1
LISTA PYTAŃ DO EGZAMINU Z FINANSÓW PUBLICZNYCH
ZAGADNIENIA OGÓLNE
1. Co to są finanse publiczne z podmiotowego punktu widzenia w co wchodzi w ich
zakres ?
Finanse publiczne z podmiotowego (instytucjonalnego) punktu widzenia - dotyczą
działalności państwa(organy centralne), samorządów terytorialnych(powiaty, gminy) i
instytucji publicznych.( te instytucje, które finansowane są z budżetu państwa - oświata, sądy,
wojsko, policja, służba zdrowia ...) Mamy różne podmioty, które świadczą usługi społeczne,
które są finansowane tylko z pieniędzy publicznych, oraz takie, które są finansowane
częściowo z finansów publicznych.
2. Co to są finanse publiczne z przedmiotowego punktu widzenia i jaki jest ich
zakres ?
Finanse publiczne z przedmiotowego(instrumentalnego) punktu widzenia: na finanse
publiczne składaj się publiczne zasoby pieniężne, operacje publicznych zasobów pieniężnych,
majątek publiczny i jego wykorzystanie.
3. Od czego zależy zakres ingerencji państwa w gospodarkę ?
1. poziom rozwoju gospodarczego i aktualna sytuacja ekonomiczna
2. ustrój społeczno- polityczny
3. ukształtowanie tradycji
4. preferowane przez władzę państwową doktryny społeczno- ekonomiczne
Interwencjonizm
- ingerencja państwa w sferze życia gospodarczego
1.
Państwo jest zobowiązane do podejmowania działań chroniących rynek i
wzmacniających dodatni wpływ mechanizmu rynkowego na racjonalizację
działalności gospodarczej. Działanie mechanizmu rynkowego powoduje bowiem
powstanie dodatnich zjawisk i procesów nieosiągalnych w warunkach nierynkowego
procesu regulacji
2.
Łagodzenie ujemnych skutków działania mechanizmu rynkowego np. dysproporcje w
podziale dochodu narodowego, cykliczność procesów gospodarczych, występowanie
monopolistów.
4. Co to jest płynność finansowa państwa i jak jest realizowana ?
Płynność finansowa - jest to zdolność danego podmiotu do terminowego regulowania
zobowiązań = wypłacanie w terminie pensji urzędnikom państwowym. Gdyby pieniądze
leżały to traciłyby na wartości choćby przez inflacje. Dlatego ciągle lokuje je państwo na
różne lokaty. Państwo jest instytucją, która musi być bardzo zdecydowanie kontrolowana, ze
względu na to, że dysponuję największym majątkiem.
2
5. Jakie są elementy majątku publicznego ? Wymień je i omów.
Majątek publiczny i jego wykorzystanie
I.
grupa: majątek służący organom władzy i administracji państwowej i samorządowej
budynki, budowle i grunty,
II.
grupa: majątek służący publicznym instytucją usługowym - budynki, budowle i
grunty publicznych szkół, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo muszą płacić
czynsze itd.
III.
grupa: majątek w użytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski, zieleń
miejska, budynki komunalne - przynosi dochody
IV.
grupa: majątek zaangażowany w zarobkową działalność gospodarczą:
1. gospodarka komunalna - przedsiębiorstwa samorządowe - dostawa wody,
oczyszczalnia ścieków - organem założycielskim jest gmina, jeśli są rentowne, to
wtedy płacą podatki i przynoszą zyski, jeśli nie to samorząd musi je dofinansowywać.
2. prowadzenie komercyjnej działalności - gmina może prowadzić działalność
gospodarczą, z której ma zyski, z których zasila budżet gminy.
3. Jednoosobowa spółka skarbu państwa - majątek na pograniczu państwowego i
prywatnego. Jest przedsiębiorstwo, któremu zmienia się formę prawną i emituje akcje,
które zostają w rękach państwa. Jak znajdzie się inwestor, który wykupi akcje to
mamy do czynienia z prywatyzacją spółki.
4. Przedsiębiorstwa państwowe, pracujące na własny rachunek. W trakcie działalności
przynosi zyski, a kapitał założycielski należy do państwa.
6. Co to jest system finansów publicznych i z jakich elementów się składa ?
Finanse - to jest podział i wymiana towarów i usług za pomocą pieniądza.
Wymiana - transakcja ekwiwalent za ekwiwalent, gdy cena jest promocyjna to nie mamy do
czynienia z wymianą.
Podział - jednostronne przekazanie towarów, usług i pieniędzy bez bezpośredniego
wzajemnego świadczenia – dotacje, subsydia, podatek, renta, emerytura, ochrona, obrona.
Podziałem zajmują się finanse publiczne.
Wymiana i podział podlega finansom tylko wtedy, gdy do nich dochodzi za pomocą
pieniądza.
Elementy systemu finansów publicznych:
I.
W przekroju instytucjonalnym
skarb państwa
budżet państwa
budżety województw, powiatów i gmin
publiczne fundusze celowe
agencje władz publicznych oraz regionalne izby obrachunkowe
II.
W przekroju podmioty
władze ustawodawcze szczebla centralnego (parlament) oraz władze szczebla
pośredniego (rady regionalne) i szczebla samorządowego (rady gminne)
władze wykonawcze (rządy, zarządy itp.) wymienionych wyżej szczebli
władze kontrolne działające w imieniu władz stanowiących, których zasięgiem objęte
są wszystkie dziedziny życia gospodarczego i społecznego, które implikują finanse
publiczne, w przypadku Polski jest to Najwyższa Izba Kontroli i Regionalne Izby
Obrachunkowe.
3
aparat skarbowy (finansowy) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i
wydatków publicznych, ich kontrolą (tzw. policja skarbowa), zarządzaniem budżetem,
funduszami ubezpieczeniowymi itp. Struktura aparatu skarbowego jest w różnych
krajach różna, ale funkcje są identyczne lub zbliżone.
podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły,
jednostki wojskowe, sądownictwo, policja, jednostki administracji publicznej itp.)
III.
W przekroju prawnym
konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy
publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie
uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych.
prawo budżetowe
coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów
ustawy podatkowe
ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych
ustawy o finansach samorządowych (lokalnych, regionalnych)
ustawy regulujące działalność Ministra Finansów oraz działalność aparatu skarbowego
ustawa karno- skarbowa
ustawa o zobowiązaniach podatkowych
akty normatywne regulujące działalność Ministra Finansów, rządu, innych ministrów,
na szczeblu lokalnym zaś zarządu gminy i jego przedstawicieli
IV.
Instrumenty
podatki centralne
podatki lokalne
opłaty
cła
dochody z majątku publicznego
składki na ubezpieczenie społeczne
subwencje
dotacje
kredyty państwowe i pożyczki publiczne
7. Co to jest skarb państwa i jakie funkcje pełni ?
Skarb państwa
-
jest instytucją niejednoznaczną, reprezentującą państwo jako właściciela
majątku publicznego w stosunkach cywilno-prawnych. W Polsce skarb państwa ma
osobowość prawną i może podejmować decyzje, zaciągać kredyty. Jeśli nie ma osobowości
prawnej to działa w ramach osobowości państwa.
Skarb państwa - jest mózgiem, bacznie obserwuje te przepływy pieniężne, synchronizuje
dochody z wydatkami, aby państwo nie straciło płynności finansowej.
4
Skarb państwa ma do realizacji 2 podstawowe zadania:
a. zarządzanie majątkiem publicznym - państwo albo finansuje ten majątek czyli
utrzymuje go, ale procesami jego prywatyzacji. Nie ponosi odpowiedzialności za
działanie przedsiębiorstw państwowych, z wyjątkiem tych samorządowych. Skarb
państwa ma powiązania z gospodarką lokalną. Przekazuje środki pieniężne,
subwencje, dotacje, aby mogły realizować swoje zadania. Ale majątek komunalny jest
wyłączony ze skarbu państwa.
b. finansowanie majątku publicznego- do zadań w tym zakresie należy:
gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych
działalność gospodarcza w postaci kasjera i bankiera gospodarki narodowej.
8. Co się składa na majątek państwa ? Wymień i omów jego elementy.
Majątek publiczny i jego wykorzystanie
I.
grupa: majątek służący organom władzy i administracji państwowej i
samorządowej budynki, budowle i grunty,
II.
grupa: majątek służący publicznym instytucją usługowym - budynki, budowle i
grunty publicznych szkół, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo muszą
płacić czynsze itd.
III.
grupa: majątek w użytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski,
zieleń miejska, budynki komunalne - przynosi dochody
IV.
grupa: majątek zaangażowany w zarobkową działalność gospodarczą:
1. gospodarka komunalna - przedsiębiorstwa samorządowe - dostawa wody,
oczyszczalnia ścieków - organem założycielskim jest gmina, jeśli są rentowne, to
wtedy płacą podatki i przynoszą zyski, jeśli nie to samorząd musi je dofinansowywać.
2. prowadzenie komercyjnej działalności - gmina może prowadzić działalność
gospodarczą, z której ma zyski, z których zasila budżet gminy.
3. Jednoosobowa spółka skarbu państwa - majątek na pograniczu państwowego i
prywatnego. Jest przedsiębiorstwo, któremu zmienia się formę prawną i emituje akcje,
które zostają w rękach państwa. Jak znajdzie się inwestor, który wykupi akcje to
mamy do czynienia z prywatyzacją spółki.
4. Przedsiębiorstwa państwowe, pracujące na własny rachunek. W trakcie działalności
przynosi zyski, a kapitał założycielski należy do państwa.
9. Na czym polega rola skarbu państwa jako kasjera ?
Skarb Państwa jako kasjer realizuje następujące zadania:
1. Dokonuje operacji finansowych – inkasuje i wypłaca środki pieniężne
Inkasowanie polega na kontrolowaniu dochodów i wydatków gromadzonych przez budżet
państwa, dokonywanie operacji na rachunkach specjalnych, dokonuje transferu środków do
budżetów samorządowych w postaci dotacji, zaliczek, subwencji, udziela pożyczek i zarządza
długiem publicznym)
2. Czuwa nad zachowaniem płynności finansowej państwa – dba aby środki były
rozporządzalne czyli dostępne odpowiednio do potrzeb regulowania zobowiązań
państwa - czyli zachowania płynności finansowej – polega na tym, aby znaleźć sposób
pozwalający na to, żeby w każdej chwili skarb państwa dysponował środkami pieniężnymi
wystarczającymi na terminowe regulowanie zobowiązań. Skarb państwa zajmuje się
gromadzeniem dochodów czasowych czyli zwrotnych – może zaciągać kredyty, aby nie
stracić płynności.
5
10. Co to są czasowe (zwrotne) dochody skarbu ? Wymień i omów jeden z nich.
Dochody czasowe (zwrotne) Skarbu Państwa:
1.
Pożyczki zagraniczne
a.
Międzypaństwowe
b.
międzynarodowe
2.
Pożyczki wewnętrzne
a.
Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne, które są
finansowane ze środków państwowych. Te środki dostają systematycznie raz w
miesiącu, ale w międzyczasie skarb państwa wykorzystuje je do innych celów, operuje
tymi środkami, aby pracowały, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy
przychodzi data w której trzeba wypłacić wynagrodzenia, wtedy skarb państwa musi
mieć te środki na ten cel. Jeśli np. nie ma w tej chwili pieniędzy, to musi zaciągnąć
pożyczkę
b.
Bony skarbowe – najważniejsze dochody.
Bony skarbowe – krótkookresowe (1 dzień – 5 lat) są to papiery wartościowe których
emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony
skarbowe służą finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami
skarbowymi. Sprzedaje się je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na
sprzedawaniu bonów skarbowych po cenie niższej niż nominalna, a później po cenie
nominalnej.
c.
Zaliczki Banku emisyjnego – są to emisje prostego pieniądza. Dodatkowa emisja
pieniądza jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny towarów,
ponieważ musi zachować się równowaga pieniądza.
Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.
d.
Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem
jest Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat.
Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.
11. Co to są pożyczki zagraniczne i jakie są ich rodzaje ?
Pożyczki zagraniczne - jeden z instrumentów zachowania płynności finansowej,
zaciąganie długów. Środki pieniężne pożyczone za granicą, które zobowiązujemy się oddać
wraz z odsetkami. Pożyczki zagraniczne mogą być:
a. pożyczki międzypaństwowe - zaciągane są między dwoma państwami, rządami
dwóch państw.
b. pożyczki międzynarodowe - zaciągane w bankach innych państw.
