Pojemność rynku 

turystycznego

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

email: rudnickm@uek.krakow.pl 

tel. 012 293 52 46, pok. 418, IV p., paw. A

www.uek.krakow.pl/zktur

mgr Michał Rudnicki

2

Pojemność rynku 

turystycznego

Pojemność rynku turystycznego definiowana 

jest jako ilość dóbr i usług turystycznych o 

określonej strukturze i jakości, które przy 

danych cenach 

i dochodach konsumentów mogą zostać 

sprzedane w określonym czasie i przestrzeni. 

Wyróżnia się dwa rodzaje pojemności:



 Ogólną pojemność rynku



 Cząstkową pojemność rynku

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

3

Determinanty pojemności 

rynku turystycznego

Pojemność rynku turystycznego 

determinowana jest przez:

1.

 potrzeby nabywców

2.

 poziom dochodów potencjalnych 
turystów

3.

 ceny danego dobra i usługi turystycznej

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

4

Popyt a dochody

Popyt potencjalny - PP

Popyt faktyczny (rzeczywisty) – 

PF (PR)

Popyt efektywny - PE

Ekonomika turystyki i rekreacji

Potrzeby ujawnione

Potrzeby ujawnione
+ fundusz nabywczy 
(nominalnie)
Potrzeby ujawnione
+ fundusz nabywczy 
przy istniejącym 
poziomie cen t.i u. 
(siła nabywcza tzn, 
wartość realna)

Środki tworzące popyt

Fundusz nabywczy

Dochód 

Dochód 

rozporządzal

rozporządzal

ny

ny

(dyspozycyjn

(dyspozycyjn

y)

y)

Fundusz 

swobodnej 

decyzji

Oszczędnośc

i

Kredyty 

konsumpcyjn

e

Artykuły 

dalszej 

potrzeby: 

m.in. 

usługi 

turystyczn

e

= dochody bieżące – dobrowolne płatności – obowiązkowe 
płatności

mgr Michał Rudnicki

5

Budżety gospodarstw 

domowych

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

6

Budżety gospodarstw 

domowych

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

7

Udział wydatków na poszczególne grupy 

potrzeb w wydatkach gospodarstwa 

domowego (2007 r.)

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

8

Sposoby określania pojemności 

rynku

1.

 

Q=N*s

Q=N*s

Q - pojemność rynku, 
N - liczba ludności, 
s - wskaźnik spożycia na 1 mieszk.
Zastosowanie: dla artykułów powszechnego użytku (mleko, 

chleb, cukier itp.)

2.

Q=K*p*q

Q=K*p*q

Q - pojemność rynku, 
K - liczba jednostek konsumujących, 
p – prawdopodobieństwo zakupu, 
q – liczba jednostek produktu
Zastosowanie: dla artykułów dla określonych grup 

konsumentów (wózki dla dzieci, okulary, tornistry szkolne 

itp.) 

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

9

Sposoby określania pojemności 

rynku (cd.)

3.

Q

Q

i

i

=K*w

=K*w

i

i

*p

*p

i

i

*q

*q

i

i

Q

i

 - pojemność rynku i-tej grupy jednostek konsumujących, 

K - liczba jednostek konsumujących, 
w

i 

– wskaźnik udziału i-tej grupy jednostek konsumujących 

w ogólnej liczbie jednostek, 

p

i

 - prawdopodobieństwo zakupu w i-tej grupie jednostek, 

q

i

 – liczba jednostek produktu nabywanego przez i-tą grupę 

jednostek konsumujących.

Zastosowanie: w sytuacji , gdy w grę wchodzi zróżnicowanie 

spożycia ze względu na wiek lub płeć, np. palenie 
tytoniu, spożycie używek itp. 

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

10

Sposoby określania pojemności 

rynku w ujęciu wartościowym

1.

W przypadku dóbr dla których można obliczyć pojemność 

rynkową ilościową mnoży się pojemność ilościową przez 

średnie ceny produktów.

2.

 W przypadku dóbr dla których nie można obliczyć 

ilościowej pojemności rynku, wykorzystuje się następujący 

wzór:

Q=K*u*D 

Q=K*u*D 

gdzie:

gdzie:

Q – wartościowa pojemność rynku,

Q – wartościowa pojemność rynku,

K – liczba jednostek konsumujących,

K – liczba jednostek konsumujących,

u – udział wydatków na dane dobro (usługę) w dochodzie 

u – udział wydatków na dane dobro (usługę) w dochodzie 

jednostki konsumującej,

jednostki konsumującej,

D – dochód przypadający na jednostkę konsumującą

D – dochód przypadający na jednostkę konsumującą

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

11

Sposoby określania 

pojemności rynku (cd.)

Zadania

1.

 

Q=N*s

Q=N*s

Jaka jest pojemność rynku Krakowa na jogurty naturalne. 

Kraków liczy 750 tys. mieszkańców, a dzienne spożycie 

jogurtu wynosi 0,24L na 1 mieszkańca.

 

2.

Q=K*p*q

Q=K*p*q

Jaka jest pojemność rynku Krakowa na kawę (przy 

założeniu, że dzieci do lat 14 kawy nie piją -  a jest ich 

165 tys.) Zakładamy także, że 40% dorosłych pije kawę 

po 0,5 opakowania miesięcznie.

 

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

12

Sposoby określania 

pojemności rynku (cd.)

Zadania

3.

3.

