Jak zmienić strategię
2 kroki w przód, 1 w tył?
Na pewno znasz to uczucie, gdy czytasz coś i nagle łapiesz się na tym, że myślisz o
czymś zupełnie innym. Nic nie rozumiesz z tekstu, więc wracasz i czytasz dany
fragment ponownie. To zjawisko tzw. regresja, obniża koncentrację na tekście i burzy
rytm czytania. Jak ją zlikwidować i przyspieszyć czytanie?
Przypomnij sobie moment, kiedy ostatnio czytałeś jakiś tekst, na przykład książkę lub
dłuższy artykuł. Wróć pamięcią do tej chwili. Może i Ty przypominasz sobie takie
zjawisko. Czytasz sobie, czytasz i nagle chwytasz się na tym, że od dłuższej chwili
myślisz o czymś zupełnie innym niż tekst. Myśli krążą może wokół spraw związanych
z wydarzeniami danego dnia, może czekasz na telefon i zastanawiasz się, kiedy
wreszcie zadzwoni albo wyobrażasz sobie, co za chwilę zjesz na kolację. W każdym
razie myślisz o wszystkim, tylko nie o tym, co czytasz. Jeśli Twoje myśli są daleko od
tekstu to gwałtownie spada poziom jego zrozumienia i zapamiętania. Jednym słowem
łapiesz się na tym, że nic nie rozumiesz.
Co robisz w momencie, gdy uświadomisz sobie,
że nie rozumiesz czytanego tekstu?
Odpowiedź jest prosta: wracasz i czytasz dany fragment jeszcze raz od początku. Jest
to kolejna z przeszkód czytania tradycyjnego zwana regresją. Nawyk ten znacznie
obniża tempo czytania i powoduje spadek koncentracji na tekście.
Czym jest tak naprawdę regresja?
Regresja, czyli wsteczne ruchy oczu (wsteczne fiksacje) stanowią nieodłączny
element czytania analitycznego i przy pewnych tekstach (trudne teksty naukowe,
matematyka, fizyka) są potrzebne i rzadko komu udaje się je wyeliminować.
W badaniach ruchów oczu wyodrębniono kilka zasadniczych układów regresji:
Regresja mimowolna to:
1. Wsteczny ruch oka przystosowujący wzrok do początku nowego wiersza.
2. Ruchy korygujące oka, przy przekroczeniu zakresu pola widzenia.
Są to ruchy mimowolne, naturalne i pozostają poza świadomą kontrolą czytelnika.
Zdarzają się zwykle na początku wiersza i ich celem jest skorygowanie niedokładnej
percepcji.
Regresja celowa to:
3. Wsteczny ruch oka w celu weryfikacji (powtórne czytanie, by przypomnieć sobie
treść).
4. Ruch wsteczny w celu analizy wyrażenia o niejasnym znaczeniu.
5. Ruchy wsteczne w celu zbadania niezrozumiałego kontekstu.
Są to ruchy celowe, utrudniające zachowanie właściwego rytmu czytania. Zachodzą
najczęściej w środku wiersza i są spowodowane trudnościami w interpretacji.
Czytelnik ma pełną świadomość tego rodzaju powrotów, choć rzadko zdaje sobie
sprawę z ich niekorzystnego wpływu na efektywność czytania.
U osób wolno czytających obserwujemy częstsze zjawisko powrotów do raz
przeczytanego tekstu niż u osób szybko czytających. Osoby o niskim tempie czytania
powracają 10-15 razy w niewielkim tekście mającym ok. 100 słów! Tłumaczą to
chęcią lepszego przyswojenia materiału, choć praktyka wykazuje coś zupełnie
odwrotnego. Wolne czytanie wraz z regresją zaburza rytm i tempo czytania, osłabia
koncentrację, zrozumienie oraz zapamiętanie tekstu.
Przyczyną regresji jest najczęściej słaba koncentracja na czytanym tekście. Jest to
związane mocno z naszą techniką czytania. Czytamy za wolno i bez użycia wskaźnika.
Wyobraź sobie, że czytając tradycyjnie dostarczasz swojemu mózgowi informacje z
tempem 3-5 razy wolniejszym niż on pracuje. Nasz genialny organ nie jest jednak w
stanie zwolnić i dlatego dostając informacje w takim tempie, po prostu się nudzi:) W
momencie, gdy Twój mózg się nudzi podczas czytania, zaczynasz myśleć o czymś
zupełnie innym. Oczy wprawdzie śledzą tekst, ale proces widzenia nie jest zbieżny z
przetwarzaniem informacji.
Jeśli informacje są przekazywane z tempem, w jakim działa mózg, uboczne myśli nie
pojawiają się i utrzymujesz wysoką koncentrację na tekście przez cały czas czytania.