12. Co to są środki korespondentów skarbu państwa i jak są wykorzystywane ?
Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne, które są
finansowane ze środków państwowych. Te środki dostają systematycznie raz w miesiącu, ale
w międzyczasie skarb państwa wykorzystuje je do innych celów, operuje tymi środkami, aby
pracowały, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy przychodzi data w której trzeba
wypłacić wynagrodzenia, wtedy skarb państwa musi mieć te środki na ten cel. Jeśli np. nie ma
w tej chwili pieniędzy, to musi zaciągnąć pożyczkę
6
13. Co to są bony skarbowe i czemu służą ?
Bony skarbowe – [krótkookresowe (1 dzień – 5 lat)] są to papiery wartościowe których
emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa
ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe służą
finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami skarbowymi. Sprzedaje się
je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bonów skarbowych po
cenie niższej niż nominalna, a później po cenie nominalnej.
14. Co to są zaliczki banku emisyjnego i jakie są skutki ich emisji ?
Zaliczki banku emisyjnego - są to emisje prostego pieniądza. Dodatkowa emisja pieniądza
jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny towarów, ponieważ musi
zachować się równowaga pieniądza.
Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.
15. Co to są obligacje i jakie są ich rodzaje ?
Obligacja – emitowany papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest
dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego
świadczenia. Są to papiery masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie
do akcji, obligacje nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu
współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. Obligacje
reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek, co
oznacza, iż przyznają identyczne uprawnienia.
Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem jest
Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat.
Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.
Rodzaje obligacji:
1. według pożyczkodawcy
a. dla ludności 2,3,4,10 letnie
b. dla inwestorów 10,20 letnie
2. według stopnia płynności
a. obligacje rynkowe (w obrocie giełdowym – bardziej płynne) 3 letnie
b. obligacje oszczędnościowe ( nie występują na rynku giełdowym – mniej płynne) -
2,4,10 letnie
3. według oprocentowania
a. obligacje o stałym oprocentowaniu – 2 letnie
b. obligacje o zmiennym oprocentowaniu – 3,4,10 letnie
4. według kapitalizacji odsetek
a. obligacje z kapitalizacją odsetek – 2,10 letnie
b. obligacje bez kapitalizacji odsetek – pozostałe
7
16. Jakie są rodzaje obligacji emitowanych w Polsce ?
1. o stałym oprocentowaniu
2 – letnie, nie giełdowe, odsetki naliczane są co roku. Kapitalizacja odsetek.
2. O zmiennym oprocentowaniu
3 –letnie – giełdowe. Oprocentowanie według wskaźnika WIBOR 6M
(oprocentowanie pożyczek na okres 6 miesięcy na rynku międzynarodowym).
Odsetki naliczane co pół roku. Brak kapitalizacji odsetek.
3 – letnie – nie giełdowe. Oprocentowanie zmienne – indeksowanie : stopa inflacji za
10 miesięcy ogłaszana przez GUS + marża. Odsetki naliczane co rok. Brak
kapitalizacji odsetek.
10 – letnie – nie giełdowe. Oprocentowanie zmienne – indeksowanie stopa inflacji
ogłaszana przez US za 12 miesięcy + marża. Odsetki naliczane co rok. Brak
kapitalizacji odsetek.
20 – letnie dla inwestorów.
17. Na czym polega rola skarbu państwa jako bankiera ?
Skarb państwa jako BANKIER
1. Bank emisyjny
a) bicie monet okolicznościowych
b) emisja papierów wartościowych
c) udzielanie gwarancji – podejmowanie zobowiązań za podmiot któremu udzielono
gwarancji. jeśli nie będzie on spłacał swych zobowiązań my za nie odpowiemy.
2. Bank handlowy – udziela pożyczek
a) udzielanie pożyczek – pożyczki rzeczowe, tzw. inkubatory przedsiębiorczości –
dla osób które chcą podjąć działalność gospodarczą a nie mają zabezpieczenia
gospodarczego.
b) współfinansowanie przedsiębiorczości - Skarb Państwa nie udziela pożyczek w
pieniądzu, ale może je współfinansować.
18. Co to są inkubatory przedsiębiorczości i jak są realizowane ?
Inkubatory przedsiębiorczości - instytucje (o różnej formie prawnej), których celem jest
wspieranie przedsiębiorczości.
W zależności od grupy docelowej można wyróżnić kilka szczególnych rodzajów inkubatorów
przedsiębiorczości, których oferta jest skierowana do:
początkujących przedsiębiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorstw,
rozpoczynających lub dopiero zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą,
młodzieży i studentów (akademickie inkubatory przedsiębiorczości - tworzone w
otoczeniu szkół wyższych akademickie inkubatory przedsiębiorczości (AIP) są ofertą
wsparcia w praktycznych działaniach rynkowych. Wyraża się to przede wszystkim
przez umożliwienie beneficjentom prowadzenia własnej działalności (pionu w AIP),
korzystając z osobowości prawnej inkubatora.)
podmiotów ekonomii społecznej (inkubatory przedsiębiorczości społecznej - Są
tworzone
przez samorządy lub organizacje
pozarządowe.
Oferują
doradcze,
szkoleniowe i infrastrukturalne wsparcie)
8
19. Co to jest budżet państwa i z jakich elementów się składa ?
Budżet państwa - zajmuje centralne miejsce w finansach, dysponuje ona ogromnymi
środkami pieniężnymi. Jest ważny, ponieważ środki finansowe dzieli praz przesuwa do
samorządów terytorialnych.(księgowy)
Budżet państwa należy rozumieć jako:
a) scentralizowany fundusz pieniężny
b) akt normatywny
c) plan finansowy państwa – który musi być przedstawiony do października roku
poprzedzającego rok budżetowy.
Jest to kryterium według ważności.
Budżet państwa jest to plan wydatków i dochodów państwa w określonym okresie czasu
(zazwyczaj w ciągu roku), stanowi on zestawienie ex ante i ex post dochodów i wydatków
związanych z wykonywaniem przez władze państwową tj. rząd danego kraju określonych
zadań ekonomicznych i społecznych.
20. Jakie są zasady budżetowe ? Wymień i omów jedna z nich.
Zasady budżetowe:
1. Równowagi – dochody = wydatki, jednak w praktyce jest inaczej. W budżecie musza
być ujęte wszystkie dochody i wydatki. W Polsce ta zasada nie jest realizowana.
Posiadamy fundusze publiczne, agencje – środków pieniężnych dla nich nie
uwzględnia się w budżecie.
2. Zupełności (powszechności)
3. Jedności – wszystkie dochody i wydatki musza być ujęte w jednym planie.
a. formalna – budżet wspólny dla państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
b. materialna – dochody gromadzimy jako całość i nie wiążemy ich z konkretnymi
celami.
4. Jawności
5. Przejrzystości - związana z zasadą jawności – każdy obywatel ma prawo zobaczyć
jak wyglądają dochody i wydatki państwa. Na podstawie tych danych możemy
rozpoznać procesy jakie zachodzą w gospodarce.
6. Realności – budżet musi być oparty na konkretnych wskaźnikach ekonomicznych.
7. Gospodarności – wydatki muszą być racjonalnie zagospodarowane.
8. Operatywności – plan powinien być łatwy do realizacji.
9. Jednoroczności - planowany na rok kalendarzowy.
21. Jaki jest układ administracyjny Polski po 1999 roku ?
9
22. Jakie są źródła dochodów samorządu terytorialnego ? Wymień i omów jedno z
nich.
Dochody - samorządu terytorialnego: ( należne województwu, powiatowi, gminie)
1. Własne:
podatki - lokalne, gromadzone przez gminę
o - majątkowe:
od spadków i darowizn,
od środków transportu pow. 3,5 tony,
podatek od nieruchomości
od czynności cywilno-prawnych
karta podatkowa
opłaty - tylko gmina (targowa, miejsca, uzdrowiskowa, z tytułu wydobywania
kopalin, adiacencka -> z tytułu wzrostu wartości nieruchomości będącej wynikiem
rpzeprowadzonej rpzez gminę inwestycji infrastrukturalnych)
udziały
- partycypacja jednostek samorządu terytorialnego w dwóch podatkach, które
gromadzone są przez budżet państwa - PIT i CIT
dochody z majątku
- sprzedaż majątku, prywatyzują swój majątek, wynajem
dochody z jednostek budżetowych
- jednostka budżetowa - finansowana metodą
brutto - jak ma dochody, to przekazuje je do budżetu, a finansowana jest z budżetu,
dochody z zakładów budżetowych
- finansowane metodą netto, nadwyżka
przekazywana do budżetu, strata pokrywana z budżetu.
odsetki od lokat
2. Uzupełniające - transfery
- każdy ze szczebli dostaje pieniądze od państwa, aby
wyrównywać poziom panujący na terenach różnych jednostek.
subwencje
- jest podzielona na 3 części
wyrównawczą
- wyrównanie dochodów gmin, ze względu na różnicę w
dochodach własnych. - dla biedniejszych gmin, mniej rozwiniętych.
równoważącą
- gminy dostają środki pieniężne, ze względu na zmiany
systemowe - gdy udział w podatkach jest obniżony wynikający z przepisów prawa,
to aby nagle samorządy nie straciły pieniędzy muszą dostać wyrównanie z góry
oświatowa
- finansowanie oświaty w gminach, powiatach, województwach
dotacje
- środki pieniężne uzyskane na przygotowany projekt do realizacji. Można
je uzyskiwać również w tedy, gdy jednostka nadrzędna chce, by podrzędna jednostka
coś zrobiła.
3. Obce:
pożyczki
kredyty
emisja papierów wartościowych
- obligacje komunalne emitowane przez samorządy
terytorialne
spadki, darowizny, zapisy
środki Unii Europejskiej
23. Kto to jest wojewoda i jakie zadania spełnia ?
Wojewoda jest przedstawicielem rządu w terenie (jest finansowany z środków centralnych)
sprawuje piecze nad finansami w terenie, ma nadzór nad: ( nazywamy administracja
zespoloną - które są w gestii powiatu )
Policją
strażą pożarną
nad inspekcjami: weterynaryjną, budowlaną ,sanitarną
10
24. Zadania budżetu województwa i źródła ich finansowania.
WOJEWÓDZTWO
na czele stoi marszałek województwa
16 - reforma w 1999 roku
Zadania województwa:
zajmuje się rozwojem regionalnym
tworzenie warunków wzrostu gospodarczego
specjalistyczna opieka zdrowotna - CZ Matki Polski, szpitale wojewódzkie
szkolnictwo wyższe
filharmonie i opery
Źródła finansowania - wszystkie z wyjątkiem podatków i opłat. Udziały w
PIT 1,6%
CIT 15,9%
25. Zadania budżetu powiatowego i źródła ich finansowania.
POWIAT
na czele stoi starosta
308 powiatów ziemskich
65 powiatów grodzkich - miasta na prawach powiatów
Zadania
przekraczają możliwości jednej gminy:
policja, straż pożarna
nadzory ; sanitarna, epidemiologiczna i weterynaryjna
bezpieczeństwo publiczne
walka z bezrobociem i zagrożeniami nadzwyczajnymi (powodzie)
oświata ponadgimnazjalna - licea, technika, pomaturalne szkoły
lecznictwo szpitalne
pogotowie ratunkowe
drogi i komunikacja w skali powiatu
instytucje kultury: teatry
ochrona praw konsument
Źródła finansowania - udziały
PIT10,25%
CIT 1,4%
11
26. Zadania budżetu gminy i źródła ich finansowania.
GMINY
ok 2500
na czele stoi
gmina wiejska - wójt
gmina miejska, miejsko wiejska - burmistrz
gmina miejska na prawach powiatu – prezydent miasta
Zadania
oświata podstawowa - przedszkola, szkoła podstawowa, gimnazjum
podstawowa pomoc lekarska - przychodnie i ośrodki zdrowia
walka z chorobami i gruźlicą - szczepienia, badania ochronne
transportem zbiorowym i taxi
domy społeczne
zasiłki i pomoc rzeczowa rodzinom potrzebującym
Źródła finansowania - udziały:
PIT 39,34%
CIT 6,71%
27. Co to są udziały i czemu służą ?
Udziały –
procentowy udział w całości (partycypacja jednostek samorządu terytorialnego w
dwóch podatkach, które gromadzone są przez budżet państwa - PIT i CIT.)
Udziały
służą zwiększeniu dochód jednostek samorządu terytorialnego.
