UKD 699.887.2:621.316.98
Zgłoszona przez Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa.
Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości dnia 16 września 1992 r. jako norma
obowiązująca od dnia 1 lipca 1993 r. (Dz. Norm. i Miar nr 10/1992, poz. 22)
1. WSTĘP
1.1. Przedmiot arkusza normy.
Przedmiotem arkusza normy są wymagania szczegółowe dotyczące urządzeń piorunochronnych,
uwzględniających specyfikę: kominów wolno stojących, linowych urządzeń transportowych, dźwigów na
placach budowy i obiektów sportowych.
Arkusz ten zawiera takŜe szczegółowe wymagania dotyczące badań urządzeń piorunochronnych,
przeznaczonych do ochrony tych obiektów.
Wymagania ogólne – wg PN-86/E-05003/01.
1.2. Zakres stosowania arkusza normy.
Postanowienia normy dotyczą ochrony projektowanych lub modernizowanych obiektów wyszczególnionych
w p. 1.1, a wymagających urządzeń piorunochronnych w wykonaniu specjalnym.
1.3. Określenia
1.3.1. wysforowanie potencjału
– oddziaływanie na rozkład potencjału na powierzchni ziemi za pomocą specjalnego układu uziomów w celu
ograniczenia napięć dotykowych i krokowych.
1.3.2. izolacja stanowiska
– środek dodatkowej ochrony przeciwporaŜeniowej, polegający na izolowaniu stanowiska od ziemi i
wyrównaniu potencjałów przedmiotów przewodzących dostępnych z tego stanowiska, nie naleŜących do
obwodu elektrycznego.
1.3.3. Pozostałe określenia
– wg PN-86/E-05003/01.
2. OCHRONA KOMINÓW
2.1. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony zewnętrznej
2.1.1. Zwody
2.1.1.1. Wybór rodzaju zwodów
powinien być przeprowadzony w zaleŜności od konstrukcji komina i jego wyposaŜenia, zgodnie z
następującymi zasadami:
a) kominy metalowe jedno- i wieloprzewodowe powinny być wykorzystane jako zwody neutralne bez
stosowania zwodów dodatkowych;
b) kominy niemetalowe (Ŝelbetowe i murowane) powinny być wyposaŜone w zwody poziome niskie lub
pionowe nieizolowane;
POLSKI KOMITET
NORMALIZACJI, MIAR l
JAKOŚCI
POLSKA NORMA
PN-92/E-05003/04
Ochrona odgromowa obiektów budowlanych
Ochrona specjalna
Grupa katalogowa
0602
Lightning protection of
structures
Special protection
Protection des bàtiments et structures contre la foudre
Protection spéciale
Грозозащита сооружений
Специальная защита
c) kominy wentylacyjne odprowadzające mieszaniny wybuchowe naleŜy chronić wg PN-89/E-05003/03 p.
3.1.1.1.d) i c).
2.1.1.2. Zwody poziome niskie
naleŜy wykonać w postaci pierścienia ze stali ocynkowanej o minimalnych wymiarach poprzecznych 70 x 10
mm, usytuowanego tuŜ przy górnej zewnętrznej krawędzi komina.
2.1.1.3. Zwody pionowe nieizolowane
naleŜy wykonywać w postaci prętów stalowych ocynkowanych, o średnicy co najmniej 16 mm, mocowanych
do obejmy wykonanej z płaskownika stalowego ocynkowanego, o minimalnych wymiarach poprzecznych 70
x 10 mm, otaczającej komin poniŜej jego górnej krawędzi; pręty w liczbie nie mniejszej niŜ 2 powinny być
równomiernie rozłoŜone na obwodzie komina i przewyŜszać jego wysokość co najmniej o 40 cm; właściwą
liczbę i wysokość prętów naleŜy dobrać w sposób odpowiadający wymaganiom wg 2.1.1.5.
2.1.1.4. Urządzenia elektryczne, teletechniczne i kontrolno-pomiarowe,
występujące na zewnątrz komina i wymagające ochrony przed bezpośrednimi uderzeniami pioruna, powinny
być wyposaŜone lokalnie w zwody poziome lub pionowe nieizolowane lub obudowane metalowymi osłonami
połączonymi ze zwodem.
