Diagnostyka laboratoryjna
Diagnostyka laboratoryjna
hypo i hyperglikemii
hypo i hyperglikemii
Katedra i Zakład Chemii i Biochemii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Joanna Dudziak
Diagnostyka laboratoryjna
Diagnostyka laboratoryjna
hypo i hyperglikemii
hypo i hyperglikemii
Katedra i Zakład Chemii i Biochemii Klinicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Joanna Dudziak
Normoglikemia
Normoglikemia
( osocze lub surowica krwi
Ŝ
ylnej )
-
-
na czczo
na czczo
(6 godzin od ost. posiłku)
(6 godzin od ost. posiłku)
:
:
60
60
–
–
99 mg/dl
99 mg/dl
(3,4
(3,4
–
–
5,5 mmol/l)
5,5 mmol/l)
-
-
g
g
likemia w
likemia w
2 godzinie
2 godzinie
doustnego testu
doustnego testu
tolerancji glukozy
tolerancji glukozy
/ glikemia poposiłkowa:
/ glikemia poposiłkowa:
< 140 mg/dl (7,8 mmol/l)
< 140 mg/dl (7,8 mmol/l)
N
N
azewnictwo stan
azewnictwo stan
ó
ó
w hiperglikemii
w hiperglikemii
•
•
nieprawid
nieprawid
ł
ł
owa glikemia na czczo
owa glikemia na czczo
(IFG,
(IFG,
impaired fasting glucose):
impaired fasting glucose):
100
100
–
–
125 mg/dl (
125 mg/dl (
5,6
5,6
–
–
6,9 mmol/l);
6,9 mmol/l);
•
•
nieprawid
nieprawid
ł
ł
owa tolerancja glukozy
owa tolerancja glukozy
(IGT,
(IGT,
impaired glucose tolerance):
impaired glucose tolerance):
w 2. godzinie testu tolerancji glukozy
w 2. godzinie testu tolerancji glukozy
wg
wg
WHO
WHO
-
-
OGTT
OGTT
,
,
glikemia
glikemia
140
140
-
-
199 mg/dl
199 mg/dl
(7,8
(7,8
–
–
11 mmol/l);
11 mmol/l);
•
•
stan przedcukrzycowy
stan przedcukrzycowy
(
(
prediabetes)
prediabetes)
:
:
IFG lub IGT
IFG lub IGT
Klasyczne objawy kliniczne
Klasyczne objawy kliniczne
cukrzycy:
cukrzycy:
•
•
Poliuria
Poliuria
•
•
Polidypsja
Polidypsja
•
•
Spadek masy ciała przy wzmo
Ŝ
onym apetycie
Spadek masy ciała przy wzmo
Ŝ
onym apetycie
–
–
polifagia
polifagia
•
•
Zaburzenia widzenia
Zaburzenia widzenia
•
•
Osłabienie
Osłabienie
•
•
Pojawienie si
ę
zmian ropnych na skórze oraz stanów
Pojawienie si
ę
zmian ropnych na skórze oraz stanów
zapalnych narz
ą
dów moczowo
zapalnych narz
ą
dów moczowo
-
-
płciowych
płciowych
Definicja cukrzycy
Definicja cukrzycy
Schorzenie metaboliczne, o ró
Ŝ
nej etiologii,
Schorzenie metaboliczne, o ró
Ŝ
nej etiologii,
charakteryzuj
ą
ce si
ę
:
charakteryzuj
ą
ce si
ę
:
•
•
Przewlekł
ą
hiperglikemi
ą
skojarzon
ą
z gł
ę
bokimi
Przewlekł
ą
hiperglikemi
ą
skojarzon
ą
z gł
ę
bokimi
zaburzeniami w obr
ę
bie metabolizmu
zaburzeniami w obr
ę
bie metabolizmu
w
ę
glowodanów,lipidów i białek, wynikaj
ą
cymi
w
ę
glowodanów,lipidów i białek, wynikaj
ą
cymi
z bezwzgl
ę
dnego b
ą
d
ź
wzgl
ę
dnego niedoboru insuliny
z bezwzgl
ę
dnego b
ą
d
ź
wzgl
ę
dnego niedoboru insuliny
•
•
Obecno
ś
ci
ą
przewlekłych powikła
ń
cukrzycowych
Obecno
ś
ci
ą
przewlekłych powikła
ń
cukrzycowych
(mikroangiopatia, makroangiopatia, stopa cukrzycowa)
(mikroangiopatia, makroangiopatia, stopa cukrzycowa)
Podzia
Podzia
ł
ł
cukrzycy
cukrzycy
T
T
yp 1
yp 1
(zniszczenie komórek beta, zwykle prowadz
ą
ce do bezwzgl
ę
dnego ni
(zniszczenie komórek beta, zwykle prowadz
ą
ce do bezwzgl
ę
dnego ni
edoboru insuliny)
edoboru insuliny)
-
-
autoimmunologiczna (typ 1A)
autoimmunologiczna (typ 1A)
-
-
idiopatyczna (typ 1B)
idiopatyczna (typ 1B)
K
K
ryteria rozpoznania cukrzycy typu 1 wg WHO:
ryteria rozpoznania cukrzycy typu 1 wg WHO:
-
-
typowy obraz kliniczny z szybkim rozwojem objaw
typowy obraz kliniczny z szybkim rozwojem objaw
ó
ó
w
w
-
-
kwasica ketonowa przy rozpoznaniu lub konieczno
kwasica ketonowa przy rozpoznaniu lub konieczno
ść
ść
leczenia insulin
leczenia insulin
ą
ą
przez co
przez co
najmniej rok od momentu rozpoznania
najmniej rok od momentu rozpoznania
Typ 2
Typ 2
(o
(o
d przewagi insulinooporno
d przewagi insulinooporno
ś
ś
ci ze wzgl
ci ze wzgl
ę
ę
dnym niedoborem insuliny do przewagi defektu
dnym niedoborem insuliny do przewagi defektu
wydzielania z insulinooporno
wydzielania z insulinooporno
ś
ś
ci
ci
ą
ą
lub bez
lub bez
)
)
R
R
ozpoznaje si
ozpoznaje si
ę
ę
u pacjent
u pacjent
ó
ó
w, kt
w, kt
ó
ó
rzy nie spe
rzy nie spe
ł
ł
niaj
niaj
ą
ą
tych
tych
ww
ww
dwu kryteri
dwu kryteri
ó
ó
w.
w.
Cukrzyca ci
Cukrzyca ci
ęŜ
ęŜ
arnych
arnych
(GDM,
(GDM,
gestational diabetes mellitus
gestational diabetes mellitus
)
)
umiarkowana /
umiarkowana /
podwy
Ŝ
szona
podwy
Ŝ
szona
zwykle wysoka
zwykle wysoka
glikemia
glikemia
na czczo
na czczo
niewielka
niewielka
zawsze
zawsze
skłonno
ść
do ketozy
skłonno
ść
do ketozy
90%
90%
40
40
-
-
50 %
50 %
zgodno
ść
zachorowa
ń
zgodno
ść
zachorowa
ń
bli
Ŝ
niaków
bli
Ŝ
niaków
nieobecne
nieobecne
obecne
obecne
anty
anty
-
-
GAD
GAD
,
,
ICA
ICA
obecno
obecno
ść
ść
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
insulinooporno
insulinooporno
ść
ść
wra
wra
Ŝ
Ŝ
liwy
liwy
wra
wra
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ść
ść
na insulin
na insulin
ę
ę
g
g
enetyczne
enetyczne
a
a
utoimmunologiczne
utoimmunologiczne
idiopatyczne
idiopatyczne
czynniki patogenetyczne
czynniki patogenetyczne
powolny (cz
powolny (cz
ę
ę
sto
sto
przypadkowe rozpoznanie)
przypadkowe rozpoznanie)
nag
nag
ł
ł
y
y
(szybkie narastanie objaw
(szybkie narastanie objaw
ó
ó
w)
w)
pocz
pocz
ą
ą
tek
tek
otyli
otyli
szczupli
szczupli
od
od
Ŝ
Ŝ
ywienie, BMI
ywienie, BMI
wiek dojrza
wiek dojrza
ł
ł
y
y
dzieci
dzieci
ń
ń
stwo
stwo
wiek w momencie
wiek w momencie
zachorowania
zachorowania
Typ 2
Typ 2
Typ 1
Typ 1
Charakterystyczne cechy cukrzycy typu 1 i 2
Charakterystyczne cechy cukrzycy typu 1 i 2
Ró
Ŝ
nicowanie postaci granicznych
Ró
Ŝ
nicowanie postaci granicznych
Test z glukagonem ( 1mg iv.
Test z glukagonem ( 1mg iv.
–
–
peptyd C w 6 min.)
peptyd C w 6 min.)