28. Co to są publiczne fundusze celowe i jakie mają cechy ?
Fundusz
- celowe wyodrębnienie środków pieniężnych i przeznaczenie ich na określone
zadania ujęte w statucie lub w przepisach prawa.
Cechy funduszu:
wydziela się je z mocy prawa lub z mocy innych przepisów z ogółu środków, budżetu,
przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego, albo jest ustawa (u nas nie ma), u nas
fundusze są powoływane z ustawy budżetowej.
wiąże się z finansowaniem określonych zadań
kierunki wydatkowania środków najczęściej określa nazwa funduszu NFOŚ, NFZ
środki gromadzi się i wydatkuje w sposób ciągły, - to jest uelastycznienie gospodarki
funduszu
granicą wydatków jest ilość zgromadzonych środków
pozostałość środków z danego roku, przechodzi na rok następny
fundusze ujmuje się w określone ramy organizacyjno- prawne
12
29. Jakie znasz rodzaje funduszy celowych ? Wymień i omów jedną z grup.
Rodzaje funduszy
I.
Fundusze finansujące świadczenia społeczne
1.
Fundusz ubezpieczeń społecznych
- gromadzi środki pieniężne dla ZUS, politykę
wydatkowania realizuje ZUS,
a) składki: 45% funduszu wynagrodzeń 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE
emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)
rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)
chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)
wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)
FGŚP - 0,1% - (100% pracodawca)
FP- 2,45% - (100% pracodawca)
b) dotacja budżetowa
c) odsetki od lokat i papierów wartościowych.
Tworzy się fundusze rezerwowe:
ubezpieczenie rentowe i chorobowe
ubezpieczenie wypadkowe
2.
Fundusz Pracy
- zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie szkoleń, pożyczki na
rozpoczęcie działalności bezrobotnych, dysponentem są PUP
3.
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- stracił osobowość prawną,
nie realizuje żadnych zadań, jest tylko rachunkiem na który wpływają środki. Fundusz
ten przeznaczony jest na wypłatę jednorazowych świadczeń dla pracowników
upadających firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki społecznej i
urząd marszałkowski. Składka powiększona jest o subwencje z budżetu, odsetki z
lokat, darowizny.
4.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
- składa się 4 pod funduszy:
fundusz składkowy ubezpieczeń społecznych rolników - wypadkowe,
chorobowe, macierzyński
fundusz emerytalno- rentowy
Oba fundusze realizowane są ze składek, refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych,
dotacji z budżetu.
Składki :
Rolnik prowadzący gospodarstwo
do 50 ha - 68 złotych miesięcznie
50 - 100 ha - 150 złotych miesięcznie
100 - 150 ha - 230 złotych miesięcznie
150 - 300 ha - 311 złotych miesięcznie
powyżej 300 ha - 392 złotych miesięcznie
fundusze administracyjne - koszty obsługi ubezpieczonych - 4% poprzednich
funduszy
fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie kosztów rzeczowych i
osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i
emerytalno-rentowego.
5.
Państwowy Fundusz Kombatantów
- w całości finansowany z dotacji budżetowych.
13
6.
Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
- stracił osobowość prawną od
2012 roku, stały się rachunkiem na które wpływają pieniądze, ale nie realizują
żadnych zadań. Zadania przejmuje WUP oraz marszałkowskie, resort pracy i polityki
społecznej. Wg nowej ustawy tylko duże zakłady pracy chronionej będą mogły
utrzymać się.
7.
Fundusz Alimentacyjny
(do 2004)- od 2008 wrócił i działa na tej samej zasadzie, z
dotacji budżetowych oraz ściągnięcia z rodzica.
II.
Fundusze finansujące usługi społeczne
1. Fundusz Promocji Twórczości
- w kulturze, służy na nagrody i stypendia dla
młodych twórców, źródłem dochodów są odsetki od sprzedaży książek i dzieł sztuki -
1% wiedza z początków 2000 roku
2. Narodowy Fundusz Zdrowia
- 16 oddziałów - 9%, 7,75% odliczamy od podatku.
3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
- przeznaczony na rekultywację i poprawę
jakości gruntów rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.
III.
Pozostałe
1. Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi
– sporządzanie
map, liczenie gruntów ornych, sprzedaż map, informację turystyczną, pomiary
melioracyjne, źródłem dochodów jest sprzedaż świadczeń oraz dotacje z budżetu
państwa.
2. Fundusz Kościelny
- został reaktywowany w 1998 roku, miał być przeznaczony na
częściową rekompensatą za utracone przez kościół własności i innych praw
majątkowych i łagodzenie bezprawnej nacjonalizacji majątków kościoła przez PRL.
Komisja majątkowa została rozwiązana. Mówi się o tym, aby rozwiązać ten fundusz,
gdyż już w większości przypadku zrekompensowano kościołowi. Proponuje się 0,3%
części podatku z przeznaczeniem na wsparcie kościoła katolickiego. Na kościół ok
500 mln złotych rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytków - 26,
pensje dla kapelanów 30,5 mln.....
30. Na co przeznaczony jest Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i jakie są źródła jego
finansowania ?
Fundusz ubezpieczeń społecznych
- gromadzi środki pieniężne dla ZUS, politykę
wydatkowania realizuje ZUS,
a) składki: 45% funduszu wynagrodzeń 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE
emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)
rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)
chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)
wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)
FGŚP - 0,1% - (100% pracodawca)
FP- 2,45% - (100% pracodawca)
b) dotacja budżetowa
c) odsetki od lokat i papierów wartościowych.
Tworzy się fundusze rezerwowe:
ubezpieczenie rentowe i chorobowe
ubezpieczenie wypadkowe
Fundusz ubezpieczeń społecznych pokrywa następujące podstawowe rodzaje
pieniężnych świadczeń społecznych:
1. emerytury i renty
2. zasiłki chorobowe
3. zasiłki wychowawcze
4. zasiłki macierzyńskie
14
31. Co to jest Fundusz Pracy i jakie są źródła finansowania jego zadań ?
Fundusz Pracy
– jest państwowym funduszem celowym w dyspozycji ministra właściwego
do spraw pracy. Z funduszu są finansowe zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie szkoleń,
pożyczki na rozpoczęcie działalności bezrobotnych, dysponentem są PUP.
Źródła finansowania:
1. Obowiązkowe składki z zakładów pracy w wysokości 2,45% podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne
2. uzupełniającej dotacji budżetu na sfinansowanie innych obowiązków świadczeń i
wydatków
3. oprocentowania środków na rachunkach bankowych.
32. Co to jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i jakie są źródła
jego dochodów ?
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
– państwowy fundusz celowy,
stracił osobowość prawną, nie realizuje żadnych zadań, jest tylko rachunkiem na który
wpływają środki. Fundusz ten przeznaczony jest na wypłatę jednorazowych świadczeń dla
pracowników upadających firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki
społecznej i urząd marszałkowski.
Źródłem jego dochodów
jest składka powiększona o subwencje z budżetu, odsetki z lokat,
darowizny.
33. Co to jest KRUS ? Jakie są jego zadania oraz źródła ich finansowania.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
- składa się 4 pod funduszy:
fundusz składkowy ubezpieczeń społecznych rolników - wypadkowe,
chorobowe, macierzyński
fundusz emerytalno- rentowy
Oba fundusze realizowane są ze składek, refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych,
dotacji z budżetu.
Składki :
Rolnik prowadzący gospodarstwo
do 50 ha - 68 złotych miesięcznie
50 - 100 ha - 150 złotych miesięcznie
100 - 150 ha - 230 złotych miesięcznie
150 - 300 ha - 311 złotych miesięcznie
powyżej 300 ha - 392 złotych miesięcznie
fundusze administracyjne - koszty obsługi ubezpieczonych - 4% poprzednich
funduszy
fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie kosztów rzeczowych i
osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i
emerytalno-rentowego.
15
Zadania:
obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów)
w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i
opłacania składek na to ubezpieczenie;
przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych,
chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń poza ubezpieczeniowych
działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i
prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób
uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy
lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania pracy
zawodowej w gospodarstwie rolnym.
wspieranie ubezpieczeń wzajemnych
obsługa ubezpieczenia zdrowotnego
Źródła finansowania:
1. składki
2. refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych
3. dotacji z budżetu.
34. Jakie znasz fundusze finansujące usługi społeczne ? Wymień i omów jeden z nich.
Fundusze finansujące usługi społeczne
1. Fundusz Promocji Twórczości –
Państwowy fundusz celowy, który został powołany do życia na mocy ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych. Celem funduszu jest przyznawanie stypendiów i pomocy
socjalnej twórcom, dofinansowanie kosztów wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla
kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych.
Przychodami funduszu są
opłaty uiszczane przez producentów i wydawców egzemplarzy utworów
literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych,
których czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął. Są oni
obowiązani do przekazywania na rzecz funduszu wpłaty wynoszącej od 5 proc.
do 8 proc. wpływów brutto (obecnie 5 proc.), bez uwzględnienia podatku od
towarów i usług ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów.
stanowią kary pieniężne. Twórca może domagać się, by sprawca zawinionego
naruszenia jego autorskich praw majątkowych, dokonanego w ramach
działalności gospodarczej, uiścił odpowiednią sumę pieniężną z
przeznaczeniem na fundusz. Suma ta nie może być niższa niż dwukrotna
wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z
dokonanego naruszenia.
dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny oraz inne wpływy
2.
Narodowy Fundusz Zdrowia
– 16 oddziałów, 9% , 7,75% odliczamy od podatku
3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych –
przeznaczony na rekultywację i poprawę
jakości gruntów rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.
16
35. Co to jest fundusz kościelny ? Czemu służy i jakie są źródła jego dochodów ?
Fundusz Kościelny
- został reaktywowany w 1998 roku, miał być przeznaczony na
częściową rekompensatą za utracone przez kościół własności i innych praw majątkowych i
łagodzenie bezprawnej nacjonalizacji majątków kościoła przez PRL. Komisja majątkowa
została rozwiązana. Mówi się o tym, aby rozwiązać ten fundusz, gdyż już w większości
przypadku zrekompensowano kościołowi. Proponuje się 0,3% części podatku z
przeznaczeniem na wsparcie kościoła katolickiego. Na kościół ok 500 mln złotych rocznie w
tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytków - 26, pensje dla kapelanów 30,5 mln.....
36. Jakie są cele polityki regionalnej UE ?
Cele polityki
1. regionalne
wsparcie dla regionów gdzie PKB/1 mieszkańca < 75% średniej dla wspólnot
pomoc dla regionów mających problemy strukturalne
2. horyzontalne
rozwój zasobów ludzkich
modernizacja rynku pracy
zmniejszenie bezrobocia
wsparcie oświaty
przeciwdziałanie
dyskryminacji -
wykluczeniu społecznem
37. Jakie są zasady realizacji celów polityki UE ?
Zasady realizacji celów polityki regionalnej
a. zasada koncentracji środków
- realizować małą liczbę celów, pomoc najmniej
zamożnym krajom unii
b. zasada partnerstwa
- współpraca między komisja europejska a władzami wszystkich
szczebli danego kraju. Więzi na poziomie zarówno gminy, jak i państwa
c. zasada programowania
- finansowanie kompleksowych, zintegrowanych,
długofalowych programów rozwoju
d. zasada dodawalności
- środki wsparcia nie zastępują pieniędzy państwowych, tylko
je uzupełniają
e. zasada subsydiarności - pomocniczości
- żaden organ zarządzający nie powinien
podejmować działań wtedy, gdy mogą one być realizowane przez szczebel niższy.
38. Jakie znasz fundusze UE na lata 2007-2013 ? Wymień i omów jeden z nich.
Etap II 2007- 2013 (program)
Mamy 3 zasadnicze fundusze
I.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
- mamy 5 programów
operacyjnych:
1. Infrastruktura i Środowisko - rozbudowa i modernizacja techniczna - kanalizacja,
oczyszczalnie, transport, energetyka, kultura i zdrowie
2. Kapitał ludzki - częściowo program ten mieści się w 1, ale finansowany przez 2 -
zwiększenie zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw, podniesienie
poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszaru wykluczenia
społecznego, wsparcie budowy struktur administracyjnych - aby biurokracja była
bardziej wykształcona i lepiej obsługiwała petentów.
3. Innowacyjna gospodarka - wpieranie innowacyjności nauki, techniki, organizacji,
finansów i handlu.