Q

Q

i

i

=K*w

=K*w

i

i

*p

*p

i

i

*q

*q

i

i

Jaka jest pojemność rynku Krakowa na wino (przy założeniu, 

że dzieci do lat 14 wina nie piją -  a jest ich 165 tys.) 

gdzie kobiet jest 54% a mężczyzn 46%. Kobiety w 5% 

piją wino w ilości 0,2L dziennie, natomiast 35% 

mężczyzn wypija 0,4L dziennie. Jaka jest dzienna 

wartość spożywanego wina przy założeniu że średnia 

cena butelki 0,75 l kosztuje 20 zł.

 

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

13

Sposoby określania 

pojemności rynku (cd.)

4.

Jaka jest pojemność rynku turystycznego Polski przy 
założeniu że 

liczba gospodarstw domowych w Polsce 

wynosi 12 501 000, 

udział wydatków na turystykę w 

miesięcznych dochodach  gospodarstwa domowego wynosi 
5 %, a miesięczny dochód 

przypadający na 1 

gospodarstwo domowe wynosi 2876,80 zł.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

14

Metody analizy pojemności 

rynku

Do określenia pojemności rynku mają 

zastosowanie następujące metody:



 analiza zasięgu i potencjału rynkowego 



 analiza udziału i konkurencyjności przedsiębiorstwa 
na rynku



 modelowanie strukturalne układów rynkowych 



 analiza mnożnikowa równowagi i stabilności rynku



 modelowanie popytu

 

 

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

15

Analiza zasięgu i potencjału 

rynkowego

Prawo grawitacji detalu Reilly’ego:

Dwa ośrodki A i B przyciągają zakupy mniejszej 

miejscowości C, znajdującej się między nimi w 

pobliżu punktu zetknięcia się ich wpływów, mniej 

więcej w stosunku wprost proporcjonalnym do 

liczby ludności obu ośrodków, a odwrotnie 

proporcjonalnym do kwadratu odległości każdego 

z tych ośrodków od miejscowości znajdującej się 

pomiędzy nimi.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

16

Prawo grawitacji detalu 

Reilly’ego

Formuła ta ma następującą postać:

Gdzie:

Z

A 

– zakupy w miejscowości A

Z

B 

– zakupy w miejscowości B

L

A

 – liczba ludności w A

L

B 

– liczba ludności w B

d

B 

– odległość z C do A

d

B 

– odległość z C do B

2

A

A

B

B

B

A

Z

L

d

Z

L

d

� �

=

�

� �

� �

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

17

Prawo grawitacji detalu Reilly’ego 

(cd.)

Zadanie:

Między Łodzią i Warszawą znajduje się miasto Łowicz położone 

w odległości 63 km od Łodzi i 80 km od Warszawy. Ludność 
Warszawy w roku 2008 liczyła 1708 tys., natomiast 
Łodzi – 750,1 tys. 

a)

należy obliczyć proporcję zakupów ludności Łowicza w 
Warszawie i Łodzi

b)

przekształcając odpowiednio wzór grawitacyjny wyznaczyć 
granicę strefy obojętnej pomiędzy dwoma ośrodkami, w 
której mieszkańcy będą równie często dokonywać zakupów 
w jednym jak i w drugim ośrodku.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

18

Model potencjału rynkowgo 

Lakshmanan’a i Hansena

Model ten ma następującą postać:

gdzie:
S

j

 – całkowita sprzedaż w ośrodku j,

W

ij

 – całkowite wydatki konsumpcyjne z obszaru i 

do centrum handlowego j,

V

i

 – całkowite wydatki konsumpcyjne w obszarze i,

A

j

 – atrakcyjność ośrodka j mierzona powierzchnią 

sprzedaży,

d

ij

 – czynnik uciążliwości mierzony czasem 

podróżowania,

α – wykładnik potęgowy

1

n

j

ij

i

S

W

=

=

�

Ekonomika turystyki i rekreacji

1

j

ij

ij

i

m

j

j

ij

A

d

W V

A

d

a

a

=

= �

�

mgr Michał Rudnicki

19

Model potencjału rynkowego 

Lakshmanan’a i Hansena (cd.)

Przykład:

Są trzy centra handlowe i cztery obszary zamieszkania 

konsumentów. Wykładnik potęgowy związany z dojazdami 
do centrum jest stały 
i wynosi α = 2. Wydatki konsumentów wynoszą 
odpowiednio:

V

1

= 150 mln V

2  

= 120 mln V

3 

= 100 mln V

4 

= 80 mln

Powierzchnia centrów handlowych wynosi odpowiednio:
A

1

 = 2000 m

2

A

2

 = 1500 m

2

  A

3

 = 1000 m

2

Odległości ze stref do centrów mierzone czasem dojścia w 

min. przedstawia poniższa tabelka.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

20

Model potencjału rynkowego 

Lakshmanan’a i Hansena (cd.)

Strefy 

zamieszka

nia

Centra handlowe

1

2

3

1

20

30

50

2

50

10

20

3

10

60

40

4

50

60

20

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

21

Chłonność rynku turystycznego

Rozumiana jest jako poziom natężenia 

potrzeb, intensywność zapotrzebowania na 

konkretne dobra w porównaniu z 

możliwościami bieżącego ich zaspokojenia 

na danym rynku przy określonym poziomie 

cen i dochodów.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

22

Na chłonność rynku 

składają się:



braki towarowe w ujęciu wartościowym lub 
ilościowym (w jednostkach naturalnych),



popyt niezaspokojony określony przez 
liczbę lub procent konsumentów nie 
mogących nabyć danego dobra na rynku,



popyt kształtujący się.

Ekonomika turystyki i rekreacji