2.1.1.5. Kąty ochronne.
Przy stosowaniu zwodów pionowych nieizolowanych naleŜy przyjąć wartości kątów zewnętrznych α = 45° i
wewnętrznych (między zwodami) β = 60°.
2.1.2. Przewody odprowadzające
2.1.2.1. Liczba przewodów odprowadzających na kominach niemetalowych
nie moŜe być mniejsza niŜ 2; rozmieszczenie przewodów na obwodzie komina powinno być równomierne.
Na kominie naleŜy zainstalować metalowe obejmy co 25 cm, z tym Ŝe najniŜszą naleŜy usytuować na
wysokości zacisków probierczych. Ze wszystkimi obejmami powinny być połączone przewody
odprowadzające.
2.1.2.2. Przewody odprowadzające naturalne.
Jako naturalne przewody odprowadzające naleŜy wykorzystać:
– konstrukcje kominów metalowych,
– zbrojenie kominów Ŝelbetowych,
– pionowe ciągi metalowe (drabiny włazowe),
łącząc je ze zwodami i z uziomami.
2.1.2.3. Wymiary przewodów odprowadzających
powinny być dobrane zgodnie z PN-86/E-05003/01 tabl. 1, z tym Ŝe ciągi przewodów znajdujące się w
zasięgu gazów spalinowych (do odległości od wylotu równej podwójnej jego średnicy, lecz nie mniejszej niŜ
3 m) nie powinny mieć mniejszej średnicy niŜ 16 mm w przypadku pręta ze stali ocynkowanej i 8 mm w
przypadku pręta z miedzi obłowionej przy grubości powłoki nie mniejszej niŜ 1,2 mm.
2.1.2.4. Wsporniki przewodów odprowadzających
oraz ich zamocowanie powinny być odporne na parcie wiatru i cięŜar przewodów. Jako wsporniki mogą być
wykorzystane klamry włazowe, pałąki ochronne i obejmy stalowe komina.
2.1.3. Uziemienia
2.1.3.1. Naturalne i sztuczne części uziemienia
– wg PN-86/E-05003/01 p. 3.6.
2.1.3.2. Rezystancja uziemienia
obliczona zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.6.3.b), c), d) i e) lub zmierzona mostkiem udarowym nie
powinna przekraczać wartości wg tabl. 1.
Tablica 1. Największe dopuszczalne wartości rezystancji uziemienia komina
Rodzaje uziomów
Rodzaje gruntu
podmokły, bagienny, próchniczy, torfiasty,
gliniasty
pośredni kamienisty,
skalisty
Poziome, pionowe i mieszane
rezystancja, Ω
10
20
40
Otokowe, fundamentowe
15
30
50
2.2. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony wewnętrznej
2.2.1. Ekwipotencjalizacja
2.2.1.1. Połączenie wyrównawcze bezpośrednie
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1a) naleŜy wykonać łącząc najkrótszą drogą:
a) wszystkie metalowe lokalne urządzenia komina: pomosty oświetlenia przeszkodowego, konstrukcje
urządzeń reklamowych, zbiorniki wodne i obróbki metalowe z przewodami odprowadzającymi.
b) wszystkie przebiegające w jego wnętrzu ciągi metalowe: drabiny włazowe, rurociągi wentylacyjne,
schody kręcone i inne urządzenia transportowe z urządzeniami piorunochronnymi, u dołu i u góry komina,
c) wszystkie uziemione urządzenia metalowe znajdujące się w ziemi w odległości mniejszej niŜ 20 m od
obrysu fundamentu komina z urządzeniem piorunochronnym.