17
4. Program Rozwoju Polski Wschodniej - lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie,
warmińsko – mazurskie
5. Pomoc techniczna
II.
Europejski Fundusz Społeczny
- kapitał ludzki, poprawienie rynku pracy,
poprawa funkcjonowania polityki społecznej, oświaty, inwestycje w kapitał ludzki.
Pierwsze dwa są regionalnymi, za ich pomocą realizowane są programy regionalne
i finansują programy.
III.
Fundusz Spójności
- finansuje się projekty bez względu na region. Dotyczą:
transeuropejskiej sieci transportowej
infrastruktura ochrony środowiska
połączenia kolejowe, morskie i śródlądowe
transport miejski
inwestycje środowiskowe
39. Jakie znasz rodzaje dochodów państwa ? Wymień i omów jeden z nich.
Rodzaje dochodów budżetowych
I.
Zwrotne (czasowe) -
mówiliśmy przy skarbie państwa (pożyczki zagraniczne,
krajowe),
1. Pożyczki zagraniczne –
a. pożyczki międzypaństwowe - zaciągane są między dwoma państwami, rządam
dwóch państw.
b. pożyczki międzynarodowe - zaciągane w bankach innych państw.
2. Pożyczki wewnętrzne
a. Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne
finansowane są ze środków publicznych.
b. Bony skarbowe – najważniejsze dochody.
Bony skarbowe – krótkookresowe (1 dzień – 5 lat) są to papiery wartościowe których
emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa
ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe służą
finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami skarbowymi. Sprzedaje się
je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bonów skarbowych po
cenie niższej niż nominalna, a później po cenie nominalnej.
c. Zaliczki Banku emisyjnego – są to emisje prostego pieniądza.
Dodatkowa emisja pieniądza jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny
towarów, ponieważ musi zachować się równowaga pieniądza.
Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.
d. Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem
jest Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat.
Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.
II.
Bezzwrotne (stałe)
1. Niepodatkowe
z majątku i praw majątkowych – sprzedaż, wynajem, prywatyzacja
ze składek (ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne
od jednostek i zakładów budżetowych(praktycznie zlikwidowane, zostały zakłady
komunalne) oraz innych placówek
darowizny i zapisy
zwroty pożyczek i zaliczek
dochody z udziałów w przedsiębiorstwach - spółki skarbu państwa (spółka kapitałowa,
gdzie skarb państwa posiada kontrolny pakiet akcji)
18
2.
Podatkowe
podatki
opłat
cła
40. Co to są podatki i jakie mają cechy ? Wymień i omów jedną z nich.
Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny
(państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia
wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych
Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
Nieodpłatność – nic nie otrzymujemy w zamian
Przymusowość –
obowiązek zapłaty wynika bezpośrednio z przepisu prawa podatkowego
albo z decyzji administracyjnej organu, wykonanie zabezpieczone jest przymusem
państwa (pobór kwot dłużnych za pomocą instrumentów egzekucji administracyjnej),
jako potencjalne zagrożenie dla podatnika
Powszechność -
każdy obywatel, przedsiębiorca itp. powinien być objęty podatkiem,
jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego
Bezzwrotność –
wpłata nie rodzi po stronie władzy publicznej obowiązku zwrotu kwoty
podatnikowi
pieniężny charakter – zapłata w pieniądzu będącym prawnym środkiem płatniczym na
terytorium danego kraju
41. Co to jest system podatkowy i od czego zależą jego zmiany ?
System podatkowy -
ogół podatków funkcjonujących w danym kraju oraz przepisy prawne,
które je regulują. Systemy podatkowe są zróżnicowane w różnych krajach
Zmiany systemów podatkowych zazwyczaj zmieniają się w sposób ewolucyjny, ale czasami
zmieniają się w sposób rewolucyjny - w Polsce w 1990 roku - najczęściej mamy z tym do
czynienia w trakcie wojen, rewolucji lub całkowitej zmiany systemu zarządzania.
42. Jakie znasz czynniki wpływające na zróżnicowanie systemów podatkowych ?
Wymień i omów jeden z nich.
Czynniki wpływające na zróżnicowanie systemów podatkowych w poszczególnych
krajach:
a. tradycje historyczne
- generalnie jesteśmy przeciwni zmianom, mówi się o
bezwładności systemów podatkowych, przyzwyczajamy się do istniejących
podatków i nie lubimy zmieniać zwyczajów.
Bezwładność jest związana z dwoma przyczynami:
z przywiązania ludzi do istniejącego stanu, obawa przed zmianami, które mogą
pogorszyć ich sytuację
opór administracji skarbowej (działa sztampowo, każda zmiana budzi sprzeciw, bo
wymaga nauki)
b. warunki administracyjne
- aparat administracyjny wpływa na kształt systemu
podatkowego - odpowiada za system zgodnie ze swoimi kwalifikacjami oraz
za sprawy techniczne, ale także moralne. Jeśli są skomplikowane systemy
podatkowe, to administracja musi być dobrze wykształcona. Nie tylko
19
złożoność powoduje ucieczki od podatków, ale również ta źle wykształcona
administracja skarbowa. W krajach wysokorozwiniętych skarbowcy są bardzo
dobrze wykształceni, tam gdzie są źle wykształceni pracownicy powinien być
prosty system podatkowy.
c. uwarunkowania ekonomiczne
- z tego punktu widzenia dzieli się kraje na:
wysoko uprzemysłowione - system podatkowy szeroko zakrojony, a dochody są
znaczne. Ludzie zarabiają dużo i płacą podatki, tak jak przedsiębiorstwa, bo warunki
rozwoju gospodarczego na to pozwalają
słabo rozwinięte - system powinien być uproszczony. Przemysł słabo rozwinięty, a
dochody ludzi małe, więc małe dochód dla państwa. W krajach trzeciego świata, są
olbrzymie problemy z systemem podatkowym - duży odsetek analfabetów, brak
możliwości wypełnienia zeznać i znajomości prawa.
d. uwarunkowania polityczne
- możemy podzielić kraje na:
demokratyczne - systemy oparte na przepisach prawa, mają swoją konstrukcję na
podstawie której są pobierane. Tam gdzie rządzą socjaldemokracji, podatki są wysokie
( większa ilość usług ma być dostarczana bezpłatnie przez państwo), a tam gdzie są
partie prawicowe- liberalne, tam dominuje system rynkowy, podatki są znacznie
niższe.
autorytarne - Polska w okresie gospodarki centralnej planowania - nie mamy
podatków tylko quazi podatki, przedsiębiorstwo nie płaciło np. podatku tylko podatek
od marży, nadwyżka od ustalonego zysku, który mogło sobie przedsiębiorstwo
zostawić.
43. Co to są ucieczki przed podatkami i jakie są ich przyczyny ?
Ucieczki przed podatkami –
są to albo oszustwa podatkowe, np. zatajenie przedmiotu
opodatkowania, zatajenia rachunkowe lub unikanie podatków, np. wykorzystywanie luk
niedoskonałości w prawie podatkowym.
Przyczyny ucieczek przed podatkami:
a. czynniki moralne
- wynikają one z niskiej świadomości podatkowej. Niepłacenie
podatków nie jest niczym złym - jestem taki przebiegły , że nie płacę. Najczęściej w
krajach słabo rozwiniętych
b. czynniki polityczne
- ludzie nie płacą, bo nie akceptują rządu, albo jest nadmierny
fiskalizm.
c. czynniki ekonomiczne
- wynikają z nadmiernego fiskalizmu, powodują tworzenie się
szarej strefy. Zatrudnianie pracowników bez umowy o pracę, aby nie płacić podatków
i ZUS
d. czynniki techniczne
- gdy system jest zbyt złożony, a kadra skarbowa słabo
wykształcona
44. Jakie są możliwości unikania podatków ? Wymień i omów je.
Unikanie podatku-
polega na świadomym powstrzymaniu się przed dokonywaniem
pewnych czynności, które wywołują powstanie stosunku podatkowego.
unikanie podatków
wykorzystanie zgodnie z prawem możliwości tkwiących w systemie podatkowym
wykorzystanie luk i niedoskonałości w prawie podatkowym
przeniesienie działalności na inny teren lub od innego państwa, gdzie podatki są niższe
20
zaniechanie działalności będącej przedmiotem opodatkowania lub pozbycie się
wartości materialnych będących przedmiotem opodatkowania.
45. Jakie mogą być rodzaje oszustw podatkowych ? Wymień i omów je.
Oszustwa podatkowe
- są łamaniem prawo i jako takie podlegają karze.
oszustwa podatkowe
- rodzaje oszustw podatkowych:
zatajenie przedmiotu opodatkowania (zatajenie materialne) - w przypadku towarów
importowanych (przywozimy towar o określonej ilości, a w aucie jest 5 razy więcej, w
spadkach i darowiznach
zatajenie rachunkowe - kreatywna rachunkowość - sprzedaż bez rachunku, rachunek
bez zakupów, fałszywe kwalifikowanie - towar do grupy, gdzie płaci się niższy
podatek.
zorganizowanie niewypłacalności - powodowanie strat
niepłacenie podatków
46. Jakie są konsekwencje ucieczki przed podatkami ? Wymień i omów je.
Konsekwencje ucieczek przed podatkami:
Zmniejszenie wpływów budżetowych
zaburzenie funkcji redystrybucyjnej budżetu
naruszenie zasady sprawiedliwości podatkowej
demoralizacja podatników
podniesienie stawek podatkowych lub wprowadzenie nowych podatków - jak ma
mniejsze dochody, to je podnosi
zakłócenie gospodarki
47. Rodzaje zadań finansowanych z budżetu.
wydatki publiczne - ponoszone są na realizację zadań publicznych w celu zaspokojenia
potrzeb ogólnospołecznych (bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości,
bezpieczeństwo zew, administracje - wydatki absolutnie obligatoryjne) i społecznych
(oświata, ochrona zdrowia, kultura - częściowo płatne z budżetu, częściowo zasada
rynkowości) mieszkańców danego kraju. Ich ranga jest tak wysoka że władza finansuje je w
całości lub w części ze środków publicznych. Kierunki wydatków publicznych wyraźnie
wskazują politykę państwa, małe wydatki lub duże wydatki. Duże znaczenie ma stopień
decentralizacji, które polegają na podziale zadań między poszczególne szczeble władzy
terytorialnej - obowiązuje tu zasada subsydialności - pomocności - zadania powinny być
realizowane na terenie ich położenia lub oddziaływania. Wydatki powinny być realizowane
najbliżej człowieka.
48. Przyczyny wzrostu wydatków publicznych we współczesnym świecie. Wymień i
omów jedna z nich.
Przyczyny wzrostu wydatków publicznych:
a. rosnący dochód na jednego mieszkańca
- powoduje, że państwo musi finansować
takie przedsięwzięcia:
rynek kapitałowy, budowę mostów, infrastruktury
kanalizacja, prąd, drogowa
21
b. przemiany technologiczne
- obligują państwo do modernizacji wyposażenia
poszczególnych podmiotów (publicznych szkół, służby zdrowia, instytutów), wzrost
kosztów w służbie zdrowia
c. zmiany demograficzne
- w zależności od przyrostu naturalnego, tam gdzie jest mały
przyrost, to powinno się zwiększyć nakłady na geriatrię, domy opieki społecznej, lub
odwrotnie
d. koszty świadczeń publicznych
- rosną przede wszystkim z powodu inflacji, a z
drugiej strony, bo nie przeprowadza się rachunku kosztów.
e. urbanizacja
- większość ludzi ze wsi przenosi się od miasta, systematyczny i
długotrwały proces, w związku z tym, trzeba wyposażyć miasta w domy i
infrastrukturę.
49. Wymień specyficzne cechy wydatkowania środków publicznych i omów jedną z
nich.
