Wstęp do prawoznawstwa

HIPOTEZA

zawiera zakres zastosowania normy

adresata (element podmiotowy)

- czyli

podmiot, do którego adresowany jest wzór

zachowania zawarty w normie prawnej

adresat pierwotny

podmiot, do którego

skierowana jest norma prawna i który ponosi

konsekwencje jej naruszenia.

adresat wtórny

organ państwa mający

kompetencję do stwierdzania naruszenia normy

oraz do realizacji wszystkich skutków, które ta

norma przewiduje.



okoliczności (element przedmiotowy)

–

czyli warunki, które muszą być spełnione, aby

ów adresat realizował odpowiedni wzór

zachowania.

DYSPOZYCJA

obowiązek

nakaz (art. 221 k.k.)

zakaz (art. 278 § 1 k.k.)



Art. 221.

k.k. Kto wbrew obowiązkowi nie

zawiadamia w terminie właściwego organu o

wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo

nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej

dokumentacji, podlega grzywnie do 180 stawek

dziennych albo karze ograniczenia wolności.

NAKAZ



Art. 278.

§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia

cudzą rzecz ruchomą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy

do lat 5.

ZAKAZ

DYSPOZYCJA

uprawnienie

korelat obowiązku, możność zachowania

wobec określonego podmiotu:

erga omnes

(art. 140 k.c.)

-inter partes

(art. 353 § 1 k.c.)

Art. 140. k.c.

W granicach określonych przez ustawy i

zasady współżycia społecznego właściciel może, z

wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze

społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa,

w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z

rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać

rzeczą.

Art. 353.

§ 1. k.c. Zobowiązanie polega na tym, że

wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a

dłużnik powinien świadczenie spełnić.

DYSPOZYCJA

Kompetencja

- możność dokonywania czynności, poprzez

które kształtuje się sytuację prawną innych podmiotów.

Może być połączona z obowiązkiem lub wolnością czynienia

z niej Użytku.

Art. 116.

Konstytucja RP

1. Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o

stanie wojny i o zawarciu pokoju.

2. Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w

razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika

zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Jeżeli

Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, o stanie wojny

postanawia Prezydent Rzeczypospolitej.

SANKCJA

Określa rodzaj dolegliwości prawnej

przewidzianej przez prawodawcę dla

adresata, który mimo zaistnienia

okoliczności określonych w hipotezie

nie zastosował się do wzoru

zachowania podanego w dyspozycji

REPRESYJNA

EGZEKUCYJNA

NIEWAŻNOŚCI

SANKCJA REPRESYJNA

pozbawianie podmiotu naruszającego

dyspozycję normy jakiegoś dobra

prawnego

Art. 148.

§ 1. Kto zabija człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności

na czas nie krótszy od lat 8, karze 25

lat pozbawienia wolności albo karze

dożywotniego pozbawienia wolności.

SANKCJA EGZEKUCYJNA

przymuszenie do wykonania przewidzianego

prawem zachowania

Art. 471.

Dłużnik obowiązany jest do

naprawienia szkody wynikłej z niewykonania

lub nienależytego wykonania zobowiązania,

chyba że niewykonanie lub nienależyte

wykonanie jest następstwem okoliczności, za

które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

(egzekucja)

Art. 147.

Właścicielowi nie wolno dokonywać

robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło

nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia.

(restytucja)

SANKCJA EGZEKUCYJNA

Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje

zagrożone cudzym działaniem, może żądać

zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono

bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może

on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się

naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do

usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby

złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w

odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych

w kodeksie może on również żądać

zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty

odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel

społeczny. (restytucja)

SANKCJA NIEWAŻNOŚCI

uznanie za nieważną czynności prawnej

EX TUNC EX NUNC)

Art. 14.

§ 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która

nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

Art. 58.

§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo

mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że

właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności

ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności

prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami

współżycia społecznego.

§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część

czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do

pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez

postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie

zostałaby dokonana.

KONCEPCJA NORM SPRZĘŻONYCH

NORMA

SANKCJONOWAN

Norma podstawowa,

samodzielna, ale

której realizacja

zabezpieczona jest

istnieniem normy

sankcjonującej

NORMA

SANKCJONUJĄCA

Norma posiłkowa,

subsydiarna,

uruchamiająca się

dopiero w momencie

przekroczenia lub

aktualizacji normy

sankcjonowanej,

„sprzężona” z

sankcjonowaną (stąd

nazwa koncepcji)

NORMA SANKCJONOWANA

hipoteza

- adresat pierwotny,

do którego

skierowana jest

norma

- okoliczności, które

muszą być

spełnione, aby

realizował on wzór

zachowania

dyspozycja

- wzór pożądanego

zachowania (zakaz,

nakaz dozwolenie)

NORMA SANKCJONOWANA

art. 616 k.c.

„Umowa kontraktacyjna powinna

być zawarta na piśmie.”

- art. 148 § 1 k.k. (z uwzględnieniem art. 1§ 3, art.

10, art. 25, 26 i 31 k.k.)

„Kto zabija człowieka…”

- art. 353 § 1 k.c. ( z uwzględnieniem art. 353 (1)

k.c.) – obowiązek dłużnika

„Zobowiązanie polega

na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika

świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie

spełnić”

NORMA SANKCJONUJĄCA

hipoteza

fakt naruszenia normy

sankcjonowanej,

(czyli niewypełnienie

zakazu lub nakazu

przez adresata

pierwotnego w

określonych

okolicznościach) lub

aktualizacji

dozwolenia

dyspozycja

sankcja wymierzana

przez adresata

wtórnego normy,

którym jest

wydający decyzję

stosowania prawa

NORMA SANKCJONUJĄCA

art. 73 § 2 zd. 1

„Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności

prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana

bez zachowania tej formy jest nieważna.”

art. 148 § 1 k.k. (z uwzględnieniem art. 21 k.k.) –

„…

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie

krótszy niż 8 lat, karze 25 lat pozbawienia wolności

albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.”

art. 471 k.c.

„Dłużnik obowiązany jest do naprawienia

szkody wynikłej z niewykonania lub należytego

niewykonania zobowiązania…”

Norma sankcjonowana a sankcjonująca

art. 616 k.c.

„Umowa

kontraktacyjna powinna

być zawarta na piśmie.”

art. 148 § 1 k.k. (z

uwzględnieniem art. 1§

3, art. 10, art. 25, 26 i 31

k.k.)

„Kto zabija

człowieka…”

art. 353 § 1 k.c. ( z

uwzględnieniem art. 353

[1]

k.c.) – obowiązek

dłużnika

„Zobowiązanie

polega na tym, że

wierzyciel może żądać

od dłużnika świadczenia,

a dłużnik powinien

świadczenie spełnić”

art. 73 § 2 zd. 1

„Jeżeli ustawa

zastrzega dla czynności

prawnej inną formę

szczególną, czynność

dokonana bez zachowania tej

formy jest nieważna.”

art. 148 § 1 k.k. (z

uwzględnieniem art. 21 k.k.)

–

„… podlega karze

pozbawienia wolności na czas

nie krótszy niż 8 lat, karze 25

lat pozbawienia wolności albo

karze dożywotniego

pozbawienia wolności.”

art. 471 k.c.

„Dłużnik

obowiązany jest do

naprawienia szkody wynikłej

z niewykonania lub

należytego niewykonania

zobowiązania…”

Document Outline