Genetyka

 

mendlowska

czyli co dla nas zrobił Mendel, Morgan 

i inni?

Terminy

Genom - 

cała informacja genetyczna zawarta w DNA w komórkach 

organizmu

Genotyp – 

zestaw genów osobnika

Fenotyp

 – widoczny zespół cech - wygląd zewnętrzny osobnika

Homozygota

 – osobnik, w którym dwa allele (geny) na daną cechę są 

jednakowe (takie same na poziomie genotypu i 
fenotypu)

Heterozygota

 – osobnik, w którym dwa allele na daną cechę różnią się 

na poziomie genotypu i fenotypu

Allele

 – geny;  także odmiany mutacyjne genu; w populacji może być 

wiele alleli na tą samą cechę fenotypową, ale u jednego 

osobnika diploidalnego (2n) tylko dwa.

Krzyżówka jednogenowa

 –w krzyżówce bierzemy pod uwagę tylko 

jedną cechę kodowaną przez pojedynczy gen

Krzyżówka testowa

 – krzyżówka heterozygoty z homozygotą 

recesywną; służy do testowania genotypu heterozygoty

Chromosomy homologiczne

Chromosomy homologiczne 
zawierają te same geny, w tej 
samej lokalizacji, ale różne wersje 
(allele) tych genów

Allele nie muszą być takie same

Siostrzane chromatydy 

są 

identycznymi replikami, ale 

chromosomy homologiczne 

nie 

są identyczne (mają różne allele)

Homologiczne regiony 
koduje te same geny

7 cech fenotypowych grochu, które badał Mendel:

1. Nasiona

 – szare-okrągłe i białe pomarszczone

2. Liścienie

 – żółte i zielone

6. 

Pędy

 –kwiaty boczne i wierzchołkowe

3. Kwiaty

 – białe i czerwone

7. 

Pędy

 – długie i krótkie

4. Strąki

 – pełne i ściągnięte

5. Strąki

 – żółte i zielone

Green

Yellow

F

1 

wszystkie strąki żółte

F

2

 

rozdzielenie (segregacja) cechy 

barwy żółtej i zielonej strąków w 

proporcji   

3:1

Krzyżówka

: groch  z żółtymi strąkami  x groch z zielonymi strąkami

A      A

A a

A a

A a

A a

A       a

A A A a

A a

a a

a      a

A       a

F

1

  

jest żółte, bo 

allel 

na tą cechę (barwę 

strąków) jest 

dominujący

F

2 

 

pojawia się groch 

zielony bo spotkały się 
dwa 

allele recesywne

Dlaczego tak? 

-  bo każda cecha jest 

warunkowana przez dwa 

geny

 – 

allele

 ( w osobnikach 

diploidalnych)

I Prawo Mendla – Prawo czystości gamet

Każda cecha jest kontrolowana przez dwa allele,

 ale do gamety jest przekazywany tylko jeden allel z danej pary

AaBb – 

heterozygota

 

w 2 parach genów tworzy 4 typy gamet 

AB   Ab  aB   ab  -   

4 różne gamety, bo 2

2

= 4

AaBBCcDdEE 

 - heterozygota w 3 par genów tworzy

 2

3

 gamet, czyli 8 różnych gamet

Ilość różnych gamet tworzonych przez heterozygotę  = 

2

n

n – ilość heterozygotycznych par alleli

II prawo Mendla

 

mówi o

– 

niezależnym dziedziczeniu dwóch par genów 

leżących na różnych chromosomach 

niehomologicznych

lub inaczej o

-  niezależnej segregacji (rozdzielaniu się) 

dwóch par genów leżących na różnych 

chromosomach niehomologicznych

Krzyżówka dwu-genowa – rośliny różnią się dwoma cechami

   GGWW  x  ggww

  GGww x  ggWW

Gamety:   

GW          gw

                       

Gw          gW

 

F1

GgWw    x    GgWw

Gamety

GW

Gw

gW

gw

GW

GGWW GGWw GgWW GgWw

Gw

GGWw

GGww GgWw Ggww

gW

GgWW

GgWw

ggWW ggWw

gw

GgWw

Ggww

ggWw

ggww

Powstają 4 grupy fenotypowe:

1. Żółte – Okrągłe (9)

2. Żółte – pomarszczone (3)

3. Zielone – (3)

4. Zielone – pomarszczone (1)

Fenotypy:  9 : 3 : 3 : 1

Rośliny są:

Żółte (

G

) z okrągłymi nasionami (

W

)– 

GGWW

Zielone (

g

) z pomarszczonymi nasionami 

(

w

) - 

ggww

Nasiona:

G – żółte, 

g – zielone

W – okrągłe, 

w – pomarszczone

Segregacja fenotypowa 

dwu cech;

9:3:3:1

Współdominacja



Heterozygoty

 mają pośrednią cechę w 

porównaniu z homozygotami



Aa  x Aa (różowe)

F1 gamety

 A

a

A

AA

Aa

a

Aa

aa

Każdemu genotypowi 
odpowiada inny fenotyp:

Segregacja:   

1 : 2 :  1

Lwia paszcza

Kodominacja - 

przykłady

Grupy krwi

 

są przykładem 

kodominacji

, bo w heterozygocie 

funkcjonują obydwa allele, tzn. u ludzi z 

grupą AB

 tworzy się antygen 

A i antygen B i przeciwciała anty-A i anty-B:

Grupa 

A

 – I

A

 I

A 

 lub  I

A 

i 

AA x BB

Grupa 

B

 – I

B

 I

B

  lub  I

B

 i

Grupa  

AB

 - I

A

 I

B

 

    AB

Grupa 

O

  - ii

     AA

S   

x

   

AA

S

Gamety:

 

A, A

S   x  

A,

  

A

S

F1:

AA  AA

S

  AA

S   

A

S

A

S

            kodominacja     chory

Anemia sierpowata

 – kodominacja

Gamety

A

Y

A

A

Y

A

Y

A

Y

A

Y

A

A

A

Y

A

AA

Geny letalne

powodują śmierć gamet, zygot lub osobników

A

Y

  

jest genem letalnym na żółtą barwę sierści, homozygota w genie 

letalnym nie przeżywa, rodzą się trzy osobniki, 2 żółte i 1 czarna mysz

 

Krzyżówka dwóch żółtych 
myszy;

A

Y

A  x A

Y

A

Gen letalny na barwę platynową 

A

P

 lisów dziedziczy się podobnie:

Krzyżówka platynowych lisów 

A

P

A   x   

A

P

A

Gamety

 F1 

A

P

A

A

P

A

P

A

P

ginie

A

P

A

platyno

we

A

A

P

A

platynowe

AA

srebrne

Homozygoty platynowe nie przeżywają, 

Poziom ryzyka w przypadku chorób genetycznych 
zależy od wzajemnego oddziaływania między allelami

Mutacja dominująca

Mutacja recesywna

Ryzyko:

50%  25%



  

  

Allele wielokrotne 

Allele wielokrotne 

powstają spontanicznie w 

powstają spontanicznie w 

naturze jako skutek zmian w materiale genetycznym, 

naturze jako skutek zmian w materiale genetycznym, 

czyli mutacji

czyli mutacji



   

   

częstość mutacji różni  od 

częstość mutacji różni  od 

1 

1 

na 

na 

10,000 

10,000 

(

(10

10

-4

-4

) d

) d

o 1

o 1

 

 

na

na

 1,000,000

 1,000,000

 (

 (10

10

-6

-6

) na

) na

 gamet

 gamet

ę

ę

 

 

na 

na 

genera

genera

cję

cję

.

.



  

  Allel dzikiego typu

Allel dzikiego typu

 

 

 – allel

 – allel

,

,

 

 

którego częstość w 

którego częstość w 

populacji jest większa niż 

populacji jest większa niż 

1%

1%



  

  Allel

Allel

 m

 m

uta

uta

cyjny

cyjny

 – allel

 – allel

,

,

 

 

którego częstość jest 

którego częstość jest 

mniejsza niż 

mniejsza niż 

1%

1%

Muta

Muta

cje są źródłem nowych alleli

cje są źródłem nowych alleli

Allele wielokrotne

W populacji osobników jest wiele alleli na daną cechę, które 
segregują w populacji, co w efekcie daje duże zróżnicowanie 
fenotypów, gdyż różne jest oddziaływanie między allelami.

Każdy osobnik (diploidalny) ma tylko dwa allele. 

Przykłady

:

Samosterylność

 u roślin (drzew owocowych) – allele 

samosterylności S

1

, S2 ….Sn. Zapobiega samozapłodnieniu u roślin 

u roślin obcopylnych.

Jest ponad 100 alleli na samosterylność. 

Jednoimienne (takie same) allele na samosterylność w pyłku i 
komórce jajowej powodują brak zapłodnienia. 