2.2.1.2. Połączenia wyrównawcze ochronnikowe
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1b) naleŜy wykonać przy uŜyciu:
a) odgromników zaworowych zainstalowanych między przewodami fazowymi instalacji elektroenergetycznej
i urządzeniem piorunochronnym na poziomach wszystkich źródeł światła przeszkodowego i w zasilającej je
rozdzielnicy u podnóŜa komina (łączeniu nie podlegają przewody fazowe o ciągłej izolacji w pobliŜu punktów
świetlnych),
b) iskierników ochronnych zainstalowanych między instalacjami innymi niŜ elektroenergetyczne i
urządzeniem piorunochronnym, jeŜeli bezpośrednie ich połączenie nie jest moŜliwe.
2.2.1.3. Instalacje elektryczne zaopatrzone w osłony
metalowe połączone, u góry i u dołu z przewodami odprowadzającymi nie wymagają w górnej części
odgromników zaworowych. JeŜeli w instalacjach elektrycznych jest zastosowany przewód z płaszczem
metalowym (ekranowany), przy połączeniu tego płaszcza z przewodem odprowadzającym u góry i na dole
nie jest wymagane instalowanie w górnej części odgromników zaworowych.
2.2.1.4. Urządzenia teletechniczne i kontrolno-pomiarowe
zawierające elementy elektroniczne powinny być zaopatrzone w ochronniki przeciwprzepięciowe przez
producenta tych urządzeń.
2.2.2. Odstępy izolacyjne między elementami urządzenia piorunochronnego komina
i jego innymi instalacjami metalowymi. JeŜeli komin nie ma konstrukcji stalowej lub Ŝelbetowej i nie
zastosowano w nim wszystkich niezbędnych połączeń wyrównawczych powinny być zachowane odstępy
izolacyjne zgodnie z PN-86/E-05003/ 01 p. 4.4 i PN-86/E-05003/02 p. 3.2.
3. OCHRONA LINOWYCH URZĄDZEŃ TRANSPORTOWYCH
3.1. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony zewnętrznej
3.1.1. Zwody
3.1.1.1. Wybór rodzaju zwodów
powinien być przeprowadzony oddzielnie dla budynku stacyjnego i dla trasy urządzenia transportowego,
zgodnie z następującymi zasadami:
a) budynki stacyjne naleŜy wyposaŜyć w zwody zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.4 oraz PN-86/E-
05003/02;
b) metalowe podpory i nieizolowane (ze względów eksploatacyjnych) liny nośne i napędowe naleŜy
wykorzystać jako zwody naturalne, bez stosowania zwodów dodatkowych;
c) podpory Ŝelbetowe i drewniane wystające ponad liny i ich armaturę nośną naleŜy wyposaŜyć w zwody
pionowe nieizolowane.
3.1.1.2. Zwody pionowe nieizolowane
powinny być wykonane w postaci prętów stalowych ocynkowanych o średnicy zgodnej z PN-86/E-05003/01
tabl. 1 i powinny przewyŜszać wierzchołek podpory o co najmniej 30 cm.
3.1.2. Przewody odprowadzające
3.1.2.1. Wybór rodzaju przewodów odprowadzających
powinien być przeprowadzony oddzielnie dla budynku stacyjnego i dla trasy urządzenia transportowego,
zgodnie z następującymi zasadami:
a) budynki stacyjne naleŜy wyposaŜyć w przewody odprowadzające, zgodnie z PN-86/E-05003/01 i PN-
86/E-05003/02,
b) podpory metalowe i zbrojenie podpór Ŝelbetowych na trasie urządzenia transportowego naleŜy
wykorzystać jako naturalne przewody odprowadzające,
c) podpory drewniane, zgodnie z 3.1.2.3 naleŜy wyposaŜyć w przewody odprowadzające wykonane z
materiałów wg PN-76/E-05003/01 tabl. 1.
3.1.2.2. Rozmieszczenie zwodów
na trasie urządzenia transportowego jest uzaleŜnione od długości przęsła w następujący sposób:
a) przy długości przęsła większej niŜ 500 m kaŜda podpora powinna być wyposaŜona w zwód,
b) przy długości przęsła mniejszej niŜ 500 m odległości miedzy podporami wyposaŜonymi w zwody nie
powinny przekraczać 500 m, przy czym przy wyborze podpory naleŜy uwzględnić konfigurację terenu,
otoczenie trasy i dogodne warunki uziemienia.
