Międzynarodowa pomoc 

humanitarna

Wykonały:
Katarzyna Gawin
Justyna Hefka

Prawno-międzynarodowy obowiązek niesienia 

pomocy humanitarnej

Twierdzenie o prawno-międzynarodowym obowiązku niesienia pomocy 
humanitarnej można udowodnić analizując szereg umów 
międzynarodowych o charakterze powszechnym. Wśród nich na szczególną 
uwagę zasługuje Karta Narodów Zjednoczonych będąca najbardziej 
powszechnym dokumentem międzynarodowym. Zgodnie z art.1 pkt.3 Karty, 
Narody Zjednoczone mają: rozwiązywać w drodze współpracy 
międzynarodowej zagadnienia międzynarodowe o charakterze 
gospodarczym, społecznym i kulturalnym lub humanitarnym, jak również 
popierać i zachęcać do poszanowania praw człowieka i podstawowych 
wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub 
wyznania. Obowiązek współdziałania z innymi członkami społeczności 
międzynarodowej (między innymi podczas akcji humanitarnych) spoczywa 
na wszystkich członkach ONZ, co zostało uregulowane w art.2 pkt.5 Karty. 
W miejscu tym czytamy, że wszyscy członkowie organizacji powinni 
okazywać jej wszelką pomoc w akcjach podjętych zgodnie z Kartą.

Międzynarodowa odpowiedzialność humanitarna była także żywo 
dyskutowana poza Narodami Zjednoczonymi. Jedną z organizacji 
międzynarodowych zajmującą się tą kwestią jest Unia Europejska. 
Podstawę prawną polityki Unii w zakresie niesienia pomocy poza jej 
granicami stanowią zapisy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę 
Europejską (Traktat Rzymski z dnia 25 marca 1957; po późniejszych 
zmianach), a w szczególności Tytuł XX Traktatu zatytułowany: 
„Współpraca na rzecz rozwoju”. Stwierdzono w nim miedzy innymi, że 
polityka Wspólnoty w tym zakresie jest uzupełnieniem pozostałych 
polityk. Ma ona sprzyjać „trwałemu rozwojowi gospodarczemu i 
społecznemu krajów rozwijających się, a w szczególności najmniej 
uprzywilejowanym spośród nich; harmonijnemu i stopniowemu 
włączaniu krajów rozwijających się do gospodarki światowej; walce z 
ubóstwem w krajach rozwijających się” (art.177).

Wspólnota była zaangażowana w niesienie pomocy na całym świecie już 
w latach 1960tych. Jednakże ze względu na stale rosnącą skalę 
podejmowanych działań niezbędne było szczegółowe określenie zasad 
działalności Unii na tym polu. Obecnie kwestię tą reguluje 
Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 20 czerwca 1996 
dotyczące niesienia pomocy humanitarnej przez Unię. Stwierdzono w nim 
między innymi, że gdziekolwiek ludzie znajdują się w 
niebezpieczeństwie, są ofiarami klęsk żywiołowych wojen i konfliktów 
albo innych podobnych, nadzwyczajnych okoliczności, mają prawo do 
międzynarodowej pomocy humanitarnej, jeśli ich własne władze nie są 
zdolne efektywnie im jej zapewnić.

Wśród umów międzynarodowych o charakterze powszechnym, opisano 
również problem reagowania na kryzysy humanitarne w warunkach 
konfliktów zbrojnych.

Do takiej sytuacji odnoszą się konwencje genewskie z 1949 roku wraz z I 
Protokołem Dodatkowym. W szczególności czwarta konwencja genewska 
zobowiązuje strony walczące do podjęcia wszelkich możliwych kroków 
w celu zaspokojenia przynajmniej podstawowych potrzeb życiowych 
ludności cywilnej zamieszkującej obszar przez nią kontrolowany (art. 47-
78). W myśl konwencji okupant ma obowiązek zapewnić zaopatrzenie 
ludności w leki i wyżywienie. W przypadku, gdy z jakichś przyczyn nie 
jest to możliwe ma on obowiązek wyrażenia zgody na przeprowadzenie 
akcji pomocy z zewnątrz a także ułatwić jej przeprowadzenie.

Sposoby niesienia pomocy humanitarnej

Z przytoczonych przykładów wynika, że na społeczności międzynarodowej 
spoczywa obowiązek niesienia pomocy humanitarnej. Realizacja tego 
obowiązku odbywa się na cztery sposoby.

Po pierwsze, państwa przekazują odpowiednie sumy organizacjom i agendom 
międzynarodowym o charakterze międzyrządowym, powołanym do reagowania 
na kryzysy humanitarne.

Po drugie, państwa na własna rękę przekazują potrzebującym środki finansowe 
lub materialne na rzecz rozwiązywania problemów – pomoc bilateralna.
Po trzecie, rządy państw udzielają dotacji organizacjom pozarządowym w celu 
przeprowadzania akcji pomocowych.

Po czwarte, organizacje pozarządowe dzięki reakcji opinii publicznej i wpłatom 
od osób prywatnych niosą pomoc ofiarom kryzysów.

Szacuje się, że obecnie największym donatorem pomocy 

humanitarnej na świecie są kraje Unii Europejskiej. Pomoc 

międzynarodowa samej Unii wynosi około 30% globalnej jej 

wartości a dodatkowe 25% przekazują w własnym zakresie 

należące do niej państwa.

Czynniki decydujące o rozmiarach pomocy 

humanitarnej

Mówiąc o międzynarodowej pomocy humanitarnej pojawia się pytanie o to 
jakiego rodzaju wyznaczniki stosować, aby ocenić czy i gdzie rozpocząć 
akcję pomocy. Właśnie w tym celu UNHCR (Urząd Wysokiego Komisarza 
Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców) opracował "wskaźnik sytuacji 
zagrożenia humanitarnego". Opiera się on na następujących danych:

-liczba zgonów (wyższa niż 1 osoba na 10 tys. dziennie), 
-niedożywienie (powyżej 20% ludzi niedożywionych czyli takich, którzy    
otrzymują poniżej 2100 kcal dziennie),
-woda (mniej niż 10 litrów na osobę dziennie), 
-jakość wody (więcej niż 25% z biegunką), 
-schronienie pod dachem (mniej niż 3,5m2 na osobę), 
-obszar (mniej niż 30 m2 powierzchni na osobę). 

Jednocześnie najczęstszym wskaźnikiem bezpośrednio decydującym o 
rozpoczęciu akcji pomocy jest ilość zgonów.

Jak Unia Europejska niesie pomoc humanitarną?

Geograficzny rozkład funduszy przekazywanych przez Unię 
Europejską przedstawia się następująco:

-Kraje Afryki - 38% 
-Bliski Wschód i Północna Afryka – 25% 
-Azja – 19 % 
-Problemy globalne – 9% 
-Państwa nowo niepodległe – 6% 
-Ameryka Łacińska – 2% 
-Zachodnie Bałkany - 1 % 

Z przedstawionej powyżej charakterystyki wynika, że pomoc 
humanitarna Unii Europejskiej dociera niemal w każdy zakątek świata. 
Wartość tej pomocy jest najwyższa na świecie. Szacuje się, że sama Unia 
finansuje obecnie około 30% ogółu pomocy przekazywanej na całym 
świecie. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że niezależnie od 
działalności Unii jako takiej, akcje pomocowe prowadzą również jej 
Państwa-członkowie, którzy przekazują dalsze 25% środków. Wynika z 
tego, że Europa jest największym donorem pomocy humanitarnej na 
świecie. Między innymi z tego powodu możemy śmiało stwierdzić, że 
poczucie odpowiedzialności humanitarnej i świadomość problemów 
krajów rozwijających się jest integralną częścią tożsamości europejskiej.