Slajd 1

Program Współpracy Przygranicznej Phare został utworzony w

1994 roku pomiędzy krajami objętymi Phare a państwami członkowskimi
UE. Program został utworzony z inicjatywy Parlamentu Europejskiego.
Powstał on w celu uzupełnienia programu INTERREG II i przeznaczenia ¼
środków programu Phare na wsparcie współpracy przygranicznej
pomiędzy nowymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej a ich unijnymi
sąsiadami. Program ten miał przede wszystkim na celu stymulowanie
procesu integracji krajów Europy Środkowej i Wschodniej z Unia
Europejska.

Przyczynił się również do ujednolicenia regulacji prawnych i wyrównania
standardów życiowych mieszkańców regionów przygranicznych krajów
objętych Programem Phare i państw członkowskich Unii Europejskiej. Jego
celem było również przezwyciężenie urazów pochodzących z przeszłości,
uświadamianie mieszkańcom regionów przygranicznych możliwości
wspólnych działań oraz wymiana doświadczeń w różnych dziedzinach.
Współpraca taka bowiem w znaczący sposób wspierała rozwój
efektywnych form współpracy pomiędzy UE i jej sąsiadami. Z tego względu
Program Współpracy Przygranicznej Phare był zasadnicza częścią Strategii
Przedakcesyjnej RP.

Prawna podstawę realizacji Programu Phare

CBC stanowiło rozporządzenie

Komisji Europejskiej nr 1628/94 z 4 lipca 1994 r. w

sprawie realizacji

programu współpracy transgranicznej pomiędzy

krajami Europy

Środkowej i Wschodniej a krajami członkowskimi

Wspólnoty w

ramach programu Phare.

Projekty finansowane z Programu były skupione wokół kilku głównych

priorytetów. Obecność i udział procentowy poszczególnych priorytetów różnił

się, czasem dość znacznie, w kolejnych edycjach Programów. Zależał również od

granicy, na jakiej Program był umiejscowiony.

wsparcie w ramach tego priorytetu dotyczyło
usprawnienia połączeń transportowych miedzy
graniczącymi państwami. Za najważniejszy uznano
rozwój sieci transportowej

w ramach tego priorytetu finansowane były
inwestycje związane z budowa oczyszczalni
ścieków i kanalizacji sanitarnej, utylizacja i
składowaniem odpadów stałych oraz inne
przedsięwzięcia dotyczące ochrony środowiska, w
tym przedsięwzięcia edukacyjne, mające na celu
kształcenie proekologicznych zachowań wśród
mieszkańców

w ramach tego priorytetu finansowano inwestycje
związane z zakupem wyposażenia dla służb
mundurowych (Policja, Straż Graniczna) oraz
robotami budowlanymi na rzecz tych jednostek,
stacjonujących na terenach przygranicznych

dofinansowane były przedsięwzięcia budowy
infrastruktury
Turystycznej, centrów i sieci informacji
turystycznej, rewitalizacji obiektów
poprzemysłowych i po wojskowych,
organizowanie różnego rodzaju imprez
gospodarczych i handlowych o charakterze
międzynarodowym i międzyregionalnym

priorytet ten dotyczył głównie ochrony
obszarów leśnych. Najbardziej znaczącym
przedsięwzięciem dofinansowanym w ramach
tego sektora był projekt „Eurolas”.

wsparcie dla szkolnictwa, oświaty, ochrony
zdrowia, a także tworzenia kontaktów
międzyludzkich, organizowania wydarzeń
kulturalnych dla młodzieży, w tym młodzieży
niepełnosprawnej.

obok wsparcia dla ochrony środowiska była
głównym elementem pomocy dla polskich
samorządów w zakresie inwestycji
infrastrukturalnych zapewniających podstawowe
standardy życia społeczno-gospodarczego w
regionie

75% środków zostało przeznaczonych na transport oraz ochronę
środowiska. Inne komponenty dopełniały całość przedsięwzięć
wynikających z trans granicznych założeń programu: integracji
terenów przygranicznych za pośrednictwem wygodnych dróg i
nowoczesnych przejść granicznych, a także wyrównywania poziomu
życia sąsiadów z obu stron granicy przez zbliżenie standardów
czystości wód i powietrza, infrastruktury komunalnej, stworzenie
możliwości współpracy gospodarczej dla dużych i małych
przedsiębiorstw oraz wspólnego kształcenia.

