Nomenklatura związków  

nieorganicznych

Nazwy jonów dodatnich – kationy

nazwę kationu tworzy się od nazwy 

pierwiastka w dopełniaczu

• Li

+

 - jon litu

• Cu

2+

 - jon miedzi II

• Hg

22+

 - jon dirtęci I

• H

+ 

- jon wodoru I lub hydron- (gdy liczba 

przyłączonych cząsteczek nie jest znana lub 

nieistotna)

• H

3

O

+

 - jon oksoniowy lub oksonium

• NH

4+

 - jon amonu lub jon amonowy, 

amonium, azanium

• UO

22+

 - jon uranylowy VI lub jon 

dioksouranu VI

Nazwy anionów tworzy się za pomocą 

końcówki „-owy” dołączonej do nazwy grupy 

lub pierwiastka

• H

-

 - jon wodorkowy

• OH

-

 - anion 

wodorotlenowy

• F

-

 - jon fluorkowy

• S

2-

 - jon siarczkowy

• C

4-

 - jon węglikowy

• O

2- 

- jon  ditlenkowy(-1) 

nazwa dopuszczalna- 

anion ponadtlenkowy

• O

22- 

- jon ditlenkowy (-2) 

nazwa dopuszczalna- 

anion nadtlenkowy

• O

3-

 - jon tritlenkowy (-

1) nazwa 

dopuszczalna anion 

ozonkowy

• N

3- 

 - jon 

triazotkowy(1-)

• NO

3-

 - jon azotanowy V

• HSO

4-

 - jon 

wodorosiarczanowy VI

• SCN

-

 - jon 

tiocyjnianowy

Nazewnictwo tlenków

• Tlenki to związki o wzorze ogólnym E

n

O

m 

 E –jest 

symbolem dowolnego pierwiastka z wyjątkiem fluoru

• Nazwy tlenków prostych tworzy się łącząc słowo 

tlenek z nazwą pierwiastka w dopełniaczu a w 
nawiasie podaje się stopień utlenienia 

• Cl

2

O

7

 – tlenek chloru VII

• NO

2

 – tlenek azotu IV

• Al

2

O

3

 – tlenek glinu

• FeO – tlenek żelaza II
• Cs

2

O tlenek cezu

• Pb

2

PbO

4

 tlenek diołowiu II ołowiu IV –tlenek mieszany

• H

2

O

2

 – nadtlenek wodoru

Podział tlenków

 

• Kwasowe – reagujące z zasadami- w reakcji 

z wodą dają kwasy 

• Zasadowe- reagujące z kwasami – w reakcji 

z wodą dają zasady

• Amfoteryczne – reagują z kwasami i 

zasadami

• Obojętne – niereagujące z kwasami, 

zasadami i wodą – mogą rozpuszczać się w 
wodzie na zasadzie fizycznej 
rozpuszczalności

Tlenki reagujące z wodą

Tlenki 

kwasowe

Tlenki 

zasadowe

Tlenki 

amfoteryczne

Niemetali
 SO

2

 , NO

2

Metali 
CrO

3

 , Mn

2

O

7

Metali K

2

O, 

CaO

Półmetali 

As

2

O

3

Metali V

2

O

5

Tlenki niereagujące z wodą

Tlenki 
obojętne

Tlenki o 
charakterze 

kwasowym

Tlenki o 
charakterze  

zasadowym

Tlenki 
amfoterycz

ne

CO, SiO, 
NO, N

2

O

Niemetali 
SiO

2

Metali MoO

3

Metali NiO, 
CrO

Półmetali 
GeO

2

Metali 
Al

2

O

3

, BeO, 

ZnO

Nazewnictwo związków z 

wodorem

• Związki z wodorem opisuje wzór ogólny E

n

H

m

 lub 

H

m

E

n

. Wybór właściwego wzoru zależy od relacji 

elektroujemności danego pierwiastka i wodoru.

