1
Broszura informacyjna
Eksportera
po rynku Republiki Włoskiej
Spis treści
1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z REPUBLIKĄ WŁOSKĄ .................. 2
1.1. SPECYFIKA
RYNKU................................................................................................... 2
1.2. WYMIANA
HANDLOWA ........................................................................................... 3
1.3. MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW (W RAMACH
JEDNOLITEGO RYNKU EUROPEJSKIEGO) ........................................................... 4
2. KWESTIE PRAWNE .................................................................................................... 5
2.1. SYSTEM
PODATKOWY ............................................................................................. 5
2.2. ZAMÓWIENIA
PUBLICZNE ...................................................................................... 6
2.3. OCHRONA
WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ ........................................................... 8
2.4.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI .............................. 8
2.5. DOSTĘP DO RYNKU................................................................................................... 9
3. PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO – WYSTAWIENNICZE .................................... 10
4. WAŻNE ADRESY I LINKI ......................................................................................... 10
4.1.
AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE .................... 10
4.2. PODMIOTY
LOKALNE............................................................................................. 11
5. ZAŁĄCZNIKI............................................................................................................... 11
2
1.
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z REPUBLIKĄ WŁOSKĄ
1.1.
SPECYFIKA RYNKU
Republika Włoska (wł. Italia, Repubblica Italiana) państwo położone w Europie
Południowej, na Półwyspie Apenińskim, współzałożyciel Europejskiej Wspólnoty
Gospodarczej, członek G8 (osiem najbardziej uprzemysłowionych i bogatych państw świata),
OECD oraz strefy euro.
Włochy należą, pod względem gospodarczym i politycznym, do najważniejszych krajów
Europy i świata, chociaż, od połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, włoska
gospodarka rozwija się wyraźnie wolniej niż w przypadku innych krajów Unii Europejskiej
(UE). Jak wynika z danych opublikowanych przez włoski urząd statystyczny ISTAT, PKB
Włoch w 2011 r. wzrósł o 0,4% (w 2010 r. wzrost 1,4%). Widoczne są już jednak pierwsze
oznaki recesji, która zgodnie z prognozami ekspertów dotknie gospodarkę w 2012 r.:
w IV kwartale 2011 r. PKB skurczył się o 0,5% w porównaniu do IV kwartału 2010 r.
Ponadto kryzys gospodarczy ostatnich lat wpłynął na znaczne pogorszenie się sytuacji
ekonomicznej, spadek zatrudnienia, utratę konkurencyjności oraz pogorszenie stanu finansów
państwa, co wpłynęło na utratę wiarygodności kraju na arenie międzynarodowej oraz na
decyzję głównych agencji ratingowych (S&P, Moody’s, Fitch) o obniżeniu oceny kraju.
Rosnący poziom długu publicznego, który w 2011 r. wyniósł 121% PKB (bank centralny -
Banca d’Italia) oraz pogarszająca się ocena ratingowa wpłynęły na wzrost kosztu obsługi
długu: w 2011 r. cena obligacji skarbowych dynamicznie rosła (w momencie szczytowym
rentowność obligacji rządowych dochodziła do 8%).
Pogarszająca się kondycja ekonomiczna oraz coraz mocniej odczuwalne napięcie społeczne
zmobilizowało włoską elitę rządzącą do podjęcia działań na rzecz uzdrowienia gospodarki.
W tym celu utworzono bezpartyjny „rząd ekspertów” pod przewodnictwem wieloletniego
komisarza europejskiego M. Montiego. Nowy rząd dąży do pobudzenia rozwoju
gospodarczego m.in. poprzez liberalizację gospodarczą oraz zwiększenie wykorzystania
nowych technologii w administracji publicznej. Podjęto również kroki na rzecz reformy rynku
pracy, w celu redukcji rekordowo wysokiego bezrobocia, oraz walki z oszustwami
podatkowymi.
Włochy wyraźnie dzielą się na wysoko rozwiniętą północ kraju i do niedawna zacofane, dziś
nadal słabiej rozwinięte Południe. Regiony Lombardia i Piemont należą do najbogatszych
obszarów UE, o wysoko rozwiniętym i technologicznie zaawansowanym przemyśle
i wydajnym rolnictwie. Dobrze rozwiniętą gałęzią przemysłu jest hutnictwo, zlokalizowane
głównie w miastach portowych, które zaspokaja w całości potrzeby przemysłu
elektromaszynowego, a zwłaszcza stoczniowego i samochodowego. Włochy są jednym
z największych producentów maszyn i pojazdów (np.: FIAT, Alfa Romeo, Piaggio oraz
samochody sportowe Ferrari, Maserati i Lamborghini). Wielowiekową tradycję ma przemysł
włókienniczy i odzieżowy skoncentrowany głównie w okolicach Prato oraz w północnej
części kraju. Światową sławą cieszy się włoskie wzornictwo – Mediolan i Rzym należą do
najważniejszych centrów mody na świecie. Należy także zaznaczyć, że włoskie
przedsiębiorstwa kładą coraz większy nacisk na innowację i badania, co w połączeniu
z atrakcyjnym designem wpływa na zwiększoną podaż na włoskie produkty na rynkach
międzynarodowych (eksport w 2011 r. wzrósł o pond 11% w porównaniu do 2010 r.). Włochy
są największym producentem obuwia, broni myśliwskiej i sportowej oraz okularów
3
w Europie. Jedną z najlepiej rozwiniętych gałęzi gospodarki, wytwarzającą znaczną część
PKB, jest turystyka.
