ELASTYCZNOŚĆ

ELASTYCZNOŚĆ

Wykład 4

2

Elastyczność popytu

Elastyczność popytu

- elastyczność względem ceny
- elastyczność względem 
dochodu
- elastyczność względem cen 
innych dóbr

określa intensywność reakcji 
konsumentów na zmiany czynników 
oddziaływujących na popyt (np. 
ceny czy dochodu)

3

- stosunek względnej zmiany 
wielkości popytu na dane dobro do 
względnej zmiany jego ceny

E

PD

= ΔQ/ΔP 

- jeśli znamy funkcję popytu: 

gdzie dQ/dP jest pochodną popytu w 
punkcie funkcji

I. Elastyczność cenowa popytu

I. Elastyczność cenowa popytu

P

P

E

PD







:

Q

Q

Q

Q P

dP

d

E

PD





4

- wyraża zmianę zachodzącą na 
krzywej popytu

- jest z konieczności liczbą ujemną 
(poza wyjątkami, gdy mamy do 
czynienia z dodatnio nachyloną 
krzywą popytu) 

interpretacja:

w warunkach stałości pozostałych 
zmiennych, wzrost ceny o 1% 
prowadzi do spadku wielkości popytu 
o 



E

PD



 

%

5

Rodzaje popytu

Rodzaje popytu

• doskonale elastyczny  

E

PD

= 

• elastyczny 

E

PD

>1

• jednostkowo elastyczny 

E

PD

= 1

• nieelastyczny

 E

PD

<1

• doskonale nieelastyczny

 E

PD

= 0

6

Przychody producentów 

Przychody producentów 

(sprzedawców) 

(sprzedawców) 

TR

TR

 = wydatki 

 = wydatki 

konsumentów 

konsumentów 

W

W

Popyt elastyczny:

• wzrost ceny danego dobra prowadzi do 
spadku TR (W)

• spadek ceny danego dobra prowadzi do 
wzrostu TR (W)

7

Przykład: 

wskutek spadku ceny dobra konsumpcyjnego z 5 zł do 
4  zł/kg  miesięczna  wielkość  popytu  rynkowego 
zwiększyła się z 10 do 15 t.

P

P

E

PD







:

Q

Q

5

,

2

5

1

:

10

5









PD

E

W

0

= 5*10t

W

0

= 50 000

W

1

= 4*15t

W

1

= 60 000

- wzrost wydatków  spowodowany 
został dużą wrażliwością konsumentów 
na zmianę ceny

8

Popyt nieelastyczny:

• wzrost ceny danego dobra prowadzi do 

wzrostu TR (W)

• spadek ceny danego dobra prowadzi do 

spadku TR (W)

Przykład: 

wskutek 

spadku 

ceny 

dobra 

konsumpcyjnego z 5 zł do 4 zł/kg miesięczna wielkość 
popytu rynkowego zwiększyła się z 10 do 11 t.

P

P

E

PD







:

Q

Q

5

,

0

5

1

:

10

1









PD

E

W

0

= 5*10t

W

0

= 50 000

W

1

= 4*11t

W

1

= 44 000

- spadek ceny nie  spowodował znacznego 
zwiększenia zainteresowania konsumentów; nastąpił 
spadek wydatków (TR)

9



 

 

nachylenie  krzywej popytu a 

nachylenie  krzywej popytu a 

elastyczność

elastyczność

Przykład:

Cena biletu

zł/szt

Zapotrzebowanie w

tys. szt

Elastyczność

cenowa

12,5

0

-

10,0

20

-4

7,5

40

-1,5

5,0

60

-0,67

2,5

80

-0,25

0

100

0

10

Elastyczność funkcji liniowej

•

Elastyczność 
funkcji liniowej jest 
zmienna i zależy 
zarówno od jej 
nachylenia, jak i od 
położenia 
badanego punktu 

•

(długość odcinka 
poniżej punktu do 
długości odcinka 
powyżej punktu)

E

DP

=-



E

DP

=-

1

E

DP

=

0

Q

P

11

Determinanty elastyczności cenowej

Determinanty elastyczności cenowej

• łatwość zastąpienia danego dobra 

innym o podobnym przeznaczeniu 
(substytuty) -    

im węziej określimy 

rodzaj dobra tym wyższa będzie 
cenowa elastyczność popytu

• czas dostosowań
• charakter dobra (niezbędność)
• udział wydatków na dane dobro w 

dochodzie konsumenta

12

Szacunki cenowej elastyczności 

Szacunki cenowej elastyczności 

popytu 

popytu 

Dobra

(szeroka grupa)

E

PD

Dobra

(węższa grupa)

E

PD

paliwa

i energia

-0,47

mleko i pr.

mleczne

-0,05

żywność

-0,52

pieczywo

-0,22

alkohol

-0,83

rozrywki

-1,40

DTU

-0,89

wydatki

zagraniczne

-1,63

usługi

-1,02

gastronomia

-2,61

13

na dobro 

i

 względem zmian ceny dobra 

j

 

to relacja między względną zmianą 
zapotrzebowania na dobro 

i

 a względną 

zmianą ceny dobra 

j

.