Wzór 

Nazwa zwyczajowa 

(dopuszczalna)

Nazwa 

systematyczna

HF
HCl
HBr
HI

Fluorowodór
Chlorowodór
Bromowodór
jodowodór

Fluorek wodoru
Chlorek wodoru
Bromek wodoru
Jodek wodoru

Wzó
r 

Nazwa zwyczajowa 
(dopuszczalna)

Nazwa 
systematyczna

B

2

H

6

CH

4

SiH

4

NH

3

N

2

H

4

PH

3

H

2

O

H

2

S

H

2

S

e
H

2

T

e

Diborowodór (6) lub 
diboran (6)
Metan
Silan
Amoniak
Hydrazyna
Fosfina
Woda
Siarkowodór
Selenowodór
tellurowodór

Diborowodór (6) lub 
diboran (6)
metan
Silan
Azan
Diazan
Fosfan
Oksydan
Sulfan
Selan
tellan

Nazewnictwo wodorotlenków

• Wzór ogólny wodorotlenków – M(OH)

n

 

gdzie M oznacza atom metalu

• Nazwy wodorotlenków tworzy się łącząc 

słowo wodorotlenek z nazwą pierwiastka 
w dopełniaczu w nawiasie podając stopień 
utlenienia.

• KOH- wodorotlenek potasu
• Cu(OH)

2

 – wodorotlenek miedzi II

Nazewnictwo kwasów

• Wzór ogólny kwasów H

n

R

• Kwasy beztlenowe nie zawierają w swojej 

cząsteczce grupy E-O-H

• Nazwy anionów kwasów beztlenowych mają 

końcówkę –owy, a nazwy soli tych kwasów –ek.

• Kwasy tlenowe- oksykwasy zawierają w swojej 

cząsteczce grupę E-O-H

• Nazwy kwasów tlenowych mają końcówkę –

owy, nazwy ich anionów –anowy, a nazwy soli 
-an

Kwasy beztlenowe

Wzór 
kwasu

Wzór 
reszty 

kwasow

ej

Nazwa 
zwyczajowa

Nazwa 
systematyczna

Nazwa 
soli

HF

(aq)

HCl

(aq)

HBr

(aq)

HI

(aq)

H

2

S

(aq)

HCN

(aq

)

NH 

3

HNCO

F

-

Cl

-

Br

-

I

-

S

2-

CN

-

N

3

-

NCO

-

kwas 
fluorowodorowy
kwas 
chlorowodorowy
kwas 

bromowodorowy
kwas jodowodorowy
kwas 

siarkowodorowy
kwas 
cyjanowodorowy
kwas 
azotowodorowy
kwas izocyjanowy

Fluorek wodoru
Chlorek wodoru
Bromek wodoru
Jodek wodoru
Siarczek 

(di)wodoru
cyjanek wodoru
Azydek wodoru
kwas 
izocyjanowy

Fluorek
 Chlorek 
Bromek 
Jodek 
Siarczek 
cyjanek 
Azydek
izocyjani
an

Kwasy tlenowe

Wzór 
kwasu

Wzór 

reszty 

kwasowej

Nazwa w systemie 
Stocka

Nazwa soli

H

3

AsO

3

H

3

AsO

4

HNO

2

HNO

3

(HBO

2

)

n

H

3

BO

3

HClO
HClO

2

HClO

3

HClO

4

AsO

3

3-

AsO

4

3-

NO

2

-

NO

3

-

BO

2

-

BO

3

3-

ClO

-

ClO

2

-

ClO

3

-

ClO

4

-

kwas arsenowy III
kwas arsenowy V
kwas azotowy III
kwas azotowy V
kwas metaborowy
kwas ortoborowy
kwas chlorowy I
kwas chlorowy III
kwas chlorowy V
kwas chlorowy VII

Arsenian 

III
Arsenian 

V
Azotan III
 azotan V
Metabora

n
Ortobora

n
Chloran I
Chloran 

III
Chloran V
Chloran 
VII

Kwasy tlenowe

Wzór kwasu

Wzór 

reszty 

kwasowe

j

Nazwa w systemie 
Stocka

Nazwa soli

H

2

CrO

4

H

2

Cr

2

O

7

H

3

PO

3 

(H

2

PHO

3

)

(HPO

3

)

n

H

3

PO

4

H

4

P

2

O

7

HIO

4

H

5

IO

6

H

4

SiO

4 

(H

2

SiO

3 

)

n

CrO

4

2-

Cr

2

O

7

2-

PHO

3

2-

PO

3

-

PO

4

3-

P

2

O

7

4-

IO

4

-

IO

6

5-

SiO

4

4-

SiO

3

2-

kwas chromowy VI
kwas dichromowy 

VI kwas fosforowy 
III
kwas 
metafosforowy V
kwas 
(orto)fosforowy V
kwas difosforowy V
kwas 
(meta)jodowyVII
kwas ortojodowyVII
kwas 
ortokrzemowy
kwas 
metakrzemowy

