Wychowanie w świetle
Starego Testamentu
Pedagogika chrześcijańska
Wychowanie w świetle
Starego Testamentu
Pedagogika chrześcijańska
Oryginalność biblijnej koncepcji
wychowania
Powszechność wychowania
Religijna motywacja wychowania
Integralność religijności i moralności
Wychowanie jako formacja osoby, a nie
technika określonych zachowań (tresura)
Wychowanie ukierunkowanie na wiązanie
wyznawanych prawd wiary otrzymanych
w Objawieniu z przykazaniami podanymi
do praktykowania.
Cel wychowania według Biblii
Poznanie, umiłowanie i praktyka Prawa,
czyli Mądrości mającej swoje źródło w
Bogu, warunkiem jej zdobycia jest bojaźń i
pełne synowskiej miłości posłuszeństwo
wobec Boga,
Interioryzacja podstawowego wyznania
wiary i jego zobowiązań, osiągana
zarówno przez pamięciową znajomość, jak
i wewnętrznie motywowane
przestrzeganie rozmaitych nakazów i
zakazów w życiu codziennym.
Metody wychowawcze w Biblii
Opanowywanie pamięciowe
materiału pochodzącego z tradycji
ustnej przekazywanej przez rodzinę
i nauczycieli, a także komentarza
aktualizującego tę tradycję,
Obrzędy i praktyki religijne
Pouczenie, instrukcja, rada, zachęta
przestroga, upomnienie, zaklinanie,
groźba.
Główny motyw wychowania w
Biblii
Miłość rozumiana jako pragnienie
dobra dla wychowanka, troska o
dobro i odpowiedzialność za nie.
Biblijne podstawy wychowania
Powołanie człowieka
Przymierze Boga z człowiekiem
Nawrócenie
Podstawy biblijnej myśli
wychowawczej
Godność człowieka
„Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz,
na obraz Boży go stworzył” (Rdz 1, 27)
Przymierze, które zawiera Bóg z Izraelem
„Przymierze moje, które zawieram pomiędzy
Mną a tobą oraz twoim potomstwem, będzie
trwało z pokolenia w pokolenie jako
przymierze wieczne, abym był Bogiem
twoim, a potem twego potomstwa. I oddaję
tobie i twym przyszłym potomkom kraj, w
którym przebywasz, cały kraj Kanaan, jako
własność na wieki, i będę ich Bogiem”. (Rdz
17, 7-8)
Pedagogika a pedagogia
Pedagogika (gr. Παιδαγωγική) - zespół
nauk o wychowaniu, istocie, celach,
treściach metodach, środkach i formach
organizacji procesów wychowawczych.
Pedagogika jest nauką o procesach
wychowawczych, czyli teorią działalności
wychowawczej; samo postępowanie
wychowawcze nazywa się natomiast
często
pedagogia (z gr. paidagogía) zespół
metod i środków stosowanych w
nauczaniu i wychowywaniu.
Pedagogia przymierza
Zawarcie przymierza
Obecność Boga ze swoim ludem
„A Pan szedł przed nimi podczas dnia jako słup obłoku,
by ich prowadzić drogą, podczas nocy zaś jako słup
ognia, aby im świecić, żeby mogli iśc we dnie i w
nocy.” (Wj 13,21-22)
Osobowy stosunek Boga do człowieka
„Ja jestem Pan, Bóg twój” (Wj 20,2)
Bóg wybaczający
„Po tym poznacie, ze Ja jestem Pan, gdy wam to
uczynię przez wzgląd na imię moje, a nie na skutek
waszego złego postępowania ani waszych skażonych
obyczajów” (Ez 20,44)
Pedagogia pustyni
Nauka pokornego zaufania Bugu
przypominanie o godności Izraela wynikającej z
wybraństwa
„Pan wybrał was i znalazł upodobanie w was nie
dlatego, że liczebnie przewyższacie wszystkie
narody, gdyż ze wszystkich narodów jesteście
najmniejszym, lecz ponieważ Pan was
umiłował i chce dochować przysięgi danej
waszym przodkom. Wyprowadził was mocną
ręką i wybawił was z domu niewoli z ręki
faraona, króla egipskiego.” (Pwt 7,7-8)
Pedagogia pustyni
Stopniowe wdrażanie Izraela w
przestrzeganie praw i nakazów
„Posłuchaj rady, przyjmij naukę, abyś był
mądry w przyszłości” (Prz 19,20)
Bóg – dobry ojciec wychowujący syna
„Widziałeś też i na pustyni: Pan niósł cię, jak
niesie ojciec swego syna, całą drogę,
którą szliście, aż dotarliście do tego
miejsca” (Pwt 1,31)
„Uznaj w sercu, że jak wychowuje człowiek
swego syna, tak Pan, Bóg twój,
wychowuje ciebie” (Pwt, 8,5)
Pedagogia Dekalogu
Przykazania – normy porządkujące stosunek
do Boga i do drugiego człowieka na
wszystkie pokolenia
Lud wybrany miał być nie tylko ludem
wychowywanym przez Boga, ale z Jego woli
ma stać się ludem wychowującym
„Strzeżcie ich i wypełniajcie (prawa i nakazy),
bo one są waszą mądrością i umiejętnością
w oczach narodów, które usłyszawszy o tych
prawach powiedzą – Z pewnością ten wielki
naród to lud mądry i rozumny” (Pwt 4,6)
Pedagogia patriarchów
– wzorzec wychowawcy
Abraham, Jakub, Józef, Mojżesz –
umiejętność poświęcenia
wszystkiego, z czym byli dotychczas
związani; otwarcie się na „nowe”,
ludzie otwarci na nowe wyzwania,
nie godzą się na świat w którym
żyją i mają odwagę podjąć decyzję
bardzo trudną i niezrozumiałą;
ludzie o dojrzałej wierze
Księgi mądrościowe
(dydaktyczne)
Księga Hioba
Psalmy
Księga Przysłów
Księga Koheleta
Pieśń nad Pieśniami
Księga Mądrości
Mądrość Syraha
Pedagogia sytuacji
granicznych
W Księdze Hioba człowiek staje
przed niepojętym Bogiem w
doświadczeniu cierpienia i śmierci.
„Ale to duch w człowieku, to
Wszechmocnego tchnienie poucza”
(Hb 32,8)
Pedagogia spotkań
wychowawczych człowieka z
Bogiem
Psalmy
„Szczęśliwy mąż, który nie idzie za radą występnych,
nie wchodzi na drogę grzeszników i nie siada w
kole szyderców,
lecz ma upodobanie w Prawie Pana,
nad Jego Prawem rozmyśla dniem i nocą.
Jest on jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą,
które wydaje owoc w swoim czasie,
a liście jego nie więdną:
co uczyni, pomyślnie wypada.” (Ps 1,1-3)
Pedagogia dróg Bożej Mądrości
Księga Przysłów ukazuje wychowawcze
drogi Mądrości Boga
„Przyjmijcie naukę i stańcie się mądrzy,
pouczeń mych nie odrzucajcie!
Błogosławiony ten, kto mnie słucha,
kto co dzień u bram moich czeka (…)
Bo kto mnie znajdzie, ten znajdzie życie
i uzyska laskę u Pana.” (Prz 8, 32-35)
Pedagogia sensu życia
Księga Koheleta
„Wszystko ma swoją porę, jest czas
na każdą sprawę pod słońcem” (Koh
3,1-8)
Pedagogia Miłości
Pieśń nad Pieśniami
„Bo jak śmierć potężna jest miłość, a
zazdrość jej nieprzejednana jak
Szeol,
żar jej to żar ognia, płomień Pański.
Wody wielkie nie zdołają ugasić
miłości, nie zatopią jej rzeki.” (Pnp
8,6-7)
Pedagogia świętości
Księga Mądrości koncentruje się
wokół świętości, która jest
prawdziwą mądrością życiową.
„Strzeżcie się więc próżnego
szemrania, powściągajcie język od
złej mowy: bo i skryte słowo nie jest
bez następstwa, a usta kłamliwe
zabijają duszę.” (Mdr 1,11)
Pedagogia mądrości
Księga Syracha daje wykładnię
mądrości uczonego w Piśmie.
„Bywa upomnienie, ale nie w porę,
niejeden milczy, a jednak jest
mądry. O ileż lepiej jest upomnieć
niż trwać w gniewie. Kto uznaje
swój błąd, ustrzeże się od szkody”
(Syr 20,1-3)
Bibliografia
A. Rynio, Biblijne podstawy wychowania, w: A.
Rynio (red.), Pedagogika katolicka. Zagadnienia
wybrane, Stalowa Wola 1999, s. 163-181.
J. Bagrowicz, Wychowanie w świetle Biblii, w: A
Rynio (red.), Wychowanie chrześcijańskie. Między
tradycją a współczesnością. Wyd. KUL, Lublin
2007, s.39-60.
R. Sieroń, Rola Biblii w pedagogice katolickiej, w: J.
Zimny (red.), W kierunku pedagogiki katolickiej,
Stalowa Wola 2008, s. 75-84.