Warto zaznaczyć, że choć dobrze rozwinięty sektor jachtowy przechodzi kryzys,
to największa włoska stocznia Fincantieri wciąż pozostaje światowym liderem
w produkcji statków wycieczkowych i dużych jachtów luksusowych.
Silną pozycję w gospodarce zajmuje także przemysł chemiczny i farmaceutyczny, który
charakteryzuje się dużym stopniem innowacyjności. Choć po dynamicznym roku 2010
nastąpiło stopniowe spowolnienie rozwoju sektora, na co wpłynął przede wszystkim wzrost
cen surowców oraz malejący popyt wewnętrzny, został on jednak w dużym stopniu
skompensowany wzrostem eksportu. Najwięcej inwestycji z zakresu B&R jest realizowanych
w sektorze farmaceutyki i biotechnologii (ponad 8 tys. naukowców, 1,7 mld euro inwestycji –
9% wartości wszystkich badań w B&R prowadzonych we Włoszech w 2011 r.). 39% firm
operujących na rynku jest z kapitałem włoskim, 40% krajów UE i 21% USA. Przemysł
farmaceutyczny koncentruje się przede wszystkim w regionie Lacjum, Toskanii, Emilii
Romanii, Wenecji oraz Lombardii.
W ostatnich latach położono także duży nacisk na rozwój energii odnawialnych: coraz
bardziej rośnie zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami z zakresu energii słonecznej,
wodnej, wiatrowej (w szczególności off-shore).
Rolnictwu sprzyjają korzystne warunki naturalne, choć jego struktura agrarna (przewaga
małych i średnich gospodarstw o niewysokiej towarowości) jest mniej korzystna, niż
w innych krajach Unii. Ponadto we Włoszech panuje dobrze rozwinięty system wsparcia grup
producenckich (czołowa pozycja w UE pod względem liczby stowarzyszeń organizacji
producentów). Włosi przywiązują dużą uwagę do systemu certyfikowania żywności
(posiadają zarejestrowanych ponad 280 produktów regionalnych w UE). W 2011 r.
w porównaniu do 2010 r. odnotowano ponad 10% wzrost eksportu produktów spożywczych
i 13% wina.
1.2.
WYMIANA HANDLOWA
Najważniejszymi umowami regulującymi wzajemne stosunki gospodarcze polsko-włoskie są:
Traktat Akcesyjny z dnia 16 kwietnia 2003 r.
Umowa miedzy Rządem PRL a Rządem Republiki Włoskiej w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i zapobiegania uchylaniu
się od opodatkowania z 1985 r. ( Dz. U. nr 62/ 1989, poz. 364)
Umowa między Rządem PRL a Rządem RW w sprawie popierania i ochrony inwestycji
z 1989 r. ( Dz. U. 1994 nr 42 poz. 157)
Memorandum o współpracy na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, podpisanew grudniu
1999 r. przez Ministra Przemysłu, Handlu i Rzemiosła RW i Ministra Gospodarki RP.
W związku z trudną sytuacją na rynku wewnętrznym włoskie przedsiębiorstwa położyły duży
nacisk na wzmocnienie stosunków z partnerami zagranicznymi. W konsekwencji w 2011 r.
eksport wzrósł o 11,4%, a import o 8,9% i wyniosły odpowiednio: 376 mld euro i 400 mld
euro (337 mld euro i 367 mld euro w 2010 r.). Warto odnotować większą dynamikę po stronie
eksportu, co wpłynęło na poprawę wyniku bilansu HZ, który wyniósł -24 mld euro (-30 mld
euro w 2010 r.).
Mimo że Polska nie należy do głównych partnerów handlowych Włoch (udział w całkowitym
włoskim imporcie i eksporcie utrzymuje się na poziomie 2,5%), to zgodnie z danymi
opublikowanymi przez ISTAT (włoski urząd statystyczny), w okresie styczeń-listopad 2011 r.
zajęła 10-tą pozycję wśród głównych odbiorców włoskich produktów i 14-tą pod względem
4
eksportu do Włoch. Łączna wartość włoskiego eksportu do Polski w tym okresie wyniosła 8,7
mld euro, a importu z Polski 7 mld euro. Saldo obrotów towarowych Polski z Włochami,
podobnie jak w latach poprzednich, było ujemne i wyniosło ok. 1,7 mld euro.