Wiadomo że nie wszystkie projekty składane mają możliwość zostać zrealizowane i

wcielone w życie. Dlatego też na podstawie umowy z 20 grudnia 1994r. o pomocy

w ramach programu Phare powołany został Wspólny Komitet Programowania i

Monitorowania (JMPC)

W jego skład wchodzili przedstawiciele rządu polskiego, władz wojewódzkich, a

później samorządowych polskich regionów objętych działaniem, jak również

przedstawiciele granicznych landów niemieckich i Komisji Europejskiej. Spotkania

Wspólnego Komitetu odbywały się dwa razy w roku i miały one na celu wybór

projektów będących przedmiotem wsparcia, ocenę i podsumowanie zamykanych

edycji programów oraz koordynacje podejmowanych inicjatyw. Projekty,

rekomendowane przez Wspólny Komitet stanowiły podstawę, po zatwierdzeniu

przez Komisje Europejska, do podpisania Memorandum Finansowego na kolejny

rok. Jest to zarazem jedna z najistotniejszych cech różnicujących ten program od

funduszy strukturalnych, gdzie proces programowania ma charakter

wieloletni.

Kryteria wyboru projektów były na
początku ujednolicone praktycznie
dla
wszystkich typów projektów.
Wymagany był przede wszystkim tzw.
efekt trans graniczny
proponowanego przedsięwzięcia
(projekt musiał przynosić korzyści po
obu stronach granicy), należało
udowodnić pełna gotowość do
realizacji projektu a minimalny wkład
własny musiał wynosić co najmniej
25% ogólnej wartości całego
przedsięwzięcia, inwestycja musiała
być także położona na terenie
działania Programu, projekt nie mógł
mieć charakteru komercyjnego,
musiał być zgodny z priorytetami i
celami programu oraz musiał mieć
poparcie władz rządowych i
samorządowych po obu stronach
granicy. W roku 2000 pojawiło się
nowe kryterium, związane z
oczekiwanym wejściem Polski do Unii
Europejskiej.
Projekty realizowane w ramach
programu Phare musiały
bezpośrednio wspierać polskie
przygotowania do członkostwa w UE.

Programowanie w ramach edycji 2000-2003

odbywało się w trochę zmieniony sposób. Po

otrzymaniu od Komisji Europejskiej

„sygnału” o możliwości uruchomienia

procedur naboru projektów do danej transzy

Phare CBC, można wyróżnić następujące

etapy zatwierdzania:

Pełnomocnik ds. Realizacji Programu
(PAO),

którym był powołany na to

stanowisko Podsekretarz Stanu w
MSWiA, przekazywał informacje o
naborze projektów do Marszałka
Województwa,

Marszałek Województwa

ogłaszał nabór projektów w

lokalnej prasie i/lub przekazywał bezpośrednio informacje
na ten temat do potencjalnych beneficjentów (władze
samorządowe, dyrekcje dróg, straż pożarna, policja,
stowarzyszenia gmin, inne regionalne instytucje
publiczne),

projekty zgłaszane były do regionalnego
sekretariatu programu (w Urzędzie
Marszałkowskim) i po wstępnej weryfikacji
wysyłane do Władzy Wdrażającej,

kolejnym etapem była ocena projektów przez

niezależnych ekspertów

mianowanych przez

Marszałka, Wojewodę, Euroregion i Władze
Wdrażającą

. Ocena była dokonywana na

podstawie przygotowanej wcześniej siatki ocen
(ocena w skali od 0 do 100 pkt.),

wszystkie projekty, które uzyskały pow. 65
pkt. były kierowane do

Regionalnego Komitetu

Sterującego

. Jego współprzewodniczącymi byli

Marszałek Województwa

, a ze strony

niemieckiej osoba wskazana przez rząd
odpowiedniego landu (ten etap występował
tylko w programie polsko-niemieckim),

następnie projekty podlegały akceptacji

Narodowego

Komitetu Sterującego Programem (NKSP),

obradującego

pod przewodnictwem PAO. W jego skład wchodzili
przedstawiciele zainteresowanych ministerstw (m.in.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, UKIE, Ministerstwo
Infrastruktury, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo
Finansów), Marszałkowie, Wojewodowie, przedstawiciele
Euroregionów,

Do następnego etapu zatwierdzania projektów, na poziomie
Wspólnego Komitetu Współpracy, była włączana

Komisja

Europejska

. Ze strony polskiej brali w nim udział członkowie

NKSP. W obradach uczestniczyli z prawem głosu
przedstawiciele odpowiednich instytucji z drugiej strony
granicy,

ostateczne zatwierdzenie programu (podobnie jak w
programie narodowym) leżało w gestii

Komitetu

Zarządzającego Phare

(KZP) w Brukseli,

po zatwierdzeniu przez KZP dla każdego

programu (na każdej granicy), podpisywano

odrębne

Memorandum Finansowe

(MF),

po podpisaniu z każdym z beneficjentów jest
zawierano porozumienie, ustalające tryb
realizacji projektów. Stronami umowy były:
Beneficjent, WWPE oraz w niektórych
przypadkach PAO i NAO

Wybór projektów w ramach

Funduszu Małych Projektów

odbywała się w

sposób następujący:

Komitet Sterujący ogłaszał zaproszenie do składania

wniosków, wnioski po przeprowadzeniu wstępnej

kwalifikacji były rejestrowane przez Sekretariat,

wnioski były oceniane przez panel ekspertów, powołany

przez Komitet Sterujący,

Komitet Sterujący dokonywał wyboru projektów.

Podstawa realizacji projektu była umowa grantowa dotycząca

przekazania dotacji, podpisywana pomiędzy Stowarzyszeniem

Gmin Polskich każdego Euroregionu a beneficjentem. Zgodnie z

celami Funduszu, preferowane były projekty o charakterze

usługowym z niewielkim udziałem dostaw (do 20% wartości

budżetu). Projekty musiały być realizowane w obszarze

przygranicznym tj na terenie odpowiedniego Euroregionu. Grant

nie mógł stanowić więcej niż 75 % wartości całego projektu (w

przypadku Regionu Morza Bałtyckiego 80%). Pozostała cześć

musiała być zapewniona ze środków własnych beneficjenta lub/i

jego partnera krajowego. Minimalna wielkość grantu była różna

w zależności od granicy:

od 1 000 EUR (Polska - Słowacja) do 20 000

EUR (Region Morza Bałtyckiego),

maksymalna wartość to 50 000 EUR

Bezwzględnym warunkiem otrzymania smrodków z Funduszu było
posiadanie partnera zagranicznego. Wnioskodawcy musieli
występować z wnioskiem w porozumieniu z partnerem. Partner
wnioskodawcy musiał spełniać te same kryteria kwalifikacji, co
wnioskodawca. Udział partnera zagranicznego w realizacji projektu
musiał być potwierdzony, w tym celu wymagane było załączenie
podpisanej

Deklaracji partnerstwa. Jednakże nie mogło to być

partnerstwo fikcyjne, zawarte tylko w celu zdobycia grantu.
Należało je odpowiednio udokumentować, przedstawić historie
współpracy, niejednokrotnie uzasadnić wybór partnera przy
realizacji konkretnego przedsięwzięcia.