Wiele odmian jabłoni, większość odmian grusz, wszystkie czereśnie 
i śliwy są samosterylne.

 



 

 

Grupy krwi 

Grupy krwi 

ABO

ABO

 to 3 allele

 to 3 allele



 

 

6 

6 

możliwych 

możliwych 

genotyp

genotyp

ów 

ów 

ABO: 

ABO: 

 

 I

I

A

A

I

I

A

A

,

,

 I

 I

B

B

I

I

B

B

, 

, 

I

I

A

A

I

I

B

B

,

,

 I

 I

A

A

i

i

, 

, 

I

I

B

B

i

i

,

,

lub  

lub  

ii

ii



 

 

allel 

allel 

I

I

A

A

 

 

dominuje całkowicie w stosunku do 

dominuje całkowicie w stosunku do 

i

i

, 

, 

 

 

ale jest kodominujący  w stosunku do 

ale jest kodominujący  w stosunku do 

I

I

B.

B.



 

 

6 genotyp

6 genotyp

ów tworzy 

ów tworzy 

4 

4 

f

f

enotyp

enotyp

y (4 grupy krwi)

y (4 grupy krwi)

Grupy krwi są przykładem alleli wielokrotnych

Np. 

Barwa sieci u gryzoni

 – funkcjonuje wiele alleli, 

które oddziałują ze sobą dając różne ubarwienie futra 
np. królików:

Wzajemne oddziaływania alleli:

agouti (C) > chinchilla (silver) cch > 
himalayan (ch) > albino (ca)

C >cch >ch >ca

Agouti (CC)

     szynszyl (cch)

      himalajski (ch)

Albinos (ca)

Współdziałanie genów

 

Dwa lub więcej genów współdziałają w wytwarzaniu jednej cechy

,

 

np. krzyżówka dwóch odmian białego groszku pachnącego – 

AAbb  x   aaBB

białe rośliny

Gamety

 Ab

    aB

F1

AaBb

x      AaBb

czerwone

gamety

AB

Ab

aB

ab

AB

AABB

AABb

AaBB

AaBb

Ab

AABb

AAbb

AaBb

Aabb

aB

AaBB

AaBb

aaBB

aaBb

ab

AaBb

Aabb

aaBb

aabb

Segregacja fenotypów:

9 

czerwonych

 : 7 

białych

Lathyrus odoratus



  

  

Dwa geny decydują o wytwarzaniu jednej cechy

Dwa geny decydują o wytwarzaniu jednej cechy

.

.

   

gen A

   

gen B

Prekursor antocyjanu → leukozwiązek → antocyjan (barwny)



  

  

Musi funkcjonować przynajmniej jeden allel dominujący  

Musi funkcjonować przynajmniej jeden allel dominujący  

(funkcjonalny) w każdej parze alleli dla wytwarzania barwy kwiatu

(funkcjonalny) w każdej parze alleli dla wytwarzania barwy kwiatu

Głuchota

Głuchota

 u ludzi może wynikać z mutacji w jednym z 50 różnych 

 u ludzi może wynikać z mutacji w jednym z 50 różnych 

genów.

genów.



 

 Test komplementacji funkcjonalnej

Test komplementacji funkcjonalnej

 może wskazywać na to, czy 

 może wskazywać na to, czy 

mutacje dotyczą tego samego czy różnych genów

mutacje dotyczą tego samego czy różnych genów

Niektóre szlaki metaboliczne są kontrolowane 

Niektóre szlaki metaboliczne są kontrolowane 

przez wiele genów

przez wiele genów

Mutacja zaszła w różnych genach i jest możliwa komplementacja funkcji 

Brak komplementacji, bo mutacja zaszła w tym samym genie B

Epistaza

 – 

jeden gen maskuje efekt fenotypowy 

drugiego niehomologicznego genu;
 

Epistaza

 – dominacja między genami 

niehomologicznymi leżącymi na różnych 
chromosomach
 – może być epistaza dominująca lub recesywna

Np. 

Barwa sierści u psów

 – labradorów. Im więcej dominujących alleli w 

dwóch genach tym ciemniejsze ubarwienie sierści. 

Gen E jest epistatyczny w stosunku do B (barwa czarna), a gen B jest 
hipostatyczny w stosunku do E.

