Jêzyk polski. Poziom podstawowy
Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mog¹ przybieraæ ró¿n¹
formê jêzykow¹, ale ich sens musi byæ synonimiczny wobec modelu . Oceniaj¹c pracê
ucznia, nale¿y stosowaæ punktacjê z modelu.
Uwaga: Za pe³n¹ odpowiedŸ przyznaje siê maksymaln¹ liczbê punktów, za niepe³n¹ –
wskazan¹ w rubryce „punkty cz¹stkowe”. Nie nale¿y przyznawaæ po³ówek punktów.
Za brak odpowiedzi lub odpowiedŸ b³êdn¹ nie przyznaje siê punktów.
Nr
zad.
Proponowana odpowiedŸ
Punktacja
cz¹st-
kowa
suma-
ryczna
1.
Wstêpu/wprowadzenia.
0
1
2.
Zagro¿enie ze strony krewnych (niebezpieczeñstwo wojny domo-
wej/niebezpieczeñstwo utraty tronu) oraz ze strony zakonu krzy-
¿ackiego.
Mo¿na uznaæ: Jagie³³o chcia³ dziêki temu zostaæ królem Polski.
0
1
3.
Jagie³³o wprowadzi³ chrzeœcijañstwo na Litwê, by³ wiêc „nios¹cym
Chrystusa” jak œw. Krzysztof; obaj byli nawróconymi poganami.
0
1
4.
„Mo¿e równie¿ symbolizowaæ smoka pogañstwa zgniecionego sto-
p¹ nowego Krzysztofa.”
0
1
5.
Lwy to uosobienie brutalnoœci, dzikoœci i si³y.
0
1
6.
Umieszczenie soko³ów i psów u podstawy nagrobka mo¿e na-
wi¹zywaæ do litewskiej tradycji ca³opalenia zw³ok wraz z najdro¿-
szymi rzeczami zmar³ego, tak¿e zwierzêtami, jak mia³o to miejsce
podczas pogrzebu ksiêcia Kiejstuta.
0
1
7.
1. Nieznane s¹ losy pierwotnego baldachimu z nagrobka.
2. Nie wiadomo, co kryje grób króla.
Za jedn¹ z odpowiedzi – 1 p.
1
2
8.
Uk³adanka, ³amig³ówka, rebus.
0
1
9.
Aby uwiarygodniæ wywód/ pisma D³ugosza s¹ dla niego Ÿród³em
informacji.
0
1
10.
Orêdownik – ktoœ, kto siê wstawia za kimœ.
Neofita – nowy wyznawca.
Orê¿ – broñ.
Za dwa wyjaœnienia – 1 p.
1
2
Jêzyk polski. Poziom podstawowy
1
Nr
zad.
Proponowana odpowiedŸ
Punktacja
cz¹st-
kowa
suma-
ryczna
11.
„szukanie drogi w g¹szczu sprzecznych interpretacji i subtelnych
wieloznacznoœci”,
„Czy w mrokach grobu znajduje siê klucz, który pozwoli nam
dopasowaæ do siebie elementy ³amig³ówki?”
(cytaty mog¹ byæ krótsze lub d³u¿sze, musz¹ zawieraæ podkreœlone
elementy).
Za jedn¹ z odpowiedzi – 1 p.
1
2
12.
c
0
1
13.
a) informacja,
b) opinia,
c) opinia.
Za dwa uzupe³nienia – 1 p.
1
2
14.
Porz¹dkuj¹ wywód/sk³aniaj¹ do refleksji. (Funkcjê kompozycyj-
n¹/retoryczn¹.)
0
1
15.
Autor podkreœla autentyczne zas³ugi w³adcy (stworzenie dyna-
stii, zwyciêstwo pod Grunwaldem), aby jego portret nie zosta³
zdominowany przez ciekawostki i zagadki./Autor skorzysta³
z modnych ostatnio tendencji w popularnej literaturze, aby poka-
zaæ sylwetkê W³adys³awa Jagie³³y zarówno w kontekœcie cieka-
wostek i zagadek, jak i autentycznego dorobku w³adcy.
0
2
Modele odpowiedzi i schematy oceniania
2
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY
Temat 1.