3.1.2.3. Rozmieszczenie przewodów odprowadzających
na trasie urządzenia transportowego jest uzaleŜnione od odległości przęsła w następujący sposób:
a) przy długości przęsła większej niŜ 500 m kaŜda podpora powinna być wyposaŜona w przewód
odprowadzający,
b) przy długości przęsła mniejszej niŜ 500 m odległości między podporami wyposaŜonymi w przewody
odprowadzające nie powinny być większe niŜ 500 m, przy czym przy wyborze podpory naleŜy kierować się
wymaganiami dotyczącymi rozmieszczenia zwodów wg 3.1.2.2b), z uwzględnieniem konfiguracji terenu,
otoczenia trasy i dogodnych warunków uziemienia.
3.1.2.4. Naturalne i sztuczne przewody odprowadzające
powinny być połączone u góry: ze zwodami pionowymi nieizolowanymi, z podstawami siodeł lin nośnych lub
baterii krąŜków i z innymi elementami metalowymi, np. drabinkami, wysięgnikami montaŜowymi, a u dołu z
uziomami.
3.1.3. Uziemienia
3.1.3.1. Naturalne i sztuczne części uziemienia urządzeń piorunochronnych budynku stacyjnego
i trasy urządzenia transportowego wg PN-86/E-05003/01 p. 3.6.
3.1.3.2. Rezystancja uziemienia stacji
obliczona i oszacowana zgodnie z PN-86/E-05009/01 p. 3.6.3., lub zmierzona mostkiem udarowym, po
odłączeniu uziemionych lin, nie powinna być większa niŜ 50 Ω.
3.1.3.3. Rezystancja uziemienia kaŜdej podpory wykorzystywanej jako przewód odprowadzający lub
wyposaŜonej w przewód odprowadzający
obliczona i oszacowana zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.6.3 lub zmierzona mostkiem udarowym, po
odłączeniu uziemionych lin, nie powinna być większa niŜ 100 Ω. W przypadku gruntów skalistych i trudności
w uzyskaniu takiej wartości rezystancji za pomocą dodatkowego uziomu sztucznego, dopuszcza się
stosowanie uziomów powierzchniowych wykonanych z płaskownika stalowego ocynkowanego o grubości 3
mm i długości 35 m, ułoŜonego promieniowo i przytwierdzonego do powierzchni gruntu.
3.2. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony wewnętrznej
3.2.1. Ekwipotencjalizacja
3.2.1.1. Połączenia wyrównawcze bezpośrednie
zgodne z wymaganiami PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1a) naleŜy wykonać:
a) w budynkach stacyjnych, łącząc z urządzeniem piorunochronnym metalowe konstrukcje i urządzenia
stacji, a w szczególności urządzenia napędowe, przewojowe i napinające oraz liny nośne i napędowe, jeŜeli
nie muszą być one izolowane ze względów eksploatacyjnych.
b) na podporach, łącząc z ich konstrukcją, zbrojeniem lub przewodem odprowadzającym liny nośne i
napędowe, jeŜeli nie muszą być one izolowane ze względów eksploatacyjnych.
3.2.1.2. Połączenia ruchomych lin z podstawami siodeł i baterii w stacji i na podporach
naleŜy wykonać za pomocą krąŜków z wykładziną przewodzącą o rezystywności nie większej niŜ
.
3.2.1.3. Liny izolowane
naleŜy wyposaŜyć w urządzenia umoŜliwiające ich połączenie w czasie burzy lub dłuŜszego postoju z
uziomem lub uziemioną konstrukcją. Urządzenia te powinny znajdować się na stacjach i w pojazdach.
3.2.1.4. Połączenia wyrównawcze ochronnikowe
zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1b) naleŜy wykonać za pomocą:
a) odgromników zaworowych zainstalowanych między przewodami fazowymi instalacji elektroenergetycznej
a uziemioną konstrukcją lub urządzeniem piorunochronnym,
b) iskierników ochronnych, w przypadku innych instalacji i urządzeń, jeŜeli bezpośrednie ich połączenie z
urządzeniem piorunochronnym jest niedopuszczalne,
c) iskierników ochronnych lub odgromników zaworowych równolegle z urządzeniami słuŜącymi w czasie
burzy do uziemienia lin izolowanych.