Chromian VI
Dichromian 

VI
fosforan III
metafosfora
n V
(orto)fosfora

n V
Difosforan V

(meta)jodan
VII 

ortojodanVII
ortokrzemia

n
metakrzemia
n

Kwasy tlenowe

Wzór kwasu

Wzór 

reszty 

kwaso

wej

Nazwa w systemie 
Stocka

Nazwa soli

HMnO

4

H

2

MnO

4

H

2

SO

3 

(SO

2

•H

2

O)

H

2

SO

4

H

2

S

2

O

7

H

2

S

2

O

8

H

2

S

2

O

3

H

2

CO

3 

(CO

2

•H

2

O)

HOCN

MnO

4

-

MnO

4 

2-

SO

3

2-

SO

4

2-

S

2

O

7

2-

S

2

O

8

2-

S

2

O

3

2-

 

CO

3

2-

OCN

-

kwas manganowyVII
kwas manganowy VI 
kwas siarkowy IV
kwas siarkowy VI
kwas disiarkowy VI
kwas peroksodisiarkowy 

VI
kwas tiosiarkowy VI
kwas węglowy
kwas cyjanowy

manganianVII
manganian VI
siarczan IV
siarczan VI
disiarczan VI
peroksodisiarcza

n VI
Tiosiarczan VI
Węglan

cyjanian

Nazwy związków jonowych

• Nazwa związku jonowego składa się z nazwy 

anionu i kationu w dopełniaczu,  ewentualnie 

także z cyfry rzymskiej określającej ładunek jonu 

(stopień utlenienia) w przypadku gdy ten ładunek 

może być różny.

• CuCl

2

 – chlorek miedzi II

• Pb(NO

3

)

2

 – azotan V ołowiu II

• Niektóre związki jonowe tworzą kryształy 

zawierające jony związku i określoną liczbę 

cząsteczek wody. Związki te noszą nazwę 

hydratów.

• CuSO

4

•5H

2

O – pentahtydrat siarczanu VI miedzi II

Podział soli

• Sole obojętne o wzorze ogólnym M

n

R

m 

• AuS

2

 – siarczek złota I

• Wodorosole  powstają w wyniku niecałkowitego 

zapełnienia kationów wodorowych kwasu – o wzorze 

ogólnym M

n

(HR)

m

 – wodorosole mogą tworzyć jedynie 

kwasy wieloprotonowe

• LiH

2

PO

4

 – diwodorofosforan V litu

• Ca(HCO

3

)

2

 – wodorowęglan wapnia

• Hydroksysole – powstają w wyniku niecałkowitego 

zastąpienia anionów wodorotlenkowych wodorotlenku 

– wzór ogólny- [M(OH)

k

]

n

R

m

 – hydroksysole mogą 

tworzyć wodorotlenki o większej niż jeden liczbie grup 

wodorotlenowych.

• FeCl(OH) – chlorek wodorotlenek żelaza II
• AlF(OH)

2

 – fluorek diwodorotlenek glinu

Związki kompleksowe

• Jeśli cząsteczka związku składa się z atomu 

centralnego i większej liczby przyłączonych 
do niego grup, niż wynika to z analizy 
stopnia utlenienia to taki związek nazywamy 
związkiem kompleksowym, a przyłączone do 
atomu centralnego grupy – ligandami

• Ligandami mogą być jony – Cl

-

, CN

-

 ; 

obojętne cząsteczki NH

3

, H

2

O, CO. 

• Atomem centralnym  w związkach 

kompleksowych są zazwyczaj atomy lub jony 
pierwiastków z bloku d

Związki kompleksowe

• Przy nazywaniu kompleksu metalu nazywamy 

najpierw ligandy, a następnie jon lub atom

• Nazwy ligandów obojetnych to: woda- akwa; 

amoniak-amina; tlenek węglaII (CO) - karbonyl, 

tlenek azotu II  (NO)- nitrozyl.

• Nazwy ligandów anionowych kończą się na   „-o” – 

Cl

-

 - chloro, Br

-

 - bromo, OH

-

 - hydrokso, O

2-

 - okso, 

CN

-

 -cyjano.

•  Do wskazania liczby każdego typu ligandu używa 

się greckich przedrostków (di-, tri-, tetra-..)

• Ligandy wymienia się w kolejności alfabetycznej
• K

4

[Fe(CN)

6

] – heksacyjanożelazian II potasu

• Na

2

[Zn(OH)

4

] – tetrahydroksocynkan sodu

• [Cr(H

2

O)

6

]Cl

3

 – chlorek heksaakwachromu III

• [Fe(CO)

5

] – pentakarbonylżelazo 0