1
NajwaŜniejsze organizacje międzynarodowe
FAO – organizacja do spraw wyŜywienia i rolnictwa
MOP – międzynarodowa organizacja pracy
UNESCO – organizacja do spraw oświaty kultury i nauki
WHO – światowa organizacja zdrowia
WTO – światowa organizacja handlu
MFW – międzynarodowy fundusz walutowy
UNIDO – organizacja do spraw rozwoju przemysłowego
IBRD – międzynarodowy bank odbudowy i rozwoju
EFTA – europejskie stowarzyszenie wolnego handlu
LPA – liga państw arabskich
NAFTA – północnoamerykański układ wolnego handlu
OPEC – organizacja państw eksportujących ropę naftową
OECD - organizacja współpracy gospodarczej i rozwoju
UE – unia europejska
KE – komisja europejska
PE – parlament europejski
ONZ – organizacja narodów zjednoczonych
CIAO – międzynarodowa organizacja lotnictwa cywilnego
RWPG – rada wzajemnej pomocy gospodarczej
EWG – europejska wspólnota gospodarcza
GATT – układ ogólny w sprawie ceł i handlu
UDEAC – unia celna i gospodarcza Afryki środkowej
ASEAN – stowarzyszenie narodów Azji południowo wschodniej
AMC – andyjski wspólny rynek
COMESA – wspólny rynek Afryki wschodniej i południowej
SELA – latynoamerykański system gospodarczy
WNP – wspólnota niepodległych państw
EWWiS – europejska wspólnota węgla i stali
EUROATOM – europejska wspólnota energii atomowej
WE – wspólnota europejska
AU – unia afrykańska
CEFTA – środkowo europejskie stowarzyszenie wolnego handlu
NATO – organizacja paktu północnoatlantyckiego
ANZUS – pakt bezpieczeństwa Pacyfiku
UZE (WEU) – unia zachodnioeuropejska
SEATO – organizacja paktu południowo-wschodniej Azji
OJA – organizacja jedności afrykańskiej
OBWE – organizacja bezpieczeństwa i współpracy w europie
ICRC – międzynarodowy komitet czerwonego krzyŜa
ISO – międzynarodowa organizacja informacyjna
MTF – międzynarodowe towarzystwo finansowe
MTS – międzynarodowy trybunał sprawiedliwości
UEFA – unia europejskich związków piłkarskich
WU – unia światowa
2
Rada Europy
Rada Europy, załoŜona w 1949 roku, jest najstarszą organizacją polityczną w Europie, która:
- skupia 47 państw
- przyznała status obserwatora dalszym 5 państwom (Japonia, Kanada, Meksyk, Stany Zjednoczone, Stolica
Apostolska)
- jest odrębna od Unii Europejskiej złoŜonej z 27 państw (jednak Ŝadne państwo nie zostało członkiem Unii, jeśli
wcześniej nie naleŜało do Rady Europy)
- ma siedzibę w Strasburgu, w północno-wschodniej Francji
- państwo kandydujące do członkostwa: Białoruś (12.03.1993)
Cele Rady Europy
- chronienie praw człowieka, bronienie demokracji i rządów prawa
- promować świadomość europejskiej toŜsamości opartej na wspólnych wartościach i obecnej w róŜnych
kulturach.