Specyficzne cechy wydatkowania środków publicznych:
arbitralność decyzji dotyczących rozmiarów i kierunków wydatkowania środków
publicznych – tkwi w samej naturze administracyjnego mechanizmu alokacji
zasobów. Jej skutkiem może być lepsze lub gorsze dostosowanie wydatków
publicznych do potrzeb społecznych. Stopień arbitralności decyzji alokacyjnych może
być ograniczony przez wprowadzenie zobiektywizowanych kryteriów przeznaczania
środków publicznych na poszczególne cele, ale wyeliminowanie czynnika
arbitralności jest niemożliwe. Wynika to z faktu, że decyzje alokacyjne podejmowane
w ramach mechanizmu administracyjnego podlegają też presji politycznej wywieranej
przez różne grupy interesów.
niebezpieczeństwo marnotrawstwa środków publicznych – przez nadmierną
rozrzutność gestorów funduszy publicznych, wynika także ze sposobu pozyskiwania
pieniędzy publicznych. Alokacja to nie jest poddawana weryfikacji ekonomicznej, tak
jak to się dzieje w przypadku mechanizmu rynkowego. Z tych właśnie powodów
możliwe są sytuacje „prefinansowania” pewnych dziedzin działalności, zadań
publicznych, konkretnych projektów. Weryfikacja sposobu zużywania środków
publicznych dokonywać się może paradoksalnie, prowadzić do marnotrawstwa
środków publicznych. Przykładem jest wadliwy system planowania wydatków
publicznych i bezkrytyczne wykonywanie tych planów nawet wtedy, gdy rzeczywiste
potrzeby publiczne różnią się od przyjętych w planach. W gospodarowaniu środkami
publicznymi dość powszechnie znane jest zjawisko wydawania pieniędzy na koniec
roku fiskalnego, gdyż ich niewydanie groziłoby przyznaniem mniejszych środków
publicznych w następnym roku fiskalnym.
niebezpieczeństwo nadużyć i korupcji podmiotów wydatkujących środki
publiczne – powstaje w związku z administracyjnym charakterem ich wydatkowania.
Państwo czy władze publiczne są potężnym uczestnikiem rynku, gdyż realizacja
części zadań publicznych tworzy zagregowany popyt na towary i usługi dostarczane
jednostkom sektora publicznego przez sektor prywatny. W warunkach konkurencji,
gospodarki ograniczone popytem itp. Zamówienia władz publicznych zwłaszcza na
wieloletnie dostawy towarów i świadczenie usług, są atrakcyjne dla prywatnych
przedsiębiorstw. Wybór partnera władz publicznych dokonuje się przy ostrej
rywalizacji o zamówienia. Rodzi to naturalne poniekąd warunki do korumpowania
gestorów środków publicznych w zamian za otrzymanie zamówień rządowych
(samorządowych). Poza kryminalnym charakterem tej działalności, którą zresztą
22
bardzo trudno wykryć, istnieje niebezpieczeństwo marnotrawstwa środków
publicznych przez zlecenie zamówień wcale nie korzystniejszych z punktu widzenia
realizowanych zadań.
"wypychanie" zasobów poza obieg stricte gospodarczy - przeznaczanie środków
publicznych na pokrywanie partykularnych potrzeb władzy.
50. Rodzaje wydatków publicznych według podstawowych zadań państwa. Wymień i
omów.
51. Omów rodzaje podatków według kryterium politycznego.
Kryteria klasyfikacji wydatków publicznych:
1. Wg ministerstw
- znaczenie praktyczne, przy realizacji planu budżetowego, daje się
najpierw ministerstwom, a one po zostawieniu sobie części środków, przekazuje resztę
niżej...
2. Wg funkcji państwa
a. klasyczne
- te które są finansowane w całości przez państwo( obrona narodowa,
bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, administracja publiczna)
b. socjalne
- przeznaczone na usługi finansowane z budżetu - szkolnictwo, turystykę,
socjalne zw, z osobami potrzebującymi pomocy
c. ekonomiczne
- wsparcie podmiotów gospodarczych - kopalnie
3. Wg kategorii
a. realne
- dotacje na funkcjonowanie poszczególnych instytucji
b. transfery-
środki pieniężne przekazywane z budżetów państwa do budżetów JST -
subwencje i dotacje, które służą na wyrównanie dochodów JST
4. Wg terytorium
a. krajowe
b. zagraniczne
- spłaty wcześniejszych zobowiązań wraz z odsetkami.
5. Ze względu na przeznaczenie
a. bieżące -
wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich odprowadzane,
jak również inne świadczenia na rzecz osób fizycznych (fundusze socjalne), są to tzw.
wydatki osobowe. Wydatki rzeczowe to wydatki przeznaczone na zakup towarów i
usług. wydatki na subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego a także
dotacje
b. majątkowe (inwestycyjne) -
wydatki na inwestycje państwowych jednostek
budżetowych (budowa urzędów skarbowych, sądów), wydatki na przyrost majątku
trwałego państwa (budowa dróg, mostów). wydatki na zakup i objęcie akcji oraz
wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, są to tzw. inwestycje kapitałowe.
6. Wg szczebla
a. centralne
b. regionalne
c. lokalne
7. Klasyfikacja polityczna
a. neutralne
- nie mają żadnego wpływu na społeczną i ekonomiczną stronę państwa,
- obrona narodowa
b. aktywne
- za ich pomocą państwo ingeruje w życie społeczne, polityczne i
ekonomiczne kraju
polityczne - dotacje dla partii politycznych, subwencje dla prasy, radia,
telewizji,
społeczne - bezpłatna oświata, kultura, gospodarcze
23
8. Klasyfikacja finansowa
a. definitywne
- nie musza być zwracane
b. czasowe
- po pewnym czasie muszą być zwrócone - pożyczka – inkubatory
przedsiębiorczości
c.
warunkowe
- wydatki potencjalne - państwo daje gwarancje.
52. Pojęcie i rodzaje deficytu budżetowego. Wymień i omów.
Deficyt budżetowy:
nadwyżka wydatków nad dochodami danego budżetu
część wydatków budżetu, która nie znajduje pokrycia w dochodach
Rodzaje deficytu budżetowego
a. deficyt rzeczywisty
- jest faktyczną różnicą między dochodami i wydatkami w
danym roku budżetowym
b. deficyt strukturalny
- jest kategorią hipotetyczną zakładającą wielkość ujemnego
salda dochodów i wydatków zrealizowanych przy pełnym wykorzystaniu zdolności
wytwórczych gospodarki. Czy pełne wykorzystanie gospodarki nie dałoby nam
pokrycia deficytu.
c. deficyt cykliczny
- jest rezultatem cyklicznego przebiegu procesów gospodarczych. -
mógłby być u nas w Polsce brany pod uwagę, gdyż mamy kryzys, który jest
zjawiskiem cyklicznym.
53. Wymień i omów metody ograniczania deficytu budżetowego.
Metody ograniczania deficytu budżetowego
podwyższanie stawek podatkowych
podwyższanie dochodów niepodatkowych - procesy prywatyzacji
ograniczanie wydatków
zaciąganie pożyczek (krajowych i zagranicznych)
54. Pojęcie długi publicznego i mechanizm jego powstawania.
Dług publiczny
suma deficytów budżetowych powstałych w poprzednich okresach
finansowe zobowiązanie władz publicznych (państwowych i samorządowych) z tytułu
zaciągniętych pożyczek.
Mechanizm powstawania:
Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub inne związki
publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych.
Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest kumulowanie się występujących w
kolejnych latach deficytów budżetowych, na sfinansowanie których wymienione instytucje
emitują papiery wartościowe (np. obligacje, bony, weksle) lub zaciągają kredyty i pożyczki.
Elementami długu publicznego mogą być również kredyty zaciągane przez skarb państwa lub
instytucje władzy terytorialnej na inwestycje infrastrukturalne lub produkcyjne, salda
międzypaństwowych rozliczeń majątkowych, dotacje, odszkodowania za wywłaszczone
mienie (np. w związku z nacjonalizacją niektórych dziedzin gospodarowania), odszkodowania
24
wojenne i inne. Wierzycielami krajowego długu publicznego mogą być krajowe instytucje
finansowe, podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne. Pożyczkodawcami zagranicznymi są
z reguły państwowe i komercyjne instytucje finansowe. Zapewnienie równowagi finansów
publicznych wymaga, aby długu publiczny nie przekroczył kwoty 60% produktu krajowego
brutto. Nadmierny wzrost długu publicznego osłabia bowiem aktywność gospodarki.
W celu zmniejszenia uciążliwości długu publicznego dla budżetu i gospodarki rząd może
podjąć działania zmierzające do konwersji długu ( negocjacje z wierzycielami, zwł.
zagranicznymi, w sprawie częściowego umorzenia, wydłużenia okresu spłat, obniżenia
oprocentowania), ogłosić moratorium, tzn. zawiesić okresowo obsługę długu lub repudiację,
tzn.
całkowicie
zaniechać
spłaty
długu,
uznać
go
za
niebyły.
Konwersja długu, zmiana warunków pożyczki (stopy procentowej, waluty, terminu i
warunków spłaty) na inne, z reguły korzystniejsze dla dłużnika. W istocie jest to przeważnie
zastąpienie istniejącej pożyczki przez nową. Jej celem jest przeważnie dążenie dłużnika od
obniżenia kosztów obsługi długu. Konwersja może dotyczyć tak pożyczek wewnętrznych, jak
i zagranicznych. Zasadą jej jest zgoda wierzyciela, choć zdarzają się od niej wyjątki.
Konwersja długu może polegać także na dobrowolnej zmianie formy spłaty: dług za zgodą
lub na wniosek dłużnika może zostać zamieniony na udział w majątku dłużnika (np.
dotychczasowy wierzyciel staje się współwłaścicielem firmy, której pożyczył pieniądze) lub
też dłużnik może zostać zobowiązany do przeznaczenia równowartości długu lub jego części
na wskazany przez wierzyciela cel (np. na ochronę środowiska). Ma to miejsce często w
przypadku długów przeterminowanych
55. Przyczyny powstawania długu publicznego. Wymień i omów.
Przyczyny powstawania długu publicznego
systematyczne utrzymywanie się deficytu budżetowego
okresy wzmożonych wydatków publicznych (wojny, głębokie kryzysy gospodarcze,
zmiany polityczne)
szeroko realizowana doktryna interwencjonizmu państwowego
osiąganie celów politycznych rządzącej elity przez obniżanie podatków przy braku
cięć w wydatkach budżetowych.
56. Instrumenty zaciągania długu publicznego.
Instrumenty zaciągania długu publicznego
1. Krajowe
kredyty bankowe
bony skarbowe
weksle skarbowe
zaliczki Banku Centralnego
pożyczki (obligacje)
środki korespondentów skarbu państwa
2. Zagraniczne
Międzypaństwowe
międzynarodowe
1
LISTA PYTAŃ DO EGZAMINU Z FINANSÓW PUBLICZNYCH
PODATKI
1. Przedstaw konstrukcję PIT.
1. Podmiot
Osoby fizyczne osiągające dochód, zamieszkałe na terytorium RP – podlegają całkowitemu
obowiązkowi podatkowemu, czyli według prawa są zobowiązania do płacenia podatku od
całości dochodu.
Osoby zamieszkujące terytorium RP to:
Osoba posiadająca centrum interesów gospodarczych lub osobistych
Lub / i
Przebywająca na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku
2. Przedmiot
Dochód uzyskany na terytorium RP w szczególności:
Dochód z pracy
Dochód z prowadzonej działalności gospodarczej pozarolniczej z wyłączeniem
działów specjalnych produkcji rolnej (np. hodowla pieczarek, ślimaków,
zwierząt futerkowych)
3. Podstawa
Dochód – (składki na ubezpieczenie społeczne + wydatki na cele rehabilitacyjne +
ulga internetowa
4. Skala
3091 zł - 85 528 zł -> 18% - 556,02 zł
85 528 zł -
-> 14 839,02 zł + 3 2% nadwyżki nad 85 528 zł
5. Zwolnienia, ulgi, zwyżki
Odliczenia od dochodu: darowizny, wydatki na cele rehabilitacyjne związane z
ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, wydatki z tytułu użytkowania sieci
Internet, wydatki na nabycie nowych technologii, wpłaty na indywidualne konto
zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
Odliczenia od podatku: ulga za wyszkolenie uczniów z tytułu zatrudnienia
pracowników w celu przygotowania zawodowego, przyznana na podstawie decyzji,
składki na ubezpieczenie społeczne opłacane przez osobę prowadzącą gospodarstwo
domowe z tytułu zawarcia umowy aktywizacyjnej z osobą bezrobotną, ulga na dzieci.
Przychód
-
Koszty uzyskania przychodu
=
Dochód
-
(składki na ubezpieczenie społeczne + ulgi np. Internet)
≈
Zaokrąglamy
*
%stawki podatku – kwota wolna 556,02zł
-
(Ubezpieczenie zdrowotne + ulga na dzieci -> 1112,02zł/rok)
≈
Do pełnych złotówek
-
Zaliczki na podatek dochodowy
=
Kwota do zapłaty/ kwota nadpłaty
2
2. Jakie są koszty uzyskania przychodu w PIT.
Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty ponoszone w
celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawę. Podatnik ma
możliwość odliczenia do celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak
warunkiem, iż wykaże ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą lub
inną działalnością zarobkową, a ich poniesienie ma lub może mieć bezpośredni wpływ na
wielkość osiągniętego przychodu.