(epistaza recesywna – gen E w stanie recesywnym hamuje działanie genu B)

eebb

    eeB_        

E_bb

   E_B_

Jasna sierść,

      Jasna sierść

        czekoladowa sierść

czarna sierść

brązowy nos

 

     

czarny nos                     i  nos

   i  nos

Musi być funkcjonalny (

dominujący

) przynajmniej jeden 

gen  E  

dla 

wykształcenia czarnego ubarwienia sierści. Dwa 

recesywne

 

allele e 

tłumią 

ekspresję genu 

B

 na barwę czarną

Współdziałanie genów - epistaza

Barwa futra u myszy

 – 

musi działać przynajmniej jeden dominujący gen 

z każdej pary dla wykształcenia barwy szarej. 

Krzyżówka szarych myszy może 
dać białe myszki;

Segregacja: 9:3:4 –tylko 3 klasy 
fenotypowe

Gen B jest epistatyczny w 
stosunku do C.

Szara mysz musi mieć 
przynajmniej jeden gen 
dominujący w każdej parze

.

Epistaza (dominująca)

SSCC

x 

sscc

Leghorny

Wyandotte

Gamety:        

SC

sc

F1           

SsCc 

białe

SC

Sc

sC

sc

SC

SSCC

SSCc

SsCC

SsCc

Sc

SSCc

SScc

SsCc

Sscc

sC

SsCC

SsCc

ssCC

ssCc

sc

SsCc

Sscc

ssCc

sscc

C– barwne upierzenie

S - inhibitor – supresor 
aktywności C

Segregacja: 

13 : 3

Plejotropowe działanie genów

Gen

Działanie na komórkę - organizm

Jeden gen może oddziaływać na szereg szlaków 
metabolicznych  (cech organizmu), czyli wykazuje 
plejotropię

Przykłady

:

Szurpatość

 kur – defekt w genie tworzącym promyczki piór 

powoduje szereg metabolicznych defektów (słaba nieśność kur, 
niska waga ciała)

Ple

Ple

jo

jo

trop

trop

ia w anemii sierpowatej

ia w anemii sierpowatej



Mutacja 

Mutacja 

Hb

Hb

β

β

S

S

 

 

wpływa na więcej niż jedną cechę

wpływa na więcej niż jedną cechę



Sierpowatość krwinek 

Sierpowatość krwinek 



Oporność na malarię 

Oporność na malarię 



Recesywną letalność – w stanie 

Recesywną letalność – w stanie 

homozygotycznym choroba  jest śmiertelna

homozygotycznym choroba  jest śmiertelna

Różne oddziaływanie między allelami 

Hb

Hb

β

β

A

A

 

 

Hb

Hb

β

β

S

S

 

 

(allel 

(allel 

sierpowatości krwinek) w zależności od warunków 

sierpowatości krwinek) w zależności od warunków 

Albinizm

 – brak melanin (barwnika skóry i włosów) z powodu 

defektu w enzymie - tyrozynazie. Chorzy mają szereg defektów 

metabolicznych, zwiększoną wrażliwość na naświetlanie i choroby 

skóry. 

Albinizm

 jest rzadką recesywną 

chorobą



 

 Geny modyfiaktory

Geny modyfiaktory

 mają subtelne, wtórne efekty w stosunku do 

 mają subtelne, wtórne efekty w stosunku do 

głównego genu, które wpływają na fenotyp

głównego genu, które wpływają na fenotyp



 

 Środowisko

Środowisko

 ma wpływ na ekspresje genów, np. t

 ma wpływ na ekspresje genów, np. t

emperatur

emperatur

a

a

 

 

jest czynnikiem często wpływającym 

jest czynnikiem często wpływającym 

 

 

na fenotyp np. 

na fenotyp np. 



Kolor futra kotów syjamskich jest ciemniejsza na końcach 

Kolor futra kotów syjamskich jest ciemniejsza na końcach 

ciała ponieważ  enzym syntetyzujący melaninę jest wrażliwy 

ciała ponieważ  enzym syntetyzujący melaninę jest wrażliwy 

na temperaturę  

na temperaturę  

 

   

  



Fenotyp zależy od 

Fenotyp zależy od penetracji i ekspresywności

penetracji i ekspresywności

 genu 

 genu 



Penetrac

Penetrac

ja

ja

 – 

 – 

jest to procent populacji z danym 

jest to procent populacji z danym 

genotypem, który powoduje określony fenotyp.

genotypem, który powoduje określony fenotyp.



