95 tez dr Marcina Lutra

95 tez ks. Marcina Lutra

przybite na drzwiach ko

cioła zamkowego w Wittenberdze

dnia 31 X 1517 r.

Amore et studio elucidande veritatis: hec subscripta disputabuntur
Wittenberge.  Presidente  Reverendo  Patre  Martino  Lutther  Eremitano
Augustiniano  Artium  et  Sacrae  Theologie  Magistro:  eiusdemque
iibidem  lectore  Ordinario.  Quare  petit:  ut  qui  non  possunt  verbis
presentes  nobiscum  disceptare:  agant  id  litteris  absentes.  In
nomine domini nostri Hiesu Christi. Amen.

Miło

ść

do prawdy i pragnienie ujawnienia jej s

przyczyn

zamierza si

przeprowadzi

w Wittenberdze dysput

nad ni

podanymi tezami. Przewodzi

temu b

dzie czcigodny ojciec Marcin

Luter,

magister

sztuk

wyzwolonych

tej

teologii

jednocze

nie nauczyciel tych

e. Dlatego prosi on tych, którzy nie

mogli osobi

cie wzi

ąć

udziału i dysputowa

z nami ustnie,

eby uczynili to na pi

mie. W imi

Pana naszego Jezusa Chrystusa.

Amen.

1.Gdy Pan i Mistrz nasz Jezus Chrystus powiada: ,,Pokutujcie'', to chce, aby
całe

ycie wiernych było nieustann

pokut

2.W

aden sposób nie mo

na pod wyrazem ,,pokutujcie'' rozumie

Sakramentu

pokuty, to jest spowiedzi i zado

ść

uczynienia, które kapłan sprawuje.

3.Nie chce jednak Pan rozumie

tu tylko wewn

trznej pokuty, gdy

pokuta

wewn

trzna, bez zewn

trznego u

miercenia ciała, nie jest pokut

4.Kara Bo

a trwa dopóki człowiek czyni s

d nad sob

(to jest prawdziwa

wewn

trzna pokuta), a wi

c a

do wej

cia do Królestwa Niebieskiego.

5.Papie

nie chce, ani nie mo

e odpuszcza

innych kar za grzechy jak tylko te,

które nało

ył wedle rozumienia swego lub wedle ustaw ko

cielnych.

6.Papie

nie mo

e winy odpu

inaczej, jak tylko zwiastuj

c i upewniaj

Bóg j

odpu

cił. Ponadto w wypadkach, które s

zastrze

one dla papie

a do

odpuszczenia. Kto by w tym wzgl

dzie papie

a sobie lekcewa

ył, tego wina

pozostałaby niezgładzona.

7.Bóg nie odpuszcza nikomu win, je

li zarazem nie przywodzi go do upokorzenia

przed kapłanem, jako swoim zast

8.Ustawy ko

cielne, traktuj

ce o nakładanej pokucie, dotycz

tylko

ywych i

nie mog

stosowane do umieraj

cych.

9.Dlatego te

Duch

ty przychyla nam dobrodziejstw przez papie

a tak, i

ten

e w postanowieniach swoich zawsze pozostawał na uboczu wypadek

mierci i

ostatniej potrzeby.

10.Z tego powodu

le i nierozs

dnie post

puj

kapłani, którzy odkładaj

umieraj

cemu do czasu czy

ść

ca pokuty ko

cielne.

11.Zamiana kary ko

cielnej na kar

w czy

ść

cu - to k

kol, posiany oczywi

cie

wówczas, gdy biskupi spali.

12.Dawnymi czasy kary kanoniczne nakładano nie przed, ale po absolucji, a to
aby si

przekona

, czy

al okazany jest szczery.