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2
>1,2
>1,2
Warto
ś
ci po
ś
rednie
Warto
ś
ci po
ś
rednie
( sprawd
ź
p
( sprawd
ź
p
-
-
ciała)
ciała)
0,35
0,35
-
-
1,2
1,2
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1
<0,35
<0,35
Rozpoznanie
Rozpoznanie
Peptyd C
Peptyd C
LADA
LADA
-
-
charakterystyka porównawcza z DM 2
charakterystyka porównawcza z DM 2
Charakterystyka pacjenta:
Charakterystyka pacjenta:
•
•
BMI
BMI
-
-
ni
ni
Ŝ
Ŝ
sze
sze
•
•
WHR
WHR
–
–
mniejsze
mniejsze
•
•
wiek > 35 lat
wiek > 35 lat
•
•
poziom peptydu C na czczo
poziom peptydu C na czczo
-
-
ni
ni
Ŝ
Ŝ
szy
szy
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie
enie
insuliny
insuliny
w doustnym te
w doustnym te
ś
ś
cie tolerancji glukozy
cie tolerancji glukozy
(OGTT)
(OGTT)
-
-
ni
ni
Ŝ
Ŝ
sze
sze
•
•
wydzielanie glukagonu w odpowiedzi na wzrost glikemii nie
wydzielanie glukagonu w odpowiedzi na wzrost glikemii nie
r
r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
ni
ni
ł
ł
o si
o si
ę
ę
u pacjent
u pacjent
ó
ó
w z LADA i z cukrzyc
w z LADA i z cukrzyc
ą
ą
typu 2
typu 2
•
•
nadci
nadci
ś
ś
nienie t
nienie t
ę
ę
tnicze
tnicze
-
-
rzadziej
rzadziej
•
•
korzystniejszy lipidogram ni
korzystniejszy lipidogram ni
Ŝ
Ŝ
pacjenci z cukrzyc
pacjenci z cukrzyc
ą
ą
typu 2
typu 2
•
•
rzadsze po
rzadsze po
wik
wik
ł
ł
a
a
nia przy wykryciu
nia przy wykryciu
Podzia
Podzia
ł
ł
cukrzycy
cukrzycy
cd.
cd.
inne
inne
okre
ś
lone typy cukrzycy
okre
ś
lone typy cukrzycy
•
•
DEFEKTY GENETYCZNE CZYNNO
Ś
CI KOMÓREK
DEFEKTY GENETYCZNE CZYNNO
Ś
CI KOMÓREK
BETA
BETA
chromosom 20, HNF-4alfa (MODY1)
chromosom 7, glukokinaza (MODY2)
chromosom 12, HNF-1alfa (MODY3)
chromosom 13, IPF-1 (MODY4)
DNA mitochondrialny, mutacja w pozycji 3243 i inne
•
•
DEFEKTY GENETYCZNE DZIAŁANIA INSULINY
DEFEKTY GENETYCZNE DZIAŁANIA INSULINY
insulinooporno
ść
typu A
krasnoludkowato
ść
(leprechaunizm)
zespół Rabsona i Mendenhalla
cukrzyca lipoatroficzna i inne
•
•
CHOROBY ZEWN
Ą
TRZWYDZIELNICZEJ CZE
Ś
CI
CHOROBY ZEWN
Ą
TRZWYDZIELNICZEJ CZE
Ś
CI
TRZUSTKI
TRZUSTKI
pankreatopatia włóknisto-wapniej
ą
ca
zapalenie trzustki
uraz lub pankreatektomia
nowotwór
mukowiscydoza ,hemochromatoza i inne
•
•
ENDOKRYNOPATIE
ENDOKRYNOPATIE
zespół Cushinga
akromegalia
guz chromochłonny
glucagonoma
nadczynno
ść
tarczycy
somatostatinoma i inne
•
•
CUKRZYCA WYWO
CUKRZYCA WYWO
Ł
Ł
ANA PRZEZ LEKI LUB INNE
ANA PRZEZ LEKI LUB INNE
SUBSTANCJE CHEMICZNE
SUBSTANCJE CHEMICZNE
kwas nikotynowy ,glukokortykosteroidy, hormony tarczycy
alfa-mimetyki ,beta-mimetyki ,tiazydy ,Dilantin,fenytoina,
Pentamidyna, Vacor, interferon alfa i inne
•
•
CUKRZYCA WYWO
CUKRZYCA WYWO
Ł
Ł
ANA PRZEZ ZAKA
ANA PRZEZ ZAKA
ś
ś
ENIA
ENIA
ró
Ŝ
yczka wrodzona
wirus cytomegalii i inne
•
•
RZADKIE POSTACI CUKRZYCY WYWO
RZADKIE POSTACI CUKRZYCY WYWO
Ł
Ł
ANE PRZEZ
ANE PRZEZ
PROCES IMMUNOLOGICZNY
PROCES IMMUNOLOGICZNY
autoimmunologiczny zespół insulinowy (przeciwciała
przeciwko insulinie)
przeciwciała przeciwko receptorowi insulinowemu
zespół uogólnionej sztywno
ś
ci i inne
•
•
INNE ZESPO
INNE ZESPO
Ł
Ł
Y GENETYCZNE NIEKIEDY ZWI
Y GENETYCZNE NIEKIEDY ZWI
Ą
Ą
ZANE
ZANE
Z CUKRZYC
Z CUKRZYC
Ą
Ą
zespół Downa
ataksja Friedreicha
pl
ą
sawica Huntingtona
zespół Klinefeltera
zespół Lawrence'a, Moona i Biedla
dystrofia miotoniczna
porfiria
zespół Pradera i Williego
zespół Turnera
zespół Wolframa i inne
Zasady prowadzenia bada
Zasady prowadzenia bada
ń
ń
przesiewowych w kierunku cukrzycy
przesiewowych w kierunku cukrzycy
U KOGO?
U KOGO?
Nie zaleca si
ę
bada
ń
przesiewowych w
Nie zaleca si
ę
bada
ń
przesiewowych w
kierunku
kierunku
cukrzycy typu 1
cukrzycy typu 1
-
-
aktualnie nie ma
aktualnie nie ma
ś
rodków umo
Ŝ
liwiaj
ą
cych wykonanie takich
ś
rodków umo
Ŝ
liwiaj
ą
cych wykonanie takich
bada
ń
w całej populacji
bada
ń
w całej populacji
Zagro
Ŝ
enie cukrzyc
ą
typu 2
Zagro
Ŝ
enie cukrzyc
ą
typu 2
Badanie w kierunku cukrzycy nale
Ŝ
y rozwa
Ŝ
y
ć
u:
Badanie w kierunku cukrzycy nale
Ŝ
y rozwa
Ŝ
y
ć
u:
-
-
wszystkich osób
wszystkich osób
>
>
45 roku
45 roku
Ŝ
Ŝ
ycia
ycia
-
-
je
ś
li wynik OK
je
ś
li wynik OK
-
-
kontrola1/3 lata
kontrola1/3 lata
-
-
n
n
iezale
iezale
Ŝ
Ŝ
nie od wieku
nie od wieku
u os
u os
ó
ó
b z grup ryzyka
b z grup ryzyka
cukrzycy typu 2
cukrzycy typu 2
–
–
kontrola 1/rok:
kontrola 1/rok:
-
-
z nadwag
z nadwag
ą
ą
(BMI
(BMI
≥
≥
25 kg/m
25 kg/m
)
)
-
-
z
z
cukrzyc
cukrzyc
ą
ą
wyst
wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
c
c
ą
ą
w rodzinie
w rodzinie
-
-
ma
ma
ł
ł
o aktywnych fizycznie
o aktywnych fizycznie
-
-
z grupy
z grupy
ś
ś
rodowiskowej lub etnicznej cz
rodowiskowej lub etnicznej cz
ęś
ęś
ciej nara
ciej nara
Ŝ
Ŝ
onej na cukrzyc
onej na cukrzyc
ę
ę
-
-
u kt
u kt
ó
ó
rych w poprzednim badaniu stwierdzono
rych w poprzednim badaniu stwierdzono
IFG lub IGT
IFG lub IGT
-
-
z przebyt
z przebyt
ą
ą
cukrzyc
cukrzyc
ą
ą
ci
ci
ęŜ
ęŜ
arnych
arnych
-
-
kobiety, kt
kobiety, kt
ó
ó
re urodzi
re urodzi
ł
ł
y dziecko o masie cia
y dziecko o masie cia
ł
ł
a > 4 kg
a > 4 kg
-
-
z nadci
z nadci
ś
ś
nieniem t
nieniem t
ę
ę
tniczym (
tniczym (
≥
≥
140/90 mm Hg)
140/90 mm Hg)
-
-
z hiperlipidemi
z hiperlipidemi
ą
ą
[st
[st
ęŜ
ęŜ
eniei HDL
eniei HDL
< 40
< 40
mg/dl i/lub
mg/dl i/lub
TG
TG
> 2
> 2
5
5
0 mg/dl
0 mg/dl
]
]
-
-
z
z
objawami insulinooporno
ś
ci
objawami insulinooporno
ś
ci
-
-
zesp
zesp
ó
ó
ł
ł
policystycznych jajnik
policystycznych jajnik
ó
ó
w
w
,rogowacenie
,rogowacenie
ciemne
ciemne
-
-
z chorob
z chorob
ą
ą
uk
uk
ł
ł
adu sercowo
adu sercowo
-
-
naczyniowego
naczyniowego
( CHNS, NT)
( CHNS, NT)
W
W
celu oceny
celu oceny
metabolizmu
metabolizmu
w
w
ę
ę
glowodan
glowodan
ó
ó
w
w
w
w
(tzw.
(tzw.
inne typy cukrzycy
inne typy cukrzycy
) :
) :
•
•
przewlek
przewlek
ł
ł
ych chorobach w
ych chorobach w
ą
ą
troby,
troby,
•
•
ostrym zapaleniu w
ostrym zapaleniu w
ą
ą
troby,
troby,
•
•
ostrym zapaleniu trzustki,
ostrym zapaleniu trzustki,
•
•
przewlek
przewlek
ł
ł
ych pankreatopatiach,
ych pankreatopatiach,
•
•
akromegalii,
akromegalii,
•
•
nadczynno
nadczynno
ś
ś
ci kory nadnerczy,
ci kory nadnerczy,
•
•
w trakcie steroidoterapii.
w trakcie steroidoterapii.
Badania laboratoryjne oceniaj
ą
ce glikemi
ę
Badania laboratoryjne oceniaj
ą
ce glikemi
ę
1.
1.
Glikemia przygodna
Glikemia przygodna
-
-
dowolna pora dnia
dowolna pora dnia
2. Glikemia
2. Glikemia
na czczo w osoczu krwi
Ŝ
ylnej
na czczo w osoczu krwi
Ŝ
ylnej
–
–
(FPG)
(FPG)
–
–
6 godz. od ostatniego posiłku
6 godz. od ostatniego posiłku
3.
3.
Doustny test tolerancji glukozy
Doustny test tolerancji glukozy
-
-
OGTT
OGTT
-
-
w 120
w 120
min.
min.
Badania przesiewowe: FPG lub OGTT
Badania przesiewowe: FPG lub OGTT
Glikemia przygodna
Glikemia przygodna
≥
≥
200 mg/dl (11,1 mmol/l)
200 mg/dl (11,1 mmol/l)
+
+
objawy hiperglikemii
objawy hiperglikemii
(klasyczne objawy obejmuj
ą
poliuri
ę
, polidypsj
ę
i niewyja
ś
nion
ą
utrat
ę
masy ciała.)