Penetra

Penetra

cja

cja

 

 

może być całkowita

może być całkowita

 (100%) or 

 (100%) or 

niepełna 

niepełna 

(

(

np. penetracja siatkówczaka 

np. penetracja siatkówczaka 

(retinoblastoma) wynosi 

(retinoblastoma) wynosi 

75%).

75%).



 

 

E

E

kspresywność

kspresywność

 – 

 – 

stopień lub intensywność 

stopień lub intensywność 

z jaką poszczególne genotypy wyrażają się w 

z jaką poszczególne genotypy wyrażają się w 

fenotypie 

fenotypie 



 

 

E

E

ks

ks

pres

pres

ywność genu może być różna lub 

ywność genu może być różna lub 

taka sama u różnych osobników

taka sama u różnych osobników

.

.

Ten sam genotyp nie zawsze powoduje taki sam 

Ten sam genotyp nie zawsze powoduje taki sam 

fenotyp

fenotyp

Ciągłe zmiany w fenotypie np. wzrost, waga, także tłumaczy się 

Ciągłe zmiany w fenotypie np. wzrost, waga, także tłumaczy się 

segregacją mendlowską, ponieważ takie cechy są determinowane przez 

segregacją mendlowską, ponieważ takie cechy są determinowane przez 

segregujące 

segregujące allele wielu genów interagujących ze sobą i środowiskiem.

allele wielu genów interagujących ze sobą i środowiskiem.

Są to 

Są to cechy ilościowe i wielogenowe.

cechy ilościowe i wielogenowe.

Im więcej genów kodujących daną cechę, tym większa ilość klas 

Im więcej genów kodujących daną cechę, tym większa ilość klas 

fenotypów i większa ciągłość w obserwowanej zmienności.

fenotypów i większa ciągłość w obserwowanej zmienności.

Dziedziczenie barwy skóry

Cechy ilościowe  

są kodowane przez 

geny kumulatywne

, 

bo efekt ich działania powoduje

 

pomnażanie lub 

sumowanie zmian



Kukurydza

:  

wysoka – 110 cm    x    niska – 50 cm

AABBCC     x      aabbcc

Każdy allel dominujący zwiększa roślinę o 10 cm.

F1

          AaBbCc  x AaBbCc  (50+30 = 80 cm)

F2

          AABBCC……….aabbcc 

Pokolenie F2 będzie bardzo zmienne (od 110 do 50 cm) a
 wysokość roślin będzie zależała od ilości dominujących 
alleli.

Transgresja  

-  przekroczenie cech rodzicielskich w 

potomstwie

Krzyżówka tytoniu: 

Hawana   x   Cuba

AAbb        x       aaBB

20 liści

20 liści

F1 

AaBb   20 liści

F2

AABB – 30 liści

  

AABb -   25 liści 

transgresja

Rozkład cech ilościowych w 

populacji 

transgresja

Chromosomy płci i dziedziczenie sprzężone z płcią

(Tomasz Morgan,  Nagroda Nobla – 1933 r.)

Samiec

 Drosophila melanogaster jest 

heterogametyczny

 wytwarza różniące 

się gamety w zależności od tego, czy 
gamety zawierają chromosom X czy Y.

Samica

 jest 

homogametyczna dla 

chromosomów płciowych - 

tworzy 

jednakowe gamety.

Geny leżące na chromosomach 
płciowych dziedziczą się jako 

sprzężone z płcią

X

W

X

W

  

x

       

X

w

Y

  -  

samica czerwonooka, 
samiec białooki

Gamety: 

X

W

X

w

 , 

Y

F1

X

W

X

w

,

X

W

Y

wszystkie osobniki czerwonookie

 

X

w

X

w

     

x 

    X

W

Y

samica białooka, samiec 

Gamety:

X

w

, X

w

     

X

W

, Y

           czerwonooki

F1

X

W

X

w

-          samice czerwonookie

X

w

Y

-          samce białookie

Jeśli fenotyp osobników w jakiejś cesze różni się w zależności od 

płci, oznacza to, że dana cecha jest sprzężona z płcią

Determinacja płci u Drosophila

Eksperymenty Morgana

 ♀ w

XX

w

   x

   

X

W

Y

  

♂

W -  oczy czerwone 

białooka

     

czerwonooki

 

W – oczy białe

Gamety

 

w

XX

w

, O

♀

 

X

W

, Y 

F1:

w

XX

w 

X

W

   - 

supersamica, ginie

w

XX

w 

Y      - 

samica białooka (płodna)

 

X

W

O        - 

samiec (sterylny)

