Formy ochrony przyrody w Polsce

Historia ochrony przyrody w Polsce

(wybrane fakty)

Rok

Wydarzenie

1868

sejm galicyjski we Lwowie uchwalił ustawę o

ochronie świstaka i kozicy w Tatrach

1906

w Warszawie powstało Polskie Towarzystwo

Krajoznawcze

1919

utworzono pierwszą instytucję urzędową ochrony

przyrody: Tymczasową Państwową Komisję

Ochrony Przyrody

1921

utworzono w Białowieży rezerwat leśny, zaczątek

przyszłego parku narodowego

1925

powołano Państwową Radę Ochrony Przyrody

1928

w Warszawie powstała Liga Ochrony Przyrody

1929

w Białowieży rozpoczęto hodowlę restytucyjną

żubrów

1945

reaktywowano działalność PROP i LOP

1947

powstał Białowieski Park Narodowy

1961

ukazała się książka Antoniny Leńkowej

„Oskalpowana Ziemia”, która w zasadniczy sposób

wpłynęła na stan ekologicznej świadomości

społecznej

1965

Walery Goetel nazwał „sozologią” naukę o ochronie

przyrody i rodzącą się naukę o ochronie środowiska

1981

Liga Ochrony Przyrody opublikowała pierwszy

społeczny raport o stanie środowiska w Polsce

1991

Sejm uchwalił nową ustawę o ochronie przyrody,

aktualną do tej pory (nowa jest w przygotowaniu)

1992

ukazała się „Polska czerwona księga zwierząt” pod

red. prof. Z. Głowacińskiego

1993

ukazała się „Polska czerwona księga roślin” pod red.

prof. K. Zarzyckiego o i dr R. Kaźmierczakowej

Formy ochrony przyrody w

Polsce

1. Parki narodowe
2. Parki krajobrazowe
3. Rezerwaty przyrody
4. Obszary chronionego krajobrazu
5. Pomniki przyrody
6. Użytki ekologiczne
7. Stanowiska dokumentacyjne
8. Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe
9. Ochrona gatunkowa

Parki narodowe

 Park narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający

się

szczególnymi

wartościami

naukowymi,

przyrodniczymi,

społecznymi,

kulturowymi

wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000
ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz
swoiste cechy krajobrazu.

 Wszelkie działania na terenie parku narodowego

podporządkowane są ochronie przyrody i mają
pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami.

 Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie,

zachowanie  całości  systemów  przyrodniczych  danego
terenu,  wraz  z  warunkami  ich  funkcjonowania,  oraz
odtwarzanie  zniekształconych  i    zanikłych  ogniw
rodzimej przyrody.

 Utworzenie Parku Narodowego następuje w drodze

rozporządzenia Rady Ministrów.

 Obecnie mamy w Polsce 23 parki narodowe.

Parki krajobrazowe

 Są to obszary chronione ze względu na wartości

przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego

utworzenia

jest

zachowanie,

popularyzacja

upowszechnianie

tych

wartości

warunkach

racjonalnego gospodarowania. Grunty orne, leśne i

inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku

krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym

wykorzystaniu. Utworzenie parku krajobrazowego

następuje w drodze rozporządzenia wojewody.

 Obecnie mamy w Polsce 120 parków krajobrazowych.

Rezerwaty przyrody

 Są to obszary obejmujące zachowane w stanie

naturalnym  lub  mało  zmienionym  ekosystemy,
określone  gatunki  roślin  i  zwierząt,  elementy
przyrody  nieożywionej  mające  istotną  wartość  z
względów

naukowych,

przyrodniczych,

kulturowych bądź krajobrazowych.

 Uznanie obszaru za rezerwat następuje w drodze

rozporządzenia wojewody.

 Obecnie mamy w Polsce 1354 rezerwatów

przyrody, z czego najwięcej jest rezerwatów
leśnych i florystycznych.

 Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich

skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej,
historyczno

pamiątkowej

krajobrazowej

oraz

odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi
je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych
rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych,
źródła,

wodospady,

wywierzyska,

skałki,

jary,

głazy

narzutowe, jaskinie.

 Wprowadzenie tej formy ochrony przyrody następuje w

drodze rozporządzenia wojewody lub na mocy uchwały rady
gminy.

 Liczba pomników przyrody w Polsce szybko wzrasta; obecnie

mamy ich 33 882, z czego większość to pojedyncze drzewa i
grupy drzew, skałki, groty, jaskinie, głazy narzutowe.

Pomniki przyrody

 Są

zasługujące

ochronę

pozostałości

ekosystemów,  mających  znaczenie  dla  zachowania
unikatowych zasobów genowych i typów środowisk jak:
naturalne  zbiorniki  wodne,  kępy  drzew  i  krzewów,
śródpolne  i  śródleśne  “  oczka  wodne”,  bagna,
torfowiska,  wydmy,  płaty  nie  użytkowanej  roślinności,
starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp.

 Użytki

ekologiczne

ustanawia

się

drodze

rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.

 Obecnie mamy w Polsce 6 728 użytków ekologicznych.

Stanowiska dokumentacyjne

 Są to ważne pod względem naukowym i

dydaktycznym miejsca występowania formacji
geologicznych, nagromadzeń skamieniałości i
utworów

mineralnych

oraz

fragmenty

eksploatowanych

nieczynnych

wyrobisk

powierzchniowych i podziemnych.

 Obecnie

mamy

Polsce

104

stanowisk

dokumentacyjnych.

Zespoły przyrodniczo -

krajobrazowe

 Wyznacza się je w celu ochrony wyjątkowo cennych

fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego
dla zachowania jego wartości estetycznych.

 Obecnie mamy w Polsce 184 zespołów przyrodniczo

-krajobrazowych.

 Stanowiska dukumentacyjne i zespoły przyrodniczo -

krajobrazowe ustanawia się w drodze rozporządzenia
wojewody lub uchwały rady gminy.

Ochrona gatunkowa

• Ma na celu zabezpieczenie dziko występujących

roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków

rzadkich lub zagrożonych wyginięciem jak też

zachowanie

różnorodności

gatunkowej

genetycznej.

• Ochronę gatunkową roślin i zwierząt wprowadza

się w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska

w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju

Wsi. Rozporządzenie to określa listę gatunków

objętych ochroną, sposoby wykonywania ochrony

oraz stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy

przewidziane odpowiednimi przepisami. Poza tym

decyzje dotyczące ochrony gatunkowej mogą być

podjęte w drodze rozporządzenia wojewody lub

uchwały rady gminy.

Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata
roślin/:
• 418 gatunków roślin naczyniowych
• 136 gatunków mchów
• 50 gatunków wątrobowców
• 602 gatunków porostów
• 25 gat. grzybów wielkoowocnikowych
• 256 gatunków glonów

RAZEM: 2 563 gatunki

Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata
zwierząt/:
• 17 gatunków ryb
• 3 gatunki płazów
• 4 gatunki gadów
• 70 gatunki ptaków
• 32 gatunki ptaków

RAZEM: 130 gatunków

Reprezentuje przyrodę Karpat Zachodnich.
• Utworzony: 1954
• Wpisany na listę Światowych Rezerwatów

Biosfery: 1977

• Powierzchnia Parku: 1734 ha

Rzadkie rośliny naczyniowe:

 rogowica alpejska
 tocja alpejska
 okrzyn jeleni, obecny w herbie Babiogórskiego

Parku Narodowego (jedyne stanowisko na

Babiej Górze)

Poza tym: liczne inne rośliny naczyniowe, mchy,

wątrobowce, porosty, glony, grzyby

Charakterystyczne dla Parku kręgowce:

 ssaki: jeleń, niedźwiedź brunatny, wilk, rys,

lis, borsuk, kuny, darniówka tatrzańska,
żołędnica, koszatka

 płazy: traszka karpacka
 ptaki:

głuszec,

cietrzew,

sóweczka,

włochatka,

kruk,

pustułka,

dzięcioły,

siwerniak, płochacz halny

Ogród  roślin  babiogórskich,  który  umożliwia  zapoznanie
się z gatunkami roślin występującymi na terenie Parku. Układ
ogrodu  zaprojektowany  jest  w  taki  sposób  aby  prezentował
występujące  na  Babiej  Górze  zespoły  i  piętra  roślinne.  Na
usytuowanych tablicach obok ogrodu znajduje się cały projekt
ogrodu oraz występujące w nim rośliny. Ogród można oglądać
w okresie wegetacyjnym roślin

Ciekawe miejsca w Parku:

• piętro pogórza - dziewięćsił bezłodygowy, sasanka zwyczajna,

• regiel dolny - zespół buczyny karpackiej, roślinność zepołu mietlicy i
mieczyka, olszynka bagienna,

• regiel górny - z gatunków drzewiastych rośnie tu świerk, liczydło
górskie, mietlica alpejska

• piętro kosodrzewiny – kosodrzewina, wierzba śląska, ziołorośla z
miłosną górską,

• piętro halne - zespół kostrzewy pstrej..

•

Reprezentuje przyrodę Niziny Północnopodlaskiej.

•

Utworzony: 1932

•

Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977

•

Wpisany

listę

Światowego

Dziedzictwa

Ludzkości: 1979

•

Powierzchnia: 5346 ha

Rzadkie rośliny:



widłaki, paprocie, grzyby żagwiowate



poza tym: wiele gatunków mszaków, porostów,

grzybów, glonów, roślin kwiatowych



łącznie ponad 3000 gatunków roślin

Charakterystyczne zwierzęta:

 ssaki: żubry, łosie, wilki, rysie, jenoty,

gronostaje, łasice, wydry, bobry

 ptaki: żuraw, bocian czarny, jarząbek, orlik

krzykliwy, sóweczka, orzechówka, dziwonia,
orzełek

włochaty,

gadożer,

puchacz,

świstunka

zielonawa

(reprezentująca

syberyjski element faunistyczny)

 łącznie 10 000 gatunków zwierząt, w tym

6000 gatunków owadów

  kurhany wczesnośredniowieczne,
    ślady  dawnych  polan,  na  których  uprawiano  zboże  i
rośliny okopowe do podkarmiania zwierzyny,
ślady po wypalaniu węgla drzewnego
 miejsce straceń z okresu II wojny światowej.
  Nad  rzekami  Hwoźną  i  Narewką  istniały  łąki  kośne,
obecnie powoli zarastające lasem.

Ciekawe miejsca w Parku:

Ślady dawnej działalności człowieka:

• Reprezentuje przyrodę Kotliny Biebrzańskiej.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 59223 ha. w tym 11630 ha to rezerwat

Czerwone Bagno

• Rzadkie rośliny naczyniowe: brzoza niska, wierzba lapońska,

widłak wroniec, goździk piaskowy, rosiczki, wielosił błękitny,

gnidosz królewski, niebielistka trwała, kosaciec syberyjski, obuwik

pospolity, skalnica torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, fiołek

mokradłowy, miesięcznica trwała

• Reliktowe gatunki mchów: mszar nastroszony, mokradłosz,

prątnik, skorpionowiec brunatny, tujowiec

• Rzadkie ssaki: łoś, bóbr, wydra, piżmak, gronostaj, łasica, ryjówki,

badylarka, rzęsorek rzeczek, smużka, karczownik, nornik północny

• Rzadkie ptaki: bąk, bączek, bocian czarny, gęś gęgawa,

cyraneczka, rożeniec, płaskonos, cietrzew, błotniak zbożowy,

wodnik, kropiatka, zielonka, kulik wielki, orzeł bielik, orzeł

włochaty, kobuz, rybołów, sowa błotna, a także b. rzadkie: dubelt,

mewa mała i bekasik.

Ciekawe miejsca w Parku:

Stanowiska

archeologiczne

dokumentujące

aktywność

człowieka

wszystkich

poczynając

paleolitu

schyłkowego (10650 p.n.e.) w epoce kamiennej po
średniowiecze.
Stwierdzono tu łącznie 1919 stanowisk archeologicznych.
Jedne z ciekawszych stanowisk archeologicznych
zlokalizowane są w pobliżu Wizny, Góry Strękowej, Grądów
Woniecko, Niewiarowa, Sośni, i Woźnejwsi.

Grodzisko w Wiźnie to jedno z najcenniejszych i
najciekawszych

stanowisk

wczesnośredniowiecznych

Polsce. Obiekt ten jest dobrze udokumentowany w źródłach
pisanych (najstarszy dokument pochodzi z 1065 r.)
Stanowisko w Grądach Woniecko jest bardzo cenne ze wzg. na
odkrycie reliktów osady kultury łużyckiej (wczesna epoka
żelaza), które w rejonie Biebrzy i Narwi należą do rzadkości

W Woźnawiesi stwierdzono ślady osadnictwa schyłkowo
paleolitycznego, mezolitycznego i neolitycznego. Odsłonięto
tu rzadko spotykane elementy rozplanowania obozowiska
mezolitycznego

• Reprezentuje jedyne w Polsce pasmo Karpat Wschodnich i

najwyższą część Bieszczad Zachodnich z Tarnicą (1346 m) i

Haliczem (1333 m).

• Utworzony: 1973

• Uznany za Światowy Rezerwat Przyrody: 1992

• Powierzchnia: 27064 ha

• Charakterystyczna roślinność: buczyna karpacka, jawor, jodła,

olsza szara, olsza zielona (połoniny). Poza tym liczne gatunki

mchów, wątrobowców, porostów i grzybów kapeluszowych oraz

700

roślin

naczyniowych,

czego

gatunków

wschodniokarpackich, mających tu jedne w Polsce stanowiska

(głównie na połoninach).

• Rzadkie gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny, wilk, lis, borsuk,

wydra, żbik, ryś, żubr.

• Rzadkie ptaki: puchacz, puszczyk uralski, orlik krzykliwy, orlik

grubodzioby, orzeł przedni, gadożer, bocian czarny, zimorodek.

pluszcz, jarząbek, oraz dwa gatunki alpejskie: płochacz halny i

siwerniak.