13.Umieraj

cych

mier

zwalnia z pokuty; s

oni prawnie wolni od wszystkich

cielnych ustanowie

, bo umieraj

14.Im bardziej umieraj

cy tkwi w grzechach swoich lub brakuje mu miło

ci, tym

ksz

to rodzi w nim obaw

15.B

c blisko boja

ni poł

czonej z rozpacz

, ta wielka obawa wystarcza

(pomijaj

c ju

inne rzeczy), by zgotowa

czy

ść

cow

16.Piekło, czy

ciec i niebo, s

wzgl

dem siebie tak ró

ne, jak rozpacz,

blisko

ść

rozpaczy i pewno

ść

zbawienia.

17.Zdaje si

e duszom w czy

ść

cu potrzeba zmniejszenia boja

ni i

pomno

enia miło

ci.

18.Ani rozumem, ani z Pisma nie udowodniono,

eby dusze w czy

ść

cu znajdowały

w stanie niezdolnym do zasługi i do wzrostu miło

ci.

19.I to zdaje si

niemo

liwe do udowodnienia, jakoby dusze w czy

ść

cu,

przynajmniej niektóre, były pewne swego zbawienia i o nie si

nie troszczyły,

jakkolwiek my pewni tego jeste

my zupełnie.

20.Dlatego papie

pod przebaczeniem kary nie rozumie odpuszczenia wszelkich

kar, ale tych tylko, które sam nało

ył.

21.Myl

przeto kaznodzieje odpustowi twierdz

e przez odpust papieski

człowiek staje si

wolny od wszelkiej kary i zbawiony.

22.Papie

nie odpuszcza duszom w czy

ść

adnej kary, któr

dusze te, wedle

postanowie

cielnych, w

yciu tym winny były ponie

ść

23.Je

eli jest mo

liwe odpuszczenie wszystkich kar, to tylko wzgl

dem

najdoskonalszych, a wi

c wzgl

dem bardzo niewielu.

24.Dlatego te

ksz

ęść

ludu oszukuje si

przez bezwzgl

dne przyrzeczenie

odpustu wszystkich kar.

25.Władza,

jak

papie

ogólno

nad

czy

ść

cem,

przysługuje

szczególno

ci ka

demu biskupowi i proboszczowi w jego diecezji lub parafii.

26.Papie

bardzo dobrze czyni,

e nie z władzy klucza, której nie posiada nad

czy

ść

cem, ale sposobem pro

by przyczynnej udziela duszom przebaczenia.

27.Ludzkie brednie opowiadaj

ci, którzy głosz

e gdy grosz w skrzynce

zabrz

czy, dusza z czy

ść

ca uleci.

28.Jest to pewne,

e gdy grosz w skrzynce brz

knie, urosn

ąć

e sk

pstwo i

ęć

zysku; skuteczno

ść

modlitwy przyczynnej Ko

cioła zale

y natomiast od

upodobania Bo

ego.

29.Któ

wie, czy wszystkie dusze w czy

ść

cu pragn

wybawione, jak nas

wła

nie poucza legenda o Sewerynie i Paschalisie* .

30.Nikt nie jest pewny, czy jego

al był szczery, tym mniej mo

e by

pewny,

czy otrzymał zupełne odpuszczenie.

31.Jak rzadkim zjawiskiem jest człowiek prawdziwie pokutuj

cy i

ałuj

cy, tak

równie rzadkim jest taki, który by zyskał odpust prawdziwy, to znaczy,

e jest

ich niewielu.

32.Ci, którzy s

, i

mog

zapewni

sobie zbawienie przez listy odpustowe,

wiecznie pot

pieni wraz z mistrzami swymi.

33.Nale

y si

strzec tych, którzy powiadaj

e odpust papieski jest

najszacowniejszym darem Bo

ym, przez który człowiek mo

e pojedna

z Bogiem.

34.Łaska odpustowa dotyczy kary i zado

ść

uczynienia nało

onych przez ludzi.

35.Nie jest to chrze

cija

ska nauka,

e nie potrzeba pokuty i

alu temu, kto z

czy

ść

ca wykupuje dusze, lub chce naby

prawo wyboru spowiednika.

36.Ka

dy chrze

cijanin, prawdziwie

ałuj

cy za swoje grzechy, ma i bez listu

odpustowego zupełne odpuszczenie m

ki i winy.

