PowerPoint Presentation

Poznawcze teorie emocji



Próbują wyjaśnić relacje pomiędzy procesami

poznawczymi a emocjonalnymi



Czy emocje są pierwotne i niezależne od

poznania?



Czy emocje i poznanie to systemy współzależne

w ramach ogólnych systemów regulacji

stosunków człowieka z otoczeniem?



Wiążą się z poszukiwaniem procesów

poznawczych uwikłanych w powstawanie emocji



Uznają neuroanatomiczne podłoże emocji i

możliwość aktywowania ich na drodze

pozapoznawczej

Teoria emocji Lazarusa



Emocja jako proces , który stanowi wynik

specyficznej relacji między organizmem a

środowiskiem



Pojawiają się w takich układach relacji między

jednostką a środowiskiem, które są dla niej źródłem

potencjalnych korzyści/szkód



Emocje stanowiła podstawowy ewolucyjno-

adaptacyjny system podmiotu, jednostka analizuje

wydarzenia pod kątem ich wpływu na stan

psychobiologiczny



Ocenę zdarzenia wyznacza temat relacyjny:

1.dotyczy stopnia dopasowania jednostki do sytuacji,

2.jego znajomość pozwala na przewidywanie i

wyjaśnienie emocji, która może zostać wzbudzona w

danej sytuacji

Teoria emocji Lazarusa



Związek między emocją a znaczeniem relacyjnym jest

wrodzony i specyficzny dla danego gatunku (proces

powstawania emocji uzależniony jest od sposobów radzenia

sobie z zaistniała sytuacją co wpływa na konstruowanie

znaczenia relacyjnego)



Procesy zaradcze modyfikują przeżywane emocje poprzez:



Działania skierowane na otoczenie/podmiot



Zmianę koncentracji uwagi



Zmianę sposobu oceny relacji,

a w konsekwencji – zmianę znaczenia relacyjnego



Procesy zaradcze mogą zmieniać treść, zna i natężenie

przeżywanej emocji (występują one powszechnie, mają naturę

biologiczną i kulturową)



Zróżnicowanie procesów emocjonalnych zależy od

zróżnicowania procesu oceny relacji między jednostka a

otoczeniem

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny



Zindywidualizowany proces poznawczy



Ocena zdarzenia /obiektu jest wypadkową

rzeczywistych właściwości środowiska

(wyselekcjonowane) i cech osoby dokonującej

oceny (selekcja oparta na dominujących u danej

osoby celach i motywach)



Mają na nią wpływ wcześniejsze stany

emocjonalne (selekcjonowanie i interpretacja

danych)



Aktywność poznawcza pośredniczy między

czynnikiem emotogennym a reakcją emocjonalną,

oraz integruje otoczenie i osobę

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny pierwotnej



Proces ma charakter motywacyjny i określa, czy

emocja się pojawi



Warunkiem powstania oceny jest osąd (świadomy lub

nie), że cel danego zdarzenia jest ważny



Gdy nastąpi wydarzenie pojawia się ocena pierwotna

(często nieuświadamiana w pierwszych etapach)

Ocena adekwatności celu (czy wydarzenie wiąże

się z jakimś ważnym celem dla jednostki)

Ocena spójności celu (czy przybliża czy oddala

jednostkę od celu)

Ocena rodzaju zaangażowania ego (temat relacyjny

uwzględniający specyfikę relacji podmiotu i

środowiska)

W efekcie 3 etapu pojawia się emocja, na początku jej

pierwotna wersja. Następnie dochodzi do oceny

wtórnej.