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Zachodnio-pomorskiego.

• Utworzony: 1996

• Powierzchnia: 7309 ha

• Flora Parku: dominują bory sosnowe chrobotkowe,

czernicowe,

trzęślicowe,

bagienne.

Wśród

roślin

naczyniowych na szczególną uwagę zasługują składniki

reliktowej roślinności występującej w oligotroficznych

jeziorach lobeliowych.

• Fauna Parku: stwierdzono bogactwo gatunków kręgowców

(łącznie 231 gatunków).

• Ssaki: bóbr, wydra, 7 gatunków nietoperzy.

• Ptaki: orzeł bielik puchacz, żuraw, gągoł, tracz nurogęś.

• Ryby: pstrąg tęczowy, pstrąg potokowy, lipień.

• Minogi: rzeczny i strumieniowy.

Nad jeziorem Charzykowskim i Karsińskim znajdują się ważne
ośrodki turystyczne Borów Tucholskich. W ostatnich latach
szczególnie rozwinęła się agroturystyka np. we wsi Swornegace

Ciekawe miejsca w Parku:

Rzeka Brda od lat jest znanym szlakiem kajakowym. Poza Brdą
do uprawiania kajakarstwa doskonale nadają się Zbrzyca i
Chocina

Charzykowy zasłynęły jako kolebka żeglarstwa śródlądowego w
Polsce. Jezioro Charzykowskie ze swoimi licznymi zatoczkami
jest niezwykle atrakcyjne dla żeglarzy latem i bojerowców zimą.

Szlaki  rowerowe  pozwalają  na  dokładne  zapoznanie  się  z
urokami  Borów  Tucholskich.  Przez  teren  Parku  prowadzą
znakowane  szlaki  piesze.  Do  najciekawszych  pod  względem
przyrodniczo  -  kulturowym  zaliczany  jest  czerwony  Szlak
Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego z Chojnic do Wiela.

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Południowo -Pomorskiego.
• Utworzony: 1990
• Powierzchnia: 8775 ha

• Flora Parku: 638 gatunków roślin naczyniowych, z czego 29

podlega ochronie całkowitej, w tym widłaki, storczykowate i

goździki. Liczne są gatunki kserotermiczne i bardzo rzadkie,

np. pajęcznica liliowata, chamedafne północna (gatunek

borealny), żurawina drobnolistkowa.

• Poza tym 148 gatunków mchów, 40 gat. wątrobowców, 123

gat. grzybów wielkoowocnikowych.

• Fauna ssaków: 33 gatunki, w tym bóbr, wydra, piżmak, tchórz,

kuna, zwierzyna łowna.

• Fauna ptaków: 151 gatunków, w tym bocian czarny, orzeł bielik,

puchacz, rybołów.

• Fauna ryb: 30 gatunków, w tym łosoś, troć, pstrąg potokowy,

lipień.

Obszar Parku w przeszłości był terenem mało sprzyjającym
osadnictwu. W zasadzie zawsze były to tereny leśne w różny
sposób zagospodarowane. Historia dowodzi, że przez omawiany
obszar Puszczy Drawskiej biegły granice państwowe, często
prowadzone rzekami (Drawą i Płociczną). Ziemie te przechodziły
w różne ręce i zostały okupione krwią walk narodowościowych i
pogranicznych rodów. Silniejsza eksploatacja lasów miała
miejsce w XVII-XVIII wieku, kiedy masowo wypalano węgiel
drzewny.

Obecnie  przez  obszar  Parku  i  jego  skrajem  prowadzą  cztery
atrakcyjne  szlaki  turystyczne  tranzytowe,  piesze  i  jeden
kajakowy.  Na  terenie  Parku  i  w  jego  pobliżu  są  miejsca
biwakowania  i  pola  namiotowe,  stanice  wodne,  oraz  kwatery
prywatne, a w dalszej odległości hotele. Park z roku na rok coraz
liczniej  odwiedzany  jest  przez  turystów,  głównie  amatorów
spływów kajakowych.

Ciekawe miejsca w Parku:

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Wysokiego wchodzącego

w skład Karpat Zewnętrznych.

• Utworzony; 1980
• Powierzchnia: 6763 ha

• Flora Parku: 930 gat. roślin naczyniowych, z czego 15

% to gatunki górskie, 250 gat. mszaków, 450 gat.

porostów, wiele gat. grzybów, śluzowców, glonów.

• Osobliwości flory: zarzyczka górska, paproć podejźrzon

lancetowaty, przywrotnik gorczański

• Ssaki: 37 gatunków, w tym wilk, ryś, jenot, borsuk,

niedźwiedź (bez ostoi), wydra

• Ptaki: 96 gatunków, w tym głuszec, cietrzew, jarząbek,

myszołów, puchacz, sokół wędrowny, kruk, bocian

czarny.

• Płazy : 11 gatunków, w tym salamandra plamista

Gorce,  w  tym  także  Park,  posiadają  wiele  zabytków
architektury  ludowej.  Okoliczna  ludność  zachowała
niektóre zwyczaje. Na gorczańskich polanach oglądać
można szałasy pasterskie - niejednokrotnie uznane za
zabytki  kultury  materialnej.  Najstarszym  zabytkiem
sakralnym  na  obszarze  Parku  jest  kapliczka  na
polanie Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904
r.  przez  Tomasza  Chlipałę,  zwanego  Bulandą.  Z
kapliczką i jej fundatorem - znanym gorczańskim bacą
i czarownikiem - związane są liczne legendy.

• Reprezentuje przyrodę Gór Stołowych.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 6280 ha

• Flora Parku: 510 gat. roślin naczyniowych, 272 gat.

mchów, 112 gat. wątrobowców, 211 gat. porostów.

Całkowitej ochronie podlega 35 gatunków, w tym 7 z

rodziny storczykowatych

• Fauna Parku: słabo poznana, wymaga weryfikacji.

• Ssaki: zwierzyna łowna, kuny, tchórze, łasice, zające,

jeże, wiewiórki.

• Gady: żmije, zaskrońce, padalce.

• Płazy: traszki górskie, salamandry plamiste, żaby,

ropuchy.

Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze
zagospodarowanym turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta
sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100
km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M.
Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne
masywu t.j.

  wspaniałe "skalne miasto" na Szczelińcu Wielkim (919 m
n.p.m.) jest to najwyższy szczyt Gór Stołowych
  skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m
n.p.m.)
  Skalne Grzyby i Radkowskie Skały
  piękne widokowo Skały Puchacza
  położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie
Skałki

• Reprezentuje przyrodę Równin Środkowopolskich.
• Utworzony: 1959
• Powierzchnia: 35655 ha
• Osobliwość położenia: jest to Park Narodowy zlokalizowany

bardzo blisko dużej aglomeracji i stolicy kraju, co jest wyjątkiem w

Europie

• Flora Parku: b. bogata. Ponad 1000 gat. roślin naczyniowych, z

czego 51 podlega całkowitej ochronie gatunkowej, ponad 1200 gat.

mchów, liczne wątrobowce, porosty, grzyby, glony.