Dla Polski Włochy pozostają piątym partnerem pod względem importu i eksportu.
Tabela 1 - Włochy - obroty handlowe z Polską w latach 2007-2011
2007 r.
2008 r.
2009 r.
2010 r.
11 m-cy 2011 r.
Polski eksport
6.731
6.708
6.638
7.222
7.010
Polski import
8.680
9.774
7.922
8.553
8.704
Saldo
-2.309 -3.066 -1.223 -1.331 -
1.694
* Dane wg włoskiego urzędu statystycznego ISTAT
Nie ulega znacznej zmianie charakterystyka i pozycja głównych grup towarowych
w eksporcie Polski do Włoch. Najwyższą wartość eksportu utrzymują od lat środki transportu,
w tym samochody i komponenty motoryzacyjne (za 11 miesięcy 2011 r. 2,6 mld euro). Na
drugim miejscu znalazły się metale i wyroby metalowe (686 mln euro), a na trzecim artykuły
spożywcze, napoje, tytoń (671 mln euro). Wysoką pozycję zajmują również komputery
i wyroby elektroniczne i optyczne (622 mln euro). Warto odnotować, że w omawianym
okresie nastąpił spadek eksportu surowców oraz wyrobów przeznaczonych dla sektora
rozrywki o 50%, znacznie zwiększył się natomiast eksport produktów wydawniczych
i audiowizualnych (39%) oraz substancji i produktów chemicznych (30%).
Struktura polskiego importu z Włoch również nie ulegla zasadniczym zmianom. Na
pierwszym miejscu znajdują się maszyny i urządzenia nie sklasyfikowane gdzie indziej
(1,8 mld euro – dane za 11 miesięcy 2011 r.), środki transportu (1,4 mld euro), metale
i produkty metalurgiczne (1,2 mld euro). Duży był także import gumy i wyrobów z tworzyw
sztucznych – 501.757 tys euro. Największy spadek importu odnotowano w zakresie
produktów gospodarki odpadami i rekultywacji (-45%), natomiast wzrost w zakresie metali
i wyrobów metalowych (16%) oraz wyrobów z gumy i plastiku (16%).
Utrzymująca się od lat dominacja towarów z branży samochodowej i mechanicznej w obrocie
towarowym z Włochami jest wynikiem obecności fabryki FIAT-a i innych zakładów
produkujących podzespoły dla tego sektora.
1.3.
MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW (W RAMACH
JEDNOLITEGO RYNKU EUROPEJSKIEGO)
WPHI w Rzymie odnotowuje rosnące zainteresowanie włoskich przedsiębiorców importem
z Polski wysoko przetworzonych komponentów do przemysłu metalowego, elektrotechniki,
produktów chemii gospodarczej, produktów spożywczych, w tym mięsa, mleka w proszku
i owoców miękkich.
Przemysł drzewny i jego produkty jest od lat przedmiotem zainteresowania włoskiego rynku,
głównie domy prefabrykowane, półprodukty, listwy, pellet itp. Rośnie konkurencja polskich
firm produkujących elementy wykończenia domów, meble drewniane, także ogrodowe,
półprodukty, ale ceny proponowane przez polskich producentów w powiązaniu z kosztami
transportu powodują, że Polska traci częśc rynku włoskiego na rzecz Słowenii i Rumunii.
Powoli toruje sobie drogę na włoskim rynku także przemysł poligraficzny.
2011 rok był kolejnym rokiem promocji sektora kosmetycznego we Włoszech. Zwiększa się
rokrocznie liczna polskich firm uczestniczących w prestiżowych międzynarodowych targach
5
kosmetycznych Cosmooprof w Bolonii (w 2011 r. uczestniczyło w targach ok. 50 polskich
firm). Z posiadanych informacji wynika, że polskie firmy kosmetyczne często są lub wchodzą
na włoski rynek pod innymi markami. Potwierdza to ocenę, że bez skutecznej promocji,
inwestycji i działań marketingowych trudno będzie polskim producentom wprowadzić
własne marki na rynek włoski.
Należy podkreślić, że na rynek włoski trafia dużo komponentów do produkcji mebli, okien,
maszyn i urządzeń, oświetlenia, ale produkt gotowy jest produktem włoskim. Eksportujemy
na rynek włoski samochody, telewizory oraz sprzęt AGD, ale jest to efekt włoskich inwestycji
Fiata, czy Grupy Merloni.
Konsument nie ma jednak świadomości, że nabywa produkt Made in Poland.
Od kilku lata potwierdza się słaba penetracja polskich towarów na rynku włoskim, co jest
wynikiem wielu czynników – słabej znajomości polskiej oferty eksportowej i zainteresowania
włoskiego konsumenta, wyboru kanałów dystrybucji, małej aktywności polskich firm, które
niechętnie biorą udział w targach, czy spotkaniach B2B, nie inwestują w reklamę, stosują
bardzo sztywne i czasami niczym nie uzasadnione wysokie ceny oraz bardzo rzadko
korzystają z usług agenta handlowego. Należy podkreślić, że pozycja agenta handlowego jest
we Włoszech bardzo silna (liczba agentów zarejestrowanych w głównych konfederacjach
Federagenti i Fnaarc wynosi ponad pół miliona). Bardzo trudno jest sprzedać towar na
większą skalę lub wprowadzić go do sieci dystrybucji bez agenta handlowego, który
współpracuje również z hurtownikami i importerami. Agent handlowy jest jednak kosztem,
którego polskie firmy nie chcą na razie ponosić.
Pozytywnym zjawiskiem jest dobrze rozwijające się poddostawstwo wysokoprzetworzonych
komponentów do produkcji gotowych wyrobów. Taka forma kooperacji jest z reguły
pierwszym krokiem do eksportu gotowych towarów. Jednocześnie rośnie zainteresowanie
importem polskich usług w sektorze jachtowym. W związku z coraz trudniejszą sytuacją
w sektorze włoscy przedsiębiorcy są gotowi do nawiązania współpracy w zakresie remontu
jachtów (refitting).
Polska, szczególnie w 2011 r., była postrzegana we Włoszech jako kraj charakteryzujący się
rozwiniętą i stabilną gospodarką, o dodatnim wzroście PKB. Odnotować należy, iż Włochy
zaczęły dostrzegać Polskę jako znaczącego i liczącego się partnera gospodarczego. Tę opinię
potwierdzają liczne artykuły opisujące zmiany i podkreślające znaczny potencjał naszej
gospodarki, nowoczesność, solidność i dynamiczność. Z oceny spotkań, konferencji i rozmów
z przedsiębiorcami można wywnioskować, że wiele firm włoskich upatruje w tym własną
szansę na wyjście z kryzysu poprzez rozszerzenie rynku zbytu lub uruchomienie inwestycji
w Polsce.
2.
KWESTIE PRAWNE
2.1.
SYSTEM PODATKOWY
¾ Podatek dochodowy od spółek – IRES (wł. imposta sul reddito delle società)
Podatek IRES jest podatkiem progresywnym, uzależnionym od wysokości dochodów,
któremu podlegają:
spółki akcyjne, spółki komandytowo-akcyjne oraz spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą na terenie Włoch;
podmioty prawa publicznego i prywatnego z siedzibą na terenie Włoch, których
wyłącznym celem jest działalność gospodarcza;
podmioty prawa publicznego i prywatnego z siedzibą na terenie Włoch, nie mające na
celu działalności gospodarczej ;
przedsiębiorstwa i wszelkiego rodzaju podmioty prawne nie posiadające osobowości .
6
Od stycznia 2008 r. stawka podatku dochodowego od spółek IRES została zredukowana o 5,5
punktu - z 33% do 27,5% od dochodu podlegającego opodatkowaniu; został również
poszerzony zakres opodatkowania podatkiem IRES.
¾ Podatek dochodowy od osób fizycznych – IRPEF (wł. imposta sul reddito delle
persone fisiche)
Jest to progresywny podatek bezpośredni, którego stawka uzależniona jest od wysokości
dochodów. Obecnie obowiązuje pięć stawek tego podatku, tzw. progów podatkowych, które
w zależności od wysokości uzyskanych dochodów wynoszą: 23%, 27%, 38%, 41%, 43%.
Do podstawy opodatkowania wliczane są następujące dochody: z tytułu zatrudnienia,
z działalności gospodarczej, z tytułu wykonywania wolnych zawodów, z wynajmu
nieruchomości, kapitałowe, inne (gdzie indziej nie klasyfikowane). Przy obliczaniu tego
podatku, przepisy prawne, ustanawiają wiele ulg podatkowych.
¾ Podatek regionalny od działalności gospodarczej – IRAP (wł. imposta regionale sulle
attività produttive)
Aktualnie stopa procentowa podatku IRAP wynosi 3,9%; władze lokalne mogą ją obniżyć lub
zwiększyć o 1%. Podstawą obliczenia tego podatku są dochody przedsiębiorcy pomniejszone
o całkowite koszty zatrudnienia osób przyjętych do pracy w ramach umowy szkolenia
(wł. contratto di formazione) oraz obowiązkowe świadczenia dla pracowników w ramach
umowy o pracę. Stopa podatkowa podatku IRAP może być zróżnicowana w zależności od
charakteru działalności gospodarczej oraz ze względu na kategorie podatników.
¾ W miejsce ICI (wł. imposta comunale sugli immobili) – od 2012 r. wprowadzony został
dekretem „Salva Italia” (DL 201/2011) podatek IMU – Imposta Municipale Propria
w wysokości 0,4% od pierwszej własności nieruchomości (domu, mieszkania)
i w wysokości 0,76% od drugiej. Gmina ma prawo podnieść lub obniżyć ten podatek
o 0,3%, tj. albo obniżyć do 0,46%. albo zwiększyć do 1,06%.