Ustawodawca zawarł też katalog wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodu,
są nimi:
wydatki na nabycie składników majątku trwałego, nakłady tego typu mogą być w
kosztach podmiotów gospodarczych uwzględniane zasadniczo poprzez odpisy
amortyzacyjne;
wydatki związane z wykonaniem przez podatnika zobowiązań wobec jego wierzycieli
oraz strat związanych z niewykonaniem zobowiązań przez dłużników podatnika (np.
spłata pożyczek, kredytów, wierzytelności odpisane jako nieściągalne, rezerwy
tworzone
na
pokrycie
wierzytelności,
których
nieściągalność
została
uprawdopodobniona);
wydatki mających charakter sankcji finansowych (np. grzywny i kary pieniężne,
koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań, kary umowne i
odszkodowania);
wydatki związanych z regulowaniem zobowiązań podatkowych (np. z tytułu podatku
akcyzowego od nadmiernych ubytków lub zawinionych niedoborów wyrobów,
podatku dochodowego, podatku od spadków i darowizn oraz podatku od sprzedaży
akcji w publicznym obrocie oraz podatku od towarów i usług);
wydatków przekraczających ustalony przez prawodawcę limit (np. koszty
reprezentacji i reklamy przekraczające zasadniczo 0,25% przychodu, wysokość diet z
tytułu podróży służbowych);
różnych innych wydatków (np. darowizny i wszelkiego rodzaju ofiary, składki na
rzecz organizacji, do których przynależność podatnika nie jest obowiązkowa).
W przypadku podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz księgi
przychodów i rozchodów koszty uzyskania przychodu rzeczywiście poniesione powinny mieć
pokrycie w rzetelnych i prawidłowych księgach, mających oparcie w dokumentach
księgowych.
Istnieje też możliwość ryczałtowego określenia kosztów uzyskania niektórych przychodów
(np. przychody z tytułu praw autorskich – 50%, z umów o dzieło – 20%). Jeżeli podatnik
wykaże, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy
procentowej, koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.
W niektórych przychodach koszty są przez ustawodawcę traktowane jednocześnie jako
dochód (np. dochody z kapitałów pieniężnych), w takich przypadkach w ogóle nie ustala się
kosztów uzyskania przychodu.
Do obliczenia dochodu uzyskanego w 2011 roku z tytułu stosunku służbowego, stosunku
pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, roczne koszty uzyskania
przychodów wynoszą nie więcej niż:
3
1335 zł (miesięcznie 111,25 zł) w przypadku gdy podatnik uzyskiwał przychód z
jednego stosunku pracy (stosunków pokrewnych)
2002,50 zł w przypadku, gdy podatnik uzyskiwał przychody równocześnie z więcej
niż jednego stosunku pracy (stosunków pokrewnych)
1668,72 zł (miesięcznie 139,06 zł) w przypadku, gdy miejsce stałego lub czasowego
zamieszkania podatnika r oku podatkowym było położone poza miejscowością, w
której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskiwał dodatku za rozłąkę lub nie
otrzymywał zwrotu kosztów dojazdu (z wyjątkiem, gdy zwrócone koszty zostały
zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu)
2502,56 zł w przypadku, gdy podatnik uzyskiwał przychody równocześnie z więcej
niż jednego stosunku pracy (stosunków pokrewnych), a miejsce stałego lub czasowego
zamieszkania podatnika r oku podatkowym było położone poza miejscowością, w
której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskiwał dodatku za rozłąkę lub nie
otrzymywał zwrotu kosztów dojazdu (z wyjątkiem, gdy zwrócone koszty zostały
zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu)
3. Co jest podstawą opodatkowania w PIT – omów jej elementy.
Podstawą opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasadniczo suma
dochodów z poszczególnych źródeł przychodów. Dochód ustawodawca definiuje jako
dodatnią różnicę między sumą przychodów a kosztami ich uzyskania w danym roku
podatkowym (koszty uzyskania przychodów, składki na ubezpieczenie społeczne, ulgi np. na
Internet, darowizny, wydatki na cele rehabilitacyjne, wydatki na nabycie nowoczesnych
technologii).
Przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym
pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych
nieodpłatnych świadczeń.
W przypadku pozarolniczej działalności gospodarczej przychodem są kwoty należne, choćby
nie zostały faktycznie otrzymane. Na przedsiębiorcach ciąży obowiązek podatkowy od kwot
należnych z tytułu prowadzonej działalności, bez uzyskania rzeczywistego przychodu.
W przypadku nieruchomości odstąpionych bezpłatnie do używania innym osobom –
przychodem jest tzw. wartość czynszowa, a więc równowartość czynszu, jaki podatnik
otrzymałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Przychodem
natomiast z zamiany rzeczy i praw majątkowych jest zamieniana rzecz lub prawo majątkowe
o wyższej wartości, pomniejszona o koszty zamiany.
Specjalną kategorią podstawy opodatkowania jest przychód z tzw. źródeł nieujawnionych,
który ustala się, przyjmując za podstawę sumę poniesionych w roku podatkowym wydatków i
wartość zgromadzonych w tym roku zasobów finansowych, nieznajdujących pokrycia w już
opodatkowanych bądź wolnych od opodatkowania źródłach przychodów i posiadanych
przedtem zasobach majątkowych.
4
4. Co to jest kumulacja podatkowa w PIT (łączne rozliczanie) i kogo dotyczy ?
Kumulacja dochodów małżonków (osób samotnie wychowujących dzieci) polega na
sumowaniu dochodów małżonków, ewentualnie doliczeniu dochodów małoletnich dzieci, a
następnie dzieleniu sumy dochodów na połowę. Podatek jest obliczany od tej połowy
dochodów i mnożony przez dwa oraz ustalany na imię obojga małżonków.
Mianowicie
możliwe jest ich łączne opodatkowanie za pośrednictwem tzw. ilorazu małżeńskiego, przy
spełnieniu następujących warunków:
pozostawanie przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim;
pozostawanie w ciągu całego roku podatkowego we wspólności majątkowej
małżeńskiej (ograniczenie wspólności nie spełnia tej przesłanki);
wspólne i w terminie złożenie wniosku o łączne opodatkowanie;
żaden z małżonków (ani osoba samotnie wychowująca dzieci) nie korzysta
jednocześnie z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie z 20 listopada 1998
r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne; niekorzystanie z opodatkowania pozarolniczej działalności
gospodarczej 19% stawką podatkową.
Rozliczanie z małżonkiem
Sumujemy przychody
-
zsumowane koszty uzyskania przychodu
=
Dochody
-
(suma składek na ubezpieczenie społeczne + ulgi np. Internet)
≈
Wynik dzielimy na pół i zaokrąglamy
*
%stawki podatku
Mnożymy podatek razy dwa – kwota wolna *2
-
(suma składek na ubezpieczenie zdrowotne + ulga na dzieci ->
1112,02zł/rok)
≈
Do pełnych złotówek
-
Suma zaliczek na podatek dochodowy
=
Kwota do zapłaty/ kwota nadpłaty
Specjalną kategorię podatników stanowią też spółki nieposiadające osobowości prawnej.
Spółki tego typu stanowią tzw. pośrednie podmioty podatkowe, które co prawda wypracowują
dochód, ale nie ciąży na nich obowiązek podatkowy. Dlatego też podatnikiem nie jest spółka
nie posiadająca osobowości prawnej, lecz osoby fizyczne będące wspólnikami. Obliczanie
podatku w takich podmiotach przebiega w dwóch fazach: w pierwszej ustala się dochód
spółki, w drugiej ustala się dochód wspólnika z udziału w spółce, przy założeniu iż dochód
(strata) wspólnika jest proporcjonalny do jego udziału w spółce, a w przypadku braku ustaleń
odnośnie do udziałów, iż udziały wspólników są równe.
5
5. Przedstaw konstrukcję CIT.
1. Podmiot
osoby prawne
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek
niemających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe
w organizacji,
podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek
prawa handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w
związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),
spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym
państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są
traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od
całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania
2. Przedmiot
Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód
bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica
jest stratą. W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku podatkowym, o wysokość tej
straty może obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach
podatkowych.
3. Podstawa
Podstawę opodatkowania, co do zasady, stanowi dochód po odliczeniu m.in. ewentualnych
darowizn na określone cele, przy zachowaniu 10% limitu ich wysokości, w stosunku do tego
dochodu.
Odliczenie w ramach łącznego limitu 10% dochodu obejmie również darowizny
przekazywane na rzecz podmiotów prowadzących taka działalność w innym niż Polska
państwie Unii Europejskiej lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego.
Odliczeniu podlegają również darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą na
podstawie tzw. ustaw kościelnych – w tym przypadku do wysokości 100% dochodu. Od
podstawy opodatkowania może być również odliczone do 50% wydatków na nabycie nowych
technologii, po spełnieniu warunków określonych w art. 18b ustawy.
Dochód = przychód – koszty uzyskania przychodu
Przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym
pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych
nieodpłatnych świadczeń.
4. Skala
Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania
5. Zwolnienia, ulgi, zwyżki
Zwolnienia przedmiotowe
Z podatku dochodowego od osób fizycznych zostały zwolnione m.in.:
dochody z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzącej w skład
gospodarstwa rolnego
dochody z tytułu prowadzenia szkół - w części przeznaczonej na cele szkoły
dochody kościelnych osób prawnych
dochody osób prawnych, których celem statutowym jest działalność w sferze pożytku
publicznego
6
dochody sportowych spółek akcyjnych w części przeznaczonej na ich działalność
sportową
działalność organizacji pracodawców (m.in. związków zawodowych) i partii
politycznych - w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności
gospodarczej
dochody narodowych funduszy inwestycyjnych
inne podane w ustawie
6. Co jest podstawą opodatkowania w CIT – omów jej elementy.
Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód
bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem
jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica
jest stratą. W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku podatkowym, o wysokość tej
straty może obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach
podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może
przekroczyć 50% kwoty tej straty (art. 7 ustawy).
W przypadku przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz
przychodów podmiotów zagranicznych z tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z odsetek) -
przedmiotem opodatkowania jest przychód (art. 10 oraz 21 ustawy).
Przy powiązaniach kapitałowych i innych związkach szczególnych, istnieje możliwość
opodatkowania dochodów w drodze oszacowania (art. 11 ustawy).
Ustawa zawiera katalog zwolnień przedmiotowych (art. 17), w tym dla podatników takich jak
zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne
cele. W przypadku tych podatników zwolnienie dotyczy dochodów, które są przeznaczone na
realizację wskazanych w ustawie celów społecznie użytecznych. Cele te muszą pokrywać się
ze statutowymi celami działania tych podmiotów.
Przychodami podatkowymi są nie tylko otrzymane pieniądze, ale również inne wartości, np.
różnice kursowe, wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy, praw lub
innych świadczeń (art. 12 ustawy). Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z
działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały
jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych
bonifikat i skont.
7. Przedstaw konstrukcję VAT.
1. Podmiot
osoby prawne
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej
osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez
względu na cel czy też rezultaty takiej działalności
Podatnikami nie są:
organy administracji publicznej,
urzędy administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji
których zostały one powołane (z wyłączeniem czynności wykonywanych na
podstawie zawartych umów cywilnoprawnych).
7
2. Przedmiot
Odpłatna dostawa towarów i usług na terytorium RP
Eksport towarów
Import towarów
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
3. Podstawa
Obrót = kwota należna ze sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku
Podatek należny – podstawa (cena netto) * stawka
Podatek naliczony – suma kwot podatków widniejąca na fakturach nabycia
towarów i usług.
4. Stawki VAT
23 % , 8%, 5%,0%
8. Co jest podstawą opodatkowania w VAT i jak się ją oblicza.
Co do zasady podstawą opodatkowania jest obrót. Przez obrót rozumie się kwotę należną z
tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku, a kwota należna obejmuje całość
świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także: otrzymana dotacja, subwencja, inna
dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług. Jeżeli przy
wykonywaniu czynności podlegających opodatkowaniu nie została określona cena, to
podstawą opodatkowania jest wartość towarów lub usług obliczona według cen stosowanych
w obrotach z głównym odbiorcą, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Jeżeli
przedmiotem opodatkowania jest świadczenie usług, to podstawą opodatkowania jest koszt
świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika. Przy imporcie towarów podstawą
opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło. Przy wewnątrzwspólnotowym
nabyciu towarów podstawą opodatkowania jest kwota, jaką nabywca jest zobowiązany
zapłacić.