Wysoka koncentracja jest kluczem do efektywnego
rozumienia i zapamiętywania
Kolejną przyczyną regresji mogą być zakłócenia zewnętrzne, które zmniejszają
poziom Twojej uwagi na tekście. Każdy hałas (dzwoniący telefon, trzaśnięcie
drzwiami, pukanie czy rozmowa) odrywa od czytania. Zmęczenie wzroku przy
długotrwałym siedzeniu nad książką powoduje pieczenie oczu i w konsekwencji ich
zamykanie na dłużej. Przez to, wracając do tekstu, często nie możemy znaleźć ostatnio
czytanego wersu i pojawia się regresja.
Podsumowując, celowe wsteczne ruchy oczu powodują zaburzenie rytmu i tempa
czytania, niską koncentrację na tekście oraz jego małe rozumienie i zapamiętanie.
Największą jednak wadą regresji jest strata czasu, który jest dla nas bezcenny.
Jak skutecznie radzić sobie z regresją?
Aby skutecznie podnieść jakość swojego czytania warto wyeliminować lub ograniczyć
do minimum nawyk regresji. Można to zrobić przez:
•
wyzbycie się lęku przed niezrozumieniem,
•
pozytywne nastawienie psychiczne
•
użycie wskaźnika do czytania.
Najprostszą metodą przyspieszenia czytania bez użycia jakichkolwiek technik i
długotrwałych treningów jest użycie wskaźnika podczas czytania. Jako dzieci
intuicyjnie używaliśmy palca do czytania czując, że to pomaga płynnie prowadzić oko
po tekście. Potem zabroniono nam tego robić, tłumacząc, że „duże dzieci tak nie
robią”. Ach, jakże wielka jest mądrość dzieci!
Wskaźnik nie tylko pomaga w utrzymaniu płynnego ruchu oka, powoduje
rozluźnienie, lecz także nadaje czytaniu właściwy rytm i tempo. Czytając ze
wskaźnikiem łatwiej wyeliminować regresję, bo wskaźnik będzie automatycznie
kierował oko w przód nie w tył. Po prostu ciągnij wskaźnik pod wersem, czytając z
komfortowym dla siebie tempem. Używając palca, długopisu lub patyczka od
szaszłyków (my tak robimy na kursie) jako wskaźnika robisz milowy krok w kierunku
szybszego czytania.
Kolejny sposób uwolnienia się od nawyku regresji to wyzbycie się lęku przed
niezrozumieniem. Zanim powiesz: „tak, ale ja czytam bardzo trudne teksty”
odpowiadam, że warto sobie uświadomić jedną rzecz. Każdy tekst zawiera tzw.
redundancję, czyli nadmiar treści potrzebnych do jego zrozumienia. Zazwyczaj zdania
zazębiają się w taki sposób, że informacją z pierwszego zdania zostaje powtórzona w
kolejnych. Żadna z informacji nie pojawia się w tekście tylko jeden raz. Zjawisko to
ułatwia czytanie i chroni przed niezrozumieniem. W normalnym tekście redundancja
sięga ok. 70-75 %. Tekst taki dobrze się czyta i wystarczyłoby czytać co drugie słowo,
aby zachować prawidłowy odbiór.
Aby radzić sobie z trudnymi tekstami polecam czytanie większych fragmentów tekstu
w całości np. rozdziału i dopiero potem wracanie do niejasnych wyrażeń czy akapitów.
Mózg bowiem potrzebuje najpierw szerszego obrazu, a potem zajmuje się
szczegółami. To tak z układaniem puzzli. Najpierw patrzysz na obrazek, układasz
ramkę a potem dopiero uzupełniasz szczegóły.
Warto także zadbać o przyjazne otoczenie podczas nauki czy czytania. Ograniczenie
hałasów czy wyłączenie telefonu pomoże w zachowaniu wysokiej koncentracji na
tekście. Czas czytania powinien być czasem dla nas i tylko dla nas. Pamiętaj także o
przerwach, co 60- 90 minut lub nawet częściej, jeśli tego potrzebujesz. Czytaj i ucz się
zgodnie z pracą mózgu a efekty będą błyskawiczne i sam zdziwisz się jak przyjemnie i
komfortowo się czujesz.
Regresja jest w nawykiem, dlatego można ją zmienić. Dużo zależy od naszego
nastawienia podczas czytania. Jeśli mam przekonanie, że mogę czytać bez wracania i
zachować duże rozumienie to tak będzie. To jakie myśli towarzyszą Ci podczas
czytania wpływa na to, jakie rezultaty osiągasz. Przede wszystkim ufaj sobie i
eksperymentuj do woli.
--
Autor: Katarzyna Szafranowska
Więcej interesujących materiałów na temat rozwoju przeczytasz na stronie:
http://synergia.org.pl