Diagnoza
Diagnoza
-
-
Cukrzyca de novo
Cukrzyca de novo
<
<
200 mg/dl (11,1 mmol/l)
200 mg/dl (11,1 mmol/l)
+
+
objawy hiperglikemii
objawy hiperglikemii
w
w
ykonaj oznaczenie
ykonaj oznaczenie
glikemii na czczo
glikemii na czczo
≥
≥
126 mg/dl
126 mg/dl
(7,0 mmol/l)
(7,0 mmol/l)
Diagnoza
Diagnoza
-
-
Cukrzyca de novo
Cukrzyca de novo
Glikemia na czczo ( FPG)
Glikemia na czczo ( FPG)
>
>
110 mg/dl
110 mg/dl
>
>
6,1
6,1
mmol
mmol
/l
/l
85
85
-
-
109 mg/dl
109 mg/dl
4,73
4,73
-
-
6,05
6,05
mmol
mmol
/l
/l
<85 mg/dl
<85 mg/dl
<4,73
<4,73
mmol
mmol
/l
/l
Krew
Krew
wło
ś
niczkowa
wło
ś
niczkowa
>
>
110 mg/dl
110 mg/dl
>
>
6,1
6,1
mmol
mmol
/l
/l
85
85
-
-
109 mg/dl
109 mg/dl
4,73
4,73
-
-
6,05
6,05
mmol
mmol
/l
/l
<85 mg/dl
<85 mg/dl
<4,73
<4,73
mmol
mmol
/l
/l
Krew
Ŝ
ylna
Krew
Ŝ
ylna
(pełna)
(pełna)
>
>
126 mg/dl
126 mg/dl
>
>
7,0
7,0
mmol
mmol
/l
/l
100
100
-
-
125 mg/dl
125 mg/dl
5,6
5,6
-
-
6,95
6,95
mmol
mmol
/l
/l
<100 mg/dl
<100 mg/dl
<5,6
<5,6
mmol
mmol
/l
/l
Krew
Ŝ
ylna
Krew
Ŝ
ylna
(osocze)
(osocze)
Cukrzyca
Cukrzyca
Nieprawidłowa
Nieprawidłowa
glikemia
glikemia
na
na
czczo
czczo
Norma
Norma
Glikemia
Glikemia
na
na
czczo
czczo
T
T
est
est
doustnego obci
ąŜ
enia glukoz
ą
doustnego obci
ąŜ
enia glukoz
ą
(OGTT, oral glucose tolerance test)
(OGTT, oral glucose tolerance test)
1.
1.
Wskazania do wykonania testu:
Wskazania do wykonania testu:
•
•
czynniki ryzyka DM 2 (np.
czynniki ryzyka DM 2 (np.
cechy zespo
cechy zespo
ł
ł
u metabolicznego przy
u metabolicznego przy
normoglikemii)
normoglikemii)
•
•
nieprawid
nieprawid
ł
ł
owa
owa
glikemia na czczo
glikemia na czczo
-
-
100
100
–
–
125 mg/dl
125 mg/dl
•
•
glukozuria przy prawid
glukozuria przy prawid
ł
ł
owej glikemii na czczo
owej glikemii na czczo
•
•
diagnosty
diagnosty
ka
ka
cukrzycy ci
cukrzycy ci
ęŜ
ęŜ
arnych
arnych
-
-
24
24
-
-
28 tc.
28 tc.
•
•
od 3 doby ostrego incydentu wie
od 3 doby ostrego incydentu wie
ń
ń
cowego
cowego
2.
2.
Przeciwwskazania do wykonania testu
Przeciwwskazania do wykonania testu
:
:
•
•
rozpoznana wcze
rozpoznana wcze
ś
ś
niej cukrzyca
niej cukrzyca
•
•
choroby przew
choroby przew
.
.
pok
pok
.
.
utrudnia
utrudnia
j
j
ą
ą
ce
ce
przeprowadzenie testu (zespo
przeprowadzenie testu (zespo
ł
ł
y
y
upo
upo
ś
ś
ledzonego wch
ledzonego wch
ł
ł
aniania, st
aniania, st
.
.
po resekcji
po resekcji
Ŝ
Ŝ
o
o
ł
ą
ł
ą
dka);
dka);
•
•
w
w
zg
zg
ę
ę
dne
dne
(
(
4
4
-
-
6 tyg):
6 tyg):
stany ostre
stany ostre
, d
, d
ł
ł
ugotrwa
ugotrwa
ł
ł
e unieruchomienie
e unieruchomienie
T
T
est
est
doustnego obci
ąŜ
enia glukoz
ą
doustnego obci
ąŜ
enia glukoz
ą
(OGTT, oral glucose tolerance test)
(OGTT, oral glucose tolerance test)
Standaryzacja testu
Standaryzacja testu
:
:
•
•
Dieta
Dieta
-
-
ok. 300 g w
ę
glowodanów/dzie
ń
przez 3 dni poprzedzaj
ą
ce test
ok. 300 g w
ę
glowodanów/dzie
ń
przez 3 dni poprzedzaj
ą
ce test
(min 150 g/dzie
ń
)
(min 150 g/dzie
ń
)
•
•
Normalna aktywno
ść
fizyczna
Normalna aktywno
ść
fizyczna
•
•
Leki
Leki
-
-
odstawi
ć
leki maj
ą
ce wpływ na glikemi
ę
odstawi
ć
leki maj
ą
ce wpływ na glikemi
ę
•
•
Palenie papierosów
Palenie papierosów
-
-
zabronione
zabronione
•
•
W dniu testu
W dniu testu
-
-
na czczo ( 8
na czczo ( 8
-
-
14 godz. od ostatniego posiłku)
14 godz. od ostatniego posiłku)
•
•
Obci
ąŜ
enie glukoz
ą
Obci
ąŜ
enie glukoz
ą
-
-
doro
ś
li
doro
ś
li
-
-
75 g
75 g
-
-
dzieci
dzieci
-
-
1,75 g/kg masy ciała
1,75 g/kg masy ciała
-
-
kobiety w ci
ąŜ
y
kobiety w ci
ąŜ
y
-
-
75g (50g; 100g
75g (50g; 100g
-
-
USA)
USA)
-
-
Rozpu
ś
ci
ć
glukoz
ę
w 250
Rozpu
ś
ci
ć
glukoz
ę
w 250
-
-
300 ml wody
300 ml wody
-
-
Nale
Ŝ
y wypi
ć
w ci
ą
gu 5 min.
Nale
Ŝ
y wypi
ć
w ci
ą
gu 5 min.
OGTT
OGTT
–
–
interpretacja wyników
interpretacja wyników
Osocze
Osocze
krwi
krwi
Ŝ
ylnej
Ŝ
ylnej
Norma
Norma
IFG
IFG
nieprawidłowa
nieprawidłowa
glikemia
glikemia
na czczo
na czczo
IGT
IGT
nieprawidłowa
nieprawidłowa
tolerancja glukozy
tolerancja glukozy
IGF & IGT
IGF & IGT
Cukrzyca
Cukrzyca
Kategoria
Kategoria
Próbka
Próbka
Glikemia
Glikemia
na czczo
na czczo
O min
O min
Glikemia
Glikemia
w 120 min.
w 120 min.
•
objawy hiperglikemii
(klasyczne
objawy obejmuj
ą
poliuri
ę
, polidypsj
ę
i niewyja
ś
nion
ą
utrat
ę
masy ciała.)
+ glikemia przygodna :
≥
200 mg/dl (11,1 mmol/l)
•
•
objawy hiperglikemii
objawy hiperglikemii
+
+
glikemia
glikemia
przygodna
przygodna
:
:
<
<
200 mg/dl (11,1
200 mg/dl (11,1
mmol
mmol
/l)
/l)
wykonaj oznaczenie
wykonaj oznaczenie
glikemii
glikemii
na czczo
na czczo
≥
≥
126 mg/dl (7,0
126 mg/dl (7,0
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
2
2
-
-
krotnie
krotnie
glikemia
glikemia
na czczo
na czczo
:
:
≥
≥
126 mg/dl (7,0
126 mg/dl (7,0
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
glikemia
glikemia
w 2. godzinie po
w 2. godzinie po
obci
obci
ąŜ
ąŜ
eniu glukoz
eniu glukoz
ą
ą
wed
wed
ł
ł
ug
ug
zalece
zalece
ń
ń
WHO
WHO
(OGTT)
(OGTT)
:
:
≥
≥
200 mg/dl(11,1
200 mg/dl(11,1
mmol
mmol
/l).
/l).
C
C
ukrzyca
ukrzyca
DZIECI I
DZIECI I
DORO
DORO
Ś
LI
Ś
LI
-
-
OPR
OPR
Ó
Ó
CZ KOBIET W CI
CZ KOBIET W CI
Ąś
Ąś
Y
Y
(stwierdzenie 2 nieprawidłowo
ś
ci lub 2
(stwierdzenie 2 nieprawidłowo
ś
ci lub 2
-
-
krotne stwierdzenie 1 z nich)
krotne stwierdzenie 1 z nich)
Cukrzyca dzieci i młodzie
Ŝ
y
Cukrzyca dzieci i młodzie
Ŝ
y
-
-
badania
badania
przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2
przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2
1.
1.