37.Ka

dy prawdziwy chrze

cijanin,

ywy czy umarły, ma udział we wszelkich

darach Chrystusowych i ko

cielnych; Bóg mu ich udzielił i bez listów

odpustowych.

38.Nie nale

y jednak gardzi

odpustem papie

a, gdy

, jak to ju

powiedziałem,

stanowi on obja

nienie Boskiego przebaczenia.

39.Zachwala

ludowi obfit

łask

odpustów, a jednocze

nie zaleca

prawdziwy

al i pokut

, jest to rzecz nad wszelk

miar

trudna nawet dla najbardziej

uczonych teologów.

40.Skrucha prawdziwa po

Ŝą

da i łaknie kary, obfity za

odpust uwalnia od

karania i wradza niech

ęć

do kary, lub sprzyja co najmniej do zrodzenia si

takiej niech

ci.

41.O apostolskim odpu

cie trzeba przezornie naucza

, by lud nie powzi

bł

dnego

mniemania,

odpust

przewy

sza

inne

dobre

uczynki

miło

chrze

cija

skiej.

42.Wszystkich chrze

cijan nale

y naucza

e papie

bynajmniej nie sadzi, i

zakupywanie odpustu mo

e by

stawiane na równi z uczynkami miłosierdzia.

43.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e lepiej wspiera

ubogich lub pomaga

potrzebuj

cym, ni

kupowa

odpusty.

44.Przez uczynek miło

ci wzmaga si

w nas miło

ść

, a człowiek staje si

lepszy;

przez odpust za

nie staje si

lepszy, tylko wolny od kary.

45.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e ten, kto bli

niego widzi w niedoli, a mimo

to kupuje odpust, nie zyskuje odpustu papieskiego, ale

ga na siebie gniew

46.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e je

eli nie s

nadmiernie bogaci, powinni

zachowa

grosz oszcz

dzony na potrzeby domowe, a nie marnowa

go na zakupienie

odpustu.

47.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e zakupienie odpustu jest zostawione ka

demu

do woli i nie jest zakazane.

48.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e udzielaj

c odpustu, papie

potrzebuje i

domaga si

raczej modlitw pobo

nych, ni

pieni

dzy, które mu znosz

49.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e odpust papieski jest dobry, je

eli si

nim nie buduje zbawienia; lecz jest nader szkodliwy, je

li z powodu niego

tracimy boja

źń

Ŝą

50.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e gdyby papie

wiedział o wszystkich

szachrajstwach kaznodziejów odpustowych, raczej by w stos popiołów zamienił
katedr

w. Piotra, ani

eliby miała by

budowana kosztem skóry, krwi i ciała

jego owieczek.

51.Nale

y naucza

chrze

cijan,

e papie

nie szcz

dziłby swych własnych

pieni

dzy, chocia

by nawet ko

ciół

w. Piotra miał by

a ten cel sprzedany, byle

udzieli

wsparcia potrzebuj

cym, od których obecnie kaznodzieje odpustowi

wyłudzaj

ostatni grosz.

52.Nawet wówczas płonna jest ufno

ść

tych, którzy przez odpusty dost

chc

zbawienia, gdyby nie tylko sprzedawcy odpustów, ale nawet sam papie

za to

czy

chcieli dusz

swoj

53.Wrogami Chrystusa i papie

a s

ci, którzy z powodu kaza

odpustowych w

ciołach nakazuj

zamilkn

ąć

Słowu Bo

emu.

54.Krzywda si

dzieje Słowu Bo

emu, je

eli w kazaniu tyle a mo

e i wi

cej

czasu po

ca si

głoszeniu odpustów, co i Ewangelii.

55.Zdanie papie

a jest oczywiste,

e skoro odpust, maj

cy tylko podrz

dne

znaczenie, jednym dzwonem oraz zwykł

ceremoni

i wystawno

nale

y obchodzi

to Ewangeli

, maj

stokro

ksz

warto

ść

, nale

y sławi

stokrotnymi dzwonami

i stokro

kszymi ceremoniami i wystawno

56.,,Skarb Ko

cioła'', z którego papie

czerpie odpust, nie jest dostatecznie

le okre

lony ludowi chrze

cija

skiemu, ani przeze

znany.

