PODATEK -
DEFINICJA
PODATEK – należy do najstarszych kategorii ekonomicznych i finansowych,
jest klasyczną daniną publiczną
Fiskalne znaczenie podatku – podstawowe narzędzie przejmowania przez państwo
dochodów i zaspokajania popytu na pieniądz
Ekonomiczne znaczenie podatku – zmiana sytuacji dochodowej i majątkowej
podatników, co wpływa na ich zachowanie, na podejmowane decyzje gospodarcze,
konsumpcyjne oraz na decyzje o oszczędzaniu
PODSTAWOWE ZADANIE PAŃSTWA TO ŁĄCZENIE INTERESÓW FISKALNYCH Z INTERESAMI
EKONOMICZNYMI PODATNIKÓW
PODATEK – pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne, bezzwrotne
świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych
(np. samorządów)
FUNKCJE PODATKÓW
KLASYFIKACJE PODATKÓW
USZCZUPLA MAJĄTEK?
tak podatek realny
nie podatek nominalny
•
opłacane w związku z działalnością gospodarczą
•
pobierane niezależnie od wyników
•
silnie cenotwórczy
•
opodatkowują dochód z działalności gosp. jak i z pracy
•
nawiązują do nadwyżki ekonomicznej
•
mogą być narzędziem realizacji zasady sprawiedliwego
rozłożenia ciężaru fiskalnego
•
możliwość manipulowania zyskiem, dochodem, kosztami
•
typowe podatki konsumpcyjne
•
mogą być stosowane wybiórczo
KLASYFIKACJE PODATKÓW
C.D
II. Ze względu na związek między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem
bezpośrednie
pośrednie
•
istnieje precyzyjnie określona
zależność płaconym
podatkiem a podatnikiem
•
np. podatki dochodowe i
majątkowe
•
obciążają podatnika w sposób
niepozostający w ścisłym związku
z jego sytuacją majątkową i dochodową
•
np. akcyza i VAT
•
lepiej służą interesowi państwa
(większa stabilność i pewność wpływów)
•
większe obciążenie dla podatników
o mniejszych dochodach
(charakter regresywny
)
•
Cenotwórczy i inflacjogenny
KLASYFIKACJE PODATKÓW
C.D
III. Ze względu na władztwo podatkowe
nakładane przez państwo
nakładane przez władze
samorządowe
•
podstawowe rodzaje podatków
są kształtowane przez państwo
•
zakres władztwa podatkowego
samorządów jest regulowany ustawowo
•
uchwalanie podatków przez samorząd
może być obwarowane zgodą
mieszkańców
(np. w drodze referendum)
KLASYFIKACJE PODATKÓW
C.D
IV. Ze względu na zasilanie różnego szczebla władz publicznych
centralne
regionalne
lokalne
KLASYFIKACJE PODATKÓW
C.D
V. Według podmiotowych źródeł pochodzenia. Wyróżnia się podatki płacone przez:
Sektor przedsiębiorstw niefinansowych
Sektor instytucji finansowych
Sektor gospodarstw domowych
Sektor zagranicy
SEKTOR PRYWATNY
I PUBLICZNY
TECHNIKA PODATKOWA
Działalność praktyczna mająca na celu ustalenie:
•
obowiązku podatkowego
•
wymiaru podatku
•
procedur ściągnięcia podatku
Elementami techniki podatkowej są:
1.
podmiot opodatkowania
2.
przedmiot opodatkowania
3.
podstawa opodatkowania
4.
stawka podatkowa
5.
skala podatkowa
6.
zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
1.
Podmiotem opodatkowania
jest każda osoba, na której ciąży obowiązek
podatkowy
Podmiot opodatkowania
CZYNNY – państwo lub władze samorządowe
BIERNY – osoby fizyczne i prawne zobowiązane do płacenia
podatków
PŁATNIK = PODATNIK
2.
Przedmiotem opodatkowania
jest rzecz lub zdarzenie wywołujące obowiązek
podatkowy
3.
Podstawa opodatkowania
to z reguły wartościowo określony przedmiot
opodatkowania. Może też być wyrażona w jednostkach fizycznych
4.
Stawka podatkowa
to relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania
Brak psychicznego ciężaru
Łatwiej ściągnąć podatek od przedsiębiorstw
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
5.
Skala opodatkowania
informuje jaką stawkę należy zastosować
do podstawy opodatkowania
KWOTOWA
określa bezpośrednio wielkość
podatku należnego
PROCENTOWA
jaka część podstawy opodatkowania
stanowi zobowiązanie podatkowe
STAŁA = PROPORCJONALNA
Wysokość podatku rośnie w takim
samym tempie jak podstawa
opodatkowania
ZMIENNA
Wysokość podatku zmienia się wraz ze
zmianą podstawy
opodatkowania:
•
stawki progresywne
•
stawki regresywne
•
stawki degresywne
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
Stawki progresywne
•
Progresja globalna
•
Progresja ciągła
•
Progresja ciągła ze stawkami kwotowo procentowymi
PROGRESJA GLOBALNA
przeciętna stawka = krańcowa stawka
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
PROGRESJA CIĄGŁA
przeciętna stawka > krańcowa stawka
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
PROGRESJA CIĄGŁA ZE STAWKAMI PROCENTOWO KWOTOWYMI
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
Stawki regresywne
– występuje zjawisko przeciwne do tego występującego przy
stawkach progresywny – stawka podatku maleje wraz ze
wzrostem podstawy opodatkowania
Podobnie jak w przypadku stawek progresywnych można wyróżnić
•
regresję globalną
•
regresję ciągłą
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
Stawki degresywne
– to kombinacja stawki progresywnej i proporcjonalnej.
Należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa
opodatkowania, ale tylko do pewnego pułapu.
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
ZWOLNIENIA PODATKOWE –
państwo w ramach prowadzonej polityki wyłącza
pewną grupę podatników lub pewną część przedmiotu opodatkowania z
obowiązku płacenia podatku
zwolnienia podmiotowe
zwolnienia przedmiotowe
TECHNIKA PODATKOWA
C.D.
ULGI PODATKOWE –
częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego
systemowe
zindywidualizowane
•
wbudowane w dany podatek
•
obowiązują wszystkie
podmioty spełniające
określone warunki
•
ważny instrument polityki
fiskalnej
•
o ich przyznaniu decyduje organ
administracji skarbowej
•
potrzebne bowiem regulacje podatkowe
nie przewidują wszystkich sytuacji
•
problemem jest ich nadużywanie
KREDYT PODATKOWY – rodzaj ulgi podatkowej zindywidualizowanej
ze względu na sytuację podatnika (np. dochodową, majątkową, życiową)
ZWYŻKI PODATKOWE –
stosuje się je niezmiernie rzadko, mają charakter one
wybitnie represyjny
KOSZTY POBORU PODATKU
ZMIANA POZIOMU KOSZTU OPERACYJNEGO W CZASIE
OPŁATY
Świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym i odpłatnym,
ustalane jednostronnie i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych
czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego
•
jeśli koszty wytworzenia świadczenia są niewspółmiernie niskie w stosunku
do wysokości opłaty element fiskalny opłata pełni również rolę podatku
•
z opłatami często związany jest przymus pośredni
(np. posiadanie dowodu osobistego)
•
przy pomocy opłat realizowana jest idea obciążania kosztami jedynie grupy
osób korzystających z pewnych świadczeń