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny wtórnej



Dotyczy możliwości poradzenia sobie w

sytuacji



Możliwość kontroli sytuacji,



dysponowanie strategiami radzenia sobie z

napięciem emocjonalnym



Dysponowanie strategiami rozwiązania

problemu



przewidywanie skutków



Ocena wtórna modyfikuje pierwotną formę

emocji

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji



Emocje określane są ze względu na

pełnione przez nie funkcje adaptacyjne



Dwa podstawowe aspekty emocji:



Ocena zdarzeń jako istotnych/nieostotnych,

przyjemnych/nieprzyjemnych



Wzbudzanie reakcji fizjologicznych, zachowań

i przeżyć



Emocja jako mechanizm sygnalizujący, że

zdarzenie jest ważne dla interesów

jednostki



Sygnalizacja postępów działania w osiąganiu

celów z oczekiwaniami – nadzorowanie i

korygowanie działania

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych

Podstawa klasyfikacji



Charakter relacji miedzy

podmiotem i obiektem

(intencjonalność vs

nieintencjonalność)



Temporalna natura

danego stanu, procesu

lub cechy

Wyróżniamy:



Afekt



Emocje



Nastroje



Epizody emocjonalne



Sentymenty



Cechy osobowości

Stany afektywne

najogólniejsza kategoria,

podstawa dla

wyodrębniania pozostałych

zjawisk afektywnych

Z jakim zjawiskiem mamy do

czynienia?

Decyduje o tym:



Rodzaj afektu i czas

trwania



Charakter poznawczej

analizy



Rodzaj aktywności



Typ fizjologicznej reakcji

organizmu

Stany afektywne
o charakterze
procesualnym

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych



Afekt – prymarne doznanie przyjemne/nieprzyjene, ocena

dotyczy aspektu poznawczego i wiąże się z interpretacją i

nadawaniem znaczenia sytuacji bodźcowej



Gotowość do działania – tendencja do podjęcia lub przerwania

danej aktywności w otoczeniu



Reakcje fizjologiczne – wzorce pobudzenia fizjologicznego,

odpowiednio do zaangażowania motorycznego i przeżywanego

stanu afektywnego



Czas trwania



Emocja – krótki



Nastrój – długi



Epizody emocjonalne – stan afektywny skierowany na konkretny

obiekt, długi czas,

dymamiczny:



natężenie emocji ulega fluktuacji, zmianie ulegać może także natura

emocji;



przybiera postać sekwencyjnie przeżywanych emocji/doświadczeń

emocjonalnych

(sprzeczne emocje okazywane prawie jednocześnie)



zmiana treści myśli i ocen sytuacji, zmiana gotowości do działania

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych



Trwałe cechy dyspozycyjne wyrażają



skłonność do reagowania przez tego samego człowieka

zbliżonymi emocjami na ten sam obiekt w różnych

momentach



Zróżnicowanie indywidualne reakcji różnych ludzi na

ten sam obiekt w danym momenci

Sentymenty (miłość, nienawiść)



Poznawcza skłonność do oceniania obiektu w określony

sposób



Potencjalne motywacje aktywizowane przez pojawienie

się obiektu uczuć lub myślenie o nim

Osobowościowe dyspozycje emocjonalne

–

Skłonność do nasilonego oceniania zdarzeń w spposób

charakterystyczny dla różnych emocji

Frijda – funkconalne

ujęcie emocji

Prawa emocji



Prawo znaczenia sytuacyjnego

– emocje powstają w

odpowiedzi na struktury znaczeniowe sytuacji – różne

emocje powstają w odpowiedzi na różne struktury



Prawo zaangażowania

– emocje powstają w odpowiedzi

na zdarzenia, które są ważne dla celów, motywów i

zaangażowania jednostki



Prawo bezpośrednio spostrzeganej rzeczywistości

–

emocje są wywoływane przez zdarzenia uważane za

rzeczywiste a ich intesywność odpowiada temu do

jakiego stopnia są za takie uwazane



Prawo zmiany przyzwyczajenia i odczuwania

prónawczego

– emocje powstają wskutek aktualnych

lub oczekiwanych zmian w korzystnych bądź

niekorzystnych warunkach

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Prawa emocji



Prawo hedonistycznej asymetrii

– przyjemność znika

wraz z ciągłością zaspokojenia, przykrość może się

utrzymywać stale w złych warunkach



Prawo zachowania emocjonalnego momentu

–

zdarzenia emocjonalne zachowują swoją siłę

wywoływania emocji na czas nieokreslony, chyba że

ulegną „zamalowaniu” przez inne zdarzenia



Prawo zamknięcia się w sobie

– emocje wykazują

skłonność do zamknięcia się przed sądami o

względności bodźca – myślenie i zachowanie jest

podporządkowane dominującemu stanowi



Prawo zważania na konsekwencje

– emocjonalny impuls

powoduje impuls wtórny, który modyfikuje poprzedni.