2.2.
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE
Prawo zamówień publicznych we Włoszech zostało uregulowane w Dekrecie nr 163
z 12.04.2006 r. pt. “Codice dei contratti pubblici relativi a lavori, servizi e forniture
in attuazione delle direttive 2004/17/CE e 2004/18/CE” (Dekret dot. zamówień publicznych
na roboty budowlane, usługi i dostawy zgodnie z Dyrektywami 2004/17/EC oraz
2004/18/EC). Przepisy regulują procedury przetargowe zarówno dla zamówień powyżej jak
i poniżej progu ustalonego przez UE. Powyższe progi prezentują się następująco:
200.000 EUR w przypadku zamówień na dostawy i usługi,
400.000 EUR w przypadku zamówień na dostawy i usługi w sektorach produkcji,
transportu i dystrybucji wody pitnej i energii elektrycznej, w branży transportowej,
600.000 EUR w przypadku zamówień na dostawy i usługi w sektorze
Telekomunikacyjnym,
5 mln EUR przy zamówieniach na roboty budowlane.
Zamówienia powyżej progu. Zamawiający, przed ogłoszeniem przetargu w kraju,
zobowiązani są do przesłania ogłoszeń drogą elektroniczną do Komisji Europejskiej.
Ogłoszenia o przetargach zamieszczane są także w Oficjalnym Biuletynie Republiki Włoskiej
– Szczególnym Wydaniu dot. Zamówień publicznych, w „Profilu nabywcy”
przygotowywanym przez głównego zamawiającego, na stronach internetowych Ministerstwa
7
Infrastruktury i Transportu – nie później niż 2 dni po publikacji w Oficjalnym Biuletynie,
a także na stronach internetowych Monitora Zamówień Publicznych, z odniesieniem do
szczegółów ogłoszenia zawartych w Oficjalnym Biuletynie.
Zamówienia poniżej progu. W przypadku zamówień poniżej progu zamawiający nie jest
w żaden sposób zobowiązany do zamieszczenia ogłoszenia czy też przesyłania informacji
o zamówieniu poza granicami Włoch. W przypadku robót budowlanych ogłoszenia
o przetargu publikowane są nie tylko w „Profilu nabywcy”, ale także na stronach
internetowych Ministerstwa Infrastruktury oraz w skróconej postaci w krajowym dzienniku
oraz gazecie lokalnej. Jeżeli wartość zamówienia przekracza 500.000 EUR, stosowne
ogłoszenie zamieszczane jest także w Oficjalnym Biuletynie, a w przypadku zamówień
o mniejszej wartości – ogłoszenie zamieszczane jest na tablicy ogłoszeń urzędu miejskiego
właściwego dla miejsca realizacji zamówienia. W przypadku usług i dostaw o wartości
poniżej progu ogłoszenia są publikowane w Oficjalnym Biuletynie Republiki Włoskiej –
Szczególnym Wydaniu dot. zamówień publicznych, na stronach internetowych Monitora
Zamówień Publicznych lub na tablicy ogłoszeń Głównego Zamawiającego.
Procedury przetargowe powyżej progu. Procedury wyboru ofert w oparciu o kryterium
ekonomiczne:
Zwykłe procedury (przetarg nieograniczony oraz przetarg ograniczony), które mogą być
stosowane zgodnie z uznaniem zamawiającego;
Procedury, które mogą być stosowane tylko w określonych okolicznościach: negocjacje
z ogłoszeniem, negocjacje bez ogłoszenia, dialog konkurencyjny, konkurs na projekt,
system dynamicznych zakupów.
Formę procedury wybiera zamawiający i informację o swoim wyborze zamieszcza
w ogłoszeniu.
Negocjacje są procedurą, w której zamówienie zostaje zlecone stronie trzeciej. W takim
wypadku stosuje się rozróżnienie na podstawie ceny usług i dostaw: poniżej 20.000 EUR.
Zamawiający może zdecydować się na bezpośredni zakup, ale jeżeli wartość zamówienia
przekracza 20.000 EUR, przetarg musi odbyć się z zachowaniem zasad przejrzystości,
proporcjonalności, równego traktowania, po przeprowadzeniu rozmów z przynajmniej
5 dostawcami, jeżeli istnieje taka liczba dostawców odpowiadających przedmiotowi
zamówienia, w oparciu o badanie rynku lub właściwe rejestry.
Zamówienia na roboty budowlane. W tym wypadku warunki zgłoszeń ofert zostały
ograniczone. Dopuszcza się możliwość przeprowadzenia negocjacji dla zamówień nie
przekraczających 100.000 EUR, jeżeli otrzymano więcej niż 5 ofert.
Zamówienia na dostawy oraz usługi. Brak obowiązku informowania o przetargach
w „Profilu Nabywcy” oraz publikowania ogłoszeń o wyniku przetargu. Przy stosowaniu
kryterium najniższej ceny można zastrzec wykluczenie ofert zawierających zbyt duży rabat
jednak tylko w wypadku, gdy otrzymano więcej niż 5 ofert. Dopuszcza się również
dokonywanie zamówień na zasadzie „z dnia na dzień” bezpośrednio zarządzając zakup lub
negocjacje. W ten sposób zamówień na roboty budowlane i usługi mogą dokonywać centralne
urzędy jeżeli wartość zamówienia nie przekracza 137.000 EUR. Dla pozostałych podmiotów
próg ten wynosi 11.000 EUR.
Procedura składania skarg / odwołań. Jakiekolwiek skargi i odwołania skierowane
przeciwko zamawiającym ze względu na złamanie zasad wolnej konkurencji mogą zostać
złożone w Urzędzie Nadzoru Robót Publicznych lub w Urzędzie odpowiedzialnym za
zapewnienie wolnej konkurencji na rynku.
8
2.3.
OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
¾ Patenty. We Włoszech występują dwa rodzaje patentów:
patent na wynalazek ( invenzione)
dotyczy wynalazków o zastosowaniu przemysłowym; przyznawany jest na okres 20 lat, bez
możliwości przedłużenia. Zgłoszenia patentowego mogą dokonać zarówno spółki, jak i osoby
fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej. Informacji na temat rejestracji patentów
udzielają włoski Urząd Patentowy (
www.uibm.gov.it
) oraz izby handlowe. Ze względu na
złożoność procedury doradza się korzystanie z usług wyspecjalizowanych firm doradczych.
modele użyteczne (modello di utilità)
dotyczą konkretnych urządzeń, którym wynalazca nadaje kształt, strukturę i wzbogaca
o elementy korzystniejsze od dotychczas istniejących, przyznawany na 10 lat bez możliwości
przedłużenia.
¾ Znaki firmowe
udzielane są bezterminowo. Aby znak firmowy został zarejestrowany musi być znakiem
nowym, nie funkcjonującym na terytorium włoskim, może być już jednak zarejestrowany za
granicą pod warunkiem, że nie jest bardzo popularny, a jego wybór „nie jest wyrazem złej
woli”.
2.4.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI
Obcokrajowcy występujący przed sądami we Włoszech muszą być reprezentowani przez
pełnomocnika procesowego uprawnionego do wykonywania zawodu adwokata we Włoszech.
Średnia długość postępowania przed sądem włoskim w sprawach cywilnych wynosi 8 lat
(w tym postępowanie przed sądem I instancji, ewentualna apelacja i kasacja; kasacja ma inny
charakter, niż w prawie polskim – może mieć miejsce w każdym czasie postępowania,
w odniesieniu do każdego orzeczenia czy rozporządzenia sądu).
W sytuacji, w której możliwe jest uzyskanie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego
w stosunku do włoskiego dłużnika przed sądem polskim, warto rozważyć skorzystanie z tej
drogi dochodzenia roszczenia, wówczas we Włoszech „pozostaje do wykonania” jedynie
egzekucja orzeczenia sądu polskiego.
Odzyskania należności dokonuje się w postępowaniu procesowym (procedimento ordinario
di cognizione), stanowiącym podstawową formą rozpoznawania spraw cywilnych. Prawo
włoskie rozróżnia również postępowania uproszczone ( procedimenti sommari), postępowanie
upominawcze (procedimento monitorio) oraz postępowanie eksmisyjne
(procedimento di sfratto). Funkcjonują także we włoskim prawie - postępowanie
zabezpieczające (procedimento cautelare) oraz egzekucyjne (procedimento d’esecuzione),
które zmierza do realizacji żądań wierzyciela.
Podstawą dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania świadczenia (np. płatności z umowy),
jest, obok właściwie przywołanej podstawy prawnej, prawidłowo sporządzona umowa.
Zwrócenie uwagi na prawidłowość sporządzenia umowy/kontraktu jest istotne z punktu
widzenia oceny jej skuteczności i ważności przez sąd. Brak któregokolwiek z podstawowych
elementów kontraktu lub złe przetłumaczenie zapisów umowy będzie skutkowało trudnością
lub niemożnością dochodzenia wierzytelności od włoskiej firmy z uwagi na brak
dokumentów dowodowych. Należy zwracać uwagę na to, aby kontrakt został sporządzony na
piśmie, przestrzega się przed realizacją kontraktów przesłanych w formie faxu, maila lub
realizowanych na podstawie telefonicznego zamówienia. Należy pamiętać, aby nie
dokonywać dostawy towaru jakiejkolwiek wartości, przedpłaty na jego dostawę ani pełnej
zapłaty przed jego dostawą - bez uprzedniego sprawdzenia, czy firma w ogóle jest
zarejestrowana w izbie handlowej oraz czy prowadzi działalność. Wskazane jest zachowanie
9
ograniczonego zaufania w stosunku do pośredników nakłaniających do zawarcia kontraktu,
„znających” firmę włoską. Odradza się także podpisywanie jakichkolwiek dokumentów
związanych z zawieranym kontraktem, w tym kontraktu, jeżeli jego treść jest niezrozumiała
ze względów językowych lub prawnych. Polscy przedsiębiorcy powinni także pamiętać, że
każdy rynek jest inny i że oferta sporządzona np. na rynek niemiecki niekoniecznie będzie
dobra na rynek włoski. Bardzo słaba znajomość języków obcych powoduje, że negocjacje
handlowe bardzo często prowadzone są wyłącznie w języku włoskim, co zmusza
zagranicznych kontrahentów do korzystania z tłumaczy. Katalogi i cenniki sporządzone
w języku włoskim mogą zagwarantować większy sukces, niż katalogi sporządzone
np. w języku angielskim.
