1.
Retoryka starożytna (ars bene
dicendi)
rhetorica utens- użycie środków
przekonywania,
rhetorica docens- opis i analiza środków
przekonywania: teoria tekstu
prozaicznego, lingwistyka tekstu.
1.
heuresis (inventio)- wynalezienie
tworzywa mowy,
2.
taxis (dispositio)- racjonalny układ
materiału,
3.
lexis (elocutio)- wysłowienie,
4.
mneme (memoria)- opanowanie
pamięciowe,
5.
hypokrisis (pronuntiato)- oprawa
aktorska,
Rozpoznanie sprawy.
Aby określić status (charakter) sprawy,
należy uwzględnić siedem okoliczności:
osoba, rzecz, miejsce, środki, przyczyna,
sposób, czas.
Zgromadzenie dowodów:
1.
rzeczowe: z zewnątrz (ustawy, zeznania
świadków, dokumenty, dowody rzeczowe),
2.
stworzone przez mówcę: znaki, przykłady,
argumenty właściwe.
Toposy argumentacyjne: wspólne (sprawa
ogólna- etyka, kultura, mitologia,
symbolika, mądrość ludowa), specjalne
(konkretna sprawa).
Kształt emocjonalny mowy: afekty
retoryczne, oddziaływanie na uczuciowość
odbiorcy.
1.
Ethos- łagodne, nastawione na zdobycie
zaufania,
2.
Pathos- gwałtowne, nastawione na
napięcie.
Nadanie porządku elementom mowy.
Jasność i przejrzystość- zasady: cele
perswazji, estetyka mowy, funkcjonalność
całego dzieła.
Podział mowy:
1.
wstęp,
2.
przedstawienie stanu rzeczy,
3.
argumentacja (na rzecz własnej tezy,
zbijanie argumentów przeciwnika),
4.
zakończenie.
Wstęp (exordium): wprowadzenie,
przychylność odbiorcy,
Przedstawienie stanu rzeczy (narratio):
prawdziwe prawdopodobne, nieprawdziwe
nieprawdopodobne, nieprawdziwe
prawdopodobne. Narracja powinna być
jasna, zwięzła i prawdopodobna.
Argumentacja (argumentatio): dowody
1.
znaki,
2.
przykłady,
3.
argumenty właściwe.
Znaki (signa): obiektywna zależność między
zjawiskami (podobieństwo rysów twarzy),
Przykłady (exempla): analogia, uogólnienie,
Argumenty właściwe (argumenta):
1.
argumentacja dialektyczna: opinia, zdania
prawdopodobne,
2.
argumentacja retoryczna: wnioski, wynikające
z założeń rozmówcy,
3.
argumentacja sofistyczna: założenia pozornie
prawdziwe i prawdopodobne.
Sylogizm: forma argumentacyjna, z dwóch
przesłanek wniosek, (entymemat, epicheremat,
dylemat, łańcusznik)+indukcja, analogia,
kolekcja argumentów.
Typologia stylów: niski skromny, średni,
wysoki wzniosły. Przymioty stylu:
poprawność, jasność, stosowność,
ozdobność (słowa: archaizmy,
neologizmy, przenośnie, i układy
wyrazowe: schematy, figury i
kompozycje).
Zasada wyboru i przekształceń słów.
Teoria okresu retorycznego.
Pamięć: zestawy ćwiczeń pomagających
w pamięciowym opanowaniu mowy, a
także dostarczała rozmaitych gotowych
chwytów mnemotechnicznych.
Wykonianie: zawiera wskazówki
odnoszące się do sposobu wygłoszenia
mowy oraz do oprawy aktorskiej.
1.
Typ komunikacji perswazyjnej: niewielkie
modyfikacje -> model komunikacji
retorycznej. Zmiany (motywacja wtórna:
odbiorca nie jest zainteresowany
przedmiotem, ale osobą, korzyściami).
Argumentacja logiczna jest niepodważalna.
Fakty można rozumieć albo nie (niezdolność
do procesu komunikacji).
Argumentacja dialektyczna i retoryczna
wymagają interakcji. Akceptacja lub
odrzucenie (wpływ może mieć sympatia do
osoby).
Efekt perswazji drogą centralną: zrozumienie.
Efekt perswazji drogą peryferyjną: emocje.
2.
Model teorii tekstu: retoryka zajmuje się
opisem tekstu na wszystkich poziomach:
•
gramatycznym: poprawność,
•
leksykalnym: dobór słownictwa, synonimia
i homonimia, archaizmy i neologizmy,
•
strukturalnym: kompozycja tekstu,
porządek naturalny i sztuczny,
•
funkcjonalnym: funkcje retoryki,
•
stylistycznym: teoria trzech stylów,
ozdobność, użycie figur słów,
•
pragmatycznym: decorum, afekty,
•
uwarunkowany kulturowo poziom
tematyczny: inwencja.
Reklama jest zwięzła, co wyklucza zawarcie
w niej wszystkich elementów klasycznej
mowy.
Kod wizualno-werbalny (mowa tylko
werbalny).
Reklama = chreja? Chreja: jednowątkowy
skrót mowy, skład: wstęp, wyjaśnienie,
argumentacja, zbijanie , porównanie,
przykład, opinia autorytetu, wniosek
podsumowywujący wywód.
Reklama zawiera te same elementy co chreja,
dlatego możemy ją analizować metodą
retoryczną.
Faza wstępna: zwrócenie uwagi odbiorcy,
zainteresowanie (exordium).
Nawiązanie dialogu: adresat ma potrzeby i
problemy, a nadawca ma środek mogący te
potrzeby zaspokoić (narratio).
Faza właściwa: prezentacja, zalety,
właściwości (argumentatio).
Faza nakłaniania: wywołanie przekonania o
potrzebie produktu, odparcie ewentualnych
wątpliwości (refutatio).
Faza rekapitulacji: powtórzenie
najważniejszych punktów argumentacji
(peroratio).