Podatek VAT czyli podatek od wartości dodanej - jest płacony przez każdego przedsiębiorcę
w łańcuchu dostaw od różnicy pomiędzy kosztami zakupu a ceną dalszej sprzedaży. Do
ceny zakupu wlicza się także pozostałe koszty działalności gospodarczej, jednak tylko te,
które są objęte podatkiem VAT.
Na przykład z 23% podatkiem łańcuch dostaw mógłby wyglądać następująco:
1)Producent surowca (np. właściciel lasu) wycenia drewno na 100 zł (wartość netto), nalicza
od tego 23% podatku VAT (podatek należny) i sprzedaje do tartaku za 123 zł (wartość
brutto). Zakładając hipotetycznie, że nie ponosi żadnych kosztów (ścinka, paliwo itd)
odprowadzi on 23 zł podatku VAT do urzędu skarbowego.
2)Tartak przetwarza drewno na deski, które sprzedaje do sklepu za 150 zł netto + 34,5 zł
podatku VAT (23%) czyli 184,5 zł brutto. Kwota podatku VAT 34,5 zł
[5]
- czyli podatek
należny, który powinien odprowadzić - może zostać pomniejszona o udokumentowane
fakturami VAT koszty związane z zakupem surowca (tarcicy) i "produkcją" desek, np. zakup
pił, energia elektryczna (np. 24,6 zł (20 zł netto + 4,6 zł VAT)). Wartość podatku VAT
zawartego na tych fakturach stanowi podatek naliczony, który można odliczyć od należnego i
8
odprowadzić tylko różnicę. W powyższym przykładzie, dla stawki 23%, gdy suma takich
faktur wynosi 123 zł (tarcica) i 24,6 zł (koszty produkcji) to zawarty w nich podatek VAT (23
zł i 4,6 zł) podlega odliczeniu. Do urzędu skarbowego tartak odprowadzi różnicę podatku
należnego i naliczonego czyli 34,5 - 23,0 - 4,6 = 6,9 zł
[6]
.
3)Sklep sprzedaje końcowym odbiorcom deski za 307,5 zł (brutto czyli 250 zł netto + 23%
VAT). Kupujący ma tę cenę na paragonie ale sklep, podobnie jak tartak, odprowadza do
Skarbu Państwa tylko różnicę między podatkiem należnym i naliczonym. Zakładając, że
opisane powyżej zakupy sklepu są jego jedynymi wydatkami objętymi podatkiem VAT to
zapłaci 57,50 - 34,50 = 23 zł.
W tym systemie "właściciel lasu", tartak i sklep są "podatnikami VAT" i odliczają podatek
naliczony od należnego - końcowy odbiorca - konsument nie ma takiego prawa i w cenie
zakupu płaci pełną stawkę VAT.
Łącznie do budżetu, w związku z tą produkcją odprowadzona jest kwota 57,50 zł
(bezpośrednio 52,90, a 4,60 z kosztów pośrednich) czyli tyle samo ile wynosi wartość 23% z
ceny netto 250 zł. Kwota ta została wpłacona w częściach przez wszystkich uczestników
łańcucha dostaw
9. Jakie są stawki VAT i jak je zmieniono w 2011 roku. Czego dotyczy każda ze
stawek ?
Podstawową stawką w Polsce (w okresie od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2013) jest stawka
23%. Odzież niemowlęca, wyroby medyczne (w 2011-8%)
Dla niektórych towarów i usług przewidziano stawki obniżone:
8% (Wyroby ciastkarskie i ciastka, świeże, których data minimalnej trwałości
oznaczona zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekracza 45 dni, a w przypadku
oznaczania tych towarów zgodnie z odrębnymi przepisami wyłącznie terminem
przydatności do spożycia, termin ten również nie przekracza 45 dni)
5% (obejmuje produkty żywnościowe - pieczywo, nabiał, oleje jadalne, wędliny,
kasze, mąki, makarony, przetwory owocowe i warzywne – np. soki, napoje i mrożonki
książki na wszystkich nośnikach fizycznych oraz czasopisma).
Istnieje również stawka w wysokości 7% – jest to naliczana przez nabywcę towarów
od rolnika ryczałtowego (art. 115 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług). Nie
jest to w zasadzie stawka, którą są opodatkowane towary lub usługi, ale zryczałtowana
kwota zwrotu VAT dla rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony.
Istnieje również stawka 0% pomoce edukacyjne, czasopisma specjalistyczne do
15 000 egzemplarzy oraz która obowiązuje przy:
wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów,
eksporcie towarów.
Przy świadczeniu usług w handlu i gastronomii podatnik może obliczać kwotę VAT od
wartości brutto towaru (art. 85 ustawy z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług)
stosuje wówczas stawki:
18,70% wartości brutto dla towarów i usług objętych stawką 23%
7,41% wartości brutto dla towarów i usług objętych stawką 8%
4,76% wartości brutto dla towarów i usług objętych stawką 5%
9
10. Na czym polega stawka „0” w VAT.
Stawka zerowa VAT – preferencyjna stawka podatku VAT określona w wysokości 0%
podstawy opodatkowania, wprowadzona przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od
towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50).W efekcie
zastosowania tej stawki nie występuje obowiązek naliczenia podatku VAT przez
dokonującego dostawę towarów lub świadczącego usługę. Podatnik zwolniony od podatku, co
do zasady nie ma prawa do pomniejszenia podatku należnego o naliczony, bowiem w
przypadku sprzedaży zwolnionej nie występuje kategoria podatku należnego. Podatek
naliczony przy zakupie towarów i usług jest więc dla niego kosztem uzyskania przychodu.
Podatnik stosujący stawkę zerową dokonuje sprzedaży opodatkowanej, tyle tylko, że stawką
0%, zatem może dokonać odliczenia podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług
dotyczących tej sprzedaży, bowiem jest ona opodatkowana. Może, w związku z tym, zażądać
od urzędu skarbowego zwrotu całości podatku naliczonego. Zwrot podatku nadwyżki podatku
naliczonego nad należnym następuje w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji
podatkowej VAT-7.
Stawka zerowa VAT występuje:
w obrocie krajowym,
w obrocie pomiędzy polskim płatnikiem podatku VAT (zarejestrowanym jako
podatnik VAT UE) a podatnikiem unijnym niebędącym polskim płatnikiem podatku
VAT, w dokonywanym przez dostawcę eksporcie towarów (wywóz towarów z
terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty Europejskiej).
11. Jakie znasz podatki zryczałtowane. Wymień i omów jedną z nich
Zryczałtowane formy opodatkowania reguluje ustawa z 20.XI.1998 o
zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
(Dz.U.1998.144.930). Do takich form opodatkowania należą:
1. Karta podatkowa:
Jest to podatek stanowiący dochód budżetów gmin. Karta podatkowa nie jest podatkiem, jest
ona uproszczoną formą opłacania podatku dochodowego przez określonych podatników.
Podatnicy ci są zwolnieni z opłacania podatku VAT (nie dotyczy to podatku pobieranego na
granicy). Płacą oni na ogólnych zasadach podatek akcyzowy. Dochody objęte kartą
podatkową nie są łączone z innymi dochodami podatnika. Podmioty, które korzystają z karty
podatkowej to osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych, które prowadzą działalność
Usługowo- wytwórczą (np. krawiectwo, fryzjerstwo);
Handel detaliczny artykułami spożywczymi, rolnymi i ogrodniczymi;
Obnośny i obwoźny handel detaliczny artykułami przemysłowymi;
Gastronomia (bez sprzedaży alkoholu);
Usługi transportowe, przy wykorzystaniu 1 pojazdu;
Usługi rozrywkowe;
Sprzedaż posiłków w mieszkaniach (bez sprzedaży alkoholu);
Wolne zawody- świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia (np. pielęgniarka);
Usługi weterynaryjne;
Opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi;
Usługi edukacyjne- udzielanie lekcji na godziny
10
Ponadto podmioty korzystające z karty podatkowej muszą:
1. Złożyć wniosek w terminie do 31.XII roku poprzedzającego rok podatkowy. Jeżeli
podatnik rozpoczął wykonywanie działalności w ciągu roku, powinien złożyć wniosek
przed rozpoczęciem tej działalności. Karta przechodzi automatycznie na rok następny,
o ile podatnik do końca roku nie zgłosi zaprzestania opodatkowania w formie karty
podatkowej.
2. Podatnik nie może prowadzić działalności innej niż ta, którą obejmuje karta
podatkowa.
3. Małżonek podatnika nie może wykonywać działalności gospodarczej w tym zakresie
4. Przy prowadzeniu działalności podatnik nie może korzystać z usług osób
niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę, ani z usług zakładów lub
przedsiębiorstw, chyba, że chodzi o usługi specjalistyczne.
5. Łączne zatrudnienie nie może przekraczać stanu zatrudnienia określonego ustawą, ale
wyjątkiem jest tutaj możliwość przekroczenia tego stanu na terenach dotkniętych
bezrobociem strukturalnym.
Wysokość stawki karty podatkowej wynika z tabel stanowiących załącznik do
rozporządzenia. Ma ona charakter kwotowy i zależy od liczby zatrudnianych pracowników,
rodzaju prowadzonej działalności lub liczby mieszkańców miejscowości, w której
prowadzona
jest
działalność.
Opodatkowanie w formie karty podatkowej zwalnia podatnika z prowadzenia dokumentacji
dla celów podatkowych. Podatnicy są obowiązani, co miesiąc wpłacać kwotę
zryczałtowanego podatku. Podatnicy opłacają kartę podatkową do 7 dnia miesiąca za miesiąc
poprzedni, a za grudzień do 28 grudnia. Są również zobowiązani do powiadomienia urzędu
skarbowego o wszelkich zmianach, które wpłynęłyby na warunki opodatkowania w formie
karty podatkowej.
2. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych.
W odróżnieniu od karty podatkowej ta forma opodatkowania ma charakter obligatoryjny, co
oznacza, że podatnicy mogą zrzec się opodatkowania w tej formie jedynie do dnia 20 stycznia
roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, jeżeli
podatnik
rozpoczyna
działalność
w
roku
podatkowym.
Podmioty ryczałtu- osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych, które w roku
poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody z działalności w wysokości
nieprzekraczającej 499 460 złotych (na 2002r.) lub uzyskali przychody z tytułu udziału w
spółce, a nie przekraczają one również kwoty 499 460 złotych. Jeżeli przychody ryczałtu
przekroczą powyższą kwotę, to podatnicy są opodatkowania na zasadach ogólnych i
prowadzą
podatkową
księgę
przychodów
lub
pełną
księgowość.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest pobierany od podatników, którzy prowadzą
działalność:
Rolniczą, w zakresie prowadzenia gospodarstw rolnych ( w tym sprzedaż piasku i
żwiru);
Noclegową – w zakresie małych hoteli i pensjonatów, w których łączna liczba pokoi
wynosi 12;
Wytwórczość ludową, artystyczną, prowadzona osobiście lub z udziałem członków
najbliższej rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.
3. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych
11
12. Co to jest zryczałtowanych podatek od przychodów ewidencjonowanych. Podaj
podmioty, podstawę opodatkowania i rodzaje stawek.
Zryczałtowany podatek dochodowy jest jedną z dostępnych form rozliczania się z fiskusem
dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Ryczałt obliczany jest według
stawek procentowych od osiągniętego przychodu. Podstawą do wyliczenia podatku jaki
zapłacimy fiskusowi rozliczając się na zasadach ryczałtu są zapisy ewidencji przychodów.
Osoby fizyczne prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, spółki cywilne osób
fizycznych, spółki jawne i spółki partnerskie której wspólnikami są wyłącznie osoby
wykonujące wolny zawód. Dodatkowo w sposób zryczałtowany mogą być opodatkowane na
warunkach określonych w ustawie przychody osób fizycznych nieprowadzących
pozarolniczej działalności gospodarczej osiągane z tytułu umowy najmu, podnajmu,
dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.