• Rzadkie rośliny: chamedafne północna, gnidosz królewski,

wielosił błękitny, wężymord stepowy, wiśnia kwaśna.

• Fauna Parku: około 5000 gatunków.
• Ssaki: łosie, sarny, dziki, jelenie (rzadko), lisy, borsuki, kuny, wilki

(rzadko), bobry, rysie.

• Ptaki: ponad 160 gatunków, w tym rzadkie: pszczołojad, błotniak

zbożowy, błotniak stawowy, orlik, kobuz, bocian czarny, żuraw.

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija, jaszczurka zwinka, jaszczurka

żyworodna, padalec.

• Płazy: ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona,

grzebiuszka ziemna.

• Bardzo bogaty świat owadów i pajęczaków.

Ponad 80% drzew pomnikowych tworzy pięć alei położonych w
sąsiedztwie Parku. Najokazalszą z nich jest

„Aleja Chopina":

Ciekawe miejsca w Parku:

Jest to droga z Łaz do Zawad, na której na 3 km odcinku rośnie
759 lip drobnolistnych, 11 jesionów wyniosłych i l dąb
szypułkowy o obwodach pni od 100 do 470 cm.

• Aleja w Białutach

: 18 jesionów wyniosłych o obwodach 80 do

260 cm,

•

Aleja w Lesznie

od ul. Błońskiej w kierunku Białut: 36 lip

drobnolistnych o obwodach i 17 jesionów wyniosłych o obwodach
100 do 280 cm

•

Aleja w Dąbrowie Leśnej

: przy ul. Lipowej 45 lip drobnolistnych

o obwodach 110 do 220 cm

•

Aleja przy ul. Partyzantów

29 dębów szypułkowych o obwodach

160 do 280 cm.

Miejsca pamięci narodowej :

Cmentarz w Palmirach, Cmentarz

AK w Wierszach, Pomnik w Truskawiu, Pomnik w Śladowie,
Kamień Orlika, Cmentarz wojenny w Laskach, Cmentarz

• Reprezentuje przyrodę Sudetów.
• Utworzony: 1959
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 5563 ha

• Flora Parku: uboższa od flory Karpat. 900 gatunków roślin

naczyniowych, 270 gat. mszaków, 81 gat. śluzowców, wiele

gatunków porostów, grzybów, glonów. Wiele gatunków rzadkich.

• Fauna Parku: 50 gat. ssaków, 151 gat. ptaków, 15 gat. płazów i

gadów, 66 gat. ślimaków, 160 gat. pająków, wiele gat. owadów.

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, zające, borsuki, lisy, kuny, wiewiórki
• Ptaki: głuszec. płochacz halny, cietrzew, drozd obrożny.
• Osobliwość skalna: liczne granitowe ostańce (około 100).

• Uwaga. Lasy Karkonoszy uległy klęsce ekologicznej w latach

80-tych z powodu trujących wyziewów elektrociepłowni Polski,

Czech i Niemiec. Obecnie skażenie powietrza jest mniejsze,

jednak straty są niepowetowane.

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Niskiego.
• Utworzony: 1995
• Powierzchnia: 19962 ha

• Flora Parku: Jeszcze dość słabo poznana. Około 500 gat. roślin

naczyniowych,  w  tym  45  gatunków  górskich,  np.  tojad  dzióbaty,
tojad  mołdawski,  modrzyk  górski,  żywokost  sercowaty,  przenęt
purpurowy. Ochronie całkowitej podlegają  33 gatunki.

• Fauna Parku: 30 gat. ssaków, 135 gat. ptaków, liczne płazy, gady,

bezkręgowce.

• Ssaki: zwierzyna łowna. niedźwiedzie, wilki, rysie, lisy, kuny

leśne, kuny domowe, tchórze, wydry, bobry, wiewiórki, popielice,
orzesznice, ryjówki.

• Ptaki: orzeł przedni, orlik krzykliwy, pszczołojad, puchacz, bocian

czarny, dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety.

• Gady: żmija, gniewosz, zaskroniec.
• Płazy: salamandra plamista, traszka górska, traszka karpacka,

traszka grzebieniasta, kumak górski.

• Osobliwości przyrody nieożywionej: liczne wychodnie skalne,

przełomy Wisłoki, Ryjoka i Krempnej.

• kamienne narzędzia z epoki neolitu znalezione w miejscowości
Pielgrzymka,

• liczne znaleziska z epok brązu i żelaza z obszaru górnej Wisłoki i
rzymskie monety odnalezione w Nowym Żmigrodzie świadczą, że
okolica była zamieszkiwana od najdawniejszych czasów.

•  W X i XI w miała miejsce pierwsza akcja osadnicza prowadzona
przez  zakony  Benedyktynów  z  Tyńca  i  Cystersów  z  Koprzywnicy.
Nasilenie  kolonizacji  przypada  na  okres  rządów  Kazimierza
Wielkiego

•  Najkrwawsze walki na terenie Beskidu Niskiego podczas I wojny
światowej  toczyły  się  podczas  tzw.  „Operacji  Gorlickiej”.  2  maja
1915 roku połączone armie austro – węgierska i pruska rozpoczęły
ofensywę,  w  wyniku  której  wojska  cmentarzy  wojennych.
Świadectwem  tamtych  wydarzeń  jest  406  porozrzucanych  wzdłuż
ówczesnej  linii  frontu,  od  Krakowa  i  Zakopanego  do  Jasła  i
Krempnej,  w  których  chowano  wszystkich  poległych  żołnierzy,
także rosyjskich.

Ciekawe miejsca w Parku:

Ślady z historii osadnictwa na tych terenach:

Reprezentuje przyrodę bagiennej doliny Narwi od Suraża do Rzędzian
• Utworzony: 1996
• Powierzchnia: 7350 ha
• Flora Parku: szczególnie cenne 33 zespoły roślinności wodnej i

szuwarowej (50% wszystkich zespołów roślinnych tej grupy
występujących na terenie Polski)

• Ssaki: m. in. bóbr, łoś, jenot, piżmak, tchórz, kuny leśna i domowa,

ryjówki, rzęsorki, nietoperze

• Ptaki: 183 gatunki, z czego większość to ptaki wodno - błotne (61 %

gatunków  należących  do  ornitofauny  słodkowodnej  Polski).  Rzadsze
gatunki:  bąk,  bączek,  bocian  czarny,  kaczki  płaskonos,  głowienka,
krakwa,  błotniak  stawowy,  błotniak  popielaty,  pszczołojad,  kania
czarna,  jastrząb,  krogulec,  orlik,  wodnik  batalion,  kulik  wielki,
dubelt,  brzęczka,  trzcinniczek,  trzciniak,  potrzos,  wąsatka  (b.
rzadka).

• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, padalce, zaskroniec,

gniewosz, żmija

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka

ziemna, ropuchy (szara, zielona, paskówka), rzekotka drzewna.

• Ryby: 22 gatunki, w tym m. in. jaź, krąp, miętus, sum, brzana, kiełb,

wzdręga, śliz, moza, różanka.

Gniazduje tu 67 gatunków ptaków w tym: wodniczka - 50 par i
derkacz - 70 par. Dalsze 15 gatunków znajdują się w Polskiej

Czerwonej Księdze Zwierząt

• Siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego znajduje się w

Kurowie

Pierwsze  wzmianki  o  Kurowie  pochodzą  z  1425  r.  W  XVI  w.
wchodziło  w  skład  dóbr  waniewskich  należących  od  1501  r.  do
Radziwiłłów.  W  XVII  wieku,  po  częstych  zmianach  właścicieli
stało  się  ośrodkiem  samodzielnych  dóbr.  W  1677  r.  cały  majątek
waniewski  -  w  tym  Kurowo  -  dostał  się  w  ręce  Orsettich  i
pozostawał w ich posiadaniu najprawdopodobniej do 1832 r. gdy
został  odkupiony  przez  Stefana  Roztworowskiego.  W  1865  r.
majątek liczył 1769 morgów (ok. 990 ha).

Ciekawe miejsca w Parku:

Reprezentuje przyrodę Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej
• Utworzony: 1956
• Powierzchnia: 1592 ha

• Flora Parku: 950 gat. roślin naczyniowych, 161 gat. mchów,

73 gat. wątrobowców, 2600 gat. grzybów, wiele gat. porostów,

śluzowców, glonów. Z gat. rzadszych: miesiącznica trwała,

języcznik zwyczajny, dereń świdwa, trzmielina brodawkowata.

• Ssaki: z rzadszych gatunków jenot, gronostaj, piżmak, łasica

łaska, 10 gat. nietoperzy

• Ptaki: 120 gat., w tym np. pluszcz, zimorodek, pliszka górska
• Gady: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec, gniewosz, żmija
• Płazy: traszki, ropuchy, żaby
• Bezkręgowce: m.in. 100 gatunków ślimaków, 3300 gat.

owadów

• Osobliwości przyrodniczo - historyczne: jaskinie i

schroniska skalne; najstarsze jaskinie z okresu starszego

paleolitu (ok. 120 tys. lat p. n.e.). Zamki obronne w Ojcowie,

Pieskowej Skale, Grodzisku.

•  Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego w Ojcowie,
•    Pieskowa  Skała,  Jaskinia  Łokietka  (Królewska),  leżąca  ok.
130 m. nad dnem Doliny Prądnika, na Chełmowej Górze,
•    Jaskinia  Ciemna  (Ojcowska)  o  łącznej  długości  korytarzy
186 m mieści się na Górze Koronnej,
•    Jaskinia  Wierzchowska  Górna  jest  największą  ze  znanych
jaskiń  na  obszarze  krakowskim,  a  drugą  na  Wyżynie
Krakowsko-Częstochowskiej.  Łączna  długość  jej  korytarzy
wynosi 975 m,
•    Hala  Wielka  Dolna  jest  jedną  z  największych  komór  na
Jurze,
•    Jaskinia  Nietoperzowa,  zwana  też  Jerzmanowicką  lub
Księżą leży w górnym końcu Doliny Będkowskiej, ma długość
326  m  i  jest  jedną  z  dłuższych  jaskiń  Jury.  Jest  oświetlona
elektrycznie  i  udostępniona  do  zwiedzania  z  przewodnikiem
mieszkającym w pobliżu.
Co ciekawe, grota jest własnością prywatną,
Źródełko Miłości , niestety woda ze źródełka jest od dłuższego
czasu  NIEZDATNA  DO  PICIA  z  powodu  wykrycia  w  niej
bakterii Coli.

Ciekawe miejsca w Parku:

• Reprezentuje przyrodę Pienińskiego Pasa Skałkowego.
• Utworzony: 1932; reaktywowany: 1954
• Powierzchnia: 2231 ha

• Flora Parku: 1100 gat. roślin naczyniowych, w tym

naskalne  sesleria  skalna  i  kostrzewa  blada,  rzadkie:
dziewięćsił  bezłodygowy, goryczki orzęsiona i austriacka,
storczyki,  pszonak  pieniński,  chaber  barwny,  złocień
Zawadzkiego,  jałowiec  sawina;  250  gat.  mszaków,  360
gat. porostów

• Ssaki: 45 gat., w tym borsuk, ryś, żbik, wilk

• Ptaki: 170 gat., w tym orzeł przedni, orlik krzykliwy,

krogulec, puchacz, nagórnik skalny, pomurnik, jarząbek

• Bezkręgowce: b. liczne owady, w tym motyle (1600 gat.),

chrząszcze, muchówki, liczne pajęczaki

Za najstarsze ślady pojawienia się grup ludzkich w Pieninach
uważa się znaleziska z jaskini Aksamitka w Haligowcach
(Słowacja) sięgające starszej epoki kamienia (35 tys. lat
p.n.e.)

Kolejny  etap  osadnictwa  wyznaczają  materiały  znalezione  w
rejonie  wylotu  doliny  Macelowego  Potoku,  u  podnóża  Trzech
Koron.  Znalezisko  datowane  na  9  tys.  lat  p.n.e.  świadczy  o
pobycie ludności zbieracko-łowieckiej należącej do tzw. kultur
tylczakowych (schyłkowy paleolit)

Początek  osadnictwa  w  polskich  Pieninach  wiąże  się
bezpośrednio  z  ufundowanym  w  roku  1280  klasztorem
Klarysek  w  Starym  Sączu.  Nieco  wcześniej  powstał  zamek
Pieniny,  który  wiązać  można  z  osobą  św.  Kingi,  żony  księcia
Bolesława Wstydliwego

Pierwszą  wsią  ufundowaną  przez  klaryski  na  prawie
magdeburskim  były  Sromowce  Wyżne  o  pierwotnej  nazwie
Przekop, wymienione  w dokumencie z roku 1323. Nazwa wsi
wywodzi  się  od  przekopywania  lasów  na  zasieki  broniące
przeprawy przez Dunajec.

Ciekawe miejsca w Parku:

• Reprezentuje przyrodę Polesia Lubelskiego. Obejmuje

najlepiej zachowany obszar torfowisk i bagien z licznymi

jeziorami.

• Utworzony: 1990

• Powierzchnia: 9647 ha

• Flora Parku: 928 gat. roślin naczyniowych, 154 gat.

porostów, liczne gatunki mszaków, grzybów, śluzowców,

glonów.

• Ssaki: łoś, wilk, lis, jenot, wydra.

• Ptaki: 146 gat., w tym rzadkie wodniczka, bąk, kulik wielki,

żuraw, cietrzew, bocian czarny, sowa błotna

• Gady: żmija, zaskroniec, jaszczurki, żółw błotny

• Bezkręgowce: m. in. bogata fauna zooplanktonu (265

taksonów)

• Uwaga: położenie Parku w pobliżu lubelskiego zagłębia

węglowego zagraża odwodnieniem terenu i degradacją

głównego

przedmiotu

ochrony

Poleskiego

Parku

Narodowego

Ciekawe miejsca w Parku:

Najstarszą ścieżką w PPN jest „Dąb Dominik”. Trasa ścieżki
przebiega  według  dwu  wariantów,  w  zależności  od  stopnia
zainteresowania  turysty.  Centralnym  obiektem  jest  tu
dystroficzne  Jezioro  Moszne  otoczone  spleją.    Na  tym
pływającym  podłożu  wykształciły  się  torfowiskowe  zespoły
roślinne  zbliżone  do  podbiegunowej  tundry.  Szczególnym
fragmentem  Poleskiego  Parku  Narodowego  są  rozległe
torfowiska

nawęglanowe Bagno Staw i Bagno Bubnów.

• Reprezentuje przyrodę Roztocza Środkowego.
• Utworzony: 1974
• Powierzchnia: 7885 ha
• Flora: 750 gat. roślin naczyniowych, w tym rzadkie gat.

górskie: tojad dzióbaty, czosnek siatkowy, paprotnik Brauna;
atlantyckie; wąkrota zwyczajna, widłak torfowy; borealne:
zimoziół północny, bagnica torfowa, turzyca strunowa;
pontyjskie: traganek długokwiatowy, przetacznik ząbkowany.

• Ssaki: zwierzyna łowna, poza tym borsuki, kuny, ryjówki,

zębiełek białawy, popielica, koszatka, żołędnica, nietoperze
(kilkanaście gat.), bobry, koniki polskie typu tarpana.

• Ptaki : 190 gatunków
• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, zaskroniec, padalec,

żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, salamandra

plamista, żaby i ropuchy

Przez  teren  parku  przebiega  pięć  szlaków  turystycznych:
centralny,  krawędziowy,  partyzancki,  roztoczański  i  szlak
obwodnica  RPN  im.  A.  Wachniewskiej.  Dla  turystów
udostępnione jest pięć pieszych ścieżek poznawczych oraz jedna
trasa rowerowa.
Obszary  parku i przyległe tereny były miejscem walk Powstania
Styczniowego, I i II wojny światowej, czego dowodem są mogiły
w Zwierzyńcu i okolicy.

Ciekawe miejsca w Parku:

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Koszalińskiego. Utworzony w celu

ochrony rozległego pasa wydm nadmorskich zalesionych i
ruchomych, tzw. białych.

• Utworzony: 1967
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977
• Powierzchnia: 18 247 ha
• Flora Parku: 830 gat. roślin naczyniowych oraz wiele gat. mszaków,

porostów,  grzybów  i  glonów.  Wśród  roślin  naczyniowych  występują:
gatunki  typowe  dla  wybrzeża  morskiego,  jak  sit  bałtycki,  miłek
nadmorski,  lnica  wonna;  gatunki  subatlantyckie  jak  woskownica
europejska,  wrzosiec  bagienny,  przygiełka  brunatna;  gatunki
borealne  jak  malina  moroszka,  bażyna  czarna,  modrzewnica
zwyczajna,  borówka  bagienna,  zimoziół  północny,  bagno  zwyczajne.
Ochroną całkowitą objęto 32 gatunki roślin.

• Ssaki: jeleń, sarna, dzik, borsuk, lis, kuna, jenot, wydra, piżmak,

okresowo łoś, na plaży spotyka się niekiedy foki szare i morświny.

• Ptaki: 150 gat. lęgowych, w tym orzeł bielik, orlik krzykliwy, ohar,

puchacz, mewa żółtonoga, i 100 gat. przelotnych. Osobliwość
kulturowa: wieś Kluki - ostatnia ostoja rdzennej ludności tego
regionu - Słowińców.

Ciekawe miejsca w Parku:

Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej -
Słowińcom,

którzy

niegdyś

zamieszkiwali

podmokłe,

niedostępne,

nieatrakcyjne

gospodarczo

tereny.

miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym
prezentowana jest bogato kultura tej grupy etnicznej.

Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych
szlaków turystycznych, które przebiegają przez najbardziej
charakterystyczne przyrodniczo i krajobrazowo tereny.

• Reprezentuje przyrodę Wyżyny Środkowo - małopolskiej.
• Utworzony: 1950
• Powierzchnia: 5910 ha
• Flora Parku: 700 gat. roślin naczyniowych, 190 gat.

mszaków, 260 gat. porostów, wiele grzybów i glonów.
Ochroną całkowitą objęto 30 gat. roślin naczyniowych. w tym:
pióropusznik strusi, tojad dzióbaty, pełnik europejski,
goryczka wąskolistna.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk. kuna kamionka, tchórz,

wiewiórka

• Ptaki: ponad 100 gatunków, w tym cietrzew, orlik krzykliwy,

bocian czarny

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija
• Bezkręgowce: liczne ślimaki i stawonogi (chrząszcze,

motyle, pajęczaki i in.)

• Cenne zabytki historyczne: budynki klasztorne w Świętej

Katarzynie i na Świętym Krzyżu

• Uwaga: W wielu miejscach Parku stare jodły obumierają, a

ich miejsce zajmują buk, jawor, wiąz.

Ciekawe miejsca w Parku:

Najcenniejszym

zabytkiem

jest

zespół

klasztorny

Benedyktynów

z pierwszej połowy XII wieku położony na Św.

Krzyżu, w którym powstał prawdopodobnie najstarszy polski
zabytek piśmiennictwa - Kazania Świętokrzyskie.

Interesującym elementem krajobrazu są

kapliczki

. Do

najbardziej znanych należą kapliczki św. Franciszka i św.
Mikołaja położone przy szlaku turystycznym ze Św. Katarzyny
na Św. Krzyż.

  Pozostałe  obiekty  zabytkowe  znajdują  się  poza  parkiem.
Należą  do  nich  klasztor  sióstr  benedyktynek  z  1633  r.  w  Św.
Katarzynie;  kościoły  w  Bielinach  -  wczesnobarokowy  z
pierwszej  połowy  XVII  wieku,  w  Bodzentynie  -  gotycki  z
połowy  XV  wieku  oraz  w  Słupi  Nowej  -  późnorenesansowy  z
drugiej połowy XVII wieku.

• Reprezentuje przyrodę Tatr - najwyższego masywu górskiego

Karpat Zachodnich

• Utworzony: 1954
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 21 164 ha

• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, 600 gat. mszaków,

550 gat. porostów, 900 gat. glonów, wiele gat. grzybów. Wśród
roślin

naczyniowych

wiele

gatunków

wysokogórskich

(alpejskich): dębik ośmiopłatkowy, wierzba żyłkowana, sasanka
alpejska, liczne goryczki, pierwiosnek maleńki, sasanka
słowacka, traganek zwisłokwiatowy, owsica spłaszczona.

• Ssaki: kozica, świstak (gatunki alpejskie, w Polsce tylko w

Tatrach), jelenie, sarny, dziki, niedźwiedzie, rysie, ryjówki,
nietoperze, gryzonie,

• Ptaki: orzeł przedni, puchacz, głuszec, jarząbek, płochacz halny,

siwerniak, pomurnik

• Obiekty zabytkowe: pozostałości dawnego górnictwa i

hutnictwa w Kuźnicach i Dolinie Kościeliskiej oraz szałasy i inne
urządzenia pasterskie.

Ciekawe miejsca w Parku:

Najstarsze zabytki w Tatrach dotyczą dawnego górnictwa i
hutnictwa. Najwięcej ich zachowało sie w

dolinie Kościeliskiej

oraz w Kuźnicach

. Są to resztki urządzeń górniczych, stare

sztolnie oraz budynki.
•    Wiele  z  pośród  licznych  znaków  poszukiwaczy  skarbów
można  także  uznać  za  zabytki.  Najsłynniejsze  to  znaki
rysowane na Pisanej Skale w Kościeliskiej Dolinie.
•    Ważną  grupą  zabytków  są  zabytki  sakralne.  Do
najważniejszych z nich należą krzyż na Giewoncie,
•    Pustelnia  Brata  Alberta,  Wiktorówki,  Figurka  w  ścianie
Zawratowej Turni,
•  Figurka św. Katarzyny w Bramie Kraszewskiego,
•  Kaplica Najświętrzego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce
•  kapliczka hawiarska ("zbójnicka")
•  figura Matki Boskiej w Wielkiej Turni,

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Wielkopolskiego
• Utworzony: 1957
• Powierzchnia: 5356 ha

• Flora Parku: 900 gat. roślin naczyniowych, 197 gat.

mszaków, 150 gat. porostów, 500 gat. glonów, 300 gat.

grzybów wyższych, 43 gat. śluzowców. Ochrona całkowita

dotyczy 20 gat. roślin naczyniowych, m.in. występuje

jarząb brekinia, goździk siny, zimoziół północny, pięciornik

płonny.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk, kuna, zając, królik
• Ptaki: 186 gat., w tym ponad 100 lęgowych
• Gady: zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka i żyworódka
• Płazy: kumak, rzekotka, ropucha paskówka
• Stawonogi: b. liczne owady (2500 gat.)
• Osobliwości przyrody nieożywionej: pomnikowe głazy

narzutowe, największy o obwodzie 10,5 m

• Zabytki

historyczne:

grodzisko

okresu

wczesnohistorycznego nad Jez. Budzyńskim

Ciekawe miejsca w Parku:

Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki.
•    Do  najcenniejszych  należy  drewniany  kościół  w  Łodzi  z
XVII w.
•    Inne  zabytkowe  kościoły  o  nieco  mniejszej  wartości
możemy  spotkać  w  Puszczykowie,  Stęszewie  i  Wirach.  W
Szreniawie

Trzebawiu

zachowały

się

dziś

dziewiętnastowieczne dwory.
•    Ciekawym  obiektem  są  także  ruiny  zameczku
zbudowanego  w  1827  roku  przez  Tytusa  Działyńskiego  dla
swojej  siostry  Klaudyny  Potockiej  na  wyspie  Zamkowej  na  J.
Góreckim

• Reprezentuje

przyrodę

wschodniej

części

Pojezierza

Wschodnio - bałtyckiego, określanego jako Pojezierze
Litewskie.

• Utworzony: 1989
• Powierzchnia: 15 113 ha
• Flora Parku: 800 gat. roślin naczyniowych, 160 gat. mszaków,

300  gat.  porostów,  wiele  gatunków  grzybów,  śluzowców,
glonów. Ochroną całkowitą objęto 43 gatunki, w tym kruszczyk
błotny,  storczyk  krwisty,  lipiennik  Loesela,  rosiczki,  storczyk
plamisty,  listera  jajowata,  widłak  wroniec,  obuwik  pospolity.
Występują  rośliny  borealne  jak  turzyca  delikatna,  skalnica
torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, wielosił błękitny

• Ssaki: bóbr, wydra, piżmak, jeleń, sarna, dzik, łoś borsuk, lis,

ryś kuna, tchórz, zając szarak, zając bielak

• Ptaki: łabędź, gągoł, bąk, orzeł bielik, rybołów, kania ruda
• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg

strumieniowy

• Obiekt zabytkowy: cenny zespół klasztorny Ojców

Kamedułów na półwyspie jez. Wigry (XVII wiek)

Ciekawe miejsca w Parku:

Duże  zmiany  w  krajobrazie  omawianego  obszaru  nastąpiły
po  sprowadzeniu  nad  Wigry  przez  Jana  II  Kazimierza
zakonu  Kamedułów,  co  nastąpiło  na  początku  1667  roku.
Już w rok później zakon stał się właścicielem obu leśnictw
(przełomskiego i perstuńskiego), czyli ogromnego obszaru.
Od połowy XIX wieku eksploatacja zasobów przyrodniczych
nabrała  charakteru  planowej  gospodarki.  Po  wytyczeniu
pierwszych  oddziałów  leśnych,  początkowo  o  powierzchni
100  ha,  rozpoczęte  zostały  wielkopowierzchniowe  wyręby
lasu

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Południowo- Bałtyckiego.

Charakterystyczne są wyniosłe morenowe wzgórza,

nadmorskie wydmy, malownicze bezodpływowe jeziora (np.

Jez. Turkusowe).

• Utworzony: 1960
• Powierzchnia: 5001 ha
• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, wiele gat.

mszaków, porostów, grzybów, glonów

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, wydry, kuny,

gronostaje, wiewiórki, żubry (rezerwat hodowlany), u

wybrzeży pojawiają się foki szare i morświny.

• Ptaki: 230 gatunków, w tym orzeł bielik, kobuz, kania ruda,

kania czarna, pszczołojad, błotniak stawowy, gołąb siniak

• Gady: padalec, jaszczurki zwinka i żyworódka, zaskroniec,

gniewosz gładki, żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, grzebiuszka

ziemna, ropucha szara, żaby: śmieszka, jeziorkowa, trawna,

moczarowa

• Liczne bezkręgowce: małże, ślimaki, owady, pajęczaki i

inne

Ciekawe miejsca w Parku:

Na obszarze Parku (i w sąsiedztwie jego granic) znajdują
się ślady pozostałości grodzisk i miejsc związanych z
osadnictwem z czasów historycznych.

Szczególnie liczne są ślady związane z czasami ostatniej
wojny: okopy, bunkry oraz pozostałości fundamentów
broni V-3 w Wicku.

W okolicach Wapnicy znajdują się pozostałości po
odkrywkowych kopalniach kredy (Jezioro Turkusowe) oraz
ruiny przerabiającej je cementowni.

• Reprezentuje przyrodę Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej
• Utworzony: 2001
• Powierzchnia: 8037, 6 ha
• Flora Parku: Zbiorowiska roślinne na terenie Parku

reprezentują  wysoki  poziom  różnorodności  biologicznej.
Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory
tego  obszaru.  O  dużym  zróżnicowaniu  świadczy  też
występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych.
Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających
ze  świadomych  manipulacji  hydrologicznych.  Roślinność
dolin  rzecznych  w  całej  Europie  została  już  w  większości
bardzo silnie przekształcona.