Pojawiają się emocje kontrolujące (strach, wstyd,

poczucie winy).

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Prawa emocji



Prawo minimalnego obciążenia

– ilekroć sytuację można

ocenić na więcej niż jeden sposób, pojawia się

skołonność do takiego jej ujmowania, które

minimalizuje jej negatywne obciążenie

emocjonalne

(stopnia, w jakim dana sytuacja jest przykra i trudna do

zniesienia)



Prawo maksymalnego zysku

–

ilekroć sytuację można

ocenić na więcej niż jeden sposób, pojawia się

tendencja do ujmowania jej w sposób maksymalizujący

emocjonalny zysk (przeżywanie emocji daje podmiotowi

określone zyski psychologiczne zwrotnie wpływające na

jego poczucie własnej wartości

– „jest mi smutno i

oczekuję od was wsparcia”

)

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Poznawcza natura emocji

Emocje występują wewnątrz człowieka i stanowią część

systemu odpowiedzialnego za tworzenie reprezentacji

(jednostka ma wpływ na kształt reprezentacji i na

przebieg samej emocji)

Emocje są zawsze skierowane na kogoś/coś

Emocje zmieniają się w czasie

Emocje wpływają na zachowanie, które może zwrotnie

zmieniać ich siłę i jakość

Powstanie reprezentacji emocji na wyższym poziomie

kodowania może prowadzić do zmiany reprezentacji

danej emocji na niższych poziomach oraz reinterpretację

znaczeniu sytuacji społecznych/osobistych

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Model.



Reprezentacja emocji tworzona jest w różnych, powiązanych

ze sobą kodach, w każdym z nich może ujawnić się inny

aspekt emocji



Model ma charakter cykliczny



Reprezentacja tworzona jest najpierw w kodzie obrazowym

(bezpośrednio po urodzeniu), następnie w kodzie werbalnym,

jako ostatnia powstaje w kodzie abstrakcyjnym

Kody abstrakcyjne

Kody

werbalne

werbalizacja

wizualizacja

desymbolizacja

semantyzacja

desemantyzacja

symbolizacja

Kody obrazowe

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod obrazowy



W kodzie obrazowym są aktywizowane, rejestrowane lub

generowane informacje o:



Wyrazach mimicznych



Pantomimice



Pobudzeniu fizjologicznym (autonomiczny i gruczoły wydz. wew.)



Obiektach wywołujących emocje



Kodowanie obrazowe

bazuje prawdopodobnie na mechanizmach

związanych z

przetwarzaniem sensoryczno-motorycznym



poziom ten obejmuje m.in. zespół wrodzonych programów

ekspresyjno-motorycznych, które są uruchamiane automatycznie

przez bodźce zewnętrzne i stany wewnętrzne,



Obejmują prymarne zdolności organizmu do reakcji emocjonalnej i

generują najwcześniejsze dające się zaobserwować zachowania

emocjonalne



W wyniku kodowania obrazowego powstają b. proste

reprezentacje skryptopodobne



Wypełnione zindywidualizowaną treścią emocjonalną



W toku rozwoju mogą przybierać postać złożonych skryptów

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod werbalny



Związany z pojawieniem się etykiety

werbalnej dla reprezentacji powstałej w

kodzie obrazowym



Etykieta ta początkowo pełni głównie

funkcje oznaczające

(ze zmian

pojawiających się w organizmie tworzy

pewną całość)

, później jednak same słowa

mogą stać się źródłem emocji



Schematowy poziom przetwarzania –

integruje procesy sensoryczno-motoryczne

z prototypami sytuacji emocjonalnych

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod abstrakcyjny



Reprezentacja emocji utworzona w tym kodzie jest

najbogatsza

najogólniejsza



Emocja staje się pojęciem obejmującym wiedzę na temat:



Pochodzenia danego stanu wew.