Ustawodawca stawia podatnikowi cały szereg warunków aby korzystać z tej formy
opodatkowania, m.in.:
rozpoczynają działalność lub ich przychody z danej działalności w roku
poprzedzającym rok podatkowy nie przekraczają 150 000 euro, ponadto nie opłacają
podatku w formie karty podatkowej,
nie prowadzenie działalności określonej przez ustawę takiej jak: apteki, lombardy,
wykonywanie wolnego zawodu innego niż określonego w ustawie, np. w zakresie
pośrednictwa
finansowego,
usług
prawniczych,
rachunkowo-księgowych,
detektywistycznych i ochroniarskich itp.
Stawki podatku płaconego w systemie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, wynoszą
odpowiednio:
20% (w zakresie wolnych zawodów)
17% (usługi w zakresie reprodukcji komputerowych nośników informacji,
pośrednictwa w sprzedaży pojazdów mechanicznych oraz motocykli, części i
akcesoriów do pojazdów mechanicznych oraz motocykli, hoteli, pośrednictwo w
handlu hurtowym, parkingowych, wynajmu samochodów osobowych)
8,5% (prywatny najem, przychodów z działalności usługowej, w tym przychodów z
działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu
powyżej 1,5 %, przychodów związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem
pożarom, przychodów ze świadczenia usług związanych z prowadzeniem przedszkoli
oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, w tym specjalnych -
dotyczy wyłącznie przygotowania dzieci do nauki w szkole, przychodów ze
świadczenia usług związanych z ogrodami botanicznymi i zoologicznymi oraz
obszarami z obiektami chronionej przyrody, przychodów z działalności polegającej na
wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez
zamawiającego, g)prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie
umowy komisu, prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o
kolportaż prasy)
5,5% (przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie
przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2
ton, uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych
biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaków opłaty
skarbowej, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów)
12
3% (świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą, z odpłatnego zbycia
ruchomych składników majątku będących środkami trwałymi, ujętych w wykazie
środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z działalności usługowej
w zakresie handlu, z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze
sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, )
przychodów z określonej działalności. Dla ustalenia przychodu podatnicy zobowiązani zostali
do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy, a ponadto wykazu
środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywania
dowodów zakupu towarów.
Podatnikom płacącym podatek w tej formie przysługuje prawo pomniejszania przychodu
ewidencjonowanego z tytułu spłaty odsetek od komercyjnych kredytów mieszkaniowych na
nowe budownictwo czy z tytułu darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego oraz na
cele kultu religijnego, prawo do odliczenia m.in.: składek na ubezpieczenie zdrowotne, 1%
ryczałtu w przypadku wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego, na remont i
modernizację zasobów mieszkaniowych w ramach limitu obowiązującego na lata 2003–2005.
Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani do samoobliczenia
należnego świadczenia podatkowego, obliczania ryczałtu w okresach miesięcznych i złożenia
zeznania rocznego w terminie do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy,
chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość
podatku.
Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych
Osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w
związku z pełnionymi funkcjami duszpasterskimi, opłacają od tych przychodów podatek
dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych. Stawki ryczałtu są
kwartalne i zależą od funkcji osoby duchownej (proboszcz, wikary i osoba sprawująca
porównywalne funkcje w danym związku wyznaniowym), liczby mieszkańców parafii, liczby
mieszkańców gminy na terenie której znajduje się siedziba parafii. Ustawowe stawki ryczałtu
podlegają obniżeniu przez urząd skarbowy, jeżeli liczba wyznawców na danym terenie
stanowi mniejszość w ogólnej liczbie mieszkańców. Kwartalna stawka ryczałtu ulega ponadto
obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
13. Co to jest karta podatkowa ? Podaj podmioty, podstawę opodatkowania i rodzaje
stawek.
Z tej formy opodatkowania mogą korzystać jedynie podmioty wymienione przez ustawę w
odpowiednim załączniku (jest to głównie działalność usługowa lub wytwórczo-usługowa).
Ponadto trzeba spełnić jeszcze dodatkowe warunki, takie jak:
nieprzekroczenie określonego limitu zatrudnienia pracowników najemnych
nieprowadzenie innej pozarolniczej działalności gospodarczej,
nieprowadzenie działalności w tym samym zakresie co małżonek podatnika.
Podatek jest płacony miesięcznie według stawek kwotowych wynikających z tabel
stanowiących załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wysokość
miesięcznych stawek karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykonywanej
działalności, miejsca jej wykonywania oraz liczby zatrudnionych pracowników. Dlatego
podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od
13
obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych czy wpłacania zaliczek.
Obowiązani są jedynie do prowadzenia książki ewidencji zatrudnienia. Podatek dochodowy w
formie karty podatkowej wynikający z decyzji uwzględniającej wniosek podatnika o
zastosowanie karty podatkowej obniża się o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie
zdrowotne. Płacony jest on bez wezwania w terminach miesięcznych na rachunek właściwego
urzędu skarbowego. Naruszenie warunków, na których przyznano prawo do opodatkowania w
formie karty podatkowej, powoduje wygaśnięcie decyzji o wysokości podatku dochodowego
w formie karty podatkowej i opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych
Korzystanie z karty podatkowej
Przejście na kartę podatkową jest możliwe po otrzymaniu stosownej decyzji z urzędu
skarbowego.
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić:
osoby fizyczne oraz
spółki cywilne osób fizycznych,
spełniające ustawowe warunki uprawniające do skorzystania z tej formy opodatkowania.
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy
prowadzący działalność:
usługową lub wytwórczo-usługową,
usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami
tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5%
alkoholu,
usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami
nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu
samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu
artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
gastronomiczną – jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej
1,5% alkoholu,
w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,
w zakresie usług rozrywkowych,
w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona
sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia
ludzkiego,
w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług weterynaryjnych, w tym
również sprzedaż preparatów weterynaryjnych wymienionych w ustawie o
zryczałtowanym podatku dochodowym,
w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.
Podatnik dokonuje wpłaty tego podatku co miesiąc – do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc
ubiegły, a za grudzień do 28 grudnia roku podatkowego w wysokości ustalonej w decyzji
urzędu skarbowego.
W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę zapłaconej składki na ubezpieczenie
zdrowotne
14
Przykładowe stawki karty podatkowej na 2012 rok:
- szewc (naprawiający jedynie obuwie) bez pracowników w miejscowości zamieszkałej przez
5-50 tys. mieszkańców zapłaci w 2012 roku miesięcznie 115 zł (w 2011 r. płaci 111 zł);
- tapicer bez pracowników w miejscowości powyżej 50 tys. mieszkańców zapłaci w 2012
roku miesięcznie 271 zł (w 2011 r. płaci 261 zł);
- krawcowa bez pracowników w miejscowości zamieszkałej przez 5-50 tys. mieszkańców
zapłaci w 2012 roku miesięcznie 134 zł (w 2011 r. płaci 129 zł);
- fryzjer damski w miejscowości zamieszkałej przez 5-50 tys. mieszkańców z jednym
pracownikiem zapłaci w 2012 roku miesięcznie 349 zł (w 2011 r. płaci 335 zł);
- fryzjer męski w takiej samej miejscowości (5-50 tys. mieszkańców) i też z 1 pracownikiem
zapłaci w 2012 roku miesięcznie 290 zł (w 2011 r. płaci 279 zł);
- osoba świadcząca usługi kosmetyczne (z 1 pracownikiem) w miejscowości zamieszkałej
przez 5-50 tys. mieszkańców zapłaci w 2012 roku miesięcznie 349 zł (w 2011 r. płaci 335 zł);
14. Co to są podatki majątkowe. Wymień rodzaje i omów jeden z nich.
Podatki majątkowe, ogół podatków związanych z prawami własności. Podatki majątkowe
można podzielić na cztery grupy:
1. podatki od posiadania majątku. W zależności od obowiązującego systemu
podatkowego mogą to być podatki od całkowitej wartości majątku należącego do
danego podmiotu gospodarczego (majątku ruchomego i nieruchomego, gotówki,
wkładów bankowych itp.) lub - częściej - tylko od określonych jego składników.
W Polsce najważniejszymi podatkami tej grupy są: podatek rolny, podatek od nieruchomości,
2. podatki od przyrostu majątku. Przedmiotem opodatkowania jest nabycie rzeczy lub
praw majątkowych w drodze kupna, darowizny lub spadku. Do tej grupy zalicza się
podatek od spadków i darowizn oraz opłatę skarbową.
3. podatki od wzrostu wartości posiadanego majątku, gdy wzrost ten nastąpił z przyczyn
niezależnych od właściciela. Przykładem może być opłata adiacencka, płacona przez
właścicieli nieruchomości z tytułu wzrostu ich wartości wskutek np. finansowanego
przez władze lokalne uzbrojenia terenu, zmiany planu zagospodarowania
przestrzennego itp.
4. podatki od transformacji substancji majątkowej. Są to podatki płacone w przypadku
sprzedaży lub zamiany rzeczy lub praw majątkowych na inne rzeczy lub prawa
majątkowe. W Polsce przyjmują one postać opłaty skarbowej.
15. Co to jest podatek akcyzowy. Jakie są przyczyny jego pobierania.
Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na wyroby o wysokiej akumulacji
zysku, tzn. dużej nadwyżce przychodów ze sprzedaży nad kosztami produkcji. Nadwyżka ta
w znacznej części przejmowana jest drogą opodatkowania akcyzą i stanowi ważne źródło
dochodów budżetu państwa.
Do najbardziej popularnych wyrobów objętych tym podatkiem należą: benzyna, olej
napędowy, oleje opałowe, gaz, piwo, wino, wódka, papierosy, tytoń, energia elektryczna i
samochody.
15
16. Co to jest PIT liniowy, jaka jest różnica między nim a PIT progresywnym.
Podatek liniowy
(również: podatek płaski) – jest metodą obliczania wymiaru podatku, w
myśl której wysokość należnego podatku jest wprost proporcjonalna do wielkości podstawy
opodatkowania. Koncepcja podatku liniowego jest formułowana najczęściej w odniesieniu do
podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku dochodowego od osób prawnych. W
takim przypadku wymiar podatku liniowego jest obliczany w oparciu o jedną stawkę
opodatkowania, co oznacza, że wszyscy podatnicy płacą taką samą część (np. 19%) swoich
dochodów w formie podatku.
Podatek progresywny
– metoda obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość
należnego podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy
opodatkowania.
Określenie to stosuje się najczęściej w odniesieniu do podatku dochodowego od osób
fizycznych. Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka opodatkowania (procent
płaconego podatku) rośnie wraz ze wzrostem dochodu podatnika. Oznacza to, że podatnik o
wyższych dochodach będzie odprowadzał większą część swojego dochodu w formie podatku,
niż podatnik o niższym dochodzie. Stanowi to wyraźną różnicę w stosunku do podatku
liniowego, gdzie każdy podatnik płaci taką samą część swoich dochodów w formie podatku
(np. 19%).
Niemal we wszystkich progresywnych skalach podatkowych efektywna stopa opodatkowania
(stosunek kwoty ostatecznie należnego podatku do wartości podstawy opodatkowania) jest
określana nominalnie dla pewnych przedziałów wartości podstawy. Graniczne kwoty tych
przedziałów nazywa się progami podatkowymi. Jeżeli dochód podatnika w danym roku
podatkowym przekroczy wartość któregoś progu dochodowego, to nadwyżka dochodu nad
wartością progu podlega opodatkowaniu w oparciu o wyższą stawkę opodatkowania.
17. Jakie znasz skale podatkowe. Wymień i omów.
Skala podatkowa określona w art. 27 ust. 1 i 1a ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych nie ma zastosowania do dochodów opodatkowanych w formach uproszczonych,
lecz jedynie w odniesieniu do dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych. Stawki
podatkowe określają wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania i mają w
tym podatku charakter stawek progresywnych (progresja łączna, szczeblowa). Obecnie (od 1
stycznia 2009) wynoszą one odpowiednio: 18% i 32% – wyższą stawkę podatku płaci około
1% podatników. W latach 2003–2006 nie waloryzowano progu dochodów (od którego zależy
wysokość stawki) zgodnie ze wskaźnikiem wzrostu przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Na lata 2009 i 2010 tzw. kwota wolna od
opodatkowania wynosi: 3091,00 zł.
Skala podatkowa od 2009 r.
Ponad Do
Podatek wynosi
85 528 zł
18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
85 528 zł
14 839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł