MYKOTOKSYNY
W PASZACH DLA ZWIERZ
Ą
T
NAJWA
Ż
NIEJSZE GRUPY MYKOTOKSYN
CZYNNIKI WARUNKUJ
Ą
CE WYTWARZANIE TOKSYN
Izabela Krupa
Katarzyna Jadwiszczok
MYKOTOKSYNY
W PASZACH DLA ZWIERZ
Ą
T
NAJWA
Ż
NIEJSZE GRUPY MYKOTOKSYN
CZYNNIKI WARUNKUJ
Ą
CE WYTWARZANIE TOKSYN
Izabela Krupa
Katarzyna Jadwiszczok
MYKOTOKSYNY
metabolity wtórne
grzybów mikroskopowych
wykazuj
ą
ce działanie
toksyczne dla
człowieka, zwierz
ą
t, ro
ś
lin i drobnoustrojów
człowieka, zwierz
ą
t, ro
ś
lin i drobnoustrojów
MIKO
TOKSYKOZY
choroby wywoływane przez
MIKOTOKSYNY
spo
ż
yte wraz z pasz
ą
i
ż
ywno
ś
ci
ą
powoduj
ą
ce uszkodzenia tkanek i komórek oraz
zaburzenia metabolizmu organizmu
zaburzenia metabolizmu organizmu
z organizmu gospodarza nie izoluje si
ę
patogennego
grzyba
Aspergillus –ASPERGILLOTOKSYKOZY
Fusarium sp. –FUZARIOTOKSYKOZY,
Penicillium sp. –PENICILLOTOKSYKOZY
MIKOTOKSYKOZY
OSTRE
du
ż
a dawka w krótkim czasie
zara
ż
enie całego stada lub du
ż
ego procentu zwierz
ą
t
PRZEWLEKŁE
PRZEWLEKŁE
gro
ź
niejsze!
małe dawki przez dłu
ż
szy czas
Pierwsze, kliniczne, ogólne objawy u bydła: obni
ż
enie
produkcji mleka i niestrawno
ść
-
w ci
ą
gu tygodnia od pobrania
T
ROCH
Ę
HISTORII
…
Masowa
ś
mier
ć
indyków
na farmach drobiowych w Anglii w 1960 r.
Padło około 100 tysi
ę
cy sztuk.
aflatoksyna – substancja wytwarzana przez grzyba
Aspergillus flavus
Aspergillus flavus
1772 r. - zatrucie rosyjskich
ż
ołnierzy i koni
sporyszem znajduj
ą
cym si
ę
w m
ą
ce
unieruchomienie armii maj
ą
cej zaj
ąć
porty nad
Morzem Czarnym.
CZYNNIKI WPŁYWAJ
Ą
CE NA
SYNTEZ
Ę
TOKSYN
WILGOTNO
ŚĆ
SUROWCA RO
Ś
LINNEGO
I OTACZAJ
Ą
CEJ ATMOSFERY
- wilgotno
ść
wzgl
ę
dna powietrza (WWP)
przekraczaj
ą
ca 70%,
-
surowca ro
ś
linnego – powy
ż
ej 15%.
TEMPERATURA OTOCZENIA
-
ró
ż
na od warto
ś
ci optymalnej dla wzrostu grzybni
MIKROFLORA TOWARZYSZ
Ą
CA
M
IKOTOKSYNY
-
NAJBARDZIEJ ISTOTNE W PRZECHOWALNICTWIE
,
OBROCIE
I PRZETWÓRSTWIE PASZ
TRICHOTECENY (DEOKSYNIWALENOL I POCHODNE)
ZEARALENON
FUMONIZYNY
AFLATOKSYNY
OCHRATOKSYNY
CYTRYNINA
PATULINA
WŁA
Ś
CIWO
Ś
CI MIKOTOKSYN
zró
ż
nicowane pod wzgl
ę
dem chemicznym
słabo polarne
termostabilne
F
USARIUM SP
.
w ziarnie zbó
ż
producentami trichotecenów
-
najgro
ź
niejsze substancje toksyczne kumulowane
w ziarnie zbó
ż
F. moniliforme
produkuje m. in.:
fumonizyny, fusaryn
ę
, moniliformin
ę
,
kwas fusariowy,
a
F. proliferatum
: fumonizyny,
bowerycyn
ę
, moniliformin
ę
fuzaproliferyn
ę
.
TRICHOTECENY
F. culmorum i F. graminearum
w kukurydzy- klimat umiarkowany lub subtropikalny
w pszenicy, j
ę
czmieniu i owsie
zaburzenia układu pokarmowego, immunologicznego,
zaburzenia układu pokarmowego, immunologicznego,
rozrodczego
silnie działanie wymiotne- toksyna wymiotna-
womitoksyn
ą
U zwierz
ą
t (szczególnie u
ś
wi
ń
) wywołuje anoreksj
ę
,
spadek masy ciała oraz działa immunosupresyjnie.
ZEARALENON
F. culmorum i F. graminearum
temperatura 22-25
°
C
w ziarnie zbó
ż
i kukurydzy oraz w ich przetworach
zapalne skóry
syndrom estrogeniczny (hiperestrogenizm)
syndrom estrogeniczny (hiperestrogenizm)
–zmiany w narz
ą
dach rodnych , zaburzenia w reprodukcji,
przebiegu ci
ąż
y, porodu oraz laktacji.
Najbardziej wra
ż
liwa trzoda
100 mg/kg paszy
-
powoduje natychmiastow
ą
,
całkowit
ą
bezpłodno
ść
macior.
