Równość drogi (podłużna i poprzeczna)

Równość podłużna  jest cechą, którą w odczuciu użytkownika objawia się jako 

zdolność   nawierzchni   do   niewzbudzania   wstrząsów   i   drgań   pojazdu.  Równość 
podłużną definiuje się poprzez geometryczne  odchyłki  powierzchni rzeczywistej  w 
stosunku   do   powierzchni   idealnej.   Inną   definicją   jest   definicja   dynamiczna 
określająca   nierówność   drogi   jako   zmianę   powierzchni   jezdni   wprowadzającą 
wibracje   w   przejeżdżających   pojazdach.   Ogólnie   przyjmuje   się,   że   nierówności 
nawierzchni   można   utożsamiać   z   zaburzeniami   okresowymi   o   różnych   okresach 
częstotliwości. Dolna granica fal zaliczanych do równości podłużnej ustalana jest w 
oparciu o reakcję koła samochodu poruszającego się po nawierzchni. Do równości 
podłużnej dróg zalicza się te fale, które wpływają na wielość siły działającej na koło 
pojazdu. Są to fale powodujące pionowy ruch koła pojazdu, czyli fale o długościach 
większych niż długość kontaktu opony z nawierzchnią. Przyjmuje się więc umownie, 
że długości fal, które decydują o równości podłużnej zawierają się w przedziale od 
10-30 cm   do   kilkudziesięciu   metrów.   Fale   krótsze   są   interpretowane   jako  mikro- 
makro- lub megatekstura. Fale dłuższe są opisywane jako niweleta drogi. Należy 
zwrócić   uwagę,   że   fale   o   długości   do   3 m   mają   bezpośredni   związek   z 
bezpieczeństwem jazdy, natomiast fale o długości powyżej 13 m są odpowiedzialne 
przede   wszystkim   za   komfort   jazdy   i   zużycie   elementów   zawieszenia   pojazdów. 
Nierówności   podłużne   nawierzchni   drogi   powodują   również   przyspieszoną 
degradację jej konstrukcji, na skutek zwiększenia oddziaływania dynamicznego kół 
pojazdów na nawierzchnię.

Oddziaływanie na pojazd nierówności podłużnych o różnych długościach fali

mm

Równość poprzeczna drogi ma również duże znaczenie dla użytkowników dróg, 

ponieważ jej niewłaściwe parametry mogą powodować zagrożenia obejmujące:
- konieczność pokonywania pojazdem nierówności utworzonych przez koleiny oraz 
boczne wypiętrzenia (szczególnie podczas wyprzedzania),
-   słabe   odprowadzenie   wód   opadowych,   szczególnie   na   odcinkach   o   małym 
pochyleniu podłużnym; powstająca na skutek złego odprowadzania wody grubsza jej 
warstwa zmniejsza tarcie między kołem pojazdu i nawierzchnią, co przyczynia się do 
występowania zjawiska poślizgu wodnego.

Ocena równości podłużnej - wymagania (wypis z rozporządzenia)

Do oceny równości podłużnej warstw nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych 

klas należy stosować jedną z następujących metod:
- metodę z wykorzystaniem łaty i klina, według normy BN-68/8931-04,
- metodę pomiaru równoważną użyciu łaty i klina (planograf),
-  metodę profilometryczną  pomiaru, umożliwiającą obliczanie wskaźnika równości 
IRI.

Stosowanie   łaty   czterometrowej   i   klina   dopuszcza   się   do   oceny   równości 

podłużnej   drogi   klasy   Z   oraz   tych   elementów   nawierzchni   drogi   klasy   G   i   dróg 
wyższych klas, gdzie nie można wykorzystać innych metod.

W wypadku stosowania łaty i klina (lub planografu), pomiar wykonuje się nie rzadziej 
niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez wartości odchyleń 
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 95% 
oraz   100%   liczby   wszystkich   pomiarów   na   badanym   odcinku.   Przez   odchylenie 
równości rozumie się największą odległość między łatą a mierzoną powierzchnią. 
Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.

Klasa 

drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy 

konstrukcyjnej

Procent liczby 

pomiarów

95%

100%

A, S, 

GP

Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne, 
dodatkowe, włączania i wyłączania

ścieralna

≤4

≤5

wiążąca

≤7

≤8

podbudowa 

zasadnicza

-

≤11

jezdnie łącznic, jezdnie MOP, 
utwardzone pobocza

ścieralna

≤5

≤6

wiążąca

≤9

≤10

podbudowa 

zasadnicza

-

≤13

G, Z

Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe, 
włączania i wyłączania, postojowe, 
jezdnie łącznic, utwardzone pobocza

ścieralna

≤6

≤7

wiążąca

≤9

≤10

podbudowa 

zasadnicza

-

≤13

  Wymagania   dotyczące   równości   podłużnej,   określone   powyżej,   powinny   być 

spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.

Ocena równości poprzecznej

Do pomiaru równości poprzecznej nawierzchni powinna być stosowana metoda 

równoważna   metodzie   z   wykorzystaniem   łaty   i   klina.   Pomiar   powinien   być 
wykonywany nie rzadziej niż co 5 m, a liczba pomiarów nie może być mniejsza niż 
20.   Wymagana   równość   poprzeczna   jest   określona   przez   wartości   odchyleń 
równości, które nie mogą być przekroczone w liczbie pomiarów stanowiących 90% i 
100%   albo   95%   i   100%   liczby   wszystkich   pomiarów   na   badanym   odcinku. 
Odchylenie   równości   oznacza   największą   odległość   między   łatą   a   mierzoną 
powierzchnią w danym profilu. Wartości odchyleń, wyrażone w mm, określa tabela.

Klasa 

drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy 

konstrukcyjnej

90% 95% 100%

A, S, 

GP

Pasy ruchu zasadnicze, awaryjne, 

dodatkowe, włączania i wyłączania

ścieralna

≤3

-

≤5

wiążąca

≤6

-

≤8

podbudowa 

zasadnicza

-

-

≤11

jezdnie łącznic, jezdnie MOP, 

utwardzone pobocza

ścieralna

-

≤5

≤6

wiążąca

-

≤9

≤10

podbudowa 

zasadnicza

-

-

≤13

G, Z

Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe, 

włączania i wyłączania, postojowe, 

jezdnie łącznic, utwardzone pobocza

ścieralna

≤6

-

≤9

wiążąca

≤9

-

≤12

podbudowa 

zasadnicza

-

-

≤18

Wymagania   dotyczące   równości   poprzecznej,   określone   powyżej,   powinny   być 

spełnione w trakcie wykonywania robót i po ich zakończeniu.

Osobne   wymagania   równości   dotyczące   autostrad   płatnych   zawarte   są   w 

Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 maja 1997 r. w 
sprawie autostrad płatnych (Dz. Ust. z 1997 r Nr 62).

Wymagania równości według normy PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i 

lotniskowe – nawierzchnie asfaltowe

Nawierzchnia   powinna   być   równa.   Nierówności   podłużne   i   poprzeczne   warstw 

asfaltowych mierzone według BN-68/8931-04 lub metodą równoważną nie powinny 
być większe od podanych w tabelach zawartych w normie. 

Maksymalne nierówności podłoża pod warstwy asfaltobetonowe (mierzone łatą 

o długości 4 m) zawiera tabela

Drogi i place

Maksymalne nierówności podłoża pod warstwę 

[mm]

ścieralną

wiążącą

Drogi klasy A, S i GP

6

9

Drogi klasy G i Z

9

12

Drogi klasy L i D oraz place i 

parkingi 

12

15

Maksymalne   nierówności   podłoża  w   nowych   warstwach   asfaltobetonowych 

(mierzone łatą o długości 4 m) zawiera tabela.

Drogi i place

Maksymalne dopuszczalne nierówności [mm]

warstwa 

ścieralna 

warstwa 

wiążąca

podbudowa 

asfaltobetonowa

Drogi klasy A, S i GP

4

6

9

Drogi klasy G i Z

6

9

12

Drogi klasy L i D oraz place 

i parkingi

9

12

15

Wymagania równości według normy BN-68/8931-04 Drogi samochodowe. 

Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą

Dopuszczalne   wartości   prześwitów   mierzonych   planografem   lub   łatą 

czterometrową

Rodzaj nawierzchni lub 

podbudowy

Numer warstwy 

licząc od góry (bez 

warstwy 

wyrównawczej)

przy układaniu

mechanicznym

ręcznym

mm

nawierzchnia z betonu 
asfaltowego i betonu 
smołowego

1
2

6
9

8

12

nawierzchnia z asfaltu 
lanego

1
2

6
9

8

12

nawierzchnia z asfaltu 
piaskowego

−

6

8

powierzchniowe 
utrwalanie nawierzchni

−

−

10

nawierzchnia z betonu 
cementowego

−

6

−

nawierzchnia klinkierowa:
z klinkieru I i II klasy
z klinkieru III klasy

−
−

−
−

8

10

nawierzchnia z kostki 
kamiennej

−

−

10

nawierzchnia z płyt 
kamienno - betonowych

−

−

10

nawierzchnia tłuczniowa

−

−

15

nawierzchnia żwirowa

−

−

15

nawierzchnia z brukowca

−

−

20

podbudowa (bez 
brukowcowej)

jeżeli ma na niej 
leżeć jedna warstwa 
nawierzchni

9

12

jeżeli mają na niej 
leżeć dwie lub więcej 
warstw nawierzchni

12

15

podbudowa brukowcowa 
(przy co najmniej 
dwuwarstwowej warstwie 
jezdnej)

−

−

20

Badanie równości podłużnej i poprzecznej według BN-68/8931-04

Podstawowym   i   najprostszym   przyrządem   do   pomiaru   równości   jest   łata 

drewniana lub z metalu o długości 4 cm oraz klin. Łata powinna mieć taką sztywność 
aby   jej   ugięcie   w   środku,   przy   podparciu   na   końcach   nie   przekraczało   0,5   mm. 
Stopka   łaty   nie   powinna   być   szersza   niż   6   cm   .   Do   pomiaru   prześwitu   służy 
wyskalowany klin wykonany z metalu lub twardego drewna.

W celu sprawdzenia równości łaty należy ułożyć ją na równej podstawie spodem 

do   góry,   następnie   należy   położyć   na   krańcach   dwie   blaszki   o   grubości   2   mm   i 
naprężyć silnie żyłkę opierając ją na tych blaszkach. Sprawdzamy prześwit pomiędzy 
łatą a żyłką za pomocą 1,5 mm blaszki. Blaszka ta w żadnym miejscu nie powinna  
dotykać żyłki oraz prześwit pomiędzy nią a żyłką nie powinien przekraczać 0,5 mm.

Pomiar równości podłużnej należy wykonać na każdym pasie ruchu w odległości 

0,7 m od krawędzi co 20 m oraz w miejscach budzących wątpliwości co do równości, 
szukając największego prześwitu pomiędzy łatą a badaną nawierzchnią. Klin należy 
podkładać w miejscu największego prześwitu. 

Łata i klin

Normowe wymiary klina