Analizuj¹c podane fragmenty Pana Tadeusza oraz wykorzystuj¹c znajomoœæ ca³ego poe-
matu, wska¿ ró¿nice miêdzy dwoma gospodarstwami i scharakteryzuj ich mieszkañców.
I – ROZWINIÊCIE TEMATU
(mo¿na uzyskaæ maksymalnie 25 punktów)
1.
Wstêpne rozpoznanie fragmentów
, np.:
Gospodarstwo
a) opis dworu w Soplicowie,
b) powrót Tadeusza do Soplicowa (rodzinnego domu),
Zaœcianek
c) opis zaœcianka Dobrzyñskich.
0–2
Analiza fragmentu „Gospodarstwa”
2.
Przestrzeñ
, np.:
a) typowy dwór szlachecki (drewniany, podmurowany, z bia³ymi
œcianami),
b) otoczony przyrod¹ (zieleñ drzew, pola, brzeg ruczaju...),
c) kontrast bieli i zieleni,
d) gospodarstwo jest dostatnie (obfitoœæ zbo¿a, dobra ziemia),
e) piêkno letniego dnia potêguje urok otoczenia,
f) porz¹dek i ³ad wokó³ dworu,
g) portrety Koœciuszki, Rejtana, Korsaka, Jasiñskiego,
h) zegar kurantowy graj¹cy Mazurka D¹browskiego,
i) okreœlenie patriotycznej wymowy portretów i zegara,
j) interpretacja powtarzaj¹cych siê s³ów „te¿ same”.
0–4
3.
Bohater i jego zachowanie
, np.:
a) m³odzieniec (Tadeusz) – powraca z miasta, gdzie pobiera³ nauki,
b) o¿ywiony, radosny z powodu powrotu do domu,
c) wita dom (uosobienie),
d) spogl¹da na sprzêty z czu³oœci¹,
e) z perspektywy czasu sprzêty wydaj¹ mu siê mniejsze ni¿ kiedyœ.
0–2
Jêzyk polski. Poziom podstawowy
3
Analiza fragmentu „Zaœcianka”
4.
Przestrzeñ
, np.:
a) stare, zniszczone, poroœniête mchem i traw¹ zabudowania miesz-
kalne i gospodarcze zubo¿a³ej/zaœciankowej szlachty,
b) przypominaj¹ ptaszarniê lub królikarniê,
c) roœlinnoœæ jest dzika i zaniedbana,
d) resztki dawnej œwietnoœci – pozosta³oœci murów obronnych,
e) kula armatnia, dziury w œcianach jako pami¹tki walk szwedzkich,
f) cmentarz na niepoœwiêconej ziemi,
g) drzwi siê nie domykaj¹ (zniszczone i uciête klamki),
h) wokó³ domów panuje nie³ad,
i) herby szlacheckie zas³oniête serami lub gniazdami jaskó³ek,
j) w czêœciach uzbrojenia gnieŸdzi siê ptactwo domowe,
k) rapiery s³u¿¹ jako ro¿ny,
l) buñczuk s³u¿y do czyszczenia ¿aren,
m) odczytanie rycerskiej przesz³oœci mieszkañców,
n) interpretacja ostatnich wersów opisu (zwyciêstwo Ceres nad Mar-
sem – zwyciêstwo rolniczego trybu ¿ycia nad rycerskim).
0–6
5.
Funkcjonalne wykorzystanie znajomoœci ca³ego utworu
, np.:
a) dostrze¿enie znaczenia obu fragmentów w poemacie,
b) wskazanie ró¿nic maj¹tkowych miêdzy mieszkañcami Soplicowa
i Dobrzyna,
c) wskazanie ró¿nicy w stosunku do tradycji miêdzy mieszkañcami
Soplicowa i Dobrzyna,
d) wskazanie, ¿e w obliczu wroga (Moskali) oba œrodowiska potrafi¹
siê zjednoczyæ,
e) wszyscy przy³¹czaj¹ siê do armii Napoleona.
0–2
Soplicowie
f) przedstawienie rodziny Sopliców,
g) tradycyjny rytm ¿ycia zgodny z rytmem natury,
h) szlacheckie obyczaje i rozrywki – polowania, spacery, uczty,
i) rola tradycji,
j) znaczenie wartoœci rodzinnych,
k) ró¿ne postawy (np. przesz³oœæ Jacka Soplicy),
l) toczenie z Horeszkami sporu o zamek.
0–3
Modele odpowiedzi i schematy oceniania
4
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY
Dobrzyñscy
m) przedstawienie mieszkañców zaœcianka,
n) tryb ¿ycia nieró¿ni¹cy siê od ch³opskiego,
o) ró¿nica miêdzy szlacht¹ zaœciankowa a ch³opami – prawo uczestni-
czenia w sejmikach, ró¿nice w wygl¹dzie,
p) sk³onnoœæ do warcholstwa – zajazd na Soplicowo,
q) rycerska przesz³oœæ Maæka, weterana konfederacji barskiej.
0–3
6.
Podsumowanie
0–3
ö
pe³ne, np.: podkreœlenie ró¿nic miêdzy opisami; obraz Soplicowa
kontrastuje ze sposobem ukazania zaœcianka; Mickiewicz, kreuj¹c
Soplicowo, stworzy³ sentymentalny obraz siedliska polskoœci, w za-
œcianku pokaza³ zanik tradycji szlacheckich i sch³opienie mieszkañ-
ców; dostrze¿enie, ¿e oba œrodowiska wzajemnie siê uzupe³niaj¹,
tworz¹c wizerunek polskiej szlachty w poemacie;
(3)
ö
czêœciowe, np.: podkreœlenie ró¿nic miêdzy opisami; wskazanie, ¿e
oba œrodowiska wzajemnie siê uzupe³niaj¹, tworz¹c wizerunek pols-
kiej szlachty w poemacie;
(2)
ö
próba podsumowania, np.: podkreœlenie ró¿nic miêdzy opisami.
(1)
II – KOMPOZYCJA
(maksymalnie 5 punktów)
Kompozycjê wypracowania ocenia siê wtedy, gdy przyznane zosta³y punkty za rozwiniêcie tematu.
Podporz¹dkowana zamys³owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna
wewnêtrznie, przejrzysta i logiczna; pe³na konsekwencja w uk³adzie
graficznym.
5
Uporz¹dkowana wobec przyjêtego kryterium, spójna; graficzne wyod-
rêbnienie g³ównych czêœci.
3
Wskazuj¹ca na podjêcie próby porz¹dkowania myœli, na ogó³ spójna.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
Jêzyk polski. Poziom podstawowy
5
III – STYL
(maksymalnie 5 punktów)
Jasny, ¿ywy, swobodny, zgodny z zastosowan¹ form¹ wypowiedzi; uroz-
maicona leksyka.
5
Zgodny z zastosowan¹ form¹ wypowiedzi, na ogó³ jasny; wystarczaj¹ca
leksyka.
3
Na ogó³ komunikatywny, dopuszczalne schematy jêzykowe.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
IV – JÊZYK
(maksymalnie 12 punktów)
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk³adnia,
poprawne: s³ownictwo, frazeologia i fleksja.
12
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawne: sk³adnia, s³ownictwo,
frazeologia i fleksja.
9
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wiêkszoœci
poprawne: sk³adnia, s³ownictwo i frazeologia.
6
Jêzyk w pracy komunikatywny mimo b³êdów sk³adniowych, s³owni-
kowych, frazeologicznych i fleksyjnych.
3
Jêzyk w pracy komunikatywny mimo b³êdów fleksyjnych, licznych b³ê-
dów sk³adniowych, s³ownikowych i frazeologicznych.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
V – ZAPIS
(maksymalnie 3 punkty)
Bezb³êdna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne b³êdy).
3
Poprawna ortografia (nieliczne b³êdy II stopnia); na ogó³ poprawna
interpunkcja.
2
Poprawna ortografia (nieliczne b³êdy ró¿nego stopnia); interpunkcja
niezak³ócaj¹ca komunikacji (mimo ró¿nych b³êdów).
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
VI – SZCZEGÓLNE WALORY PRACY
0–4
W wypracowaniu krótszym ni¿ oko³o 250 s³ów ocenia siê tylko rozwiniêcie tematu;
kompozycja, styl, jêzyk i zapis nie s¹ oceniane.
Modele odpowiedzi i schematy oceniania
6
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY
Temat 2.
Zanalizuj za³¹czone fragmenty Lalki oraz Ludzi bezdomnych i porównaj obrazy miasta
widziane oczami bohaterów. Wykorzystaj znajomoœæ utworów.
I – ROZWINIÊCIE TEMATU
(mo¿na uzyskaæ maksymalnie 25 punktów)
1.
Wstêpne rozpoznanie zasady zestawienia fragmentów
, np.:
a) obrazy biednych dzielnic miasta,
b) dzielnice nêdzy w Warszawie i £odzi,
c) spacer g³ównego bohatera po ubogiej czêœci miasta jako pretekst do
refleksji,
d) powrót bohaterów do ojczyzny i rodzinnych miast,
e) miasto widziane oczami bohatera,
f) narracja personalna (mowa pozornie zale¿na).
0–2
2.
Funkcjonalne umiejscowienie fragmentów w utworach
0–2
Lalka
3.
Obraz Warszawy we fragmencie, np.:
a) biedna, brzydka i ha³aœliwa czêœæ miasta,
b) obraz konkretnych ulic, np. Karowej,
c) równoleg³e i prostopad³e ulice przypominaj¹ drabinê,
d) interpretacja metafory drabiny,
e) zabudowa – niskie rudery,
f) nêdzne wnêtrza domostw i zak³adów,
g) nêdzny wygl¹d mieszkañców,
h) s³ownictwo wartoœciuj¹ce (np.: „rudery zapadniête ni¿ej bruku”),
i) wizja nadania bulwarom wiœlanym piêknego charakteru,
j) porównanie sytuacji Wokulskiego i tragarza – paradoks,
k) poczucie niespe³nienia, niemo¿noœci zaspokojenia, osi¹gniêcia szczêœcia,
l) poczucie odrzucenia („jest jedn¹ z plew”),
m) interpretacja metafory „m³yn wielkomiejskiego ¿ycia”,
n) œwiadomoœæ przemijania ludzkich wytworów,
o) Powiœle jest dla niego miniatur¹ kraju,
p) interpretacja metafory Powiœla jako miniatury kraju.
0–6
Jêzyk polski. Poziom podstawowy
7
4.
Wykorzystanie kontekstu powieœci, np.:
a) przedstawienie bohatera (jego pochodzenie i dojœcie do pieniêdzy),
b) ukazanie rozdarcia Wokulskiego miêdzy romantycznym idealizmem
a pragmatyzmem,
c) nawi¹zanie do nieszczêœliwej mi³oœci bohatera do Izabeli jako im-
pulsu popychaj¹cego i parali¿uj¹cego bohatera,
d) dzia³ania filantropijne Wokulskiego (Wysocki, Marianna),
e) projekty i plany bohatera,
f) znaczenie podró¿y do Pary¿a,
g) zakoñczenie powieœci jako dope³nienie kreacji Wokulskiego.
0–3
Ludzie bezdomni
5.
Obraz miasta we fragmencie, np.:
a) brud i szaroϾ ulicy,
b) wygl¹d ma³ych sklepików,
c) interpretacja porównania sklepików do szuflad,
d) wygl¹d ludzi (dzieci, przechodnie, pracownice zak³adu perukarskie-
go...),
e) podobieñstwo ludzi i zabudowañ,
f) wra¿enie wywo³ane przez wnêtrza pracowni,
g) wygl¹d rodzinnej kamienicy Judyma,
h) kolory u¿yte do stworzenia opisu,
i) s³ownictwo podkreœlaj¹ce odra¿aj¹cy charakter obrazu,
j) bohater przemyka ukradkiem, nie chce zostaæ zauwa¿ony,
k) interpretacja „fa³szywego wstydu” Judyma,
l) wspomnienia z dzieciñstwa – ich treœæ i charakter,
m) dostrze¿enie porównania œcian budynku do trumny,
n) interpretacja tego porównania.
0–6
6.