• Ptaki: stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160

gatunków  -  są  to  między  innymi:  4  gatunki  perkozów,  7-8
gatunków  kaczek,  5  gatunków  chruścieli,  9-10  gatunków
ptaków  siewkowych.  Występują:  wodniczka,  derkacz,  rycyk,
żuraw, bąk, bączek rybitwa czarna. Ssaki:

• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg

strumieniowy

Ruiny  miasta-  twierdzy  Kostrzyn.  Nazywane  są  też  „Kostrzyńskimi
Pompejami”.  Do  chwili  obecnej  oglądać  można  układ  urbanistyczny
miasta  z  czytelnymi  granicami  placów  i  przebiegiem  ulic.  Na  terenie
miasta  zachowane  są  ruiny  kościoła  farnego  p.w.  Najświętszej
Marii  Panny  i  zamku.  Częściowo  zachowana  jest  natomiast
twierdza. Obejrzeć można: bastiony „Król”, „Brandenburgia”, „Filip”,
fragmenty  murów  kurtynowych,  rawelin  „August  Wilhelm”,  bramy:
Berlińską

Chyżańską.

Twierdza  pierścieniowa.  Tworzą  ją  forty  wybudowane  wokół
Twierdzy  Starego  Miasta  Kostrzyna.  Po  polskiej  stronie  jest  ich  3:
Żabice, Czarnów i Sarbinowo.  Największym  i  najefektowniejszym  z
nich jest fort w pobliżu wsi Sarbinowo.

Ciekawe miejsca w Parku:

Zespół pałacowo- folwarczno- parkowy w Dąbroszynie (pałac, folwark,
oraz park pałacowy)

Kościół p.w. Św. Józefa w Dąbroszynie

Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Słońsku.

Ruiny zamku Joannitów w Słońsku

Udział Polski w międzynarodowych

konwencjach dotyczących ochrony

przyrody

 Konwencja Ramsarska (1971 r.) o obszarach wodno-

błotnych

mających

znaczenie

międzynarodowe,

zwłaszcza  jako  środowisko  życiowe  ptactwa  wodnego  -
zawarta  w  w  mieście  Ramsar  nad  Morzem  Kaspijskim
(Iran).  Na  międzynarodowej  liście  polskich    obszarów
wodno-błotnych  znajdują  się  m.  in.  Jez.  Łuknajno  i  Jez.
Świdwie

 Konwencja Paryska (1972 r.) o ochronie światowego

dziedzictwa  kulturalnego  i  naturalnego  zobowiązuje  do
ochrony  niepowtarzalnych  obszarów  z  naturalną  przyrodą  i
pomników  kultury.  Na  liście  Światowego  Dziedzictwa
Przyrody znajduje się Białowieski Park Narodowy

 Konwencja

Waszyngtońska

(1973

r.)

międzynarodowym  handlu  dzikimi  roślinami  i  zwierzętami
gatunków  zagrożonych  wyginięciem.  Obejmuje  długie  listy
gatunków,  których  przewóz  za  granicę  wymaga  zezwolenia
organów ochrony przyrody

 Konwencja Berneńska (1979 r.) o ochronie dzikiej fauny i

flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych. W Polsce jest
realizowana poprzez sieć rezerwatów i ochronę gatunkową

 Konwencja z Rio de Janeiro (1972 r.) o różnorodności

biologicznej zobowiązuje kraje objęte konwencją do ochrony
zasobów biologicznych na obszarach chronionych i poza
nimi

Parki narodowe - zasady korzystania

• W parkach narodowych tylko część powierzchni znajduje się pod

całkowitą ochroną jako tzw. rezerwaty ścisłe, wyłączone z
jakiejkolwiek ingerencji człowieka. Na pozostałych terenach
prowadzone są pewne zabiegi gospodarcze.

• Park narodowy jest udostępniony do zwiedzania pod określonymi

warunkami:

 na terenie parku wolno poruszać się tylko po wyznaczonych

trasach

 wycieczki

mogą

zwiedzać

parki

pod

kierunkiem

wykwalifikowanych przewodników lub pracowników parku

 obozować można tylko w miejscach wyznaczonych
 na terenie parków zabronione jest zakłócanie ciszy,

zaśmiecanie  i  zanieczyszczanie  wód,  zrywanie  roślin  i
niszczenie  drzew,  zbieranie  grzybów,  owoców,  łowienie  ryb  i
zwierząt,  niszczenie  skał  i  jaskiń,  rozniecanie  ognisk  i
wprowadzanie psów

 pracownicy Parku oraz Straż Ochrony Przyrody mają prawo

do legitymowania osób oraz nakładania i ściągania grzywien
w postaci manadatów karnych na zasadach określonych w
ustawie o ochronie przyrody z 1991 r.

 za wstęp do parku mogą być pobierane opłaty; zasady i

stawki ustala dyrektor parku narodowego.

Rezerwaty przyrody -

zróżnicowanie wg. głównego

przedmiotu ochrony

 leśne służą ochronie ekosystemów leśnych złożonych

głównie z jednej, rzadkiej lub ginącej rośliny, np. cis
pospolity chroniony jest w 27 rezerwatach, jarząb brekinia
w 11 rezerwatach, modrzew polski w 20 rezerwatach

 florystyczne służą ochronie jednego lub kilku gatunków

roślin z jednej grupy siedliskowej lub ekologicznej, np. swoje
rezerwaty mają różanecznik żółty, dyptam jesionolistny,
brzoza karłowata, jeziora lobeliowe, łąki trzęślicowe

 faunistyczne służą ochronie siedlisk i/lub miejsc lęgowych

gatunków  zwierząt  zagrożonych  wyginięciem,  np.  swoje
rezerwaty  mają  bobry,  suseł  perełkowany,  nietoperze,  żółw
błotny,  mięczaki,  ptaki  wodno-  błotne,  ryby  (np.  Stawy
Milickie)

 torfowiskowe służą ochronie unikatowych ekosystemów

torfowiskowych, ich układu hydrologicznego i roślinnego. Są
rezerwaty torfowisk atlantyckich, wysokich, niskich, górskich,
itp.

 krajobrazowe chronią oryginalne, wybitne rysy krajobrazu, w

tym    krajobrazy  naturalne  z  zabytkami  jak  np.  Zamek
Czorsztyn,  przełomy  rzek  jak  np.  przełom  Białki  pod
Krempachami,  wyspy  na  jeziorach,  np.  Wyspa  Konwaliowa  (d.
leszczyńskie),  klify  nadmorskie,  np.  Przylądek  Rozewie  (d.
gdańskie)

 przyrody nieożywionej zabezpieczające cenne obiekty

historyczno-geologiczne, np. jaskinie, wzgórza ostańcowe,
głazowiska, pozostałości tektoniczne

 stepowe chronią murawy i zarośla kserotermiczne np. Góry

Pieprzowe ( d. tarnobrzeskie)

 wodne chronią całe ekosystemy rzek (np. Drwęcy) lub jezior

(np. Jez. Czerniakowskie w Warszawie)

 słonoroślowe chronią roślinność halofilną, obecnie tylko przy

słonych źródłach środlądowych (np. Ciechocinek przy tężniach)

Document Outline