57.

e nie s

to skarby doczesne, łatwo st

d pozna

e nimi ksi

ęŜ

a tak

szczodrze szafuj

, poniewa

wiadomo o wielu duchownych,

e oni tego rodzaju

skarby (doczesne) raczej pilnie zbieraj

ani

eli pragn

rozdawa

58.Skarby te nie s

tak

e z zasługi Chrystusa i

tych, bo zasługa Chrystusa

i bez przyczynienia si

papieskiego przychyla łaski wewn

trznemu człowiekowi,

dla zewn

trznego sprawia krzy

mier

i pot

pienie.

59.

w. Wawrzyniec nazwał ubogich, jako członków Ko

cioła, skarbem ko

cielnym;

ył jednak zapewne wyrazu tego w ówczesnym znaczeniu.

60.Skarbem tym s

klucze Ko

cioła, podarowane nam przez zasług

Chrystusa.

61.Oczywiste jest,

e do odpuszczenia kar i wybaczania grzechów w wypadkach

zale

nych jedynie od papie

a, najzupełniej wystarcza władza papieska.

62.Prawdziwym skarbem Ko

cioła jest naj

tsza Ewangelia chwały i łaski

ej.

63.Lecz skarb ten jest w pogardzie u ludzi, bo on to sprawia,

e pierwsi b

ostatnimi.

64.Skarb odpustowy za to jest bardzo miły, gdy

ostatnich czyni pierwszymi.

65.Dlatego te

skarby Ewangelii s

sieciami, w które niegdy

łowiono ludzi

słu

Ŝą

cych mamonie.

66.Skarby odpustowe s

sieciami, w które obecnie łowi

mamon

ludzk

67.Odpust zachwalany przez kaznodziejów, jako wielka łaska, jest istotnie
łask

wielk

, gdy

im przynosi wiele pieni

dzy.

68.W rzeczywisto

ci jednak jest najmniejsz

łask

w porównaniu z łask

Ŝą

błogosławie

stwem krzy

69.Biskupi i duszpasterze s

obowi

zani z nale

nym uszanowaniem przyjmowa

delegatów apostolskiego odpustu.

70.Ale równocze

nie s

obowi

zani uwa

pilnie, aby komisarze ci zamiast

rozkazów papieskich nie wygłaszali własnych uroje

71.Kto przeciw prawdzie apostolskiego odpustu mówi, niech b

dzie przekl

ty.

72.Kto przeciw samowolnym i kłamliwym słowom kaznodziei odpustowego wyst

puje

niech b

dzie błogosławiony!

73.Jak papie

słusznie niełask

i kl

karze tych, którzy podst

pnie

działaj

na szkod

odpustów.

74.Tak równie

słusznie dotyka niełask

i kl

tych, którzy pod osłon

odpustu u

ywaj

swoich sztuczek na szkod

tej miło

ci i prawdy.

75.Niedorzeczno

jest twierdzenie,

e przez odpust papieski rozgrzeszony

jest nawet taki człowiek, który by - co przecie

nie mo

na sobie wyobrazi

zbezcze

cił Matk

Ŝą

76.Wprost przeciwnie twierdzimy,

e odpust papieski nawet najmniejszego

grzechu odpu

nie mo

e - o ile b

dziemy pod odpustem rozumieli zmazanie winy

tego grzechu.

77.Twierdzenie,

e i Piotr

w., gdyby był teraz papie

em, nie mógłby

wiatu

ogłosi

kszych łask jest blu

nierstwem przeciw Piotrowi

w. i papie

owi.

78.My za

twierdzimy,

e i ten i ka

dy inny papie

rozporz

dza wi

kszymi

łaskami, ani

eli odpust, a mianowicie i Ewangeli

, darami miłosierdzia, darem

uzdrawiania itp. (1 l. do Kor. 12).