Charakterystyka populacji:
Charakterystyka populacji:
A. Otyło
ść
A. Otyło
ść
–
–
BMI >85 percentyla dla wieku i płci
BMI >85 percentyla dla wieku i płci
Lub
Lub
B. Stosunek m.c./wzrost >85 percentyla
B. Stosunek m.c./wzrost >85 percentyla
Lub
Lub
C. Masa ciała >120 % optymalnej dla wzrostu
C. Masa ciała >120 % optymalnej dla wzrostu
PLUS
PLUS
Dwa z nast
ę
puj
ą
cych czynników ryzyka:
Dwa z nast
ę
puj
ą
cych czynników ryzyka:
•
•
Dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy u krewnych I i II st
Dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy u krewnych I i II st
opnia
opnia
•
•
Rasa/ grupa etniczna
Rasa/ grupa etniczna
•
•
Objawy insulinooporno
ś
ci lub choroba zwi
ą
zana z insulinooporno
ś
c
Objawy insulinooporno
ś
ci lub choroba zwi
ą
zana z insulinooporno
ś
c
i
ą
i
ą
(nadci
ś
nienie t
ę
tnicze, zaburzenia lipidowe, PCO, rogowacenie ci
(nadci
ś
nienie t
ę
tnicze, zaburzenia lipidowe, PCO, rogowacenie ci
emne)
emne)
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
I
I
cukrzyca ci
ąŜ
owa :
cukrzyca ci
ąŜ
owa :
zaburzenia tolerancji w
ę
glowodanów lub cukrzyca rozwijaj
ą
si
ę
lu
zaburzenia tolerancji w
ę
glowodanów lub cukrzyca rozwijaj
ą
si
ę
lu
b po
b po
raz pierwszy rozpoznane podczas ci
ąŜ
y
raz pierwszy rozpoznane podczas ci
ąŜ
y
*Klasyfikacja:
*Klasyfikacja:
G1
G1
-
-
nieprawidłowa tolerancja glukozy z normoglikemi
ą
w warunkach prz
nieprawidłowa tolerancja glukozy z normoglikemi
ą
w warunkach prz
estrzegania
estrzegania
diety
diety
G2
G2
-
-
hiperglikemia na czczo lub poposiłkowa
hiperglikemia na czczo lub poposiłkowa
-
-
konieczne leczenie diet
ą
i insulin
ą
konieczne leczenie diet
ą
i insulin
ą
II
II
cukrzyca przedci
ąŜ
owa :
cukrzyca przedci
ąŜ
owa :
Kobieta choruj
ą
ca na cukrzyc
ę
(typu 1,2 lub MODY) jest w ci
ąŜ
y
Kobieta choruj
ą
ca na cukrzyc
ę
(typu 1,2 lub MODY) jest w ci
ąŜ
y
* Klasyfikacja wg P. White
* Klasyfikacja wg P. White
1.
1.
Wielorództwo
Wielorództwo
2.
2.
Ci
ąŜ
a u kobiet po 35 r
Ŝ
Ci
ąŜ
a u kobiet po 35 r
Ŝ
3.
3.
W wywiadzie
W wywiadzie
-
-
porody du
Ŝ
ych dzieci
porody du
Ŝ
ych dzieci
(>4000 g)
(>4000 g)
4.
4.
W wywiadzie
W wywiadzie
–
–
zgony wewn
ą
trzmaciczne
zgony wewn
ą
trzmaciczne
5.
5.
Nadci
ś
nienie t
ę
tnicze
Nadci
ś
nienie t
ę
tnicze
6.
6.
Nadwaga przed ci
ąŜą
(BMI >27 kg/m2)
Nadwaga przed ci
ąŜą
(BMI >27 kg/m2)
7.
7.
Rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2
Rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2
8.
8.
Rozpoznanie GDM w poprzednich ci
ąŜ
ach
Rozpoznanie GDM w poprzednich ci
ąŜ
ach
Cukrzyca ci
ąŜ
owa (GDM)
Cukrzyca ci
ąŜ
owa (GDM)
-
-
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
pierwsza wizyta
pierwsza wizyta
Oce
ń
Oce
ń
glikemi
ę
glikemi
ę
na czczo
na czczo
glikemia
glikemia
na czczo
na czczo
powtórz
powtórz
Poradnia
Poradnia
specjalistyczna
specjalistyczna
<100 mg/dl
<100 mg/dl
(<5,6
(<5,6
mmol
mmol
/l)
/l)
100
100
-
-
125 mg/dl
125 mg/dl
(5,6
(5,6
-
-
6,9
6,9
mmol
mmol
/l)
/l)
Kobiety z cukrzyc
ą
ci
ąŜ
ow
ą
w wywiadzie
Kobiety z cukrzyc
ą
ci
ąŜ
ow
ą
w wywiadzie
-
-
OGTT (75 g)
OGTT (75 g)
>
>
126 mg/dl
126 mg/dl
(
(
>
>
6,9
6,9
mmol
mmol
/l)
/l)
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
wizyta w 24
wizyta w 24
-
-
28 tygodniu ci
ąŜ
y
28 tygodniu ci
ąŜ
y
Przesiewowy
Przesiewowy
doustny test tolerancji glukozy
doustny test tolerancji glukozy
(50g)
(50g)
-
-
GCT
GCT
1.
1.
Pacjentka nie musi by
ć
na czczo
Pacjentka nie musi by
ć
na czczo
2. Jednorazowy pomiar glukozy we krwi
2. Jednorazowy pomiar glukozy we krwi
po 1 godz
po 1 godz
.od momentu
.od momentu
podania 50 g glukozy
podania 50 g glukozy
3. Interpretacja wyników:
3. Interpretacja wyników:
-
-
<140 mg/dl
<140 mg/dl
(7,8
(7,8
mmol
mmol
/l)
/l)
–
–
warto
ść
prawidłowa
warto
ść
prawidłowa
-
-
bez dalszej
bez dalszej
diagnostyki
diagnostyki
-
-
140
140
-
-
200 mg/dl
200 mg/dl
(7,8
(7,8
-
-
11,1
11,1
mmol
mmol
/l)
/l)
-
-
warto
ść
nieprawidłowa,
warto
ść
nieprawidłowa,
nale
Ŝ
y zweryfikowa
ć
za pomoc
ą
nale
Ŝ
y zweryfikowa
ć
za pomoc
ą
OGTT
OGTT
(75 g) w mo
Ŝ
liwie
(75 g) w mo
Ŝ
liwie
najkrótszym czasie
najkrótszym czasie
-
-
>
>
200 mg/dl
200 mg/dl
(
(
>
>
11,1
11,1
mmol
mmol
/l) nie nale
Ŝ
y wykonywa
ć
/l) nie nale
Ŝ
y wykonywa
ć
OGTT
OGTT
(75g)
(75g)
-
-
skierowa
ć
do o
ś
rodka referencyjnego
skierowa
ć
do o
ś
rodka referencyjnego
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
wizyta w 24
wizyta w 24
-
-
28 tygodniu ci
ąŜ
y
28 tygodniu ci
ąŜ
y
Diagnostyczny
Diagnostyczny
-
-
doustny test tolerancji glukozy
doustny test tolerancji glukozy
(75g)
(75g)
-
-
OGTT
OGTT
1. Standaryzacja
1. Standaryzacja
-
-
jak u os. dorosłych ( na czczo)
jak u os. dorosłych ( na czczo)
2. Cukrzyc
ę
ci
ąŜ
ow
ą
rozpoznaje si
ę
, gdy którykolwiek z wyników
2. Cukrzyc
ę
ci
ąŜ
ow
ą
rozpoznaje si
ę
, gdy którykolwiek z wyników
testu diagnostycznego jest nieprawidłowy.
testu diagnostycznego jest nieprawidłowy.
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Cukrzyca u kobiet w ci
ąŜ
y
Przynajmniej 6 tygodni po porodzie u kobiet z GDM
Przynajmniej 6 tygodni po porodzie u kobiet z GDM
przeprowadzamy OGTT dla zweryfikowania rozpoznania:
przeprowadzamy OGTT dla zweryfikowania rozpoznania:
•
•
około 10 % „cukrzyc ci
ęŜ
arnych” spełnia kryteria
około 10 % „cukrzyc ci
ęŜ
arnych” spełnia kryteria
cukrzycy
cukrzycy
•
•
około 5
około 5
-
-
10 % kobiet kontynuuje stan upo
ś
ledzonej regulacji
10 % kobiet kontynuuje stan upo
ś
ledzonej regulacji
metabolizmu glukozy
metabolizmu glukozy
–
–
zostaj
ą
sklasyfikowane jako
zostaj
ą
sklasyfikowane jako
IFG lub
IFG lub
IGT
IGT
•
•
30% spo
ś
ród kobiet z GDM
30% spo
ś
ród kobiet z GDM
rozwija cukrzyc
ę
w ci
ą
gu 5
rozwija cukrzyc
ę
w ci
ą
gu 5
-
-
10
10
lat
lat
M
M
onitorowani
onitorowani
e
e
leczenia cukrzycy
leczenia cukrzycy
1.
1.
Glikemia aktualna:
Glikemia aktualna:
-
-
glikemi
glikemi
a
a
w pe
w pe
ł
ł
nej krwi w
nej krwi w
ł
ł
o
o
ś
ś
niczkowej
niczkowej
2. Glikemia retrospektywna:
2. Glikemia retrospektywna:
-
-
h
h
emoglobina glikowana
emoglobina glikowana
-
-
2
2
-
-
3 miesi
ą
ce
3 miesi
ą
ce
-
-
g
g
likowane bia
likowane bia
ł
ł
ka osocza
ka osocza
-
-
2
2
-
-
3 tygodnie
3 tygodnie
-
-
glukozuria
glukozuria
–
–
2
2
-
-
3 godziny
3 godziny
3. Po
ś
rednio:
3. Po
ś
rednio:
-
-
ciała ketonowe
ciała ketonowe
G
G
likemi
likemi
a
a
w pe
w pe
ł
ł
nej krwi w
nej krwi w
ł
ł
o
o
ś
ś
niczkowej
niczkowej
•
•
samokontrola
samokontrola
lub pracownicy s
lub pracownicy s
ł
ł
u
u
Ŝ
Ŝ
by zdrowia
by zdrowia
-
-
pe
pe
ł
ł
n
n
a
a
kr
kr
e
e
w
w
w
w
ł
ł
o
o
ś
ś
niczkow
niczkow
a
a
-
-
glukometr
glukometr
y
y
(
(
j
j
e
e
Ŝ
Ŝ
eli
eli
glukometr
glukometr
wskazuje st
wskazuje st
ęŜ
ęŜ
enie glukozy w
enie glukozy w
pe
pe
ł
ł
nej krwi, mo
nej krwi, mo
Ŝ
Ŝ
na je przeliczy
na je przeliczy
ć
ć
na st
na st
ęŜ
ęŜ
enie w osoczu, mno
enie w osoczu, mno
Ŝą
Ŝą
c uzyskany wynik przez 1,11
c uzyskany wynik przez 1,11
)
)
•
•
w
w
yniki powinny by
yniki powinny by
ć
ć
por
por
ó
ó
wnywane z wynikami met
wnywane z wynikami met
. lab.