Płatności i jakość. Na rynku włoskim bardzo rozpowszechniony jest system płatności za
towar lub usługi w okresie od 1 do 3 miesięcy. Włoski rynek jest wymagający co do jakości
towaru i ciągłości dostaw. Klient włoski skłonny jest wydać pieniądze, ale za towar
nienagannie wykonany.
2.5.
DOSTĘP DO RYNKU
Od kilku lat WPHI nie odnotowuje barier
w eksporcie towarów do Włoch. Warunki dostępu
dla polskich towarów i usług wynikające z włoskich przepisów (licencje, zezwolenia,
kwalifikacje, wpisy na listy zawodowe) są identyczne dla wszystkich eksporterów
i przedsiębiorców z UE. Do barier w polskim eksporcie do Włoch należy wymienić słabą
znajomość polskiej oferty eksportowej oraz brak rozpoznawalności polskiej marki. Włosi
nadal nie postrzegają Polski jako kraju przedsiębiorczego, dynamicznego
i nowoczesnego, producenta szerokiej gamy produktów przemysłowych o znakomitym
wzornictwie i jakości. Polskie firmy są natomiast dobrze postrzegane jako kooperanci firm
włoskich w różnych dziedzinach, co często bywa wstępnym etapem uruchomienia procesu
eksportu. Inną barierą dla polskiego eksportu są wysokie wymagania rynku włoskiego co do
jakości oraz wzornictwa. Włochy są światowym liderem w zakresie wzornictwa
przemysłowego i nie wszystkie polskie wyroby spełniają te wymagania. Odczuwalny jest też
brak marki, która identyfikowałaby określone produkty jako Made in Poland.
Trudności w eksporcie polskich towarów są również wynikiem słabej znajomości rynku
włoskiego (popytu, upodobań konsumenta, cen, działań potencjalnych konkurentów, słabego
rozpoznania kanałów dystrybucji), co przekłada się na źle przygotowane oferty handlowe
i cenniki, zbyt wysokie ceny, traktowanie wszystkich rynków zbytu w jednakowy sposób,
stosowanie sztywnych terminów płatności. Polskie firmy bardzo niechętnie inwestują
w promocję na rynku włoskim, co również ogranicza dostęp do tego rynku.
Sprzedaż niektórych produktów we Włoszech wymaga uzyskania odpowiedniej autoryzacji.
Ma to miejsce np. w przypadku zamiaru sprzedaży na włoskim rynku leków, produktów
medycznych, farmaceutycznych i kosmetycznych.
W sierpniu 2006 r. Włochy zniosły okres przejściowy w zakresie swobodnego przepływu
pracowników, w związku z czym nie istnieją już formalne bariery w dostępie do włoskiego
rynku pracy. Uregulowane zostały również procedury związane z pobytem obywateli UE na
terenie Włoch (ustawa z 11 kwietnia 2007 r.). Pełne otwarcie rynku pozwala polskim
pracownikom realizować kontrakty, związane w szczególności ze świadczeniem usług przez
polskie przedsiębiorstwa, poprzez tzw. pracowników delegowanych. Zwiększenie
zainteresowania polskich pracowników tą formą świadczenia usług na włoskim rynku jest
coraz bardziej widoczne. Nie występują też problemy dotyczące zatrudniania we Włoszech
polskich pracowników służby zdrowia (lekarzy, pielęgniarek, salowych itp).
Duże zainteresowanie rynkiem włoskim okazują firmy polskie, świadczące usługi
10
w charakterze podwykonawców, głównie w sektorze budowlanym, pracach montażowych
i poligrafii. W tym zakresie wskazane jest zapoznanie się z rejestrem zawodów regulowanych
( www.roma.trade.gov.pl w dokumencie: Zawody regulowane.pdf ).
Obowiązujące we Włoszech prawo jest bardzo skomplikowane. Przedsiębiorcy włoscy,
prowadzący nawet jednoosobową firmę, korzystają najczęściej z usług doradców
finansowych i handlowych. Również w przypadku polskich przedsiębiorców zasadne jest
korzystanie z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii prawnych, które doradzą najlepszą
formę działalności i zajmą się załatwianiem wszystkich formalności, co skróci procedurę
i pozwoli uniknąć nieprawidłowości, nawet na etapie planowania działalności gospodarczej
we Włoszech.
3.
PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO – WYSTAWIENNICZE
Przedsiębiorcy chcący uzyskać informacje odnośnie targów i wystaw we Włoszech powinni
kontaktować się bezpośrednio z poniższymi targami lub wskazanymi na ich stronach
organizatorami prywatnymi. Strony internetowe najważniejszych siedzib targowych:
www.fieramilano.it
www.bolognafiere.it
www.fieradellevante.it
www.firenzefiera.it
www.fieradiroma.it
www.fieraparma.it
www.fierarimini.it
www.vicenzafiera.it
www.ferrarafiera.it
www.modenafiere.it
www.padovafiera.it
www.veneziafiere.it
www.goriziafiere.it
www.fairbz.it
Patrz również strona: www.roma.trade.gov.pl > Targi i Wystawy, Reklama
4.
WAŻNE ADRESY I LINKI
4.1.
AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Rzymie
via Olona 2
00198 ROMA
Italia / Włochy
tel.: (+39) 06.854 11 28, - 06.884 02 73, - 06.854 81 89 fax: (+39) 06 855 33 91
www.roma.trade.gov.pl e-mail: info@infopolonia.it
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Włoskiej
Via P. P. Rubens 20
00197 ROMA
ITALIA / Włochy
Tel.: (+39) 06.36204200 fax: (+39) 06.3217895
www.rzym.polemb.net e-mail: ambaroma@msz.gov.pl
11
Wydział Konsularny Ambasady RP w Rzymie
via di San Valentino 12
00197 ROMA
Italia / Włochy
Tel.: (+39) 06.36 204 300 fax
:
(+39) 06.80.66.02.33
www.rzym.polemb.net e-mail: rzym.amb.wk@msz.gov.pl
Konsulat Generalny RP w Mediolanie
Corso Vercelli, 56
20145 MILANO
Italia/Włochy
Tel. (+39) 02 48 018 978
fax: (+39) 02.48.02.03.45
www.mediolankg.polemb.net
e-mail: mediolan.kg.sekretariat@msz.gov.pl
4.2.
PODMIOTY LOKALNE
¾ Ministerstwa - www.governo.it (kliknij Ministri e Ministeri)
¾ Regiony we Włoszech - www.comuni-italiani.it/regioni.html
¾ Włoskie Izby Handlowe - www.infocamere.it/cciaa.htm
(kliknij Contatta la tua Camera di Commercio – seleziona)
Każe miasto na szczeblu prowincji oraz w stolicach regionów posiada swoją izbę handlową, do której
przynależność przedsiębiorstw jest obowiązkowa. Wybór właściwej terytorialnie izby uzależniony jest
od miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
¾ Inne użyteczne linki:
Włoski Urząd Statystyczny ISTAT - www.istat.it
Bank narodowy: Banca d’Italia (odpowiednik NBP) - www.bancaditalia.it
Konferedracja Przemysłowców Włoskich - www.confindustria.it
Włoskie izby handlowe - www.registroimprese.it, www.unioncamere.it
Związek Włoskich Prowincji - www.upinet.it
Włoski Urząd Patentowy - www.uibm.gov.it
Włoska Konfederacja Pracodawców Prywatnych - www.confindustria.it
Włoskie Zrzeszenie MŚP - web.confapi.org
Włoska Konfederacja Rzemiosła - www.cna.it
Włoski Zakład Ubezpieczeń Społecznych - www. inps.it
5.
ZAŁĄCZNIKI
Od dnia 1 kwietnia 2010 r. podmioty zobowiązane do zarejestrowania swojej działalności
gospodarczej w rejestrze firm Izby Handlowej lub w REA (wykaz statystyczno-gospodarczo-
administracyjny izb handlowych) w celu złożenia oświadczenia o rozpoczęciu działalności
gospodarczej, ewentualnych zmianach w toku jej prowadzenia lub jej zakończeniu ( z czym
wiąże się uzyskanie numeru VAT ( P.IVA) – formularz AA9/10 lub AA7/10), czynią to
poprzez Comunicazione Unica, nawet w przypadku, gdyby zgłoszenie danych w celu
uzyskania numeru VAT było jedyną czynnością przedsiębiorcy/podatnika.
12
Comunicazione unica, na którą składają się wszystkie formularze składane uprzednio
odrębnie do poszczególnych instytucji, pozwala na wypełnienie formularza AA9/10 i AA7/10
i przesłanie go drogą elektroniczną do rejestru firm www.registroimprese.it
.
¾ Załącznik 1. Formularz AA9/10
¾ Załącznik 2. Formularz AA7/10
¾ Załącznik 3. Formularz ANR/3