3.2.2. Odstępy izolacyjne
3.2.2.1. Instalacje przewodzące
lub ich części, w których nie zastosowano połączeń wyrównawczych (wg 3.2.1.1.a) i 3.2.1.4.a) i b) na
zbliŜeniach do urządzeń piorunochronnych i połączonych z nimi części metalowych, powinny być
prowadzone z zachowaniem odstępów, zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 4.4.
3.2.2.2. Miejsce celowego odizolowania lin
i ich elementów nośnych od podpory metalowej lub przewodu odprowadzającego powinno tworzyć przerwę
iskrową o długości 3 cm.
4. OCHRONA OBIEKTÓW SPORTOWYCH
4.1. Wymagania szczegółowe
dotyczące ochrony zewnętrznej
4.1.1. Zwody
4.1.1.1. Wybór rodzaju zwodów
powinien być przeprowadzony oddzielnie dla róŜnych części obiektu wg następujących zasad:
a) budynki i zadaszone trybuny naleŜy wyposaŜyć w zwody zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.4 i PN-86/ E-
05003/02 p. 2.1.,
b) wszystkie metalowe urządzenia znajdujące się w obrębie boiska, widowni i przejść dla widzów, np.:
maszty flagowe i oświetleniowe, galeryjki, tablice informacyjne naleŜy wykorzystać jako naturalne zwody,
c) trybuny i miejsca bez zadaszenia naleŜy chronić za pomocą zwodów pionowych lub poziomych
przewyŜszających najwyŜej połoŜone miejsca o co najmniej 5 m, przy czym jako zwody lub konstrukcje
wsporcze zwodów sztucznych powinny słuŜyć maszty metalowe, Ŝelbetowe i drewniane istniejące lub
specjalnie zainstalowane.
4.1.1.2. Zwody sztuczne
naleŜy wykonać z materiałów wg PN-86/E-05003/01 tabl. 1.
4.1.1.3. Liczba i układ zwodów
słuŜących do ochrony otwartych przestrzeni wg 4.1.1.1c), powinny wynikać z zasięgu stref ochronnych
wyznaczonych przy kącie zewnętrznym α = 45° i kącie wewnętrznym β = 60°.
4.1.1.4. Rozmieszczenie zwodów
powinno być przeprowadzone z uwzględnieniem preferencji miejsc moŜliwie najmniej dostępnych dla
widzów.
4.1.2. Przewody odprowadzające
4.1.2.1. Wybór przewodów odprowadzających,
w zaleŜności od rodzaju chronionej części obiektu i zastosowanych zwodów naleŜy przeprowadzić wg
następujących zasad:
a) budynki i zadaszone trybuny powinny być wyposaŜone w przewody odprowadzające zgodnie z PN-86/E-
05003/01 p. 3.5. i PN-86/E-05003/02 p. 2.1.2.,
b) maszty i konstrukcje metalowe słuŜące jako zwody oraz zbrojenie masztów i konstrukcji Ŝelbetowych
słuŜących do umocowania zwodów naleŜy wykorzystać jako naturalne przewody odprowadzające,
c) maszty drewniane i konstrukcje nieprzewodzące słuŜące do umocowania zwodów naleŜy wyposaŜyć w
przewody odprowadzające, stosując materiały wg PN-86/E-05003/01 tabl. 1.
4.1.2.2. Lokalizacja przewodów odprowadzających
powinna uwzględniać preferencję miejsc moŜliwie najmniej dostępnych dla widzów.
4.1.2.3. Dostępne przewody odprowadzające
powinny być wykonane w postaci wiązek kilku przewodów o moŜliwie duŜych wymiarach poprzecznych lub
powinny być prowadzone w osłonach izolacyjnych do wysokości 2,5 m od poziomu przyległego stanowiska.
4.1.3. Uziemienia
4.1.3.1. Naturalne i sztuczne uziemienia
urządzeń piorunochronnych części zadaszonej obiektu (budynków i trybun) – wg PN-86/E-05003/01 p. 3.6 i
PN-86/E-05003/02 p. 2.3.
4.1.3.2. Rezystancja uziemienia kaŜdego zwodu
(sztucznego i naturalnego) w części niezadaszonej obiektu i pozostałej części widowni (niezadaszonych
trybun i bieŜni), obliczona zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.6.3.b), c) i d) (przy odłączonych uziomach
połoŜonych dalej od rozpatrywanego zwodu niŜ 35 m w gruncie o rezystywności
i 60 m w
gruncie o rezystywności
) lub zmierzona mostkiem udarowym, nie powinna przekraczać
wartości wg tabl. 2.
Tablica 2. Największe dopuszczalne wartości rezystancji uziemienia zwodów części
niezadaszonej obiektu
4.1.3.3. Naturalne i sztuczne uziomy w części niezadaszonej obiektu
słuŜące do uziemienia: masztów flagowych i oświetleniowych, tablic informacyjnych, galeryjek itp. oraz
zwodów sztucznych, powinny być, po oszacowaniu ich rezystancji, połączone ze sobą i przyłączone do
uziomu zadaszonej części obiektu.
4.2. Wymagania szczegółowe
dotyczące ochrony wewnętrznej
4.2.1. Ekwipotencjalizacja
4.2.1.1. Połączenia wyrównawcze bezpośrednie
– wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1b) zgodnie z następującymi zasadami:
a) w części zadaszonej obiektu, łącząc z urządzeniem piorunochronnym metalowe konstrukcje i urządzenia,
a w szczególności konstrukcje trybun, balustrady, poręcze itp.,
b) w części niezadaszonej obiektu, łącząc z uziemieniem piorunochronnym wszystkie metalowe urządzenia
znajdujące się na terenie dostępnym dla widzów: metalowe konstrukcje trybun, poręcze, balustrady,
ogrodzenia i maszty flagowe oraz konstrukcje tablic informacyjnych i urządzeń oświetleniowych.
4.2.1.2. Rozległe urządzenia metalowe
takie jak: konstrukcje trybun, balustrady i ogrodzenia, naleŜy połączyć z uziemieniem piorunochronnym na
krańcach tych urządzeń i w punktach pośrednich, w odstępach nie większych niŜ 20 m.
4.2.1.3. Działanie raŜeniowe napięć dotykowych i krokowych w miejscu wprowadzenia do ziemi przewodów
odprowadzających
(naturalnych i sztucznych) naleŜy ograniczyć, wykorzystując następujące środki:
a) wyniesienie przewodu odprowadzającego poza teren dostępny dla ludzi,
b) wysterowanie potencjału na powierzchni ziemi wokół przewodu do odległości 5 m za pomocą uziomów
otokowych połączonych ze sobą promieniowo i układanych w gruncie w odstępach co 1 m na głębokości 0,6
÷ 1,4 m, wzrastającej w miarę oddalania się od przewodu,
c) izolowanie stanowiska na powierzchni ziemi wokół przewodu do odległości 5 m za pomocą wykładziny o
duŜej rezystywności, którą zapewniają np. trzy dwucentymetrowe warstwy asfaltu z domieszką piasku
kwarcowego, przedzielone uszczelniającymi warstwami nasyconej bitumicznie juty lub uszczelnione w
sposób równowaŜny, ułoŜone na podkładzie ze Ŝwiru bazaltowego lub granitowego; wykładzina powinna być
ułoŜona pochyło w celu zapewnienia skutecznego odwodnienia,
d) izolowanie przewodu odprowadzającego do wysokości 2,5 m nad powierzchnią ziemi za pomocą rur
winidurowych o grubości większej niŜ 5 mm lub innej warstwy izolacyjnej o równowaŜnej wytrzymałości
elektrycznej udarowej; w przypadku przewodów odprowadzających sztucznych ich izolację naleŜy
przedłuŜyć do głębokości 0,5 m w ziemi,
e) zredukowanie indukcyjności przewodów odprowadzających przez zastosowanie przewodów wiązkowych.
Największa dopuszczalna
rezystancja uziemienia Ω
Rodzaj gruntu
podmokły, bagienny, próchniczy, torfiasty,
gliniasty
pośredni kamienisty,
skalisty
10
20
40
Przypadek wg poz. a) jest najbardziej radykalny j powinien być rozpatrywany w pierwszej kolejności.
Natomiast kolejne dwie pary przypadków wg poz. b) – c) i d) – e), grupujące w przybliŜeniu równowaŜne
środki, parami uzupełniają się i powinny występować w odpowiedniej kombinacji.
4.2.1.4. Połączenia wyrównawcze ochronnikowe
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1b) naleŜy wykonać za pomocą:
a) odgromników zaworowych zainstalowanych między przewodami fazowymi instalacji elektroenergetycznej
i urządzeniem piorunochronnym (uziemieniem) w rozdzielnicach zasilających zewnętrzne obwody
elektryczne, a w szczególności obwody oświetlenia punktowego i powierzchniowego (projektorowego) oraz
tablice informacyjne,
b) iskierników ochronnych zainstalowanych między instalacjami innymi niŜ elektroenergetyczne i
urządzeniem piorunochronnym, jeŜeli bezpośrednie ich połączenie nie jest moŜliwe.
4.2.1.5. Obwody oświetlenia projektorowego na masztach
wyŜszych niŜ 20 m, zasilane z rozdzielnicy usytuowanej poza bezpośrednim sąsiedztwem masztu naleŜy
przy jego podstawie wyposaŜyć w dodatkowy (w stosunku do wymienionego w p. 4.2.1.4a) komplet
odgromników zaworowych, przy czym metalowe płaszcze oraz osłony kabli i przewodów naleŜy połączyć
bezpośrednio z uziemieniem, a kable bez płaszczy wyposaŜyć w biegnące bezpośrednio nad nimi i połączone
z uziemieniem przewody osłonowe (płaskie lub okrągłe).
4.2.1.6. Urządzenia informatyczne
zawierające elementy elektroniczne powinny być przez wytwórcę zaopatrzone w odpowiednie ochronniki
przeciwprzepięciowe.
4.2.2. Odstępy izolacyjne
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.4 naleŜy zapewnić tylko w przypadku tych instalacji lub ich części, które
znajdują się w budynkach nie mających konstrukcji stalowej lub Ŝelbetowej, i w których nie zastosowano
połączeń wyrównawczych wg 4.2.1.4 na zbliŜeniach do urządzeń piorunochronnych i połączonych z nimi
części metalowych, jeŜeli w miejscu zbliŜenia w czasie burzy mogą znajdować się ludzie lub materiały
łatwozapalne.
5. OCHRONA DŹWIGÓW BUDOWLANYCH
5.1. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony zewnętrznej
5.1.1. Zwody.
Jako zwody naturalne naleŜy wykorzystać konstrukcję stalową dźwigów (bez stosowania zwodów
dodatkowych).
5.1.2. Przewody odprowadzające.
Jako naturalne przewody odprowadzające naleŜy wykorzystać konstrukcję stalową dźwigów (bez stosowania
przewodów dodatkowych).
5.1.3. Uziemienia
5.1.3.1. Naturalne i sztuczne części uziemienia dźwigów
powinny być zgodne z PN-86/E-05003/01 p. 3.6., przy czym:
a) tory dźwigów wieŜowych powinny być uziemione na obu końcach i w odstępach co 20 m, przy
zachowaniu ciągłości łączeń wzdłuŜ torów oraz między szynami i konstrukcją dźwigów,
b) dźwigi samochodowe powinny być wyposaŜone w przenośne urządzenia uziemiające, tj. w przewód giętki
o przekroju nie mniejszym niŜ 35 mm
2
do połączenia dźwigów z uziomem i w przenośny uziom prętowy o
długości co najmniej 1,5 m do wykorzystania w przypadku braku dostępu do naturalnych lub sztucznych
uziomów lokalnych.