. lab.
•
•
d
d
obowy profil
obowy profil
glikemii
glikemii
obejmuje
obejmuje
oznaczenia
oznaczenia
:
:
rano, na czczo;
rano, na czczo;
przed ka
przed ka
Ŝ
Ŝ
dym g
dym g
ł
ł
ó
ó
wnym posi
wnym posi
ł
ł
kiem;
kiem;
120 minut po ka
120 minut po ka
Ŝ
Ŝ
dym g
dym g
ł
ł
ó
ó
wnym posi
wnym posi
ł
ł
ku
ku
przed snem
przed snem
o godz
o godz
.
.
24.00
24.00
w godz
w godz
.
.
2.00
2.00
–
–
4.00.
4.00.
•
•
wskazania do wykonania pełnego profilu:
wskazania do wykonania pełnego profilu:
chorzy leczeni insulin
chorzy leczeni insulin
ą
ą
-
-
1x
1x
w tygodniu
w tygodniu
c
c
horzy
horzy
z
z
cukrzyc
cukrzyc
ą
ą
typu 2
typu 2
nieleczeni
nieleczeni
insulin
insulin
ą
ą
-
-
1x
1x
w miesi
w miesi
ą
ą
cu
cu
cukrzyca
cukrzyca
zdekompensowana
zdekompensowana
skrócony profil
skrócony profil
glikemii
glikemii
:
:
rano, na czczo;
rano, na czczo;
120 minut po ka
120 minut po ka
Ŝ
Ŝ
dym g
dym g
ł
ł
ó
ó
wnym posi
wnym posi
ł
ł
ku
ku
Oznaczanie hemoglobiny
Oznaczanie hemoglobiny
glikowanej
glikowanej
HbA
HbA
1c
1c
(A
(A
1c
1c
)
)
•
•
retrospektywny wska
retrospektywny wska
ź
ź
nik
nik
glikemii
glikemii
(2
(2
-
-
3 miesi
ą
ce)
3 miesi
ą
ce)
•
•
czynnik ryzyka rozwoju przewlek
czynnik ryzyka rozwoju przewlek
ł
ł
ych powik
ych powik
ł
ł
a
a
ń
ń
DM
DM
•
•
o
o
znaczenia
znaczenia
rutynowo
rutynowo
-
-
co 3 miesi
co 3 miesi
ą
ą
ce
ce
; u stabilnych
; u stabilnych
-
-
co
co
pól roku
pól roku
•
•
stabilny
stabilny
przebieg
przebieg
i dobr
i dobr
e
e
wyr
wyr
ó
ó
wnanie met
wnanie met
.
.
-
-
co p
co p
ó
ó
ł
ł
roku
roku
%
%
HbA
HbA
1c
1c
ś
rednie st
ęŜ
enie glukozy w osoczu (mg/dl)
ś
rednie st
ęŜ
enie glukozy w osoczu (mg/dl)
6
6
135
135
7
7
170
170
8
8
205
205
Glikowane
Glikowane
bia
bia
ł
ł
ka osocza
ka osocza
•
•
fruktozamina
fruktozamina
-
-
odzwierciedla
odzwierciedla
ś
ś
rednie st
rednie st
ęŜ
ęŜ
enie glukozy we
enie glukozy we
krwi w czasie
krwi w czasie
ostatnich
ostatnich
2
2
-
-
3
3
tygodni
tygodni
e
e
•
•
o
o
znaczenia powinno si
znaczenia powinno si
ę
ę
wykonywa
wykonywa
ć
ć
:
:
w przypadku trudno
w przypadku trudno
ś
ś
ci oznaczania HbA
ci oznaczania HbA
1c
1c
(np. w
(np. w
Ŝ
Ŝ
ó
ó
ł
ł
taczce
taczce
h
h
emolitycznej);
emolitycznej);
u kobiet ci
u kobiet ci
ęŜ
ęŜ
arnych chorych na cukrzyc
arnych chorych na cukrzyc
ę
ę
;
;
u pacjent
u pacjent
ó
ó
w z niestabilnym przebiegiem choroby;
w z niestabilnym przebiegiem choroby;
po wprowadzeniu istotnych zmian dotycz
po wprowadzeniu istotnych zmian dotycz
ą
ą
cych leczenia
cych leczenia
Zakres warto
Zakres warto
ś
ś
ci referencyjnych oraz docelowe warto
ci referencyjnych oraz docelowe warto
ś
ś
ci
ci
st
st
ęŜ
ęŜ
enia
enia
fruktozaminy
fruktozaminy
zale
zale
Ŝą
Ŝą
od metody jej oznaczania
od metody jej oznaczania
Glukozuria
Glukozuria
1.
1.
W prawidłowo funkcjonuj
ą
cych nerkach próg nerkowy dla
W prawidłowo funkcjonuj
ą
cych nerkach próg nerkowy dla
glukozy
glukozy
-
-
180 mg/dl
180 mg/dl
2.
2.
Glukozuria
Glukozuria
pojawia si
ę
po 2
pojawia si
ę
po 2
-
-
3 godzinach od przekroczenia
3 godzinach od przekroczenia
progu nerkowego
progu nerkowego
3.
3.
W długoletniej nefropatii
W długoletniej nefropatii
-
-
próg ten podwy
Ŝ
sza si
ę
próg ten podwy
Ŝ
sza si
ę
4.
4.
Niski próg nerkowy: wrodzony,ci
ęŜ
arne,noworodki
Niski próg nerkowy: wrodzony,ci
ęŜ
arne,noworodki
5.
5.
Nie jest stosowana jako marker cukrzycy poniewa
Ŝ
u
Nie jest stosowana jako marker cukrzycy poniewa
Ŝ
u
diabetyków dobrze wyrównanych metabolicznie nie stwierdza
diabetyków dobrze wyrównanych metabolicznie nie stwierdza
si
ę
si
ę
glukozurii
glukozurii
Oznaczanie cia
Oznaczanie cia
ł
ł
ketonowych
ketonowych
•
•
w
w
skazania do oznaczania
skazania do oznaczania
:
:
leczeni
leczeni
e
e
cukrzycy typu 1
cukrzycy typu 1
-
-
zwłaszcza
zwłaszcza
przy
przy
:
:
utrzymuj
utrzymuj
ą
ą
cej si
cej si
ę
ę
hiperglikemii > 300 mg/dl (16,7
hiperglikemii > 300 mg/dl (16,7
mmol
mmol
/l)
/l)
przy wyst
przy wyst
ą
ą
pieniu objaw
pieniu objaw
ó
ó
w kwasicy ketonowej (nudno
w kwasicy ketonowej (nudno
ś
ś
ci, wymioty, b
ci, wymioty, b
ó
ó
le brzucha)
le brzucha)
ci
ci
ąŜ
ąŜ
a
a
w przebiegu cukrzycy
w przebiegu cukrzycy
cukrzyc
cukrzyc
a
a
ci
ci
ąŜ
ąŜ
ow
ow
a
a
przy
przy
dodatkowych ostrych schorze
dodatkowych ostrych schorze
niach
niach
wik
wik
ł
ł
aj
aj
ą
ą
cych cukrzyc
cych cukrzyc
ę
ę
•
•
c
c
ia
ia
ł
ł
a ketonowe w moczu oznacza si
a ketonowe w moczu oznacza si
ę
ę
przy u
przy u
Ŝ
Ŝ
yciu
yciu
suchych test
suchych test
ó
ó
w paskowych
w paskowych
w
w
yniki fa
yniki fa
ł
ł
szywie dodatnie
szywie dodatnie
-
-
kaptopryl
kaptopryl
lub
lub
penicylamina
penicylamina
.
.
wyniki fa
wyniki fa
ł
ł
szywie ujemne kwas askorbinow
szywie ujemne kwas askorbinow
y
y
Okre
Okre
ś
ś
lenie warto
lenie warto
ś
ś
ci docelowych w leczeniu
ci docelowych w leczeniu
cukrzycy
cukrzycy
-
-
główne zało
Ŝ
enia
główne zało
Ŝ
enia
1.
1.
Nale
Nale
Ŝ
Ŝ
y d
y d
ąŜ
ąŜ
y
y
ć
ć
do osi
do osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cia wszystkich warto
cia wszystkich warto
ś
ś
ci
ci
docelowych dotycz
docelowych dotycz
ą
ą
cych gospodarki w
cych gospodarki w
ę
ę
glowodanowej,
glowodanowej,
lipidowej oraz ci
lipidowej oraz ci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego
tniczego.
.
2.
2.
Intensywno
Intensywno
ść
ść
d
d
ąŜ
ąŜ
enia do warto
enia do warto
ś
ś
ci docelowych nale
ci docelowych nale
Ŝ
Ŝ
y
y
indywidualizowa
indywidualizowa
ć
ć
3.
3.
W niekt
W niekt
ó
ó
rych sytuacjach (np. przy obecno
rych sytuacjach (np. przy obecno
ś
ś
ci
ci
zaawansowanych powik
zaawansowanych powik
ł
ł
a
a
ń
ń
, w starszym wieku) nale
, w starszym wieku) nale
Ŝ
Ŝ
y
y
osi
osi
ą
ą
ga
ga
ć
ć
je stopniowo w ci
je stopniowo w ci
ą
ą
gu kilku (3
gu kilku (3
–
–
6) tygodni.
6) tygodni.
