczepionki inaktywowane mogą 

powodować wystąpienie miejscowych 

reakcji poszczepiennych

background image

 

 

Przeciwwskazania do 

szczepień

• Ostra choroba gorączkowa
• Zaostrzenie przewlekłego schorzenia
• Nasilona skaza krwotoczna ( z wyj. 

Szczepionek doustnych)

• Okres okołooperacyjny
• Podanie immunoglobulin
• Stosowanie leków 

immunosupresyjnych

background image

 

 

Szczepienie powinno być 

poprzedzone specjalistyczną 

konsultacją w przypadku:

• Klinicznie istotnych zaburzeń 

odporności

• Choroby autoimmunizacyjnej
• Ciąży
• Przewlekłego postępującego 

zaburzenia układu nerwowego

background image

 

 

Czynniki wpływające na 

nieskuteczność szczepień

• Szczepienie zwierząt będących pod 

wpływem stresu

• Leczonych np. sterydami, antybiotykami o 

szerokim spektrum działania

• Szczepionki przeterminowane, źle 

przechowywane

• Szczepienie kilkoma szczepionkami 

jednocześnie

• Używanie przy żywych szczepionkach 

środków dezynfekcyjnych do strzykawek, 

igieł czy skóry zwierzęcia

background image

 

 

Czynniki wpływające na 

nieskuteczność szczepień

• Podanie niewłaściwą drogą
• Zaszczepienie w stanie immunosupresji
• Szczepienie w momencie spadku 

odporności u zwierząt charłaczych, źle 

żywionych, silnie zakażonych

• Mała immunogenność szczepionki
• Obecność odporności matczynnej
• Nieprzestrzeganie zaleceń producentów gł. 

odnośnie wieku

• Wrodzone defekty immunologiczne

background image

 

 

Leki a szczepienie

• Leki powodujące immunosupresję:

– Aminoglikozydy
– Cefalosporyny
– Imidazole (mikonazol)
– Rifampicyna
– Sulfonamidy
– Tetracykliny
– Kortykosteroidy
– Cyklofosfamid
– Cyklosporyna A

background image

 

 

Choroby zakaźne podlegające 

zakazowi szczepień

• PRYSZCZYCA
• PĘCHERZYKOWE  ZAP. 

JAMY USTNEJ

• CHOROBA PĘCHERZYKOWA 

ŚWIŃ

• KSIĘGOSUSZ
• POMÓR MAŁYCH 

PRZEŻUWACZY

• ZARAZA PŁUCNA BYDŁA
• GUZOWATA CHOROBA 

SKÓRY BYDŁA

• GORĄCZKA DOLINY RIFT
• CHOROBA NIEBIESKIEGO 

JĘZYKA

• OSPA OWIEC I KÓZ
• AFRYKANSKI POMÓR KONI
• AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ 
• KLASYCZNY POMÓR ŚWIŃ
• POMÓR DROBIU
• ENTEROWIRUSOWE 

ZAPALENIA MÓZGU I 

RDZENIA ( CH. 

CIESZYŃSKA I TALFAŃSKA) 

• BRUCELOZA Bo, Cap, Su, 

Ov

• ZAKAŹNE ZAPALENIE NOSA 

I TCHWICY ( OTRĘT 

BYDŁA ) 

background image

 

 

Definicje

• Siodło immunologiczne – 

najniższy stopień 

odporności między 1 a 2 dawką 
szczepionki

• Luka immunologiczna – 

moment, w którym 

zanika odporność matczyna a jeszcze nie 
rozwinęły się kompetencje immunologiczne 
noworodka, zwierzę jest w pełni podatne 
na zakażenie.

• Negatywna faza odporności – 

przejściowy 

spadek odporności po szczepieniu

background image

 

 

Definicje

• Negatywna faza odporności – 

przejściowy 

spadek odporności po szczepieniu

• Atenuacja – 

osłabienie, wytwarzanie 

awirulentnych szczepów, np:

–  poprzez prowadzenie hodowli w odmiennym 

środowisku od optymalnego

– Wykorzystywanie podwyższonej temp.
– Wielokrotne pasażowanie
– Działanie promieni UV
– Związkami chem. – formalina, sublimat, chinozol

background image

 

 

Podział szczepionek

• Pełnozjadliwe - 

rzadko stosowane, np. szczepionka 

przeciwko niesztowicy owiec.

• Atenuowane - 

Zawierają drobnoustroje o 

zredukowanej zjadliwości; w większości produkowane 

są w oparciu o długotrwałą selekcję pod kątem 

zachowania Ag i utraty wirulencji. Atenuacja 

prowadzona jest przez wielokrotne pasaże 

drobnoustrojów (hodowla w nienaturalnych 

warunkach - podłoża sztuczne, zarodki kurze, 

hodowle komórek), stosowanie środków chemicznych, 

fizycznych; w przypadku wirusów metodą atenuacji 

jest pasażowanie zarazków na zwierzętach 

doświadczalnych nie będących ich naturalnymi 

żywicielami.

background image

 

 

Podział szczepionek

• Wady:

– możliwość wystąpienia rewersji, 

uzjadliwienia się i wywołania choroby

– ograniczona trwałość
– przeciwwskazania do podawania: ciąża i 

stany immunosupresji

– wirusy szczepionkowe mogą podlegać w 

organizmie replikacji, w konsekwencji 
powodować siewstwo (utrwalanie 
przewlekłych zakażeń)

background image

 

 

Podział szczepionek

• Zalety:

silne pobudzenie odporności, która 

utrzymuje się długo

- replikacja  Ag w organizmie przypominająca 
zakażenia naturalne powoduje pobudzenie 
mechanizmów odpowiedzi typu komórkowego 
oraz humoralnego łącznie z synteza 
przeciwciał sekrecyjnych na błonach 
śluzowych s IgA

background image

 

 

Szczepionki zabite inaktywowane

- Są w pełni bezpieczne, pod warunkiem 

całkowitej inaktywacji ale mogą wywołać efekty 

toksyczne i alergiczne

- Nie wykazano immunosupresyjnego efektu ich 

działania

- Podstawowa ich wada to niższa i krócej trwającą 

odporność.

- Wymagana jest rewakcynacja, zwykle po 3-6 

tyg.

- Ochronne przeciwciała stwierdza się po ok.. 2,3 

tygodniach od drugiego szczepienia. Wraz z 

upływem czasu stopniowo spadają

background image

 

 

Szczepionki zabite inaktywowane

• To wszystko częściowo kompensuje dodatek 

adiuwantów

- Nie stymulują wystarczająco odporności komórkowej 

ani syntezy przeciwciał sekrecyjnych na błonach 

śluzowych, choć to również zależy od charakteru 

dodawanych adiuwantów

- Nasilenie odporności immunologicznej zależy w 

dalszej kolejności od statusu szczepionego 

zwierzęcia

- Zwykle ochronna rola przeciwciał wygasa po około 6 

miesiącach do 1 roku od szczepienia początkowego.

-    Inaktywację drobnoustrojów przeprowadza się 

metodami fizycznymi ( temperatura, promienie UV, 

promienie gamma, ultradźwięki) lub chemicznymi 

(formalina, alkohol, beta-propiolakton)

background image

 

 

Szczepionki homologiczne

 

Zawierają antygeny drobnoustrojów , 

przeciwko którym chcemy uodpornić 

zwierzęta
Tworzone są na bazie heterologicznych 

drobnoustrojów reagujących krzyżowo
Zawierają antygeny pokrewne  w stosunku do 

zarazków , przeciwko którym chcemy 

uodpornić zwierzę

background image

 

 

Szczepionki nieswoiste

Szczepionki nieswoiste

• -Zawierają antygeny różnych drobnoustrojów 

z którymi zwierzęta najczęściej się stykają; 

• -Stosuje się je w celu niespecyficznego 

pobudzenia własnych mechanizmów obrony 
immunologicznej ustroju.

background image

 

 

Szczepionki monowalentne 

Szczepionki monowalentne 

(jednoważne) i poliwalentne 

(jednoważne) i poliwalentne 

(wieloważne)

(wieloważne)

• -MONOWALENTNE- zawierają pojedyncze 

antygeny drobnoustrojów występujących  w  
kilku odmianach  antygenowych 

• -POLIWALENTNE-w ich skład wchodzi kilka 

antygenów zarazka występującego w wielu 
odmianach antygenowych; 

background image

 

 

Szczepionki skojarzone (mieszane)

 

-    

zawierają antygeny różnych 

rodzajów drobnoustrojów i 
uodparniają równocześnie przeciwko 
kilku chorobom, np. Canivac FH

background image

 

 

Szczepionki rekombinowane

- Uzyskuje się z oczyszczonych 

podjednostek wirusowych lub bakteryjnych

- Preparaty takie pozbawione są zbędnego 

balastu białkowego, który może czasem 
wywołać wstrząs anafilaktyczny

- Stosowane są u zwierząt między innymi w 

profilaktyce kolibakteriozy , zakaźnej 
pleuropneumonii świń oraz zzzn świń

background image

 

 

Szczepionki markerowe

- powstają na bazie szczepionek 
rekombinowanych
- szczepionki inaktywowane lub żywe, 
oparte o mutanty genetyczne lub 
wyizolowane białka drobnoustrojów, 
pozwalające na różnicowanie zwierząt 
zaszczepionych i zakażonych naturalnie , 
w oparciu o wytworzone przeciwciała

background image

 

 

Szczepionki DNA

• -

Nowej generacji 

• -Szczepienie genetyczne polega na 

bezpośrednim np,. Domięśniowym podaniu 
in vivo cząstki kwasu nukleinowego 
kodującej określony antygen 
szczepionkowy

• -Antygen ten syntetyzowany w komórkach 

gospodarza jest prezentowany w jego 
układzie immunologicznym, przez co 
indukuje swoistą odpowiedź typu 
komórkowego lub humoralnego

background image

 

 

Szczepionki DNA

• -Obcy DNA można podawać zwierzętom 

bezpośrednio lub wykorzystując jako 

nośnik wektory np.. Adenowirusowe

• -Proste w produkcji, znaczna stabilność i 

odporność na temperaturę, nieograniczona 

możliwość modyfikowania sekwencji 

użytych genów

• -Stosowane były eksperymentalnie w 

odniesieniu do wirusa grypy typu A, wirusa 

HIV , FIV kotów, wirusa wścieklizny, 

pryszczycy, niektórych pasożytów etc.

background image

 

 

Szczepionki antyidiotypowe

•  

oparte są o przeciwciała naśladujące 

antygeny

•  ten typ nie jest jeszcze dostępny na rynku

background image

 

 

Szczepionki podjednostkowe

• - wykorzystują „czyste” białka.
• - wysoce bezpieczne dla organizmu
• - problemem w produkcji mogą być 

toksyny czy białka powierzchniowe, które 
wytwarzane są jedynie in vivo- podlegają 
one modyfikacji

background image

 

 

Autoszczepionki

- Biopreparaty produkowane na bazie 

drobnoustrojów izolowanych z danego 
stada (środowiska) lub z konkretnego 
zwierzęcia i przeznaczone do stosowania u 
zwierząt w tym stadzie lub u pojedynczego 
osobnika

- w skutek swoistości antygenowej (większa 

aniżeli szczepionek komercyjnych) 
uzyskuje się lepsze efekty uodparniające

 

background image

 

 

Anatoksyny i serowakcyny

W przypadku niektórych chorób o etiologii bakteryjnej 

materiałem do produkcji szczepionki nie są 

drobnoustroje, ale:

ANATOKSYNA – jest to toksyna inaktywowana           

       (pozbawiona toksyczności) pod wpływem 

ciepła i formaliny, ale zachowująca zdolność 

uodparniającą, np. p. błonicze, p. tężcowe, p. 

jadowi kiełbasianemu. Po szczepieniu – odporność 

podobna do odporności jaka powstaje po przebyciu 

choroby.

SEROWAKCYNA – zawiera antygen i przeciwciała z 

surowicy skierowane przeciw temu antygenowi.

 

background image

 

 

UODPORNIENIE BIERNE

UODPORNIENIE BIERNE

background image

 

 

Uodpornienie bierne

Uodpornienie bierne

• Powoduje wystąpienie przejściowej 

niepodatności zwierzęcia na zakażenie przez 

wprowadzenie do organizmu gotowych 

przeciwciał z surowicą odpornościową

 

albo 

siarą lub mlekiem

 pochodzącym od innego 

zwierzęcia.

• Dzięki dostarczonej puli przeciwciał organizm 

zyskuje natychmiastową ochronę przed 

infekcją.

• Odporność bierna trwa krótko, gdyż 

przeciwciała  zwłaszcza pochodzące od innego 

osobnika –przeciwciała heterologiczne-jako 

substancje obce są szybko metabolizowane w 

ustroju

background image

 

 

Surowice odpornościowe podział

:

  

1.Ze względu na pochodzenie

:

•      -homologiczne (zawierają przeciwciała 

pochodzące od tego samego gatunku 

zwierząt dla którego są przeznaczone, np. 

surowica odpornościowa przeciwtężcowa 

Tetanin wyprodukowana na koniach i 

stosowana u koni)

•      -heterologiczne ( zawierają przeciwciała 

wyprodukowane na innych gatunkach 

zwierząt niż ten dla którego są przeznaczone, 

np.. Canisanin F,  Rhusionormin )

background image

 

 

Surowice odpornościowe podział

2.Ze względu na rodzaj antygenu użytego 
do uodporniania:

             -surowice przeciwbakteryjne
             -surowice przeciwwirusowe
             -surowice przeciwtoksyczne

background image

 

 

Surowice odpornościowe podział

3.Ze względu na ilość gatunków drobnoustrojów 

przeciwko którym działa przeciwciało:

•        -surowice jednoważne – monowalentne- 

zawierają przeciwciała przeciwko 1 gatunkowi 

drobnoustrojów

•       -surowice wieloważne- poliwalentne- zawierają 

przeciwciała przeciwko kilku gatunkom 

drobnoustrojów

• Gammaglobuliny są frakcją surowic 

odpornościowych pozbawionych balastu w postaci 

zbędnych białek, często mogących wywoływać 

reakcje alergiczne

background image

 

 

• Surowice odpornościowe powinny być 

przechowywane w lodówce lub w stanie 
zamrożenia.