- ostoja demokracji i straŜnik praw człowieka w postkomunistycznych, demokratycznych państwach Europy,
- pomoc krajom Europy Środkowej i Wschodniej w przeprowadzaniu i umacnianiu reform politycznych,
prawnych i konstytucyjnych - przekazywanie wiedzy w dziedzinach takich jak prawa człowieka, demokracja
lokalna, edukacja, kultura i środowisko
- promowanie wspólnych podstawowych wartości praw człowieka, rządów prawa i demokracji
- wzmacnianie bezpieczeństwa obywateli Europy poprzez walkę z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną
i handlem ludźmi
- popieranie współpracy z innymi międzynarodowymi i europejskimi organizacjami
Jak działa Rada
Głównymi organami i instytucjami Rady Europy są m.in:
- Komitet Ministrów, złoŜony z 47 ministrów spraw zagranicznych lub ich zastępców rezydujących w
Strasburgu (ambasadorów lub stałych przedstawicieli). Komitet jest organem decyzyjnym Organizacji
- Zgromadzenie Parlamentarne, skupiające 636 członków (318 przedstawicieli i 318 zastępców) z 47
parlamentów krajowych oraz delegacje o statusie gościa specjalnego (Izrael, Kanada, Meksyk)
- sekretariat, na którego czele stoi od września 2004 roku Sekretarz Generalny Terry Davis (Zjednoczone
Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej)
Trójkąt Weimarski
Trójkąt Weimarski został powołany do Ŝycia w 1991 r. przez ministrów spraw zagranicznych Polski, Francji i
Niemiec. Powstał jako organizacja słuŜąca przede wszystkim włączeniu Polski w nurt polityki europejskiej i
wspierający jej integrację ze strukturami euroatlantyckimi. Był to początek procesu transformacji w Europie
Ś
rodkowej i Wschodniej. Istniał jeszcze ZSRR, Armia Czerwona stacjonowała na terytorium Polski a
nieodwracalność zmian w Europie stała pod znakiem zapytania.
Dzięki tej inicjatywie Polska mogła mieć - jako jedyny kraj w regionie - poczucie szczególnego oparcia w
państwach będących siłą napędową jednoczenia kontynentu. Regularne spotkania trzech ministrów spraw
zagranicznych pozwalały na dyskusje o najwaŜniejszych kwestiach międzynarodowych i na prezentowanie
polskiego stanowiska w kluczowych dla kontynentu sprawach.
Lata dziewięćdziesiąte zaznaczyły się niezwykłym oŜywieniem stosunków polsko-niemieckich i
przezwycięŜaniem odziedziczonych przez historię stereotypów. Po przystąpieniu Polski do NATO i po wejściu
do UE dotychczasowa formuła Trójkąta uległa wyczerpaniu.
Rozwój wydarzeń wokół konfliktu irackiego a takŜe kontrowersje wokół Konstytucji Europejskiej postawiły
Polskę po innej stronie niŜ Francję i Niemcy. Oba te kraje pozostają naszymi bardzo waŜnymi partnerami i
dialog z nimi musi być kontynuowany.
3
Grupa Wyszehradzka
Narodziny współpracy przypadają na początek lat 90-tych. Podczas spotkania prezydentów Polski i
Czechosłowacji oraz premiera Węgier w lutym 1991 roku przyjęto deklarację, nazwaną od miejsca spotkania
Deklaracją Wyszehradzką. Wówczas to stwierdzono, Ŝe kraje te mają wspólne cele w polityce zagranicznej, a
podobieństwo doświadczeń historycznych oraz bliskość geograficzna dają pole do powołania związku
regionalnego, zwanego Grupą Wyszehradzką (obecnie mówimy teŜ o Czwórce Wyszehradzkiej - bowiem od
1993 r. tworzą ją cztery państwa: Polska, Węgry, Republika Czeska i Słowacja). Współpraca czterech państw
obejmie takie strefy, jak polityka zagraniczna, gospodarka, transport, ochrona środowiska i nauka. W 1991 roku
podpisano takŜe tzw. Deklarację Krakowską, w której m.in. jest mowa o moŜliwie szybkim przyjęciu umów o
wzajemnej liberalizacji handlu. Było to podwaliną powołanego do Ŝycia 1 marca 1993 r.
Ś
rodkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA). W większości jednak spotkania partnerów
wyszehradzkich koncentrowały się na problematyce międzynarodowej.
Mechanizmy współpracy czwórki państw, zwłaszcza w kwestiach bezpieczeństwa, procesu integracji z Unią
Europejską i współpracy regionalnej, okazały się na tyle silne i sprawdzone, Ŝe pozwoliło to pokonać trudności
w drugiej połowie lat 90. i rozpocząć nowy etap. Lata 1999 – 2004 Grupa Wyszehradzka zyskała na znaczeniu,
wzbudzając duŜe zainteresowanie ze strony innych państw regionu, które wyraŜają chęć przynaleŜenia do niej.
Jednak czwórka państw zgodnie uwaŜa, Ŝe obecnie nie ma potrzeby zastanawiania się nad formalnym
rozszerzaniem Grupy, ale naleŜy wzmocnić istniejące i dobrze funkcjonujące mechanizmy i struktury.