E

ij

= ΔQ

i

/ΔP

j

 

- jeśli znamy funkcję popytu: 

gdzie dQ

i

/dP

j

 jest pochodną popytu w 

punkcie funkcji

II. Elastyczność mieszana

II. Elastyczność mieszana

i

j

j

i

ij

P

dP

d

E

Q

Q





j

j

ij

P

P

E







:

Q

Q

i

i

14

 dobra substytucyjne - zastępowalne 
w procesie konsumpcji

dobra komplementarne - których 
spożycie lub produkcja odbywa się 
łącznie

Elastyczność 

mieszana 

pozwala 

stwierdzić  o  ile  procent  zmniejszy  się 
(lub  zwiększy)  popyt  na  dobro  i-te  jeśli 
cena  dobra  j-tego  zwiększy  się  o  1%, 
przy  założeniu  stałości  pozostałych 
zmiennych.

15

• w przypadku dóbr 
substytucyjnych - elastyczność 
mieszana popytu jest > 0

kawa - herbata

•w przypadku dóbr 
komplementarnych - elastyczność 
mieszana popytu jest < 0

benzyna - samochody

16

E

M

= ΔQ/ΔM 

-jeśli znamy funkcję popytu: 

gdzie dQ/dM jest pochodną popytu w punkcie funkcji

III. Elastyczność dochodowa

III. Elastyczność dochodowa

Dochodowa elastyczność popytu to 
stosunek względnej zmiany rozmiarów 
popytu na określone dobro do 
względnej zmiany dochodu (M).

M

M

E

M







:

Q

Q

Q

Q M

dM

d

E

M





17

Udział określonego dobra w 

budżecie konsumenta to wydatki na 
zakup tego dobra 

(cena * ilość)

 wyrażone jako część całości wydatków 
gospodarstwa domowego lub część 
jego dochodów.

Zał.: dochód = wydatki

Elastyczność dochodowa pozwala 
stwierdzić o ile procent zmieni się 
popyt, gdy przeciętne dochody 
ludności wzrosną o 1%.

18

Prawo Engla -
 w miarę wzrostu dochodów 
ludności udział wydatków na 
żywność w całości dochodów 
maleje

meble, podróże   odzież i mieszkanie   

żywność

  

popyt

M

19

Rodzaje dóbr

-1  0   1  
2

E

M

dobra 
normalne

dobra 
podrzędne

dobra 
luksusowe

dobra 
podstawowe

20

Szacunki dochodowej elastyczności 

popytu

Dobra

(szeroka grupa)

E

M

Dobra

(węższa grupa)

E

M

paliwa

i energia

0,30

pieczywo

-0,50

żywność

0,45

mleko i pr.

mleczne

0,53

alkohol

1,14

wycieczki

zagraniczne

1,14

DTU

1,47

art. rekreacyjne

1,99

usługi

1,75

wino i w. spiryt

2,60

21

Skłonność do konsumpcji:

Skłonność do konsumpcji:

• KSK (krańcowa)

ΔQ/ΔM
dQ/dM

• PSK (przeciętna)

Q/M



 popyt może być wyrażony w 

postaci wydatków konsumentów 
W=P*Q

22

Przykład

M

0

 =1000 j.p.

M

1

=1100 j.p.

W

0

= 25 j.p.

W

1

= 35 j.p. 

031

,

0

1100

35

025

,

0

1000

25

1

,

0

1000

1100

25

35

1

1

0

0

















PSK

PSK

PSK

PSK

KSK

KSK

23

E

PS

= ΔQ/ΔP 

- jeśli znamy funkcję podaży: 

gdzie dQ/dP jest pochodną podaży w 
punkcie funkcji

Elastyczność cenowa podaży

Elastyczność cenowa podaży

•

Elastyczność cenowa podaży E

PS

 to stosunek 

względnej zmiany wielkości podaży danego 
dobra do względnej zmiany jego ceny.

P

P

E

PS







:

Q

Q

Q

Q P

dP

d

E

PS





24

Elastyczność cenowa podaży – 

Elastyczność cenowa podaży – 

sens ekonomiczny

sens ekonomiczny

•

Wyraża siłę oddziaływania ceny na 
kształtowanie się wielkości podaży

•

Jest dodatnia – zgodność kierunków zmian 
ceny i wielkości podaży

•

Interpretacja elastyczności cenowej podaży

•

Jest zależna od:

–

Czasu

 – mała w krótkim i większa w 

długim okresie

–

Kosztów

 – ich wielkości w zależności od 

skali produkcji

25

Rodzaje podaży

Rodzaje podaży

•

Podaż sztywna  

ESP=0

•

Podaż nieelastyczna 

0<ESP<1

•

Podaż neutralna   ESP=1

•

Podaż elastyczna  1<ESP<

•

Podaż doskonale elastyczna  

ESP=

Dziękuję za uwagę