  Y

        - 

ginie

Determinacja płci u Drosophila

Krzyżówka wsteczna;

 

w

XX

w

 Y     x      

X

W

Y

Gamety

: 

w

XX

w

,  Y

 

X

W

,  Y

F1:

w

XX

w 

X

W

     -     

supersamica, ginie

 

w

XX

w

 Y

     -     samica białooka

   

X

W

 Y       -   

samiec czerwonooki

   YY       -   

ginie

XX/2A = 1  samica 

X/2A = 0.5     samiec

Geny determinujące płeć u Drosophila są zlokalizowane w 

autosomach

Geny sprzężone z płcią u człowieka

 – 

są to wszystkie geny leżące na chromosomie 

X lub Y

Mutacje tych genów prowadzą do chorób 
genetycznych przekazywanych razem z 
chromosomem X matki lub Y ojca.

M.in. są to; 

hemofilia A i B

 czyli brak czynnika VIII i IX 

krzepnięcia krwi

Dystrofia mięśniowa Duchenna

Kruchy chromosom X

Daltonizm

 – nieodróżnianie barw zielonych i 

czerwonych

Dziedziczenie hemofilii A sprzężone z chromosomem X. 

Rodowód Królowej Wiktorii. Zaznaczona rodzina cara Mikołaja II

Proband,czyli pierwsza osoba w 

rodzinie, w której pojawiła się 

mutacja

Hemofilia jest recesywną chorobą sprzężoną z chromosomem X.
Choroba recesywna nie musi występować w każdym pokoleniu

Hipofosfatemia

 – obniżenie poziomu fosforanów jest chorobą 

dminującą sprzężoną z płcią (kruchość kości)

Choroba dominująca pojawia się w każdym pokoleniu

Determinacja płci u człowieka

U człowieka płeć męska jest determinowana przez 
geny leżące na chromosomie Y

Kobiety 45, XO – zespół  Turnera

Mężczyźni 47, XXY – zespół  Klinefeltera

Chromatyna płciowa – ciałko Barra – 

zinaktywowany jeden z chromosomów X u kobiet

Chromosom Y

 jest bardzo zróżnicowany nawet 

u spokrewnionych ludzi, zawiera różne ilości 
heterochromatyny

Regiony pseudoautosomalne

  chromosomu Y 

mają homologię z chromosomem X i mogą w 
tych regionach rekombinować. Stanowią ok. 5% 
chromosomu Y.

Pozostała część Y to region nierekombinujący 
(NRY- non-recombinant Y).

Na chromosomie Y jest 12 genów 
wpływających na spermatogenezę. Wszystkich 
genów na Y jest ok. 80.

Gen

 

SRY

 – (sex region of Y)  - gen odpowiedzialny za rozwój płci 

męskiej u ludzi

Koniugujące

 

chromosomy

 

płciowe

„Odwrócona płeć” jest spowodowana nieprawidłową rekombinacją 

między chromosomem X i Y

Transfekcja genu SRY do 

komórki jajowej

 myszy powoduje 

transformacje 

żeńskiego XX embrionu do płci męskiej

. 

Wykazano, że gen SRY jest konieczny i wystarczający dla 
determinacji płci męskiej u ssaków

. 

Gen SRY koduje czynnik 

transkrypcyjny aktywujący transkrypcję wielu genów 
odpowiedzialnych za rozwój jąder.

Cecha owłosionych uszu (jako jedyna poza genami determinującymi 
płeć męską) jest sprzężona z chromosomem Y

Pszczoły: 2n –robotnice i     
królowa, n - truteń

Człowiek: XO - Z. Turnera,

         XXY – Z. Klinefeltera

Kury: odwrócona płeć

Drosophila; XXY – 
samica

XO – samiec sterylny

Determinacja płci u innych zwierząt;

Niektóre 

ryby, żaby, węże, jaszczurki, żółwie, wszystkie krokodyle i 

aligatory

 oraz niektóre 

bezkręgowce

  mają determinację płci 

ustalaną po zapłodnieniu, a nie przez chromosomy płciowe.

Płeć zwykle jest determinowana przez temperaturę, w której 
następuje wczesny rozwój embrionu;

Np. u wielu 

żółwi

 wyższa temperatura powoduje powstawanie płci 

żeńskiej.

Aligatory i jaszczurki

 – odwrotnie.

Często 

ryby

 są hermafrodytyczne tzn. mają organy i żeńskie i 

męskie, nie mają chromosomów płciowych.