Wykorzystanie kontekstu powieœci, np.:
a) przedstawienie bohatera (okolicznoœci jego awansu spo³ecznego),
b) ukazanie celów ¿yciowych Judyma,
c) scharakteryzowanie poczucia d³ugu bohatera wobec œrodowiska,
z którego pochodzi,
d) charakterystyka relacji Judyma z rodzin¹ (bratem i bratow¹),
e) trudnoœci z realizacj¹ zamierzeñ przez bohatera,
f) nieumiejêtnoœæ odnalezienia swego miejsca na ziemi przez Judyma.
0–3
Modele odpowiedzi i schematy oceniania
8
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY
7.
Podsumowanie – porównanie wyznañ
0–3
ö
pe³ne, np.: powinno wskazywaæ podobieñstwa obrazów miasta, ale
i ró¿nice: dystans Wokulskiego i emocje Judyma, który powraca do
korzeni, podczas gdy Wokulski szuka inspiracji do dzia³ania; Prus
koncentruje siê na prze¿yciach swojego bohatera, ¯eromski opisuje
miejsce w sposób naturalistyczny; obaj bohaterowie maj¹ problemy
ze znalezieniem sensu w ¿yciu;
(3)
ö
czêœciowe, np.: powinno wskazywaæ podobieñstwo i przynajmniej
jedn¹ ró¿nicê w postrzeganiu miasta przez bohaterów;
(2)
ö
próba podsumowania, np.: powinna zawieraæ stwierdzenie, ¿e obaj
bohaterowie szukaj¹ ¿yciowego celu; dla obu wêdrówka po ubogiej
dzielnicy miasta jest wa¿na.
(1)
II – KOMPOZYCJA
(maksymalnie 5 punktów)
Kompozycjê wypracowania ocenia siê wtedy, gdy przyznane zosta³y punkty za rozwiniêcie tematu.
Podporz¹dkowana zamys³owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna
wewnêtrznie, przejrzysta i logiczna; pe³na konsekwencja w uk³adzie
graficznym.
5
Uporz¹dkowana wobec przyjêtego kryterium, spójna; graficzne wyod-
rêbnienie g³ównych czêœci.
3
Wskazuj¹ca na podjêcie próby porz¹dkowania myœli, na ogó³ spójna.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
III – STYL
(maksymalnie 5 punktów)
Jasny, ¿ywy, swobodny, zgodny z zastosowan¹ form¹ wypowiedzi; uroz-
maicona leksyka.
5
Zgodny z zastosowan¹ form¹ wypowiedzi, na ogó³ jasny; wystarczaj¹ca
leksyka.
3
Na ogó³ komunikatywny, dopuszczalne schematy jêzykowe.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
Jêzyk polski. Poziom podstawowy
9
IV – JÊZYK
(maksymalnie 12 punktów)
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk³adnia,
poprawne: s³ownictwo, frazeologia i fleksja.
12
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawne: sk³adnia, s³ownictwo,
frazeologia i fleksja.
9
Jêzyk w ca³ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wiêkszoœci
poprawne: sk³adnia, s³ownictwo i frazeologia.
6
Jêzyk w pracy komunikatywny mimo b³êdów sk³adniowych, s³owni-
kowych, frazeologicznych i fleksyjnych.
3
Jêzyk w pracy komunikatywny mimo b³êdów fleksyjnych, licznych b³ê-
dów sk³adniowych, s³ownikowych i frazeologicznych.
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
V – ZAPIS
(maksymalnie 3 punkty)
Bezb³êdna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne b³êdy).
3
Poprawna ortografia (nieliczne b³êdy II stopnia); na ogó³ poprawna
interpunkcja.
2
Poprawna ortografia (nieliczne b³êdy ró¿nego stopnia); interpunkcja
niezak³ócaj¹ca komunikacji (mimo ró¿nych b³êdów).
1
Uwaga: jeœli powy¿sze kryteria nie zosta³y spe³nione, nie przyznaje siê punktów.
VI – SZCZEGÓLNE WALORY PRACY
0–4
W wypracowaniu krótszym ni¿ oko³o 250 s³ów ocenia siê tylko rozwiniêcie tematu;
kompozycja, styl, jêzyk i zapis nie s¹ oceniane.
Modele odpowiedzi i schematy oceniania
10
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY