background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 

 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 

Tomasz Jagiełło 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rozpoznawanie 

elementów 

maszyn, 

urządzeń 

i mechanizmów 827[01].O1.04 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

Recenzenci 
mgr inż. Andrzej Kulka 
mgr inż. Marek Rudziński 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Tomasz Jagiełło 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr Radosław Kacperczyk 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  827[01].O1.04 
Rozpoznawanie  elementów  maszyn,  urządzeń  i  mechanizmów”,  zawartego  w  programie 
nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

SPIS TREŚCI 

 
1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

12 

5.1.  Elementy mechaniki technicznej i wytrzymałości materiałów 

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2.  Podstawy  maszynoznawstwa.  Normalizacja  części  maszyn.  Połączenia 

rozłączne i nierozłączne 

15 

5.2.1.  Ćwiczenia 

15 

5.3.  Osie i wały. Łożyska. Sprzęgła. Przekładnie. Mechanizmy 

18 

5.3.1.  Ćwiczenia 

18 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

22 

7.  Literatura 

31 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

1.  WPROWADZENIE

 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla  nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

 

operator maszyn i urządzeń przemysłu 

spożywczego. W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, 

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania- 
-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

 

literaturę uzupełniającą. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących  metod  nauczania.  Formy  organizacyjne  pracy 
uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od  samodzielnej  pracy  uczniów  do  pracy 
zespołowej.  Jako  pomoc  w  realizacji  jednostki  modułowej  dla  uczniów  przeznaczony  jest 
Poradnik  dla  ucznia.  Nauczyciel  powinien  ukierunkować  uczniów  na  właściwe  korzystanie 
z poradnika  do  nich  adresowanego.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów 
wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

 

materiał nauczania w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie. 
Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej  umiejętności,  jaką 
uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze zrozumieniem, 

 

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy 
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić 
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów, 
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga  forma  jest korzystniejsza, 
ponieważ  nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz 
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 
teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną 
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia, 
uwzględniając  różne  możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Prowadzący  może  również 
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował, 

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu  materiału. Jeżeli  wystąpią zaprzeczenia,  nauczyciel powinien do tych zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia  
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 
W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela, 
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń  nie 
zainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni 
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak 
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania 
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności 
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe  uzdolnienia  manualne, 
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych, 

 

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu 
całej  jednostki  modułowej  i  należy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki 
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej 
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano 
określoną  liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa 
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według 
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak 
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie 
swoich umiejętności. 
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

 

dyskusja w grupach, 

 

projekty, 

 

przewodni tekst, 

 

ćwiczenia, 

 

pogadanka heurystyczna. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 
 

 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

827[01].O1 

Techniczne podstawy zawodu 

827[01].O1.03 

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych  

w przemyśle spożywczym 

827[01].O1.01 

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, 

ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 

827[01].O1.02 

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 

827[01].O1.05 

Analizowanie układów elektrycznych  

i sterowania w maszynach i urządzeniach 

827[01].O1.04 

Rozpoznawanie elementów maszyn, 

urządzeń i mechanizmów 

827[01].O1.06 

Stosowanie podstawowych technik 

wytwarzania części maszyn 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

identyfikować zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka występujące w procesie pracy, 

 

ustalać sposoby zapobiegania i likwidacji zagrożeń występujących w procesie pracy, 

 

identyfikować  zagrożenia  dla  zdrowia  i  życia  człowieka  występujące  ze  strony 
środowiska pracy, 

 

określać zasady  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń 
stosowanych w przetwórstwie spożywczym, 

 

stosować sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej, 

 

określać znaczenie techniki w przetwórstwie spożywczym, 

 

rozróżniać rodzaje i przeznaczenie informacji technicznej, 

 

wyszukiwać informacje techniczne zawarte w graficznych materiałach informacyjnych, 

 

analizować informacje zawarte w tabelach i na wykresach, 

 

rozróżniać  główne  grupy  materiałów  konstrukcyjnych  stosowanych  do  budowy  maszyn 
i urządzeń w przemyśle spożywczym, 

 

określać właściwości wytrzymałościowe materiałów, 

 

określać wpływ cech wytrzymałościowych na dobór materiałów konstrukcyjnych, 

 

określać sposób zabezpieczania materiałów przed korozją, zużyciem, 

 

korzystać z wykresu żelazo-cementyt, PN, katalogów, poradników. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

wyjaśnić  pojęcia:  prędkość  obwodowa,  prędkość  obrotowa,  praca  mechaniczna,  moc, 
energia i sprawność, 

 

sklasyfikować rodzaje połączeń części maszyn, 

 

rozróżnić typowe przypadki obciążeń elementów konstrukcyjnych, 

 

określić rodzaje naprężeń i odkształceń występujące w częściach maszyn, 

 

wykonać podstawowe obliczenia wytrzymałościowe części maszyn, 

 

scharakteryzować osie i wały maszynowe, 

 

scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych, 

 

scharakteryzować rodzaje sprzęgieł, 

 

sklasyfikować przekładnie mechaniczne, 

 

wykonać podstawowe obliczenia kinematyczne przekładni, 

 

określić zastosowanie mechanizmów, 

 

obliczyć sprawność przekładni prostej i złożonej, 

 

odczytać  i  zinterpretować  rysunki  zestawieniowe  zespołów  i  podzespołów  maszyn 
i urządzeń, 

 

dobrać części maszyn z katalogów. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca  

…………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania:  

Operator  maszyn  i  urządzeń  przemysłu  spożywczego 
827[01] 

Moduł: 

Techniczne podstawy zawodu 827[01].O1

 

Jednostka modułowa: 

Rozpoznawanie 

elementów 

maszyn, 

urządzeń 

i mechanizmów 827[01].O1.04 

Temat: Rozróżnianie połączeń rozłącznych i nierozłącznych. 

Cel główny: Nabycie umiejętności rozróżniania połączeń rozłącznych i nierozłącznych. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

rozpoznać połączenia rozłączne, 

 

rozpoznać połączenia nierozłączne, 

 

opisać wygląd danego typu połączenia, 

 

rozróżnić typy połączeń na podstawie dokumentacji technicznej, 

 

określić  cechy  charakterystyczne  podstawowych  typów  połączeń,  wskazywać  ich  wady 
i zalety. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniami, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna, 

 

ćwiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

grupowa. 

 
Czas: 3 godziny dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

plansze dydaktyczne, 

 

tablice poglądowe, 

 

podzespoły, które składają się z kilku detali połączonych ze sobą różnymi metodami,  

 

dokumentacja techniczna maszyny z której pochodzi dany podzespół, 

 

zestaw narzędzi do demontażu i montażu podzespołów mechanicznych, 

 

przybory do pisania. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie. 
2.  Przedstawienie celów zajęć. 
3.  Realizacja tematu: 

 

przy  pomocy  plansz  poglądowych  nauczyciel  prezentuje  połączenia  stosowane 
w konstrukcjach, maszynach i urządzeniach, 

 

nauczyciel omawia sposoby oznaczania połączeń na rysunku technicznym, 

 

podział zespołu na grupy ćwiczeniowe, każda grupa otrzymuje inny podzespół wraz 
z dokumentacją, w której on występuje, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 

grupy analizują dokumentację w celu odszukania występujących tam połączeń, 

 

grupy  dokonują  oględzin  urządzeń,  odszukują  występujące  połączenia,  zwracają 
uwagę na wygląd tych połączeń,  

 

w  przypadku  połączeń  ukrytych  (np.  połączenie  kołkowe,  wielowypustowe) 
uczniowie  częściowo  demontują  podzespół,  by  móc  dokładnie  obejrzeć  elementy 
łączone. 

Nauczyciel w trakcie wykonywania ćwiczenia zwraca uwagę: 

 

na poprawność doboru narzędzi do wykonania demontażu, 

 

czy wszystkie połączenia zostały znalezione i zidentyfikowane. 

4.  Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy. 
5.  Przeprowadzenie  dyskusji  na  temat  wykonywanych  ćwiczeń,  trudności  i  ewentualnie 

popełnianych błędów. 

 
Zakończenie zajęć 

 

prezentacja  przez  liderów  grup  wyników  analizy,  lider  kolejnej  grupy  tylko  pokazuje 
i opisuje te połączenia, które nie wystąpiły w poprzednich prezentacjach,  

 

zwrócenie uwagi na błędy oraz czynności dobrze wykonywane podczas ćwiczenia, 

 

ocena pracy grup, 

 

uporządkowanie pracowni. 

 
Praca domowa 

Zapoznaj się z materiałem nauczania, który będzie realizowany na następnych zajęciach. 

 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

Przeprowadzenie  anonimowej  ankiety  ewaluacyjnej  dotyczącej  sposobu  prowadzenia 
zajęć, trudności podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

10 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca  

…………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania:  

Operator  maszyn  i  urządzeń  przemysłu  spożywczego 
827[01] 

Moduł: 

Techniczne podstawy zawodu 827[01].O1

 

Jednostka modułowa: 

Rozpoznawanie 

elementów 

maszyn, 

urządzeń 

i mechanizmów 827[01].O1.04 

Temat: Określanie przełożenia przekładni pasowych i zębatych. 

Cel  główny:  Obliczanie  przełożenia  w  różnych  przekładniach,  określanie,  w jaki  sposób 

zmienia się prędkość obrotowa w przekładniach różnego typu. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

rozróżnić podstawowe typy przekładni, 

 

rozróżnić podstawowe elementy przekładni różnego typu, 

 

wykonać pomiary elementów stanowiących o przełożeniu przekładni, 

 

określić czy przekładnia zwiększa prędkość obrotową, czy ją zmniejsza. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

pokaz, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna, 

 

ćwiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

grupowa. 

 
Czas: 4 godziny dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

plansze dydaktyczne, 

 

tablice poglądowe, 

 

modele  przekładni:  pasowej,  zębatej,  łańcuchowej,  ciernej,  zębatej  ślimakowej, 
z możliwością zmiany wielkości kół, 

 

przykłady reduktorów, 

 

przybory do pisania, 

 

przyrządy pomiarowe: suwmiarka, mikrometr, przymiar kreskowy. 

 

literatura. 

  
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie 
2.  Przedstawienie celów zajęć. 
3.  Realizacja tematu: 

 

nauczyciel  przedstawia  oraz  omawia  podstawowe  zagadnienia  związane 
z przekładniami mechanicznymi, ich zastosowaniem oraz właściwościami, 

 

nauczyciel  prezentuje  sposoby  rysowania  schematów  przekładni  na  schematach 
kinematycznych, 

 

nauczyciel  prezentuje  zasady  wyznaczania  przełożenia  dla  różnego  typu  przekładni 
(w tym dla przekładni ciągnionych, ciernych i zębatych). 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

11 

 

nauczyciel  dzieli  zespół  na  dwuosobowe  grupy.  Nauczyciel  podaje  zadanie  do 
wykonania przez każdą z grup, 

 

nauczyciel przeprowadza szkolenie BHP na stanowisku, 

 

wykonanie  przez  uczniów  ćwiczenia  związanego  z  wyznaczeniem  przełożenia 
przekładni, 

 

we  wskazanych  podzespołach  uczniowie  wskazują  przekładnie,  nazywają  je, 
określają ilość stopni i przełożenie, 

 

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy. 

4.  Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy. 
5.  Przeprowadzenie  dyskusji  na  temat  wykonywanych  ćwiczeń,  trudności  i  ewentualnie 

popełnianych błędów. 

 
Zakończenie zajęć 

Uporządkowanie stanowisk pracy. Sprawdzenie osiągnięcia celów zajęć poprzez zadanie 

pytań kontrolnych. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności 
 
Praca domowa 

Zapoznaj się z materiałem nauczania, który będzie realizowany na następnych zajęciach. 

 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej podczas dyskusji podsumowującej. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

12 

5.  ĆWICZENIA

 

 

5.1.  Elementy 

mechaniki 

technicznej 

wytrzymałości 

materiałów

 

 
5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Zaznacz reakcje w więzach dla przedstawionych poniżej przypadków. 

Układ obciążony siłą zewnętrzną 

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  wyznaczanie  reakcji  w  więzach.  Przed przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia 
uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania. 
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować zasady wyznaczania reakcji w więzach,  
2)  narysować reakcje w podporze stałej i ruchomej. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, linijka z podziałką i trójkąt, 

− 

literatura zgodna z wykazem w Poradniku ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Wykonaj składanie podanych sił metodą równoległoboku. 

 
 
 
 
 
 

 
 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym  na  temat 

podstawowych zagadnień związanych z dodawaniem sił. Przed przystąpieniem do wykonania 
ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. 
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

13 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wykonać składanie sił metodą równoległoboku, 
2)  wyznaczyć wypadkową sił składowych. 

 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

− 

materiały piśmiennicze, linijka z podziałką i trójkąt, 

− 

literatura zgodna z wykazem w Poradniku ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj składanie podanych sił metodą wieloboku. 

 
 
 
 

 
 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Przed 

przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  wykonać składanie sił metodą wieloboku,  
2)  wyznaczyć wypadkową sił składowych. 

 
Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

− 

materiały piśmiennicze, linijka z podziałką i trójkąt, 

− 

literatura zgodna z wykazem w Poradniku ucznia. 

 

Ćwiczenie 4 

Zbuduj  układ  równowagi  belki  dwustronnego  działania  podpartej  niesymetrycznie. 

Zmierz odległości między końcami belki a punktem podparcia. Na jednym z końców umieść 
odważnik o określonej masie (np. 1kg). Wylicz, jaką masę należy umieścić na drugim końcu 
belki, by doprowadzić układ do stanu równowagi. Określ, dlaczego układ mimo wykonanych 
obliczeń nie osiągnął stanu równowagi? Jaki wpływ na ten układ ma ciężar belki? 
 

Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Przed 

przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

14 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  ułożyć prostopadle stalowy płaskownik o długości 50 cm, na krótkim okrągłym pręcie, 
3)  zmierzyć odległość końców belki od punktu podparcia, 
4)  wyznaczyć warunek równowagi układu, pomijając w obliczeniach ciężar płaskownika, 
5)  obciążyć belkę odważnikami o masach określonej w wyliczeniach, 
6)  przeanalizować wynik eksperymentu. 

 
Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

pręt o średnicy ok. 10 mm i długości ok. 10 cm, 

 

płaskownik o długości ok. 50 cm, 

 

zestaw odważników, 

 

miara lub przymiar kreskowy. 

 
Ćwiczenie 5 

Wyjaśnij,  z  jakim  zjawiskiem  masz  do  czynienia  podczas  przecinania  blachy  nożycami 

do przecinania blach. Dlaczego nożyce w przypadku, gdy są nie odpowiednio wyregulowane 
zamiast ciąć cienką blachę wyginają ją? 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Przed 

przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeciąć cienką blachę prawidłowo wyregulowanymi nożycami do blachy, 
2)  poluzować o pół obrotu śrubę skręcającą ostrza nożyc, 
3)  przeciąć ponownie przygotowane próbki blachy, 
4)  przeanalizować, dlaczego po poluzowaniu śruby nożyce nie tną blachy, 

 
Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

próbki pasków blachy o grubości ok. 0,1 mm, 

 

nożyce do blachy proste, z możliwością regulacji szczeliny miedzy nożami, 

 

klucze płaskie do regulacji szczeliny między nożami w nożycach do blachy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

15 

5.2.  Podstawy  maszynoznawstwa.  Normalizacja  części  maszyn 

Połączenia rozłączne i nierozłączne

 

 

5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Odszukaj  w  Poradniku  mechanika  sposób,  w  jaki  oznacza  się  połączenia  elementów 

konstrukcyjnych  przy  pomocy  śruby  i  nakrętki.  Wykonaj  dokładny  rysunek  połączenia, 
rysunek uproszczony i rysunek symboliczny. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić podstawowe zagadnienia związane oznaczaniem połączeń konstrukcyjnych przy 
pomocy  śrub  i  nakrętek.  Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni 
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na 
grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  wyszukać w Poradniku mechanika oznaczania połączeń gwintowych, 
3)  narysować odręcznie połączenie uproszczone i przy pomocy symboli. 

 
Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

Poradnik mechanika, 

 

materiały piśmiennicze. 

 
Ćwiczenie 2 

Od nauczyciela otrzymasz rysunek złożeniowy sprężarki. Odszukaj na rysunku wszystkie 

połączenia śrubowe. Określ, jakimi łącznikami wykonano połączenia. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  zagadnienia  związane  z  połączeniami  śrubowymi.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować rysunek złożeniowy sprężarki, 
3)  wypełnić polecenia zawarte w treści ćwiczenia. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

16 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

rysunek złożeniowy sprężarki, 

 

materiały piśmiennicze, 

 

Poradnik mechanika. 

 
Ćwiczenie 3 

Od  nauczyciela  otrzymasz  próbki  połączeń  elementów.  Nazwij  poszczególne  metody 

łączenia i dokonaj podziału próbek na połączenia rozłączne i nierozłączne. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  zagadnienia  związane  z  różnymi  rodzajami  połączeń.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować otrzymane próbki połączeń, 
3)  pogrupować połączenia zgodnie z przyjętymi kryteriami, 
4)  wyniki przedstawić tabelarycznie. 

 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

elementy połączone różnymi metodami, 

 

przybory do pisania, 

 

arkusz papieru. 

 

literatura zgodna z wykazem w poradniku. 

 

Ćwiczenie 4 

Dobierz  parametry  spawania  i  wykonaj  połączenie  blach  metodą  spawania  łukowego, 

wykorzystując elektrody o średnicach 2,5 mm. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia powinny się rozpocząć pokazem połączenia blach wykonanym przez nauczyciela. 

Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 
fragment rozdziału Materiał nauczania i Poradnika mechanika. Nauczyciel dzieli uczniów na 
grupy 2 osobowe. 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

17 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko spawalnicze, 
2)  zgromadzić niezbędne przyrządy, urządzenia i narzędzia, 
3)  założyć odzież ochronną wykorzystywaną w pracach spawalniczych, 
4)  dobrać odpowiednie natężenie prądu spawania dla elektrody o średnicy 2,5 mm, 
5)  zajarzyć łuk elektryczny i wykonać spoinę na całej długości łączonych elementów, 
6)  oczyścić spoinę. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

pokaz, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

urządzenie spawalnicze (transformator lub prostownik spawalniczy), 

 

Poradnik mechanika, 

 

narzędzia do cięcia blach, 

 

odzież ochronna, 

 

elektrody o średnicach 2,5 mm, 

 

blacha o grubości 3 mm. 

 

Ćwiczenie 5 

Dobierz parametry spawania (posuw drutu i natężenie prądu) i wykonaj połączenia blach 

o grubości 5 mm w pozycji podolnej metodą MAG. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia powinny się rozpocząć pokazem połączenia blach wykonanym przez nauczyciela. 

Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 
fragment rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko spawalnicze, 
2)  zgromadzić niezbędne przyrządy, urządzenia i narzędzia, 
3)  założyć odzież ochronną wykorzystywaną w pracach spawalniczych, 
4)  dobrać natężenie prądu spawania i posuw drutu, 
5)  zajarzyć  łuk  elektryczny  i  wykonać  odpowiednią  liczbę  ściegów  na  całej  długości 

łączonych elementów, 

6)  zaprezentować efekty swojej pracy. 

 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

pokaz, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

urządzenie spawalnicze MIG-MAG, 

 

narzędzia do czyszczenia blach, 

 

Poradnik mechanika, 

 

odzież ochronna, 

 

blacha o grubości 5 mm. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

18 

5.3.  Osie i wały. Łożyska. Sprzęgła. Przekładnie. Mechanizmy

 

 

5.3.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Od  nauczyciela  otrzymasz  kilka  różnych  łożysk  tocznych.  Na  podstawie  oględzin 

i pomiarów określ symbole oznaczenia tych łożyska. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  łożysk  tocznych.  Przed  przystąpieniem  do 
wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wykonać pomiary średnicy wewnętrznej, średnicy zewnętrznej i szerokości łożyska, 
2)  określić rodzaj elementów tocznych, 
3)  określić materiał z jakiego wykonany jest koszyk łożyska, 
4)  określić rodzaj uszczelnień w łożysku, 
5)  ustalić symbol łożyska, 
6)  odszukać kartę łożyska w katalogu. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

łożyska toczne z zatartymi oznaczeniami,  

 

katalogi łożysk tocznych, 

 

przyrządy pomiarowe: suwmiarka, średnicówka, mikrometr, 

 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 2 

Od  nauczyciela  otrzymasz  rysunki  złożeniowe  podzespołów  maszyn,  w  których 

zastosowano  łożyska.  Odszukaj  te  łożyska,  sprawdź  ich  rodzaj.  Uzasadnij,  dlaczego  w  tym 
miejscu zastosowano właśnie taki rodzaj łożyska? Odszukaj te łożyska w katalogu łożysk. 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  łożysk  tocznych.  Przed  przystąpieniem  do 
wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał 
nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować złożeniowy rysunek techniczny, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

19 

2)  określić rodzaj łożysk tocznych zastosowanych w maszynie, 
3)  określić funkcje zlokalizowanych łożysk, 
4)  ustalić symbol łożyska, 
5)  odszukać łożysko w katalogu. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

rysunki złożeniowe maszyn przemysłu spożywczego, 

 

katalogi łożysk tocznych, 

 

przybory do pisania. 

 
Ćwiczenie 3 

Oblicz  wartość  przełożenia  przekładni,  w  której  prędkość  obrotowa  wału  czynnego 

wynosi n

1

= 1400 obr/min, a wału biernego n

2

= 200 obr/min. 

 

Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  przekładni  mechanicznych.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować zadanie, 
3)  odszukać wzór niezbędny do wykonania obliczeń, 
4)  obliczyć przełożenie. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

Poradni mechanika, 

 

materiały piśmiennicze. 

 
Ćwiczenie 4 

Od  nauczyciela  otrzymasz  rysunki  złożeniowe  podzespołów  maszyn,  w  których 

zastosowano przekładnie mechaniczne. Odszukaj te przekładnie, określ ich rodzaj. Uzasadnij, 
dlaczego w tym miejscu zastosowano właśnie taki rodzaj przekładni? 

 
Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  przekładni  mechanicznych.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

20 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dokonać analizy rysunku złożeniowego, 
3)  określić, jakiego rodzaju przekładnia (przekładnie) zastosowano w maszynie, 
4)  narysować uproszczony rysunek zastosowanych przekładni, 
5)  uzasadnić, dlaczego taki rodzaj przekładni został w tej maszynie zastosowany. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

rysunki złożeniowe maszyn i urządzeń z przekładniami mechanicznymi, 

 

materiały piśmiennicze, 

 

Poradnik mechanika. 

 
Ćwiczenie 5 

Oblicz prędkość obrotową koła w przekładni pasowej, jeżeli koło napędzające obraca się 

z prędkością 100 obr/min ma średnicę 120 mm, a koło napędzane ma promień 50 mm. Pomiń 
poślizg paska na kołach pasowych. 
 

Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  przekładni  mechanicznych.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  odnaleźć w Poradniku dla ucznia potrzebny do obliczeń wzór, 
3)  obliczyć przełożenie przekładni, 
4)  wyznaczyć prędkość koła napędzanego. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

kalkulator, 

 

przybory do pisania, 

 

literatura wymieniona w Poradniku ucznia. 

 
Ćwiczenie 6 

Silnik  napędowy  ma  moc  6 kW.  Wiedząc,  że  napędza  on  reduktor,  którego  sprawność  

η = 0,95. oblicz, jaką moc uzyskamy po przejściu napędu przez reduktor? 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

21 

Wskazówki do realizacji 
Zajęcia  powinny  się  rozpocząć  krótkim  wykładem  wprowadzającym.  Należy  uczniom 

przedstawić  podstawowe  wiadomości  dotyczące  przekładni  mechanicznych.  Przed 
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment 
rozdziału Materiał nauczania. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2 osobowe. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  odnaleźć w Poradniku dla ucznia potrzebny do obliczeń wzór, 
3)  obliczyć przełożenie przekładni, 
4)  wyznaczyć prędkość koła napędzanego. 
 

Zalecane metody nuczania–uczenia się: 

 

wykład, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

kalkulator, 

 

przybory do pisania, 

 

literatura wymieniona w Poradniku ucznia. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

22 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Rozpoznawanie  elementów 
maszyn, urządzeń i mechanizmów” 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 14, 17, 20, są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 12, 13, 15, 16, 18, 19, są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,  

 

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,  

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi1. c, 2. c, 3. a, 4. d, 5. b, 6. d, 7. b, 8. c, 9. b, 10. d, 11. a,  
12. 
c, 13. d, 14. b, 15. d, 16. b, 17. d, 18. a, 19. b, 20. c. 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad.

 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić definicję siły 

Określić ilość stopni swobody 

Rozróżnić metody dodawania wektorów 

Określić sposób powstawania naprężeń

 

Określić sposób oznaczania gwintów 

Określić rodzaje łączników gwintowych 

Rozróżnić rodzaje połączeń 

Rozróżnić rodzaje spawania 

Określić warunki lutowania 

10 

Rozróżnić rodzaje łożysk tocznych 

11 

Rozróżnić rodzaje łożysk tocznych 

12 

Scharakteryzować rodzaje łożysk tocznych 

PP 

13 

Scharakteryzować rodzaj i właściwości sprzęgieł 

PP 

14 

Określić rodzaj i właściwości sprzęgieł 

15 

Scharakteryzować rodzaje mechanizmów 

PP 

16 

Scharakteryzować przekładnie mechaniczne 

PP 

17 

Rozróżnić przekładnie mechaniczne 

18 

Scharakteryzować definicję prędkości obrotową 

PP 

19 

Scharakteryzować  sposób  obliczania  przełożenia 
w przekładniach wielostopniowych 

PP 

20 

Rozróżnić jednostki mocy 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

23 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia

 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż  jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 60 minut. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

24 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Siła jest wielkością 

a)  skalarną. 
b)  posiadającą zwrot i kierunek. 
c)  posiadającą zwrot kierunek i wartość. 
d)  posiadającą kierunek i wartość. 

 
2.  Ciało swobodne ma 

a)  8 stopni swobody. 
b)  7 stopni swobody. 
c)  6 stopni swobody. 
d)  5 stopni swobody. 

 
3.  Siły w płaskim układzie sił można dodawać metodą 

a)  wieloboku. 
b)  wielokąta foremnego. 
c)  wielokąta nieforemnego. 
d)  trójkąta równobocznego. 

 
4.  Naprężenia normalne są wywołane siłą działającą 

a)  stycznie do rozpatrywanego przekroju. 
b)  równomiernie do rozpatrywanego przekroju. 
c)  równolegle do rozpatrywanego przekroju. 
d)  prostopadle do rozpatrywanego przekroju. 

 
5.  Oznaczenie M 12x1,25 określa gwint 

a)  metryczny zwykły. 
b)  drobnozwojny. 
c)  okrągły. 
d)  rurowy. 

 
6.  Do przykręcania ręcznego są przeznaczone nakrętki 

a)  kołpakowe. 
b)  sześciokątne. 
c)  koronowe. 
d)  radełkowane. 

 
7.  Sworznie służą do połączeń 

a)  nieruchomych. 
b)  ruchomych. 
c)  zakleszczających się. 
d)  samohamownych. 

 
8.  Spawanie metodą MIG MAG TIG oznacza spawanie 

a)  gazowe. 
b)  łukiem krytym. 
c)  w osłonie gazów. 
d)  elektronowe. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

25 

9.  Temperatura topnienia lutu musi być 

a)  wyższa, niż temperatura topnienia części łączonych. 
b)  niższa, niż temperatura topnienia części łączonych. 
c)  taka, by lekko nadtopić łączone elementy. 
d)  znacznie wyższa, niż temperatura topnienia części łączonych. 

 

10.  Regulacji napięcia (luzu) wstępnego wymagają łożyska 

a)  wahliwe. 
b)  kulkowe zwykłe. 
c)  walcowe. 
d)  stożkowe. 

 
11.  Łożyska walcowe mogą przenosić 

a)  tylko obciążenie poprzeczne. 
b)  tylko obciążenie wzdłużne. 
c)  obciążenie wzdłużne i poprzeczne. 
d)  obciążenia skośne. 

 
12.  Łożyska wahliwe mogą przenosić 

a)  tylko obciążenia poprzeczne. 
b)  tylko obciążenia wzdłużne. 
c)  obciążenia poprzeczne i wzdłużne. 
d)  obciążenia wahliwe. 

 
13.  Sprzęgła przegubowe pozwalają na 

a)  rozłączanie napędu w dowolnej chwili. 
b)  rozłączanie napędu w chwili przeciążenia. 
c)  przenoszenie napędu tylko w jednym kierunku. 
d)  przenoszenie momentu skręcającego przy dużych kątach przecięcia się osi wałów. 

 
14.  Sprzęgła bezpieczeństwa 

a)  chronią produkowane wyroby przed zniszczeniem. 
b)  chronią elementy mechanizmu przed przeciążeniem. 
c)  przekazują bezpieczny moment obrotowy. 
d)  przekazują napęd na bezpiecznik. 

 
15.  Mechanizm zębatkowy służy do zamiany ruchu 

a)  liniowego na ruch krzywoliniowy. 
b)  przerywanego na ruch obrotowy. 
c)  pulsacyjnego na ruch ciągły. 
d)  obrotowego na prostoliniowy lub odwrotnie. 

 
16.  Wariator to 

a)  przekładnia o stałym przełożeniu. 
b)  przekładnia o zmiennym przełożeniu. 
c)  rodzaj sprzęgła pracujące bez poślizgu. 
d)  rodzaj sprzęgła pracujące z poślizgiem. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

26 

17.  Przekładnie zębate są to przekładnie mechaniczne, w której przeniesienie napędu odbywa 

się za pośrednictwem 
a)  cięgna. 
b)  zębatych kół łańcuchowych. 
c)  kół ciernych. 
d)  kół zębatych. 

 
18.  Prędkość obrotowa wyraża 

a)  liczbę obrotów wykonaną w dowolnej jednostce czasu. 
b)  liczbę radianów zakreślonych w ciągu sekundy. 
c)  prędkość kołową obiektu. 
d)  prędkość pulsacji. 

 
19.  W przekładniach  złożonych  wielostopniowych,  składających  się  z  kilku  przekładni 

pojedynczych ustawionych szeregowo, przełożenie całkowite jest 
a)  ilorazem przełożeń na poszczególnych stopniach. 
b)  iloczynem przełożeń na poszczególnych stopniach. 
c)  różnicą przełożeń na poszczególnych stopniach. 
d)  sumą przełożeń na poszczególnych stopniach. 

 

20.  Jednostką mocy w układzie SI jest 

a)  dżul. 
b)  niuton. 
c)  wat. 
d)  kilogramometr. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

27 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 
 

Rozpoznawanie elementów maszyn, urządzeń i mechanizmów 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

28 

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY 

 

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania: 

1.  Sprawdzić  stopień  opanowania  jednej  z  umiejętności  praktycznych,  jakie  uczniowie 

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu, 

2.  Przygotować  uczniów  do  zdawania  części  praktycznej  egzaminu  zewnętrznego, 

potwierdzającego  kwalifikacje  w  zawodzie  operator  maszyn  i  urządzeń  przemysłu 
spożywczego. 
W  tym  celu  zadanie  praktyczne  powinno  być  przygotowane  w  takiej  formie,  z  jaką 

uczniowie spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób 
umożliwiający  kryterialne  ocenianie  wykonywanych  przez  ucznia  czynności  w  czterech 
obszarach:  planowania,  organizowania,  wykonywania  i  prezentowania.  Próbę  pracy 
przeprowadza  wybrany  uczeń.  Pozostali  wspólnie  z  nauczycielem  obserwują  jego  pracę.  Po 
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie. 
 

Zadanie:  Wykonaj  n

aprawę  maszyny  przemysłu  spożywczego. 

Odszukaj  usterkę, 

zweryfikuj części, odszukaj w katalogach części które należy wymienić. 

Instrukcja wykonania zadania 
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 

1.  Przeanalizuj dokładnie treść zadania i załączoną dokumentację rysunkową. 
2.  Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA: 

a)  wykaz operacji technologicznych do wykonania zadania, 
b)  wykaz narzędzi i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania, 
c)  wykaz narzędzi pomiarowych, 
d)  wykaz części wymiennych i normaliów, 
e)  wykaz środków eksploatacyjnych. 

3.  Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy: 

a)  zgromadź  i  rozmieść  na  stanowisku  pracy  naprawiany  podzespół,  narzędzia 

niezbędne do wykonania naprawy, 

b)  sprawdź  stan  techniczny  przyrządów  i  narzędzi,  którymi  będziesz  się  posługiwał 

w czasie wykonywania zadania, 

c)  dobierz  środki  ochrony  indywidualnej  wymagane  do  bezpiecznego  wykonania 

zadania. 

4.  Przygotuj maszynę do naprawy, zweryfikuj części, 
5.  Wykonaj naprawę zgodnie z zasadami bhp oraz ochrony przeciwpożarowej. 
6.  Po  zakończeniu  pracy  uporządkuj  stanowisko  pracy,  odłóż  na  miejsce  przechowywania 

narzędzia. 

7.  Sprawdź jakość wykonanej naprawy, 
8.  Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji zadania, 
9.  Podczas prezentacji: 

a)  omów sposób wykonania zadania, 
b)  jakość wykonanej pracy. 
 
W trakcie realizacji prac powinieneś: 

 

sporządzić plan pracy, 

 

wykonać spis potrzebnych narzędzi, 

 

wykonać spis potrzebnych przyrządów pomiarowych, 

 

wykonać spis potrzebnych materiałów eksploatacyjnych, 

 

wykonać spis potrzebnych części wymiennych i normaliów, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

29 

 

przygotować maszynę do naprawy, 

 

przeprowadzić demontaż w niezbędnym zakresie, 

 

przeprowadzić weryfikację urządzenia, 

 

wskazać elementy podlegające regeneracji, 

 

wskazać elementy podlegające wymianie,  

 

odszukać w katalogach nazwę i symbol wymienianej części, 

 

opracować ewentualnie technologie regeneracji części zużytych, 

 

wykonać regeneracje, 

 

wymienić uszkodzone elementy, 

 

wykonać montaż podzespołów, 

 

przeprowadzić próbę pracy. 
 

Czas na wykonanie zadania wynosi 180 minut. 

 
Kryteria oceniania: 

 

za sporządzenie planu pracy (1 pkt.), 

 

za wykonanie spisu potrzebnych narzędzi (1 pkt.), 

 

za wykonanie spisu potrzebnych przyrządów pomiarowych (1 pkt.), 

 

za wykonanie spisu potrzebnych materiałów eksploatacyjnych (1 pkt.), 

 

za wykonanie spisu potrzebnych części wymiennych i normaliów (1 pkt.), 

 

za przygotowanie maszyny do naprawy (1 pkt.), 

 

za przeprowadzenie demontażu w niezbędnym zakresie (1 pkt.), 

 

za przeprowadzenie weryfikacji urządzenia (1 pkt.), 

 

za wskazanie elementów podlegających regeneracjii (1 pkt.), 

 

za wskazanie elementów podlegających wymianie (1 pkt.),  

 

za odszukanie w katalogach nazw i symbolów wymienianych części (1 pkt.), 

 

za opracowanie technologii regeneracji części zużytych (1 pkt.), 

 

za wykonanie regeneracje (1 pkt.), 

 

za wymianę uszkodzonych elementów (1 pkt.), 

 

za wykonanie montażu podzespołów (1 pkt.), 

 

za przeprowadzenie próby pracy (1 pkt.), 

 

za przestrzeganie zasad bhp w czasie naprawy (1 pkt.) 

 

za  poprawnie  dobranie  i  używanie  narzędzi  i  urządzeń  niezbędnych  do  regeneracji 
(1 pkt.), 

 

za zachowanie czystości na stanowisku i czystości narzędzi (1 pkt.), 

 

za właściwą kolejność wykonywania prac (1 pkt.) 

 

Ocenianie: 
niedostateczny  do 13 pkt. 
dopuszczający 

13–15 pkt. 

dostateczny   

16–17 pkt. 

dobry 

 

 

18–19 pkt. 

bardzo dobry  

od 20 pkt. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

30 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko: …………………………………………………………… 

 

1. Spis narzędzi: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
2. Spis przyrządów pomiarowych: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
3. Spis materiałów eksploatacyjnych: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
4. Spis części wymiennych i normaliów: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
5. Kolejność wykonywanych czynności: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
6. Części do weryfikacji: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
7. Wyniki pomiarów i oględzin: 
………………………….……………………………………………………………………….. 
………………………….……………………………………………………………………….. 
………………………….……………………………………………………………………….. 
8. Części do wymiany: 
………………………….……………………………………………………………………….. 
………………………….……………………………………………………………………….. 
…………………………..………………………………………………………………………. 
9. Części do regeneracji: 
….……………………………………………………………………………………………….. 
….……………………………………………………………………………………………….. 
Notatki: 
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………… 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

31 

7.  LITERATURA

 

 
1.  Bernaciak A.: Ochrona środowiska w praktyce. Wydawnictwo SORUS, Warszawa 2004 
2.  Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2004 
3.  Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 2004 
4.  Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyką. Ćwiczenia. WSiP, Warszawa 2004 
5.  Chwaleba A., Moeschkeb B., Płoszański G.: Elektronika. WSiP, Warszawa 2004  
6.  Dobrzański L.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna. WSiP, Warszawa 2004 
7.  Dretkiewicz - Więch J.: Materiałoznawstwo. OBRPNiSz, Warszawa 1993 
8.  Dretkiewicz  -  Więch  J.:  Technologia  mechaniczna.  Techniki  wytwarzania.  WSiP, 

Warszawa 2000 

9.  Górecki  A.:  Technologia  ogólna  –  podstawy  technologii  mechanicznych.  WSiP, 

Warszawa 2004 

10.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 
11.  Hillar J., Jarmoszuk S.: Ślusarstwo i spawalnictwo. WSiP, Warszawa 2004 
12.  Janicki J.: Mechanika Techniczna. WSiP, Warszawa 1990 
13.  Kijewski J., Miller A., Pawlicki K., Szolc T.: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 2004 
14.  Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 2004 
15.  Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP, Warszawa 2004 
16.  Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004 
17.  Lewandowski  T.:  Zbiór  zadań  z  rysunku  technicznego  dla  mechaników.  WSiP, 

Warszawa 2004 

18.  Mac  S.,  Leonowski  J.:  Bezpieczeństwo  i  higiena  pracy  dla  szkół  zasadniczych.  WSiP, 

Warszawa 2004 

19.  Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 2004 
20.  Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 2004 
21.  Nowicki  J.:  Podstawy  elektrotechniki  i  elektroniki  dla  zasadniczych  szkół 

nieelektrycznych. WSiP, Warszawa 2004 

22.  Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002 
23.  Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2003 
24.  Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1992 
25.  Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 2001 
26.  Waszkiewicz E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999 
27.  Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001 
 
Literatura metodyczna 
1.  Figurski J., Smela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym. 

Wydawnictwo ITeE, Radom 2001 

2.  Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999 
3.  Okoń  W.:  Wprowadzenie  do  dydaktyki  ogólnej.  Wydawnictwo  Akademickie  „Żak”, 

Warszawa 2003 

4.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000