16 lutego 2000 r. został oficjalnie powołany Wspólny

Komitet Współpracy. Wspólny Dokument Programowy

(Joint Programming Document – JPD) jako pilotażowy,

przygotowano na okres 2000 - 2002, zgodnie z art. 7.2

Rozporządzenia Komisji (EC) nr 2760/98, i poprawiono w

2002 r. Wspólny Dokument Programowy został

przygotowany pod patronatem Wspólnego Komitetu

Współpracy, uwzględniając szczegółowe wspólne strategie

rozwoju oraz priorytety polsko– słowackiego obszaru

granicznego, postrzeganego jako jedna socjoekonomiczna i

geograficzna jednostka i był wspólnie wdrażany od 2000

roku. Dokument ten, w wieloletniej perspektywie, określał

sposób programowania oraz realizacji

działań, podjętych w ramach Programu CBC. Zgodnie z

postanowieniami Wspólnego Komitetu Współpracy (JCC)

projekty w ramach Programu Polska – Republika Słowacka

na rok 2000 były wzajemnie komplementarne. Wspólny

Dokument Programowy określił następujące cele

Programów Współpracy Przygranicznej Polska- Republika

Słowacka:

•wsparcie Republiki Słowackiej i

Rzeczpospolitej Polskiej w procesie

transformacji i przyspieszenie procesu

integracji europejskiej,

•wsparcie dalszego rozwoju potencjału

gospodarczego regionów przygranicznych oraz

redukowanie peryferyjnego charakteru tego

obszaru,

•pokonywanie problemów nękających obszar

przygraniczny, takich jak zanieczyszczenie

środowiska oraz nieodpowiednia

infrastruktura, która oddziałuje na tereny po

obydwu stronach granicy,

•zmniejszenie peryferyjnego charakteru tych

regionów, poprzez to podniesienia jakości życia

oraz tworzenia sieci współpracy

przygranicznej.

Zgodnie ze Wspólnym Dokumentem Programowym, dla

Programów Phare Polska – Republika Słowacka zidentyfikowane

zostały dwie priorytetowe dziedziny:

dostępność, w szczególności transport,

ochrona środowiska

Oprócz powyższych dziedzin, projekty realizowane w ramach

programów Phare CBC Polska – Słowacja miały wspierać inne

obszary:, współprace gospodarcza, w tym powiązania

infrastrukturalne, rozwój zasobów ludzkich oraz rozwój rolnictwa i

rejonów wiejskich .Początkowo programy Phare CBC Polska –

Słowacja koncentrowały się na realizowaniu większych inwestycji

infrastrukturalnych, uzupełnianych Funduszem Małych Projektów,

obejmującym małoskalowe projekty realizowane przez Euroregiony

położone na granicy polsko-słowackiej (Beskidy, Tatry i Karpacki).W

późniejszych edycjach zrezygnowano z finansowania dużych

projektów, kładąc nacisk na realizacje małych i średnich projektów

(BRIGS), które przejęły role wzmacniania współpracy trans

granicznej w odniesieniu do transportu i ochrony środowiska oraz ich

komplementarności poprzez wsparcie dla infrastruktury około

biznesowej oraz rozwój zdolności instytucjonalnych w regionie

.Wspólny Dokument Programowy określił także szczegółowo zasięg

oddziaływania programu CBC Polska – Słowacja na następujące

powiaty:

W Republice Słowackiej wsparcie programów Phare CBC

Polska – Słowacja objęło kraj Żyliński (Žilinský kraj) i kraj

proszowski (Prešovský kraj). W ramach Programów CBC

Polska – Republika Słowacka zrealizowano cztery programy.

w woj. śląskim:

powiaty pierwszego pasa: cieszyński, żywiecki

powiaty drugiego pasa: m. Bielsko-Biała, m. Jastrzębie Zdrój, bielski,

pszczyński

w woj. małopolskim:

powiaty pierwszego pasa: m. Nowy Sącz, gorlicki, nowosądecki,

nowotarski, suski, tatrzański,

powiaty drugiego pasa: m. Tarnów, brzeski, limanowski,

myślenicki,tarnowski, wadowicki

w woj. podkarpackim:

powiaty pierwszego pasa: m. Krosno, bieszczadzki, jasielski,

krośnieński, sanocki,

powiaty drugiego pasa: m. Przemyśl, brzozowski, dębicki, przemyski,

strzyżowski

PODSUMOWANIE

PROGRAMU WSPÓŁPRACY PRZYGRANICZNEJ PHARE 2000 – 2003

WSPÓLNY FUNDUSZ MAŁYCH PROJEKTÓW POLSKA – SŁOWACJA

Liczba zakontraktowanych projektów - 41

Łączna wartość zakontraktowanych projektów: 734 408,92 EUR

Łączna wartość udziału Phare – 542 588,52 EUR

Średnia wartość projektu – 17 912,41 EUR

Średnia wartość udziału Phare – 13 233,87 EUR

Polsko-Słowackie Forum Gospodarcze w Nowym Targu: „Znaczenie

produktów regionalnych w związku z wejściem Polski i Słowacji do

Unii Europejskiej”

Beneficjent: Starostwo Powiatowe w Nowym Targu

Partner zagraniczny: Miasto Stara Lubownia

Wartość projektu: 6.451,17 EUR. Dofinansowanie z Phare: 4.838,38

EUR

Cele projektu:

• popularyzacja produktów regionalnych wytwarzanych na pograniczu Polski
i Słowacji, określenie możliwości certyfikacyjnych, marketingowych, i
informacyjnych

dotyczących produktów regionalnych oraz możliwości funkcjonowania
produktów regionalnych w związku z wejściem Polski i Słowacji do Unii
Europejskiej. Po raz piąty odbyło się Polsko-Słowackie Forum Gospodarcze
organizowane przez Starostwo Powiatowe w Nowym Targu. Jego tegoroczny
temat był niezwykle aktualny w związku z możliwościami, jakie pojawiły się po
przystąpieniu Polski i Słowacji do Unii Europejskiej.

28 maja 2004 roku w Ośrodku Współpracy Polsko-Słowackiej

w Nowym Targu i w którym uczestniczyło 88 osób

zorganizowano seminarium naukowe, oraz przedstawiono na

rynku wystawę produktów regionalnych polsko-słowackiego

pogranicza, na której zaprezentowało się 40 producentów. 29

maja 2004 r. odbyły się warsztaty branżowe połączone z

wyjazdami studyjnymi do miejsc wytwarzania produktów

regionalnych (pasieki pszczelarskie, zakład stolarski,

bacówka, pracownia kuśnierska Osada Turystyczna

Czorsztyn). W ramach projektu beneficjent wydrukowano w

ilości 1000 egzemplarzy „Katalog produktów regionalnych

pogranicza polsko-słowackiego”. Zawiera on opis produktów

regionalnych wraz ze zdjęciami oraz spis ich wytwórców.

Katalog ten został umieszczony również na stronie

internetowej powiatu nowotarskiego. Partner słowacki w

ramach projektu komplementarnego zorganizował 27 marca

2004 r. w Starej Lubowni dwa seminaria na temat:

„Pszczelarstwo na północnym Spiszu w związku z wejściem

Polski i Słowacji do Unii Europejskiej” oraz „Stolarstwo

tradycyjne na północnym Spiszu w związku z wejściem Polski

i Słowacji do Unii Europejskiej”.

Polsko-Słowacki System Informacyjny Euroregionu „Tatry” .

Projekt zrealizowany przez Związek Euroregion „Tatry” w

Nowym Targu oraz z partnerem słowackim Združenie

Región Tatry w Kieżmarku.

Wartość projektu: 10.195,84 EUR. Dofinansowanie z Phare:

7.646,88 EUR.

Cele projektu:

•Wydajniejsza współpraca w związku z wymianą pomiędzy
partnerami Trans granicznego Związku Euroregion „Tatry”
poprzez zbudowanie wspólnego profesjonalnego systemu
gromadzenia, opracowania i transmisji informacji na temat
historii, kultury i edukacji, turystyki i sportu oraz gospodarki
w: Internecie i dwujęzycznym roczniku pt. „Pogranicze
polsko-słowackie”
• Upowszechnianie walorów kulturowych, krajobrazowych,
przyrodniczych, gospodarczych miast, wsi i gmin będących
członkami Trans granicznego Związku Euroregion „Tatry”
oraz stanu organizacyjnego, prawnego i rezultatów
działalności euroregionu wśród mieszkańców, turystów, a
także wszystkich zainteresowanych instytucji i osób w
Polsce, na Słowacji i poza ich granicami.

Projekt ten przyczynił się do szybszej wymiany informacji
pomiędzy miastami, powiatami i gminami pogranicza polsko-
słowackiego należącymi do Euroregionu „Tatry” dzięki
utworzeniu systemu INFOTATRY dostępnego pod adresem
www.euroregion-tatry.pl/infotatry . System informacyjny
Euroregionu „Tatry” szybkie uzyskanie i odnalezienie
informacji, którą uczestnicy przedsięwzięcia zamieścili w
Internecie . System gromadzi i udostępnia informacje odnośnie
imprez kulturowych, sportowych i edukacyjnych. Poprzez
przeglądanie wybranych autoprezentacji gmin , można
uzyskać krótką informację na temat danej jednostki
samorządowej .Serwis fotograficzny pozwoli gościom którzy
nas odwiedzą umilić czas. Dzięki mechanizmowi wyszukiwania
zainstalowanemu w serwerze, jest możliwość na szybkie i
wydajne odnalezienie poszukiwanej wiadomości, na jej
wyświetlenie i wydrukowanie, a galeria zdjęć oferuje także
możliwość ich powiększania. System INFOTATRY opracowany
został w polskiej, słowackiej i angielskiej wersji językowej.
Rocznik Euroregionu Tatry pt. Pogranicze polsko-słowackie  w
ciekawy sposób przedstawia dokonujące się procesy
społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturalne oraz rejestruje
ważne wydarzenia rozstrzygające  się na pograniczu polsko-
słowackim, przedstawia ciekawych ludzi i ich osiągnięcia.

Tatrzański System Komunikacyjny a Ochrona Przyrody

Beneficjent: Urząd Miasta Zakopane

Partner zagraniczny: Urząd Miasta Poprad

Wartość projektu: 23.655,33 EUR. Dofinansowanie z Phare: 17.672,90 EUR.

Cele projektu:

• ujednolicenie planowania zagospodarowania

przestrzennego po

polskiej i słowackiej stronie Tatr,

• poprawienie infrastruktury komunikacyjnej wokół Tatr.

Stworzenie Tatrzańskiego Systemu Komunikacyjnego

zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju, z polityką

planowania przestrzennego Unii Europejskiej i Rady Europy

oraz priorytetami ochrony środowiska naturalnego

umożliwi w przyszłości przystąpienie do konkretnych

inwestycji infrastruktury komunikacyjnej. System , który

funkcjonował do dziś był niespójny, zbudowany według

różnych koncepcji rozwojowych, od lat nie modernizowany

i nie rozbudowywany.

Dzięki pracy wykwalifikowanych ludzi z branż :

planistycznej ,komunikacji oraz inżynierii stworzono

opracowanie tekstowe , oraz mapę regionu od Babiej Góry

i Kralovan na zachodzie po Piwniczną i Lewoczę na

wschodzie, oraz od Gorców na północy po Niżne Tatry na

południu.

W związku z tym projektem zorganizowano dwie konferencje w której

udział wzięło 140 przedstawicieli administracji Województwa

Małopolskiego, Kraju Preszowskiego i Zylińskiego, gmin i miast

polskich i słowackich rejonów przygranicznych, zarządów dróg

krajowych i autostrad, dróg wojewódzkich, linii kolejowych i

lotniczych, dyrekcji parków narodowych. W trakcie pierwszej

konferencji opracowywano projekt. Podczas drugiej konferencji

uczestnicy otrzymali płyty Cd w których opracowane były wyniki

projektów, wydano ją w 120 egzemplarzach

1. www.wwpe.gov.pl

www.wwpe.gov.pl

•

Raport końcowy programu Phare część C „Phare

Współpraca Przygraniczna”

2. Raporty dotyczące zakończenia edycji programu Phare w

Euroregionach (Karpackim, Tatry i Beskidy).

Document Outline