Możliwości profilaktyki 
zdrowotnej
 na stanowiskach pracy
 w placówkach handlowych

Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia 

Środowiskowego w Sosnowcu

dr Elżbieta Janosik

 

 

Wstęp

       

Praca  jest  niepodważalną  wartością  w  życiu 

człowieka.  Często  jednak  silnie  obciąża 

człowieka fizycznie i psychicznie.

    Zapewnienie  odpowiednich  warunków  pracy 

sprzyja  bezpieczeństwu,  zdrowiu  i  rozwojowi 

pracownika, procentuje też wydajnością

   i prestiżem przedsiębiorstwa/zakładu/firmy.
   

 

 

c.d. wstęp

   
   Każdy rodzaj pracy zawodowej ma 

swoją specyfikę, dlatego na każdym 
stanowisku pracy powinno się 
określać występujące tam zagrożenia 
i uciążliwości oraz dążyć do ich 
zminimalizowania lub usunięcia.

 

 



      W 2005 r. liczba zatrudnionych w Polsce wynosiła 
12 890 670 osób, w tym 2 058 831 osób 
zatrudnionych było w sektorze: Handel i naprawy



      Na 3249 przypadków chorób zawodowych, 36  
(1%) stwierdzono w sektorze: Handel i naprawy



      Na 84402 osób poszkodowanych w wypadkach 
przy pracy zawodowej, 8515 przypadki (10,1 %) 
dotyczyły sektora: Handel i naprawy

 

 

Placówki handlowe:

- hipermarkety, supermarkety
- sklepy dyskontowe
- sklepy tradycyjne (osiedlowe)

 

 

pracownik recepcji / 

magazynier

pracownik hali

 

 

sprzedawca zza lady

kasjer

 

 

sprzedawca / kasjer

sprzedawca / kasjer

 

 

Wypowiedzi pracowników hipermarketów
o swojej pracy:

ZALETY: „...

wynagrodzenie,

 

fundusz socjalny, 

opieka medyczna, kursy, przejrzysty zakres 
obowiązków...”

WADY: „...za duże tempo pracy, zły dojazd do 

pracy, zbyt długo w pozycji siedzącej lub 
stojącej, brak światła naturalnego, praca w 
niskiej temperaturze...”

 

 

Wypowiedzi pracowników dyskontów 
o swojej pracy:

ZALETY: „...

współpraca z kolegami, 

kontakt z ludźmi, pensja...”

WADY: „...za duże tempo pracy, niskie 

wynagrodzenie, dźwiganie, 
wykonywanie nie swoich obowiązków, 
mała ilość personelu, niedocenianie 
pracownika, niekulturalni klienci...”

 

 

Wypowiedzi pracowników sklepów 
tradycyjnych  o swojej pracy:

ZALETY: „...

posiadanie pracy, bliskość 

miejsca zamieszkania, znajomi 
klienci...”

WADY: „...potrzeba wszechstronności, zbyt 

długo na nogach, ciasnota lokalowa...”

 

 

Czynniki występujące w 
środowisku pracy handlowców

Czynniki niebezpieczne:

-

Pożar

-

Prąd elektryczny

-

Poruszające się środki transportu wewnętrznego i 

zewnętrznego

-

Przeszkody na drodze

-

Praca na niedużej wysokości

-

Śliskie/mokre/z resztkami towaru podłogi

-

Towary składowane lub przenoszone na pewnych 

wysokościach

 

 

c.d. czynniki niebezpieczne:

-

Niestabilne regały, stosy, wózki

-

Ciężkie towary, opakowania które muszą być 
dźwigane, przenoszone lub przeciągane

-

Ostre krawędzie narzędzi krajalniczych i noży 
do rozpakowywania

-

Ostre krawędzie towaru, dobrych lub 
uszkodzonych opakowań, regałów, ości ryb

-

Wysokie temperatury

 

 

Czynniki szkodliwe:

•

fizyczne:

-

Niskie temperatury w chłodniach, przy ladach 
chłodniczych, na zewnątrz magazynu

-

Przeciągi, różnice temperatur

•

chemiczne:

-

Płyny do dezynfekcji i ich opary

•

biologiczne:

-

Kontakt z banknotami

-

Kontakt z klientem

 

 

c.d. czynniki szkodliwe

•

psychofizyczne:

-

Długotrwała praca stojąca

-

Długotrwała praca siedząca i wykonywanie 
ruchów monotypowych

-

Dźwiganie i przemieszczanie ciężkich 
przedmiotów

-

Duże tempo pracy

 

 

Czynniki uciążliwe:

-

Stres (odpowiedzialność, konflikty, agresja, 
natłok obowiązków)

-

Nieprawidłowe oświetlenie, odblaski

-

Praca z monitorem

-

Presja – konieczność ciągłej gotowości i 
koncentracji uwagi

-

Hałas – urządzenia, klienci.

 

 

Skutki oddziaływania w/w czynników

SKUTKI

WYPADKI

CHOROBY

WYCZERPANIE

 

 

WYPADKI

RODZAJ WYPADKU

-

Uraz kończyny górnej (zranienia, złamania palców, 
dłoni)

-

Uraz kończyny dolnej (stłuczenia, zwichnięcia, 
skręcenia, złamania)

-

Uraz głowy (stłuczenia)

-

Uraz kręgosłupa (dyskopatie)

-

Oparzenie

-

Zatrucie

 

 

WYPADKI

   

Do wypadków dochodzi najczęściej 

podczas: obsługi wózków 
transportowych, obsługi urządzeń 
krajalniczych, przenoszenia, 
rozpakowywania i układania 
towarów !

 

 

WYPADKI

PRZYCZYNY WYPADKÓW:
-   nieprawidłowe zachowanie pracownika

-

niedostateczna koncentracja uwagi

-

zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem

-

brak doświadczenia zawodowego

-

zła organizacja pracy

-

zła organizacja stanowisk pracy i ciągów 

komunikacyjnych

-

zły stan techniczny narzędzi ręcznych i 

urządzeń mechanicznych.

 

 

CHOROBY ZAWODOWE i 
PARAZAWODOWE

     

Choroby  zawodowe:  najczęściej  choroby 

wywołane  sposobem  wykonywania  pracy 
(wykonywaniem  ruchów  monotypowych  i 
przemieszczaniem  ciężkich  przedmiotów)  tzn. 
przewlekłe 

choroby 

narządu 

ruchu 

(przewlekłe  zapalenie  ścięgna  i  jego 
pochewki) 

oraz 

przewlekłe 

choroby 

obwodowego  układu  nerwowego  (zespół 
cieśni nadgarstka).

    

 

 

c.d. CHOROBY ZAWODOWE i 
PARAZAWODOWE

   Choroby para-zawodowe

: 

nadciśnienie, 

żylaki, skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie, 
przepuklina, nerwice.

    Przejściowe schorzenia

: przeziębienia, 

zapalenie ścięgien, kręgosłupa, alergie skórne.

 

 

WYCZERPANIE

SYMPTOMY WYCZERPANIA/ZMĘCZENIA:

-

Ból oczu, głowy, pleców

-

Pogorszenie wzroku, słuchu i zdolności manualnych

-

Zmniejszenie odporności na choroby

-

Rozdrażnienie, nerwowość, spadek koncentracji

-

Zniechęcenie do pracy, agresja lub apatia

-

Mniejsza wydajność pracy (błędy, spowolnienie tempa)

-

Podatność na wypadki

-

Poczucie krzywdy, spadek samooceny

-

Zaniechanie aktywności pozazawodowej

 

 