5.1.3.2. Rezystancja uziemienia dźwigów wieŜowych,
obliczona zgodnie z PN-86/E-05003/01 p. 3.6.3b) d) i e) lub zmierzona mostkiem udarowym nie powinna
być większa niŜ podano w tabl. 3.
Tablica 3. Największe dopuszczalne wartości rezystancji uziemienia dźwigu
Największa dopuszczalna rezystancja
uziemienia dźwigów, Ω
Rodzaje gruntów
wszystkie rodzaje z wyjątkiem gruntów skalistych i
kamiennych
skaliste i
kamieniste
20
50
5.1.3.3. Wartość rezystancji uziemienia dźwigów samochodowych
nie jest normalizowana. Uziom przenośny nie powinien znajdować się bliŜej, niŜ 5 m od miejsc, w których
podczas burzy mogą przebywać ludzie.
5.2. Wymagania szczegółowe dotyczące ochrony wewnętrznej
5.2.1. Ekwipotencjalizacja
5.2.1.1. Połączenie wyrównawcze bezpośrednie
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1a), naleŜy wykonać między szynami toru dźwigu wieŜowego i wszystkimi
metalowymi instalacjami (rurociągami, aparatami i maszynami), których odległość od toru jest mniejsza niŜ
20 m.
5.2.1.2. Połączenia wyrównawcze ochronnikowe
wg PN-86/E-05003/01 p. 4.3.1b) naleŜy wykonać za pomocą odgromników zaworowych na przyłączach
zasilających urządzenia elektryczne dźwigu i za pomocą iskierników innych jego instalacji, których przewody
nie mogą być bezpośrednio łączone z uziemioną konstrukcją.
5.2.2. Odstępy izolacyjne,
w rozumieniu postanowień PN-86/E-05003/01 p. 4.4, nie dotyczą rozwaŜanego przypadku.
6. WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE BADAŃ URZĄDZEŃ
PIORUNOCHRONNYCH
6.1. Rodzaje i zakres badań
6.1.1. Badania częściowe
naleŜy wykonywać w czasie budowy tych obiektów, których zbrojenie będzie wykorzystywane jako
przewody odprowadzające. Badania te polegają na sprawdzaniu ciągłości połączeń oraz na oględzinach
połączeń elementów uziemienia wg PN-96/E-05003/01 p. 5.2.2 i 5.2.4.
6.1.2. Badania odbiorcze
naleŜy wykonywać przy oddawaniu do eksploatacji wszystkich rozpatrywanych obiektów z wyjątkiem
dźwigów; badania te obejmują:
a) oględziny części nadziemnej (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.1),
b) sprawdzenie ciągłości połączeń części nadziemnej (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.2),
c) pomiar rezystancji uziemienia (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.3).
6.1.3. Badania okresowe
naleŜy wykonywać nie rzadziej niŜ co 6 lat. Badania te obejmują:
a) oględziny części nadziemnej (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.1),
b) sprawdzenie ciągłości połączeń części nadziemnej (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.2),
c) pomiar rezystancji uziemienia (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.3),
d) sprawdzenie stanu uziomów po ich odkopaniu (wg PN-86/E-05003/01 p. 5.2.4); jeŜeli stopień
skorodowania przekracza 40% przekroju, naleŜy wykonać nowy uziom lub przewód uziemiający.
6.2. Dokumentacja urządzenia piorunochronnego.
Rozpatrywane obiekty powinny mieć metryki urządzenia piorunochronnego oraz protokoły badań
piorunochronnych zgodnie z PN-86/E-05003/01 załącznik 4 i 5.
KONIEC
INFORMACJE DODATKOWE
1. Instytucja opracowująca normę
– Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Instalacji i Urządzeń Elektrycznych w Budownictwie
ELEKTROMONTAś, Warszawa.
2. Normy związane
PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne
PN-86/E-05003/02 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa
PN-89/E-05003/03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona
3. Autorzy projektu normy
prof. dr hab. Z. Flisowski i dr inŜ. B. Stańczak.
4. Deskryptory
0913232 – ochrona odgromowa.