Do usprawnienia współpracy przyczyniło się ustanowienie rotacyjnej, rocznej prezydencji Grupy. KaŜdą
prezydencję, co roku w czerwcu, zamyka szczyt premierów Grupy Wyszehradzkiej, podczas którego dokonuje
się podsumowania działań i wyznacza nowe cele i zadania na przyszłość. Grupa Wyszehradzka nie posiada
Ŝ
adnych rozbudowanych struktur. Jedyną jej instytucją jest Sekretariat Międzynarodowego Funduszu
Wyszehradzkiego z siedzibą w Bratysławie, który finansuje wspólne przedsięwzięcia Grupy na polu kultury,
edukacji i wymiany młodzieŜy. W 2002 r. podjęto decyzję o utworzeniu Wyszehradzkiego Funduszu
Stypendialnego.
Zasadnicze cele owej współpracy zostały zrealizowane z powodzeniem. Grupa Wyszehradzka była bardzo
efektywną platformą współpracy w kwestiach związanych z aspiracjami integracyjnymi Polski, Czech, Słowacji
i Węgier. Rozszerzenie NATO to wielki wspólny sukces tych państw. Siłą Grupy Wyszehradzkiej jest bliskość
geograficzna i podobieństwo kulturowe, gospodarcze oraz wspólnota interesów, wynikająca z przynaleŜności do
tego samego regionu.
Współcześnie najwaŜniejszymi celami są: ochrona środowiska naturalnego, rozwój infrastruktury, transportu,
energetyki i turystyki. Szczególne znaczenie wydaje się mieć wspólne działanie Czwórki w promocji naszego
regionu.
CEFTA
Powstała na podstawie porozumienia podpisanego w grudniu 1992 r. w Krakowie. Sygnatariuszami
porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja, Polska i Węgry. Przyczyną powstania CEFTY
(Central European Free Trade Agreement) był drastyczny spadek wymiany handlowej między krajami Europy
Ś
rodkowej po upadku muru berlińskiego i rozwiązaniu RWPG. Kolejną przyczyną powstania CEFTY był nacisk
Unii Europejskiej, która nie chciała dopuścić do wzajemnej dyskryminacji towarów z państw, które
równocześnie zgłosiły swój akces do UE. Nie bez znaczenia była równieŜ chęć zawiązania silniejszej
współpracy politycznej, czego przejawem było powstanie Grupy Wyszehradzkiej.
Obecnie CEFTA ma znacznie szerszy zasięg. Do porozumienia przystąpiły Bułgaria, Słowenia, Rumunia,
Chorwacja, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Serbia, Czarnogóra oraz Albania. Obszar CEFTY
rozciąga się od Bałtyku po Morze Czarne i Adriatyk.
Celem porozumienia jest zniesienie ceł w handlu między krajami członkowskimi, współpraca gospodarcza oraz
tworzenie wspólnego rynku. Towary podzielono na kilka grup w ramach których cła są stopniowo znoszone.
Artykuły poszufladkowano do grup kierując się "wraŜliwością" na konkurencje na rynkach państw
członkowskich. Do najbardziej wraŜliwych zaliczono artykuły rolno-spoŜywcze, na które cła nie zostaną
zupełnie zniesione a nastąpi jedynie ich redukcja.
4
Układ Schengen
– znosi kontrole paszportową na granicach członków tego
Układu. Schengen – miejscowość w Luksemburgu
Członkowie Układu z Schengen
1) Austria 1.12.1997
2) Belgia 26.03.1995
3) Czechy 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
4) Dania 25.03.2001
5) Estonia 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
6) Finlandia 25.03.2001
7) Francja 26.03.1995
8) Grecja 26.03.2000
9) Hiszpania 26.03.1995
10) Holandia 26.03.1995
11) Islandia 25.03.2001
12) Litwa 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
13) Luksemburg 26.03.1995
14) Łotwa 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
15) Malta 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
16) Niemcy 26.03.1995
17)Norwegia 25.03.2001
18) Polska 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
19) Portugalia 26.03.1995
20) Słowacja 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
21) Słowenia 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
22) Szwajcaria 12.12.2008
23) Szwecja 25.03.2001
24)Węgry 21.12.2007 (granice powietrzne 30.03.2008)
25) Włochy 26.10.1997