Możliwości zapobiegania zagrożeniom 
zdrowia handlowców

   Pracownicy handlu są narażeni na wiele 

czynników niebezpiecznych, szkodliwych i 
uciążliwych, które można podzielić na związane :



ze sposobem wykonywania pracy,



z organizacją pracy



ze stosowaniem urządzeń technicznych



z oddziaływaniem czynników fizycznych, 
chemicznych, biologicznych, 
psychofizycznych i psychospołecznych

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników związanych 
ze sposobem wykonywania pracy



Zorganizowanie w pobliżu stanowisk pracy w 
długotrwałej pozycji stojącej miejsca do 
odpoczynku



Dostarczenie pracownikom butów z wkładkami 
profilaktycznymi



Zorganizowanie stanowisk pracy w długotrwałej 
pozycji siedzącej w sposób ergonomiczny

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników 
związanych ze sposobem 
wykonywania pracy



Zapoznanie pracowników z rodzajem ćwiczeń 
zapobiegających schorzeniom układu 
krążeniowego i mięśniowo- szkieletowego



Przemieszczanie i składowanie materiału 
zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP



Opracowanie przejrzystych procedur pracy 
zbiorowej w przypadku pracy polegającej na 
dźwiganiu ciężkich przedmiotów



Dopilnowanie bezwzględnego stosowania 
sprzętu ochronnego

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników związanych 
ze stosowaniem urządzeń 
technicznych



Wyposażenie stanowiska pracy w sprzęt techniczny 
posiadający certyfikat bezpieczeństwa



Uczulenie pracownika na konieczność zachowywania 
szczególnej ostrożności podczas obsługi wózków, 
urządzeń krajalniczych, szkolenia BHP w tym 
zakresie, plakat ostrzegający nad stanowiskiem 
pracy



Dostarczenie pracownikowi wiedzy na temat 
postępowania w sytuacji awarii urządzeń oraz na 
temat zasad udzielania pierwszej pomocy osobie, 
która uległa wypadkowi

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników fizycznych, 
chemicznych, biologicznych i 
psychofizycznych



Przeprowadzanie badań i pomiarów czynników 
szkodliwych w środowisku pracy



Informowanie pracowników o czynnikach 
środowiska pracy



Dostarczanie pracownikom odzieży i obuwia 
roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, 
adekwatnie do występujących czynników

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników fizycznych, 
chemicznych, biologicznych i 
psychofizycznych



Stworzenie przejrzystej procedury 
używania środków dezynfekcyjnych



Przyjęcie jako zasadę szczególnego 
dbania o czystość i suchość podłóg



Dbanie o czystość szyb i świetlików, 
zapewnienie odpowiedniego oświetlenia 
elektrycznego



 Przestrzeganie higieny rąk na 
stanowiskach kasjerskich

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników związanych z 
organizacją pracy



Zatrudnianie w sklepie wystarczającej ilości 

pracowników w celu wyeliminowania natłoku 

pracy dla jednego pracownika



Dostarczenie wystarczającej ilości i sprawności 

środków transportu mechanicznego



Nieobciążanie pracownika nadgodzinami



Przewidywanie problemów, okresowe 

przeglądy pomieszczeń, stanowisk pracy, 

analiza wypadkowości

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników 
związanych z organizacją pracy



Zapewnienie estetycznego wyposażenia 

pomieszczeń socjalnych i sanitarnych w 

celu podniesienia kultury miejsca pracy



Działania integrujące pracownika z 

miejscem pracy



Wspieranie rozwoju pracownika



Opieka socjalna i medyczna oraz 

profilaktyka medyczna



Szczepienia profilaktyczne przeciw grypie

 

 

możliwości ograniczania skutków 
oddziaływania czynników 
psychospołecznych



Przy pracy do późnych godzin zapewnienie 
w miarę możliwości bezpiecznego powrotu 
do domu



Szkolenia pracowników ze sposobami 
radzenia sobie ze stresem



Szkolenia pracowników ze sposobami 
radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia 



Promocja bezpiecznej pracy 



Promocja zdrowia

 

 

Dziękuję  za uwagę