FUMONIZYNY
F. verticillioides i F. proliferatum
w ziarnie kukurydzy i jego produktach (np. płatki
kukurydzane, pasze)
fumonizyna B
1
- najcz
ęś
ciej w kolbach kukurydzy
kancerogenne
neurotoksyczne- rozmi
ę
kczenie mózgu –
leucoencephalomalacia-
ś
mier
ć
koni
hepatotoksyczne -uszkodzenia w
ą
troby u koni
pulmotoksyczne- obrz
ę
ki płuc u
ś
wi
ń
nefrotoksyczne.
A
SPERGILLUS SP
Aspergillus flavus
w glebie, magazynach,
w przechowywanych płodach
pasze wysokobiałkowe
optymalna temp. wzrostu ~28
o
C.
toksyczne metabolity – aflatoksyny.
A. clavatus
– produkuje klawacyn
ę
(patulin
ę
)
A. fumigatus
- wytwarza fumigalin
ę
,
gliotoksyn
ę
, kwas helwolowy.
AFLATOKSYNY
aflatoksyna B
1
Aspergillus flavus, A. parasiticus
orzeszki arachidowe, nasiona bawełny, ziarna kukurydzy,
zbó
ż
, słonecznika, pasze wysokobiałkowe, ziarna
kakaowca, przyprawy (głównie papryka i chilli)
w surowcach ro
ś
linnych magazynowanych w
w surowcach ro
ś
linnych magazynowanych w
warunkach podwy
ż
szonej wilgotno
ś
ci (powy
ż
ej 15%) i
temp. ok. 30
O
C.
silnie hepatotoksycznym i kancerogennym
neurotoksycznie, pulmotoksycznie i kardiotoksycznie
Wra
ż
liwe s
ą
młode zwierz
ę
ta hodowlane, najcz
ęś
ciej
ulega zatruciu trzoda chlewna, bydło, drób (głównie
kaczki).
DL
50
5 – 10 mg/kg
P
ENICILLIUM SP
.
rozwijaj
ą
si
ę
w niskich temp. ~8
o
C
osmotolerancyjne- na kiszonkach
przetrzymywanych w miejscu karmieni
z rodzajem Aspergillus zaliczane do
„ple
ś
ni magazynowych”
„ple
ś
ni magazynowych”
niedosuszone pasze zawieraj
ą
ce du
ż
o w
ę
glowodanów
(siano, słoma,
ś
ruta).
P. expansum , P. urticae
– patulina (klawacyn
ę
), kwas
penicylinowy
P. terrestre, P. grizeofulvum
– patulina, gryzeofulwina
OCHRATOKSYNY
ochratoksyna A
Penicillium verrucosum, A. ochraceus.
w ziarnie zbó
ż
,
mieszankach paszowych i
ś
rutach
ż
ycie, owsie i pszenicy
ż
ycie, owsie i pszenicy
nieodwracalne uszkodzenie nefronów
zmiany dotycz
ą
głównie nerek (nefropatia), w
ą
troby,
spadek masy ciała, zaburzenia w reprodukcji
rakotwórczy, teratogenny, immunosupresyjny
trzoda i drób
PATULINA (KLAWACYNA)
Aspergillus clavatus, A. terreus
Penicilium patulum, P. expansum, P. cyclopium
du
ż
a wilgotno
ść
wzgl
ę
dna (80-90%)
łatwo wchodzi w reakcje z białkami i kwasami
nukleinowymi W
ż
ywno
ś
ci i paszach jest szybko
unieczynniona.
unieczynniona.
ró
ż
ne owoce oraz ich przetwory
teratogenne, hepatotoksyczne
kancerogenne i immunosupresyjne
krwawe wylewy w mózgu i płucach,
uszkodzenia błon
ś
luzowych
i nekrozy jelita cienkiego
MYKOTOKSYNY W PASZACH
pasza nara
ż
ona na atak w magazynach przechowalniczych
i na polu
Wytwarzane przy pojawieniu si
ę
negatywnego czynnika-
wahania temperatury, wilgotno
ś
ci, zawarto
ś
ci tlenu,
obecno
ść
innych grzybów
na ziarnach, ro
ś
linach na polu, w kiszonkach z kukurydzy,
na ziarnach, ro
ś
linach na polu, w kiszonkach z kukurydzy,
trawach, kiszonkach z traw
Szczególnie gro
ź
ne dla krów wysokowydajnych
Bardzo trudne monitorowanie obecno
ś
ci
w paszach- tylko w miejscach obecno
ś
ci
grzybów, kolonie wyst
ę
puj
ą
ogniskowo
J
AK BYDŁO RADZI SOBIE Z
MIKOTOKSYNAMI
?
układ pokarmowy-
ż
wacz- flora bakteryjna
wchłanie i neutralizacja
obni
ż
enie toksyczno
ś
ci
ochrona dalszych odcinków przewodu
pokarmowego
wydzielane poprzez mocz
W
ALKA Z MYKOTOKSYNAMI
przyorywanie resztek po
ż
niwnych, szczególnie kukurydzy,
stosowanie fungicydów,
wybór do odmian odpornych,
wybór do odmian odpornych,
unikanie niedostatecznego
lub nadmiernego nawo
ż
enia,
nie opó
ź
nianie terminu zbioru
(szczególnie wa
ż
ne przy zbiorze kukurydzy na ziarno)
optymalne warunki przechowywania, przeróbki.
Unika
ć
kurzu, pyłu przy przenoszeniu
stosowa
ć
pasz
ę
najwy
ż
szej jako
ś
ci
opanowane ple
ś
niami pasze usuwa
ć
Nie stosowa
ć
do
ś
cielenia stanowisk słomy
zanieczyszczonej ple
ś
niami
Monitoring mykotoksyn- okresowe pobieranie próbek i
ich analiza
ich analiza
Dzi
ę
kujemy za uwag
ę
☺