79.Obraz

Bosk

jest głosi

e wystawiany w ko

ciołach krzy

odpustowy z

herbem papie

a równie jest mocny i skuteczny jak krzy

Chrystusa Pana.

80.Biskupi, kaznodzieje i teolodzy, którzy dozwalaj

, aby nauki podobne były

wygłaszane ludowi, odpowiada

za to przed obliczem Boga.

81.Nast

pstwem koniecznym bezczelnych kaza

odpustowych jest to,

e i uczonemu

trudno obroni

papie

a przed zarzutami i bezsprzecznie ostrymi oskar

eniami

prostaczków.

82.Na przykład: dlaczego papie

dla

tej miło

ci i dla cierpie

, jakie

dusze w czy

ść

cu ponosz

, dusz tych naraz nie wyzwoli z czy

ść

ca; gdy tymczasem

dla tak małej przyczyny, jak

jest budowa ko

cioła

w. Piotra, za pieni

dze tyle

dusz wyzwala?

83.Albo: po co odbywaj

egzekwie i dlaczego nie wolno jest cofn

ąć

zapisów

cielnych, poczynionych na msze za umarłych, kiedy przecie

za wybawionych nie

potrzeba si

modli

84.Albo: có

to jest za jaka

nowa doskonało

ść

a i pobo

ść

papieska,

bezbo

nemu wolno za pieni

dze wyzwala

dusze pobo

ne, a nie chc

duszy tych

wyzwala

z miło

ci i bez pieni

dzy?

85.Albo: czemu

owe dawne zasady pokutne, które w rzeczy samej s

zniesione i martwe, jednak

e dzi

ki odpustowi nabrały znaczenia i mog

usuni

te tylko za pieni

dze, jak gdyby dot

d istniały w całej pełni?

86.B

c bogatym ponad magnatów, czemu to papie

nie za swoje własne

pieni

dze, lecz za pieni

dze ubogich wiernych buduje ko

ciół

w. Piotra?

87.Od czego uwalnia albo czym obdarza papie

tych, którzy przez zupełn

pokut

zyskali prawo przebaczenia i odpustu?

88.Gdyby papie

zechciał ka

demu wierz

cemu udziela

rozgrzeszenia i odpustu

sto razy na dzie

zamiast raz tylko, czy mogłaby nad t

łask

spa

ść

na Ko

ciół

ksza?

89.Poniewa

papie

w odpu

cie bardziej szuka zbawienia dusz, ni

li pieni

dzy,

dlaczego znosi dawniejsze listy odpustowe, skoro s

równie wa

ne?

90.Chcie

takie przeciwne argumenty ludzi

wieckich stłumi

gwałtem, bez

wskazania przyczyn i powodów, znaczy to wystawia

ciół i papie

na szyderstwo

wrogów, a chrze

cijan na szkod

duchow

91.Gdyby odpust głoszono zgodnie z my

i zapatrywaniem papie

a, łatwo byłoby

zbija

wszelkie zarzuty, a mo

e by nawet wcale si

nie zrodziły te zarzuty.

92.Wi

c precz z prorokami, którzy wołaj

: pokój, pokój, pokój, a pokoju nie ma

(Ezech. 13,10.16).

93.Tym prorokom dobrze by

musi, którzy powiadaj

: krzy

, krzy

, a krzy

a nie

ma.

94.Nale

y upomina

chrze

cijan, aby usiłowali i

ść

za Chrystusem jako głow

swoj

, przez krzy

mier

i piekło.

95.I byli pewni,

e raczej cierpie

, ni

ywaj

c fałszywego pokoju, wej

ść

mog

do niebios.

* M. Luter ma na my

li legend

w. Sewerynie (zm. 482) i Paschalisie (zm.

824), którzy po

mierci dla wielkich swoich zasług, uznawani byli za

tych

zarówno przez Boga jak i wiernych. Dusze ich znalazły si

w czy

ść

cu.