Układu czynników sytuacyjnych odp za pojawienie się tego stanu



Związków tego stanu z innymi stanami



Ekspresja ma postać pośrednią i wykorzystuje narzędzia

komunikacji kulturowej (wiersze, muzyka, metafora)



Reprezentacja

opiera się na mechanizmach związanych z

przetwarzaniem pojęciowym



Aktywizuje zorg. semant. struktury pamięciowe, powstałe na

skutek porównania 2+ epizodów emocjonalnych



Ma charakter wolicjonalny – może wyw. emocje poprzez uzyskanie

dostępu do schematów



Obejmuje wspomnienia na temat emocji i mechanizmy/procedury

dowolnego wykorzystywania tych struktur

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie



Dzięki procesom rekodowania reprezentacja

staje się bogatsza, a brakujące dane można

uzyskać z pozostałych aspektów



Procesy rekodowania mają charakter

dwukierunkowy



Dzięki niemu uzyskuje się łatwiejszy dostęp

do treści semantycznych, informacje stają

się mniej podatne na zakłócenia i

zapomnianie



Umożliwiają reinterpretację doświadczeń

emocjonalnych i rozwój reprezentacji emocji

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod obrazowy

werbalny



Werbalizacja wiąże się z opanowywaniem

języka przez dziecko – nazwy emocji i

werbalne sposoby ich komunikowania



Wizualizacja



Pojawia się po opanowaniu języka



Proces intencjonalny, umożliwia wygenerowanie

z nazwy emocji różnych aspektów reprezentacji

obrazowej (wyob. emotogennego

przedmiotu/pobudzenia fizjologicznego)



Epstein

– u skoczków najsilniejsze pobudzenie

fizjologiczne bezpośrednio przed oddaniem

skoku!

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod abstrakcyjny

werbalny



Semantyzacja – lokowanie nazwy emocji w siatce pojęć

stanowiących potoczną teorię emocji (umożliwiają

rozumienie emocji, trzeba je jednak wcześniej przeżyć!)



Desemantyzacja – umożliwaia zmianę/weryfikację

zanczenia danej sekwencji zdarzeń

emocjonalnych/pewnego zakresu dośwaidczenia

emocjonalnego podmiotu



Efekt zaangażowania jednostki w reinterpretację

dotychczasowej wiedzy o istocie, źródłach i mechanizmach

własnych i/albo cudzych emocji



Wymaga aktywacji złożonych i b. abstrakcyjnych operacji

poznawczych, pozwalających na zupełnie nowy wgląd w

istotę zjawiska



To nowe rozumienie może zostać przetworzone na postać

językową

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod obrazowy

abstrakcyjny



Symbolizacja – przejście z kodu obrazowego do

abstrakcyjnego, np.: tworzenie metafor, poezji, dzieł

plastycznych oddających stan emocjonalny twórcy



Desymbolizacja – zdolność do interpretacji komunikatów

symbolicznych w ramach kodu obrazowego, występuje

też przy interpretacji własnego funkcjonowania

psychicznego (jednostka potrafi zrozumieć dlaczego

pewne myśli/wspomnienia itp. wywołują u niej silną

reakcje na poziomie kodów obrazowych), daje

możliwość prawie równoczesnego operowania kodem

obrazowym i abstrakcyjnym



Oba procesy wiążą się z aktywizacją struktur całego

mózgu

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rozwój reprezentacji emocji



W miarę rozwoju rekodowane informacje uwalniają

się od znaczenia biologicznego i uwzględniają

znaczenie społeczne, zmieniają się teorie emocji



Rozwój reprezentacji emocji nie ma charakteru

liniowego, przechodzi ona ciąg zmian jakościowych



na podstawowym „trójkącie” nadbudowują się kolejne,

zawierające coraz bardziej dojrzałe formy reprezentacji



Z upływem czasu procesy rekodowania stają się coraz

łatwiejsze, w poszczególnych typach kodów coraz

większe ilości informacji (bogatsze i alternatywne

połaczenia pomiędzy kodami)



Niektórzy potrafią osiągnąć stan, w którym wszystkie

kody łączą się w jedno – stan uskrzydlenia, przepływu



Odpowiedzialne za to są czynniki związane z rozwojem

poznawczym i motywacją jednostki (

rozmrażanie i

zamrażanie epistemiczne

)

Document Outline