Kryteria wyr
Kryteria wyr
ó
ó
wnania gospodarki
wnania gospodarki
w
w
ę
ę
glowodanowej
glowodanowej
(na ka
(na ka
Ŝ
Ŝ
dym etapie i w przypadku ka
dym etapie i w przypadku ka
Ŝ
Ŝ
dego sposobu prowadzenia leczenia):
dego sposobu prowadzenia leczenia):
•
•
HbA
HbA
1c
1c
(%):
(%):
od
od
≤
≤
6,1% do
6,1% do
≤
≤
6,5%
6,5%
•
•
glikemia
glikemia
na czczo w osoczu
na czczo w osoczu
Ŝ
Ŝ
ylnym:
ylnym:
≤
≤
110 mg/dl
110 mg/dl
(
(
≤
≤
6,1
6,1
mmol
mmol
/l
/l
)
)
---
---
(90
(90
-
-
130 mg/dl)
130 mg/dl)
•
•
podczas samokontroli:
podczas samokontroli:
glikemia
glikemia
na czczo:
na czczo:
70
70
–
–
90 mg/dl
90 mg/dl
(3,9
(3,9
–
–
5,0
5,0
mmol
mmol
/l)
/l)
glikemia
glikemia
po posi
po posi
ł
ł
ku
ku
:
:
<
<
135 mg/dl
135 mg/dl
(7,5
(7,5
mmol
mmol
/l)
/l)
Kryteria wyr
Kryteria wyr
ó
ó
wnania gospodarki lipidowej:
wnania gospodarki lipidowej:
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie
enie
T
T
-
-
Chol
Chol
:
:
< 175 mg/dl
< 175 mg/dl
(< 4,5
(< 4,5
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie LDL
enie LDL
-
-
Chol
Chol
:
:
< 100 mg/dl
< 100 mg/dl
(< 2,6
(< 2,6
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie LDL
enie LDL
-
-
Chol
Chol
u
u
os. z dusznic
ą
bolesn
ą
os. z dusznic
ą
bolesn
ą
:
:
< 70 mg/dl
< 70 mg/dl
(< 1,9
(< 1,9
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie
enie
HDL
HDL
-
-
Chol
Chol
:
:
> 40 mg/dl
> 40 mg/dl
(> 1,0
(> 1,0
mmol
mmol
/l)
/l)
[kobiet
[kobiet
y
y
>50
>50
(
(
> 1
> 1
,275
,275
mmol
mmol
/l
/l
)
)
]
]
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie
enie
„
„
nie
nie
HDL
HDL
”
”
-
-
Chol
Chol
.
.
:
:
< 130 mg/dl
< 130 mg/dl
(< 3,4
(< 3,4
mmol
mmol
/l)
/l)
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enie
enie
TG
TG
:
:
< 150 mg/dl
< 150 mg/dl
(< 1,7
(< 1,7
mmol
mmol
/l)
/l)
Kryteria wyr
Kryteria wyr
ó
ó
wnania ci
wnania ci
ś
ś
nienia
nienia
t
t
ę
ę
tniczego:
tniczego:
•
•
ci
ci
ś
ś
nienie skurczowe:
nienie skurczowe:
< 130 mm
< 130 mm
Hg
Hg
•
•
ci
ci
ś
ś
nienie
nienie
roz
roz
kurczowe:
kurczowe:
< 80 mm
< 80 mm
Hg
Hg
•
•
przy warto
przy warto
ś
ś
ciach ci
ciach ci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego
tniczego
> 130/80 mm
> 130/80 mm
Hg
Hg
nale
nale
Ŝ
Ŝ
y rozpocz
y rozpocz
ąć
ąć
leczenie
leczenie
farmakologiczne w celu osi
farmakologiczne w celu osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cia warto
cia warto
ś
ś
ci
ci
< 130/80 mm
< 130/80 mm
Hg
Hg
BMI
BMI
<
<
25kg/ m2
25kg/ m2
Zalecenia dotycz
Zalecenia dotycz
ą
ą
ce opieki diabetologicznej
ce opieki diabetologicznej
< 1,0 mg/dl
< 1,0 mg/dl
(< 88,4
(< 88,4
µ
µ
mol/l)
mol/l)
1
1
x w roku
x w roku
2
2
Kreatynina w surowicy
Kreatynina w surowicy
< 150 mg/dl
< 150 mg/dl
(< 1,7
(< 1,7
mmol
mmol
/l)
/l)
1
1
x w roku
x w roku
2
2
Triglicerydy
Triglicerydy
40 mg/dl (M)
40 mg/dl (M)
(> 1,0
(> 1,0
mmol
mmol
/l),
/l),
50 mg/dl (K)
50 mg/dl (K)
(> 1,3
(> 1,3
mmol
mmol
/l)
/l)
1
1
x w roku
x w roku
2
2
Chol
Chol
-
-
HDL
HDL
< 100 mg/dl
< 100 mg/dl
(< 2,6
(< 2,6
mmol
mmol
/l)
/l)
1
1
x w roku
x w roku
2
2
Chol
Chol
-
-
LDL
LDL
< 175 mg/dl
< 175 mg/dl
(< 4,5
(< 4,5
mmol
mmol
/l)
/l)
1
1
x w roku
x w roku
2
2
T
T
-
-
Chol
Chol
od
od
≤
≤
6,1% do
6,1% do
≤
≤
6,5%
6,5%
2
2
x w roku
x w roku
1
1
HbA
HbA
1c
1c
Prawid
Prawid
ł
ł
owa masa cia
owa masa cia
ł
ł
a
a
Indywidualnie
Indywidualnie
Przestrzeganie zalece
Przestrzeganie zalece
ń
ń
dietetycznych
dietetycznych
W
W
iedz
iedz
a
a
o cukrzycy
o cukrzycy
i motywacj
i motywacj
a
a
do jej leczenia
do jej leczenia
Indywidualnie
Indywidualnie
Edukacja terapeutyczna
Edukacja terapeutyczna
Cel
Cel
Cz
ę
sto
ść
bada
ń
Cz
ę
sto
ść
bada
ń
Badany parametr
Badany parametr
Zalecenia dotycz
Zalecenia dotycz
ą
ą
ce opieki diabetologicznej
ce opieki diabetologicznej
Zapobieganie zespo
Zapobieganie zespo
ł
ł
owi stopy
owi stopy
cukrzycowej
cukrzycowej
1
1
–
–
2
2
x w roku
x w roku
Badanie neurologiczne wraz
Badanie neurologiczne wraz
z
z
ocen
ocen
ą
ą
czucia wibracji
czucia wibracji
Wczesne rozpoznawanie
Wczesne rozpoznawanie
i zapobieganie incydentom
i zapobieganie incydentom
sercowym
sercowym
1
1
x na 1
x na 1
–
–
2 lata
2 lata
Testy na obecno
Testy na obecno
ść
ść
neuropatii
neuropatii
autonomicznej
autonomicznej
Zapobieganie amputacji
Zapobieganie amputacji
1
1
x
x
2 lata
2 lata
6
6
Badanie t
Badanie t
ę
ę
tnic ko
tnic ko
ń
ń
czyn
czyn
dolnych metod
dolnych metod
ą
ą
doplerowsk
doplerowsk
ą
ą
Wczesne rozpoznawanie
Wczesne rozpoznawanie
choroby wie
choroby wie
ń
ń
cowej
cowej
1
1
x
x
2 lata
2 lata
6
6
Badanie EKG wysi
Badanie EKG wysi
ł
ł
kowe
kowe
Zapobieganie incydentom
Zapobieganie incydentom
sercowym
sercowym
1
1
x w roku
x w roku
6
6
Badanie EKG spoczynkowe
Badanie EKG spoczynkowe
Zapobieganie rozwojowi lub
Zapobieganie rozwojowi lub
progresji
progresji
retinopatii
retinopatii
1
1
x w roku
x w roku
5
5
Badanie dna oczu
Badanie dna oczu
< 130/80 mm Hg
< 130/80 mm Hg
4
4
Zapobieganie zespo
Zapobieganie zespo
ł
ł
owi stopy cukrzycowej
owi stopy cukrzycowej
i amputacji
i amputacji
W czasie ka
W czasie ka
Ŝ
Ŝ
dej wizyty
dej wizyty
Ci
Ci
ś
ś
nienie t
nienie t
ę
ę
tnicze
tnicze
Badanie st
Badanie st
ó
ó
p
p
< 30 mg/d
< 30 mg/d
1
1
x w roku
x w roku
3
3
Albuminuria
Albuminuria
Cel
Cel
Cz
ę
sto
ść
bada
ń
Cz
ę
sto
ść
bada
ń
Badany parametr
Badany parametr
Powikłania cukrzycy
Powikłania cukrzycy
1.
1.
Ostre:
Ostre:
-
-
Cukrzycowa kwasica ketonowa
Cukrzycowa kwasica ketonowa
–
–
ś
miertelno
ść
ś
miertelno
ść
-
-
5 %
5 %
-
-
Nieketonowy
Nieketonowy
hiperglikemiczny
hiperglikemiczny
zespół
zespół
hipermolalny
hipermolalny
–
–
ś
miertelno
ść
ś
miertelno
ść
–
–
15%
15%
-
-
Kwasica
Kwasica
mleczanowa
mleczanowa
-
-
ś
miertelno
ść
ok. 50 %
ś
miertelno
ść
ok. 50 %
2.
2.
Przewlekłe:
Przewlekłe:
-
-
Mikroangiopatia
Mikroangiopatia
:
:
•
•
Retinopatia
Retinopatia
(
(
nieproliferacyjna
nieproliferacyjna
, przed
, przed
-
-
i
i
proliferacyjna
proliferacyjna
,
,
makulopatia
makulopatia
)
)
•
•
Neuropatia (rozsiana, wybiórcza,autonomiczna, zespoły uciskowe,
Neuropatia (rozsiana, wybiórcza,autonomiczna, zespoły uciskowe,
zwi
ą
zana z leczeniem)
zwi
ą
zana z leczeniem)
•
•
Nefropatia
Nefropatia
-
-
Makroangiopatia
Makroangiopatia
( mia
Ŝ
d
Ŝ
yca
( mia
Ŝ
d
Ŝ
yca
tt
tt
. wie
ń
cowych, mózgowych, szyjnych, kk.
. wie
ń
cowych, mózgowych, szyjnych, kk.
dolnych)
dolnych)
-
-
Zespól stopy cukrzycowej
Zespól stopy cukrzycowej
Powikłania cukrzycy
Powikłania cukrzycy
1.
1.
Ostre:
Ostre:
-
-
Cukrzycowa kwasica ketonowa
Cukrzycowa kwasica ketonowa
–
–
ś
miertelno
ść
ś
miertelno
ść
-
-
5 %
5 %
Kompleks ostrych zaburze
ń
przemiany glukozy, tłuszczów i białek,
Kompleks ostrych zaburze
ń
przemiany glukozy, tłuszczów i białek,
wod
ą
wod
ą
elektrolitów oraz równowagi kwasowo
elektrolitów oraz równowagi kwasowo
-
-
zasadowej powstaj
ą
cy w wyniku du
Ŝ
ego
zasadowej powstaj
ą
cy w wyniku du
Ŝ
ego
niedoboru insuliny
niedoboru insuliny
-
-
Nieketonowy
Nieketonowy
hiperglikemiczny
hiperglikemiczny
zespół
zespół
hipermolalny
hipermolalny
–
–
ś
miertelno
ść
ś
miertelno
ść
–
–
15%
15%
Kompleks zaburze
ń
przemiany glukozy, wody i elektrolitów powsta
Kompleks zaburze
ń
przemiany glukozy, wody i elektrolitów powsta
j
ą
cy w
j
ą
cy w
wyniku du
Ŝ
ego niedoboru insuliny i charakteryzuj
ą
cy si
ę
du
Ŝą
hip
wyniku du
Ŝ
ego niedoboru insuliny i charakteryzuj
ą
cy si
ę
du
Ŝą
hip
erglikemi
ą
,
erglikemi
ą
,
wzrostem
wzrostem
osmolalno
ś
ci
osmolalno
ś
ci
osocza, ci
ęŜ
kim odwodnieniem i zaburzeniami
osocza, ci
ęŜ
kim odwodnieniem i zaburzeniami
ś
wiadomo
ś
ci bez znacz
ą
cej kwasicy lub ketozy
ś
wiadomo
ś
ci bez znacz
ą
cej kwasicy lub ketozy
Osmolalno
ść
Osmolalno
ść
osocza ( N 280
osocza ( N 280
-
-
300
300
mOsm
mOsm
/l) = 2x(Na+K)+ (glukoza(mg/dl)/18)+( mocznik ( mg/dl)/6)
/l) = 2x(Na+K)+ (glukoza(mg/dl)/18)+( mocznik ( mg/dl)/6)
Kwasica
Kwasica
mleczanowa
mleczanowa
-
-
ś
miertelno
ść
ok. 50 %
ś
miertelno
ść
ok. 50 %
Spowodowana nadmiernym wytwarzaniem kwasu mlekowego lub
Spowodowana nadmiernym wytwarzaniem kwasu mlekowego lub
niedostatecznym jego zu
Ŝ
ytkowaniem, mleczan>2
niedostatecznym jego zu
Ŝ
ytkowaniem, mleczan>2
mmol
mmol
/l, pH<7,3
/l, pH<7,3
Ostre powik
Ostre powik
ł
ł
ania cukrzycy
ania cukrzycy
•
•
wyst
wyst
ę
ę
puje w przebiegu ci
puje w przebiegu ci
ęŜ
ęŜ
kich
kich
infekcji, kt
infekcji, kt
ó
ó
rym towarzysz
rym towarzysz
ą
ą
objawy odwodnienia.
objawy odwodnienia.
•
•
wzmo
wzmo
Ŝ
Ŝ
one pragnienie;
one pragnienie;
•
•
sucho
sucho
ść
ść
w jamie ustnej;
w jamie ustnej;
•
•
wielomocz;
wielomocz;
•
•
os
os
ł
ł
abienie;
abienie;
•
•
uczucie zm
uczucie zm
ę
ę
czenia;
czenia;
•
•
zawroty g
zawroty g
ł
ł
owy, senno
owy, senno
ść
ść
,
,
b
b
ó
ó
le g
le g
ł
ł
owy;
owy;
•
•
nudno
nudno
ś
ś
ci i wymioty
ci i wymioty
,
,
b
b
ó
ó
le brzucha;
le brzucha;
•
•
b
b
ó
ó
le w klatce piersiowej;
le w klatce piersiowej;
•
•
objawy
objawy
poprzedzaj
poprzedzaj
ą
ą
ce
ce
wyst
wyst
ą
ą
pienie
pienie
ś
ś
pi
pi
ą
ą
czki
czki
•
•
cukrzyc
cukrzyc
a
a
typu 2,
typu 2,
•
•
g
g
ł
ł
ó
ó
wnie w starszym wieku
wnie w starszym wieku
•
•
najcz
najcz
ęś
ęś
ciej w nast
ciej w nast
ę
ę
pstwie udaru
pstwie udaru
m
m
ó
ó
zgu lub zawa
zgu lub zawa
ł
ł
u serca,
u serca,
•
•
po wypiciu du
po wypiciu du
Ŝ
Ŝ
ej ilo
ej ilo
ś
ś
ci alkoholu,
ci alkoholu,
•
•
po stosowaniu niekt
po stosowaniu niekt
ó
ó
rych
rych
diuretyków
diuretyków
•
•
u chorych
u chorych
z PNN
z PNN
•
•
z chorobami psychicznymi
z chorobami psychicznymi
•
•
objawami zaka
objawami zaka
Ŝ
Ŝ
enia
enia
•
•
zaka
zaka
Ŝ
Ŝ
enia bakteryjne,zw
enia bakteryjne,zw
ł
ł
aszcza
aszcza
ropne;
ropne;
•
•
przerwanie lub b
przerwanie lub b
ł
ę
ł
ę
dy dotycz
dy dotycz
ą
ą
ce
ce
insulinoterapii
insulinoterapii
;
;
•
•
ostry zawa
ostry zawa
ł
ł
serca, udar m
serca, udar m
ó
ó
zgu;
zgu;
•
•
op
op
ó
ó
ź
ź
nienie rozpoznania cukrzycy;
nienie rozpoznania cukrzycy;
•
•
zapalenie trzustki;
zapalenie trzustki;
•
•
nadu
nadu
Ŝ
Ŝ
ywanie alkoholu;
ywanie alkoholu;
•
•
ci
ci
ąŜ
ąŜ
a;
a;
•
•
przyczyny
przyczyny
Ś
Ś
pi
pi
ą
ą
czka
czka
hipermolalna
hipermolalna
Kwasica ketonowa
Kwasica ketonowa
Ostre powik
Ostre powik
ł
ł
ania cukrzycy
ania cukrzycy
•
•
oznaczenie
oznaczenie
glikemii
glikemii
z krwi
z krwi
,
,
osmolalno
ść
osmolalno
ść
•
•
st
st
ęŜ
ęŜ
enia
enia
Na,
Na,
K,Cl,HCO3 i
K,Cl,HCO3 i
keton
keton
ó
ó
w
w
•
•
ocena gazometrii krwi t
ocena gazometrii krwi t
ę
ę
tniczej;
tniczej;
•
•
oznaczenie fosforan
oznaczenie fosforan
ó
ó
w i wapnia;
w i wapnia;
•
•
oznaczenie keton
oznaczenie keton
ó
ó
w w moczu;
w w moczu;
•
•
badanie EKG w chwili przyj
badanie EKG w chwili przyj
ę
ę
cia;
cia;
•
•
morfologi
morfologi
a
a
krwi, mocznika, kreatyniny,
krwi, mocznika, kreatyniny,
•
•
badanie og
badanie og
ó
ó
lne moczu, posiewy,
lne moczu, posiewy,
•
•
RTG klatki pier
RTG klatki pier
siowej.
siowej.
Badania
Badania
laboratoryjne
laboratoryjne
•
•
RR
RR
,
,
HR
HR
,oddech
,oddech
y,
y,
ś
ś
wiadomo
wiadomo
ś
ś
ć
ć
(hipotonia, wstrz
(hipotonia, wstrz
ą
ą
s,
s,
tachykardia
tachykardia
,
,
tachypnoe
tachypnoe
, g
, g
ł
ę
ł
ę
boki
boki
/
/
p
p
ł
ł
ytki oddech, utrata przytomno
ytki oddech, utrata przytomno
ś
ś
ci);
ci);
•
•
ocena masy cia
ocena masy cia
ł
ł
a
a
–
–
zmniejszenie
zmniejszenie
(
(
odwodninie
odwodninie
)
)
•
•
ocena ciep
ocena ciep
ł
ł
oty cia
oty cia
ł
ł
a:
a:
•
•
utrata napi
utrata napi
ę
ę
cia sk
cia sk
ó
ó
ry
ry
•
•
os
os
ł
ł
abienie odruch
abienie odruch
ó
ó
w
w
ś
ś
ci
ci
ę
ę
gnistych;
gnistych;
•
•
zapach acetonu z ust;
zapach acetonu z ust;
•
•
zaczerwienienie sk
zaczerwienienie sk
ó
ó
ry policzk
ry policzk
ó
ó
w;
w;
•
•
objawy brzuszne
objawy brzuszne
Badanie
Badanie
przedmiotowe
przedmiotowe
Ś
Ś
pi
pi
ą
ą
czka
czka
hipermolalna
hipermolalna
Kwasica ketonowa
Kwasica ketonowa
Kwasica ketonowa
Kwasica ketonowa
łagodna umiarkowana cięŜka
łagodna umiarkowana cięŜka
Zespół
Zespół
hipermolalny
hipermolalny
róŜna
róŜna
ś
ś
wiadomość senność
wiadomość senność
senność/stupor
senność/stupor
zaburzenia
zaburzenia
senność/stupor
senność/stupor
zachowana
zachowana
ś
piączka
ś
piączka
ś
wiadomości
ś
wiadomości
ś
piączka
ś
piączka
LUKA ANIONOWA
LUKA ANIONOWA
OSMOLALNOŚĆ
OSMOLALNOŚĆ
GLUKOZA
GLUKOZA
Ostre powik
Ostre powik
ł
ł
ania cukrzycy
ania cukrzycy - Kwasica mleczanowa
Przyczyny wzrostu kwasu mlekowego:
Przyczyny wzrostu kwasu mlekowego:
-
-
upo
ś
ledzone zu
Ŝ
ytkowanie:
upo
ś
ledzone zu
Ŝ
ytkowanie:
*niedobór insuliny
*niedobór insuliny
-
-
zahamowanie tlenowej przemiany
zahamowanie tlenowej przemiany
pirogronianu
pirogronianu
, wzrost WKT,
, wzrost WKT,
*zahamowanie
*zahamowanie
glukoneogenezy
glukoneogenezy
-
-
zbyt du
Ŝ
a dawka insuliny
zbyt du
Ŝ
a dawka insuliny
*
*
biguanidy
biguanidy
(
(
metformina
metformina
)
)
-
-
nadmierne wytwarzanie:
nadmierne wytwarzanie:
•
•
hipoksja tkanek
hipoksja tkanek
-
-
mikro/
mikro/
makroangiopatia
makroangiopatia
cukrzycowa(glikoliza
cukrzycowa(glikoliza
beztlenowa)
beztlenowa)
Diagnostyka:
Diagnostyka:
A.
A.
Wywiad:
Wywiad:
•
•
znaczne os
znaczne os
ł
ł
abienie
abienie
•
•
nudno
nudno
ś
ś
ci
ci
,
,
wymioty
wymioty
,
,
biegunka
biegunka
,
,
b
b
ó
ó
le brzucha
le brzucha
B. Badanie przedmiotowe:
B. Badanie przedmiotowe:
•
•
majaczenie
majaczenie
,
,
ś
ś
pi
pi
ą
ą
czka
czka
•
•
oddech
oddech
kwasiczy
kwasiczy
•
•
odwodnienie
odwodnienie
,
,
hipotonia
hipotonia
•
•
hipotermia
hipotermia
•
•
oliguria
oliguria
,
,
wstrz
wstrz
ą
ą
s
s
Ostre powik
Ostre powik
ł
ł
ania cukrzycy
ania cukrzycy - Kwasica mleczanowa
Diagnostyka:
Diagnostyka:
C. Badania laboratoryjne
C. Badania laboratoryjne
:
:
•
•
glikemia
glikemia
-
-
umiarkowanie podwy
Ŝ
szona ale mo
Ŝ
e by
ć
w
umiarkowanie podwy
Ŝ
szona ale mo
Ŝ
e by
ć
w
normie
normie
•
•
pH
pH
–
–
obni
Ŝ
one,
obni
Ŝ
one,
•
•
BE <10
BE <10
mmol
mmol
/l,
/l,
•
•
luka anionowa > 16
luka anionowa > 16
mmol
mmol
/ l
/ l
•
•
kwas mlekowy > 5
kwas mlekowy > 5
mmol
mmol
/ l
/ l
•
•
Na +
Na +
–
–
w normie
w normie
•
•
K +
K +
-
-
podwy
Ŝ
szony
podwy
Ŝ
szony
Rzeczywista warto
ść
Na+
Rzeczywista warto
ść
Na+
Na ka
Ŝ
de 100 mg /dl
Na ka
Ŝ
de 100 mg /dl
glikemii
glikemii
powy
Ŝ
ej 100 mg/dl
powy
Ŝ
ej 100 mg/dl
dodajemy 1,6
dodajemy 1,6
mmol
mmol
/ l Na+
/ l Na+
Czyli:
Czyli:
np
np
.. Na
.. Na
-
-
122,
122,
glikemia
glikemia
1000
1000
122
122
mmol
mmol
/l + [(1000
/l + [(1000
-
-
100)/100 x 1,6
100)/100 x 1,6
mmol
mmol
/l) =
/l) =
122+ 14,94= 136,94
122+ 14,94= 136,94
mmol
mmol
Hipernatremia
Hipernatremia
2x (136,94+4,6)+ 1000/18 +mocznik ~622,08
2x (136,94+4,6)+ 1000/18 +mocznik ~622,08
Zespół
Zespół
hipermolalny
hipermolalny
Nefropatia
Nefropatia
(
(
sceening
sceening
-
-
mikroalbuminuria
mikroalbuminuria
)
)
Badanie przesiewowe
Badanie przesiewowe
:
:
•
•
DM
DM
typu 1
typu 1
1x/rok
1x/rok
od 5 roku trwania choroby
od 5 roku trwania choroby
•
•
DM
DM
2 od momentu rozpoznania
2 od momentu rozpoznania
•
•
Kobiety w ci
ąŜ
y
Kobiety w ci
ąŜ
y
Metodologia
Metodologia
:
:
•
•
Pomiar wska
ź
nika albumina/kreatynina w moczu (preferowany)
Pomiar wska
ź
nika albumina/kreatynina w moczu (preferowany)
•
•
24 godzinna zbiórka moczu
24 godzinna zbiórka moczu
•
•
Mocz poranny
Mocz poranny
Mikroalbuminuri
Mikroalbuminuri
ę
ę
rozpoznaje si
rozpoznaje si
ę
ę
, je
, je
ś
ś
li wyniki co najmniej 2 spo
li wyniki co najmniej 2 spo
ś
ś
r
r
ó
ó
d 3 pomiar
d 3 pomiar
ó
ó
w
w
wykonanych w ci
wykonanych w ci
ą
ą
gu 6 miesi
gu 6 miesi
ę
ę
cy by
cy by
ł
ł
y dodatnie.
y dodatnie.
Po wykluczeniu:
Po wykluczeniu:
-
-
intensywny wysiłek
intensywny wysiłek
w ostatnich 24 h
w ostatnich 24 h
-
-
infekcja, gor
ą
czka
infekcja, gor
ą
czka
-
-
CHNS
CHNS
-
-
nadci
ś
nienie
nadci
ś
nienie
t
ę
tnicze
t
ę
tnicze
>25
>200
>300
makroalbuminuria
2,5-25M
3,5-25K
20-200
30-300
mikroalbuminuria
<2,5M
<3,5K
<20
<30
normoalbuminuria
Poranna porcja- wskaźnik
albumina/kreatynina (mg/mmol)
Nocna zbiórka
(ug/min)
Dobowa zbiórka
(mg/24h)
mocz
Klasyfikacja stanów hipo
Klasyfikacja stanów hipo
glikemii
glikemii
g
g
likemia
likemia
< 55 mg/dl (3,1
< 55 mg/dl (3,1
mmol
mmol
/l)
/l)
I zmniejszona produkcja glukozy
I zmniejszona produkcja glukozy
A
A
-
-
niedobory hormonalne
niedobory hormonalne
-
-
niedoczynno
ść
cz. gruczołowej przysadki
niedoczynno
ść
cz. gruczołowej przysadki
-
-
niedoczynno
ść
kory nadnerczy
niedoczynno
ść
kory nadnerczy
-
-
niedobór
niedobór
glukagonu
glukagonu
B
B
-
-
defekty enzymatyczne
defekty enzymatyczne
-
-
glukozo
glukozo
-
-
6
6
-
-
fosfataza
fosfataza
-
-
fosforylaza
fosforylaza
w
ą
trobowa
w
ą
trobowa
-
-
karboksylaza
karboksylaza
pirogronianowa
pirogronianowa
C
C
-
-
niedobory substratów
niedobory substratów
-
-
hipoglikemia
hipoglikemia
ketogenna
ketogenna
noworodków
noworodków
-
-
znacz
ą
ce niedo
Ŝ
ywienie
znacz
ą
ce niedo
Ŝ
ywienie
-
-
pó
ź
ny okres ci
ąŜ
y
pó
ź
ny okres ci
ąŜ
y
Klasyfikacja stanów hipo
Klasyfikacja stanów hipo
glikemii
glikemii
D
D
-
-
nabyte choroby w
ą
troby
nabyte choroby w
ą
troby
-
-
w
ą
troba zastoinowa
w
ą
troba zastoinowa
-
-
zapalenie w
ą
troby
zapalenie w
ą
troby
-
-
marsko
ść
w
ą
troby
marsko
ść
w
ą
troby
-
-
mocznica
mocznica
E
E
-
-
leki
leki
-
-
alkohol
alkohol
-
-
salicylany
salicylany
Klasyfikacja stanów hipo
Klasyfikacja stanów hipo
glikemii
glikemii
II nadmierne zu
Ŝ
ycie glukozy
II nadmierne zu
Ŝ
ycie glukozy
A
A
-
-
hiperinsulinizm
hiperinsulinizm
-
-
insulinoma
insulinoma
-
-
egzogenna insulina
egzogenna insulina
-
-
autoimmunologiczny zespół insulinowy
autoimmunologiczny zespół insulinowy
-
-
wstrz
ą
s endotoksyczny
wstrz
ą
s endotoksyczny
B
B
-
-
wła
ś
ciwy poziom insuliny
wła
ś
ciwy poziom insuliny
-
-
guzy cz.
guzy cz.
zewn
ą
trzwydzielniczej
zewn
ą
trzwydzielniczej
trzustki
trzustki
-
-
wady metabolizmu kwasów tłuszczowych
wady metabolizmu kwasów tłuszczowych
-
-
Kacheksja z niedoborem tłuszczów
Kacheksja z niedoborem tłuszczów
Klasyfikacja stanów hipo
Klasyfikacja stanów hipo
glikemii
glikemii
III hipoglikemia reaktywna
III hipoglikemia reaktywna
1.
1.
Hipoglikemia pokarmowa
Hipoglikemia pokarmowa
2.
2.
Wrodzona nietolerancja fruktozy
Wrodzona nietolerancja fruktozy
3.
3.
Okres poprzedzaj
ą
cy wyst
ą
pienie DM t.2
Okres poprzedzaj
ą
cy wyst
ą
pienie DM t.2
4.
4.
Hipoglikemia
Hipoglikemia
idiopatyczna
idiopatyczna
(czynno
ś
ciowa)
(czynno
ś
ciowa)
Badania w hipoglikemii
Badania w hipoglikemii