• Podwyższona temperatura może spowodować 

szybki spadek aktywności lub unieczynnienie 
zawartych w nich immunoglobulin

• Sposób podania surowic oraz preparatów 

gammaglobulinowych- s.c lub i.m; w celach 
leczniczych można stosować i.v- przy tej 
drodze podania największe ryzyko wywołania 
wstrząsu anafilaktycznego ( szczególnie 
preparaty heterologiczne)

background image

 

 

• Czas trwania odporności po podaniu surowicy 

odpornościowej lub gammaglobuliny- 

zależnie od zastosowanej dawki- do 3-6 

tygodni

• Przedłużenie odporności przez ponowne 

podanie surowicy odpornościowej

• W przypadku surowic heterologicznych 

odporność utrzymuje się nie dłużej niż 2 

tygodnie po pierwszym podaniu surowicy-

spowodowane szybką eliminacją z ustroju 

białek obcogatunkowych , nie tylko na drodze 

naturalnego rozkładu, lecz także z udziałem 

specyficznych przeciwciał przez nie 

indukowanych-przy powtórnym podaniu tej 

samej surowicy heterologicznej , wspomniane 

przeciwciała spowodują eliminację globulin 

odpornościowych w ciągu kilku dni.

background image

 

 

Niebezpieczeństwa związane ze 

stosowaniem surowic odpornościowych

-szok anafilaktyczny-

szok anafilaktyczny-

 

może wystąpić po powtórnym 

podaniu surowicy odpornościowej homologicznej; 

białka homologiczne mogą nabierac własności 

antygenowych w wyniku denaturacji lub agregacji; 

mechanizm powstawania tego typu reakcji alergicznej 

związany jest z indukowaniem przeciwciał typu reagin 

(IgE), które powstają w ustroju po podaniu pierwszej –

uczulającej dawki surowicy heterologicznej; druga 

dawka surowicy heterologicznej-wyzwalająca – 

powoduje reakcję przeciwciał klasy IgE z antygenem 

(białko obcogatunkowe) , w wyniku którego dochodzi 

do uwalniania z komórek tucznych mediatorów 

(histamina, inne substancje biologicznie 

czynne),których pojawienie się w ustroju odpowiada 

za powstanie objawów wstrząsu.

background image

 

 

• Bo, Eq, Su – ośrodek wstrząsowy= układ 

oddechowy- występuje duszność , kaszel, sinica, 

szybkie zejście śmiertelne

• Psy- ośrodek wstrząsowy= przewód pokarmowy –

objawy niepokoju, wymioty, biegunka

• Przeciwdziałanie objawom wstrząsu-podawanie 

adrenaliny, środków przeciwzapalnych, 

antyhistaminowych

• Przed podaniem zwierzęciu surowicy 

obcogatunkowej można wykonać próbę uczuleniową 

lub stosować surowicę metodą Besredki.

• Podatność na wstrząs- uwarunkowana osobniczą 

skłonnością do wytwarzania przeciwciał klasy IgE w 

odpowiedzi na podanie dawki uczulającej surowicy.

background image

 

 

Niebezpieczeństwa związane ze 

stosowaniem surowic odpornościowych

-

-

choroba posurowicza-

choroba posurowicza-

 

rzadziej spotykane powikłanie 

związane ze stosowaniem surowic odpornościowych; 

może wystąpić już po pierwszym podaniu surowicy 

obcogatunkowej zwłaszcza przy podawaniu jej w dużych 

dawkach (w odróżnieniu od szoku anafilaktycznego); tak 

dzieje się w przypadku stosowania surowicy 

przeciwróżycowej u świń, produkowanej na koniach-

wchłaniające się powoli białka surowicy obcogatunkowej 

spełniają rolę antygenu i powodują powstanie 

specyficznych przeciwciał , łączących się z 

immunoglobulinami końskimi w kompleksy antygen-

przeciwciało –część z nich usuwana jest z układu 

krążenia; przy zbyt dużych dawkach surowicy ilość 

kompleksów jest za duża , aby mogły być usunięte z 

krwiobiegu-odkładają się w kłębkach nerkowych , 

naczyniach włosowatych , stawach i skórze; groźne 

objawy: gorączka , białkomocz, pokrzywka, bolesność 

stawów;

background image

 

 

!!!!KONIEC!!!!!


Document Outline