1. Co to jest decyzja administracyjna? Podaj charakterystyczną treść decyzji wywłaszczenia nieruchomości.  
2. Definicja wywłaszczenia nieruchomości i wyjaśnienie.  
3. Zasada trójpodziału władzy w państwie.  
4. Wymień źródła prawa powszechnego.  
5. Instytucje Unii Europejskiej.  
6. Wymień czynności prawne 
7. akty normatywne Prawa Unijnego  
8. przedmioty niematerialne  
9. kiedy kopalina należy do Skarbu Państwa i z czego to wynika 
10. problem nieruchomości gruntowej i jej rodzaje. 
11. problematyka nieruchomości rolnej  
12. Ułomna osoba prawna.  

13. ZT  
14. Sposoby nabycia i utraty prawa własności  
15. rozporządzenia i dyrektywy Unii Europejskiej 
16.Rzeczy, przynaleznosci i pozytki  
17. Nieruchomosc lesna i rolna  
18. Małżenska wspolnosc ustawowa  
19. zasiedzenie rzeczy  
20. odczyt spadku  
21. służebność 
22. Prawa ograniczone nieruchomości wywłaszczonej. 
23. Zastaw i jego rodzaje  
24. źródła prawa w rozumieniu formalnym  
25. Prawo, norma prawna, przepis prawny  
26. Współwłasność ułamkowa 

27. Gospodarstwo rolne  
28. Rodzaje osobowości fizycznej. Jakie maja prawa i obowiazki poszczegolne rodzaje.  
29. Zbędność nieruchomości wywłaszczonej.  
30. Współwłasność majątkowa  
31. Spółki osobowe  
32.Na jaki cel można wywłaszczyć nieruchomości  
33. Podział władzy administracyjnej i stanowiącej w gminie i powiecie 
34. Wspólność spadkowa.  
35. Opisz różnicę między prawem cywilnym a prawem administracyjnym.  
36. Nieruchomość gruntowa, działka ewidencyjna. Opisz, podaj różnicę.  
37. Współwłasność łączna  
38. Służebność przesyłu 
39. Przepis prawny- opisz. Napisz, jak jest uporządkowany w Konstytucji (czyli, że wg atykułów). 

40. Odrębna nieruchomość budynku przy użytkowaniu wieczystym  
41. Prawo własności. Jakie ograniczenia są z nim związane  
42. Coś o spadku i poświadczenie dziedziczenia przez notariusza.  
43. Rozporządzenie- jakie posiada cechy.  
44. Rozporzadzenie i dyrektywa UE  
45. Spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu 
46. Postępowanie przy wywłaszczeniu nieruchomości.  
47. Rodzaje służebności.  
48. Różnica między wspólnością spadkową a współwłasnością w częściach ułamkowych. 
49. Akty prawa obowiązujące powszechnie.  
50. Tryb wywłaszczania.  
51. Droga ustanawiania nieruchomości lokalowej.  
52.Ograniczenie praw do nieruchomości wg przepisów o wywłaszczeinu  
53.Grupy osób fizycznych jako przedmiotów prawa cywilnego, ich prawa i obowiązki  

54. Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność nieruchomości.  
55. Nieruchomość leśna.  
56.Zbędność nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu  
57. Norma prawna a przepis prawny różnice 
58.Hipoteka - definicja i wyjaśnienie pojęcia  
59. Organy stanowiące i administracyjne gminy i powiatu  
60. Na jakie cele może być wywłaszczona nieruchomość 
61. Skarb Państwa jako osoba prawna  
62. Osoba prawna 
63. Omówić problem gospodarstwa rolnego  
64. Źródła prawa wg 3 rozdziału Konstytucji i omówić szczegółowo 1 z nich  
65. Czynności prawa i ich formy  
66. Organy stanowiące i administracyjne w gminie miejskiej  
67. Nieruchomość budynkowa  

68. Nieruchomość rolna  
69. Wymień ograniczone prawa rzeczowe i opisz hipotekę  
70. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości  
71. Współwłasność majątku w spółkach osobowych 
72. Wspólność majątku spółek osobowych (+przykłady).  
73. Nieruchomość lokalowa, wspólnota mieszkaniowa.  
74.Cechy charakterystyczne rozporządzenia do ustawy 

75. Elementy stosunku prawnego  
76. Podmiot prawa  
77. Na jakie cele może być wywłaszczona nieruchomość. 
78. Nieruchomość gruntowa.  
79. Użytkowanie.  
80. Dziedziczenie ustawowe przed i po 28 czerwca (chyba?) 2009 (grupy spadkowe)  
81. Rodzaje czynności prawnych.  
82. Części nieruchomości gruntowej.  
83. Rodzaje rzeczy.  
84. Władza administracyjna i stanowiąca w powiecie oraz gminie.  
85. Na jaki cel można wywłaszczyć nieruchomość? 
86. Postępowanie w celu uzyskania odrębnej własności lokalu  

87. Akt notarialny jako czynność prawna.  
88. Rozporządzenie w ustawie. 
89. Części składowe nieruchomości  
90. Nabycie i utrata własności  
91. Ustanowienie odrębności lokalu 
92. Postępowanie wywłaszczające  
93. Cechy osoby prawnej 
94. Zasiedzenie własności nieruchomości  
95. Triada uprawnień właściciela rzeczy  
96. Różnica między normą prawną a przepisem prawnym  
97. Problem gospodarstwa rolnego  
98. Omówić przepisy k.c. o gospodarstwie rolnym  
99. Podział osób fizycznych, jakie mają prawa i obowiązki 
100. Spółka osobowa  

101. Prawo, norma prawna, przepis prawny  
102. Wywłaszczenie ułamkowe  
103. Gałęzie prawa. 
104. Hipoteka i zastaw  
105. Na czym polega użytkowanie górnicze  
106. Jak powstaje ustawa  
107. Przedmioty materialne nie będace rzeczami  
108. Rodzaje nieruchomości  
109. Triada uprawnień  
110. Przejęcie własności poprzez zasiedzenie  
111. Nieruchomość lokalowa  
112. Co jest częścią składową gruntu 
113. Jak można nabyć/stracić prawo własności  

114. Odszkodowanie 
115. Nieruchomość gruntowa i budynkowa  
116. Problem z nieruchomością rolną  
117. Rodzaje czynności prawnych  
118. Podmioty prawa. 
119. Źródła prawa w Polsce. 
120. cechy rozporządzenia  
121. było Skarb Państwa  
122. Rozporządzenie a ustawa 
123. posiadanie samoistne  
124. Trójpodział władzy w Polsce.  
125.Formy czynnosci prawnych. 
 
No i prawdopodobne pytania na środę : 

 
126. Co to jest rozporządzenie, kto je wydaje i na jakiej podstawie artykułów czy paragrafów?  
127. Podać triadę uprawnień właściciela nieruchomości albo coś w tym stylu 
1. Co to jest decyzja administracyjna? Podaj charakterystyczną treść decyzji wywłaszczenia nieruchomości.  
 
Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym rozstrzygającym sprawę co do jej istoty w całości lub w części, albo w inny sposób 
kończący postępowanie (np. umorzenie – przyznaje uprawnienia lub je znosi). Decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości powinna zawierać w 
swojej treści: 
-ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana, 
- określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz według 
katastru nieruchomości, 
- określenie praw podlegających wywłaszczeniu, 
- wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, 
- wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości, 
- zobowiązanie do zapewnienia lokali 
- ustalenie wysokości odszkodowania. 
 
 
 
 

 
2. Definicja wywłaszczenia nieruchomości i wyjaśnienie.  
 
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, użytkowania wieczystego lub 
innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez 
pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. 
Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Nieruchomość może być 
wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem może być objęta cała 
nieruchomość lub jej część – jeżeli w tym przypadku pozostała jej część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele 
publiczne, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tą część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa 
lub jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie. 
 
3. Zasada trójpodziału władzy w państwie.  
 
Wedle założeń Monteskiusza władza dzieli się na: 



 

władzę ustawodawczą stanowioną przez parlament (sejm, senat) za pomocą uchwał, które tworzą prawo, 



 

władzę wykonawczą będącą w rękach rządu, który wprowadza prawo w życie (Prezydent, Rada Ministrów, ministrowie) 



 

władzę sądowniczą sprawowana przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa (sądy powszechne i 
szczególne, Sąd Najwyższy) 

Wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo 
funkcjonuje bez zakłóceń. Powierzenie całej władzy jednej osobie lub instytucji prowadzi do nadużyć. Władza kontrolna – Naczelna Izba 
Kontrolna, Rzecznik Praw Obywatelskich. 
4. Wymień źródła prawa powszechnego.  
Źródło prawa jest to akt prawny, w którym państwo przekazuje swoją wolę społeczeństwu aby prawo było przestrzegane. W rozdziale III 
Konstytucji zatytułowanym "Źródła prawa", określona jest specyfika i hierarchia aktów prawnych, ustanawiających obowiązujące w państwie 
przepisy prawne. Aktami prawnymi uznanymi za źródło prawa na obszarze Rzeczypospolitej są: 



 

Konstytucja RP 



 

Ustawy 



 

Ratyfikowane umowy międzynarodowe 



 

Rozporządzenia – jako jedyne spośród reszty są to akty wykonawcze 



 

Akty prawa miejscowego – jako jedyne spośród reszty nie są powszechnie obowiązujące w państwie 

 
5. Instytucje Unii Europejskiej.  
Unijny proces podejmowania decyzji w ogóle - procedura współdecydowania w szczególności angażują trzy główne instytucje: 



 

Parlament Europejski (PE), reprezentujący obywateli Unii i przez nich bezpośrednio wybierany na okres 5 lat, uprawnienia 
legislacyjne, budżetowe, kontrolne i kreacyjne, kontrola działalności Rady i KE 



 

Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne Państwa Członkowskie na szczeblu ministralnym, koordynacja ogólnej polityki 
gospodarczej i prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych i podstawowych, 



 

Komisja Europejska, reprezentowana przez 1 obywatela każdego państwa na okres 5 lat, czuwanie nad stosowaniem traktatów i 
stanowienie rozporządzeń wykonawczych do wydanych przez Radę rozporządzeń oraz realizacja budżetu UE 

Przygotowaniem nowych aktów prawnych zasadniczo zajmuje się Komisja, jednak to Parlament i Rada je przyjmują. Wykonaniem tak 
ustanowionych przepisów zajmuje się Komisja na równi z państwami członkowskimi, zaś nad ich przestrzeganiem czuwa sama Komisja. 
Dwie inne instytucje odgrywają równie istotną rolę: Trybunał Sprawiedliwości stoi na straży stosowania prawa europejskiego, zaś Trybunał 
Obrachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii. 
Prawa i obowiązki wszystkich tych instytucji określono w traktatach, które stanowią podstawy całej działalności Unii, a także ustanawiają 
zasady i procedury,  jakich muszą przestrzegać instytucje unijne. Treść traktatów zatwierdzają prezydenci i premierzy reprezentujący wszystkie 
państwa UE, a następnie ratyfikują je parlamenty narodowe. 
Instytucje pomocnicze:  



 

Komitet Regionów (przedstawicielstwo regionalnych i lokalnych organów samorządowych państw członkowskich, wydawanie opinii 
dla Rady UE i KE, oraz z inicjatywy własnej),  



 

Europejski Bank Centralny (wszystkie centralne banki państwowe, wspólna polityka pieniężna, niezależne funkcje, osobowość 
prawna), Europejski Bank Inwestycyjny,  



 

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich (wybierany przez Parlament, przyjmowanie skarg obywateli państw członkowskich na 
organy UE, wszczynanie dochodzeń). 

6. Wymień czynności prawne. 
 
Są to świadome i zgodne z przepisami prawa zachowania ludzkie zmierzające do wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia zmiany 
lub zniesienia stosunku cywilno – prawnego drogą oświadczenia woli. 
Rodzaje: 



 

jednostronne i dwustronne 



 

rozporządzające i zobowiązujące 



 

odpłatne i nieodpłatne 



 

konsensualne i realne. 

 
Forma czynności prawnych - jest to sposób, w jaki czynności prawne zostają wyrażone na zewnątrz: 



 

forma pisemna -  zrównana z nią forma dokumentu elektronicznego z bezpiecznym podpisem elektronicznym, 



 

forma dokumentu pisemnego z urzędowo poświadczoną datą (dokument pisemny z datą pewną)  



 

forma dokumentu pisemnego z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi  

 
 
 

7. Akty normatywne Prawa Unijnego.  
 
Wydaje je rada UE i Komisja Europejska, wchodzą natychmiast do porządku prawnego. Dzielą się na wiążące: 



 

rozporządzenia – charakter ogólny, abstrakcyjny i ponadnarodowy, ustawodawcze i wykonawcze, skierowane do państw, osób 
fizycznych i prawnych, wprowadzają ujednolicenie prawa, bezpośrednie stosowanie, spisywane w Dzienniku Urzędowym UE; 



 

dyrektywy – wydaje je Komisja Europejska i Rada, a o swojej uchwale powiadamia państwa, które to mają 3 lata na wprowadzenie 
postanowień dyrektywy do porządku prawnego w formie ustawy lub rozporządzenia; harmonizacja i implementacja prawa (prawo 
pracy, ochrona środowiska, ochrona konsumenta, prawo spółek i prawo podatkowe); 



 

decyzje – wydaje KE, są skierowane do państwa, osoby fizycznej lub prawnej, są porównywalne z krajowymi decyzjami 
administracyjnymi, stosują je sądy; 

oraz niewiążące: 



 

zalecenia – określają stanowisko instytucji UE w określonej sprawie, postulaty co do zachowania adresatów i sugestie co do sposobu 
działania; wydawane przez Komisję Rady UE i Europejski Bank Centralny, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, 
adresaci: państwa członkowskie (z reguły) lub osoby fizyczne i prawne, duża ranga wzmocniona przez praktykę; 



 

opinie – stanowisko i ocena w danej kwestii przez instytucję UE, najczęściej w postępowaniu wewnętrznym (opinie umotywowane), 
rzadziej do państw; wydawane przez Komisje, Parlament, Komitety, nie ustanawiają żadnych praw ani obowiązków, najczęściej 
Komisja kieruje je do państwa, które narusza prawo w zakresie nadzoru nad stosowaniem prawa. 

8. Przedmioty niematerialne.  
 
Wyróżniamy:  
1. Energia  
2. Dobra intelektualne- utwory literackie, wynalazki itp. Stanowią wytwór umysłu ludzkiego i nie mają postaci materialnej. Przedmioty 
materialne, a w szczególności rzeczy pełnią tylko funkcję przekaźników oryginalnych treści myślowych.  
3. Dobra osobiste- niekiedy splatają się z dobrami intelektualnymi 
4. Pieniądze- (określone znaki pieniężne- ruchomość)- to nosiciel i miernik wartości (nie rzecz, ale wartość).  
5. Papiery wartościowe- to dokumenty, których posiadanie stanowi niezbędną przesłankę wykonywania praw wyrażonych w treści dokumentu. 
 
9. Kiedy kopalina należy do Skarbu Państwa i z czego to wynika? 
 
Złoża kopalin niestanowiące części składowych nieruchomości gruntowej są własnością Skarbu Państwa (wydobywane inną metodą niż 
odkrywkową). Wynika to z treści Ustawy - Prawa Geologicznego i Górniczego.  
W granicach określonych przez ustawy Skarb Państwa może, z wyłączeniem innych osób, korzystać ze złóż kopalin oraz rozporządzać prawem 
do nich przez ustanowienie użytkowania górniczego. 
Uprawnienia Skarbu Państwa wykonują organy właściwe do udzielania koncesji. 
 
10. Problem nieruchomości gruntowej i jej rodzaje. 
 
Nieruchomościami gruntowymi są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty) jak i również budynki trwale 
z gruntem związane lub części tych budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. 
Podział: 



 

rolne 



 

leśne 



 

zabudowane 



 

niezabudowane 



 

przeznaczone na cele nierolne lub nieleśne. 

 
11. Problematyka nieruchomości rolnej.  
 
Nieruchomość rolna (gruntem rolnym) są nieruchomości które są lub mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności wytwórczej w 
rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Stanowią ją: grunty orne, łąki, 
pastwiska, grunty pod wodami użytkowymi na cele produkcji rybnej, ogródki działkowe. 
 
12. Ułomna osoba prawna.  
 
Jest jednostką organizacyjną (zorganizowanym zbiorem osób lub majątku), która nie ma pełnej zdolności prawnej tak jak osoby prawne, mimo 
że posiada własny majątek i dobra osobiste oraz inne cechy osoby prawnej. Przepisy regulujące funkcjonowanie danej ułomnej osoby prawnej 
przyznają im część uprawnień przysługujących osobom prawnym (np. prawo do zaciągania zobowiązań, występowania w sądzie itp.). Do 
ułomnych osób prawnych zaliczamy między innymi spółki osobowe prawa handlowego czyli spółkę cywilną, jawną, partnerską, komandytową, 
komandytowo-akcyjną, sp. Z.O.O., wspólnoty mieszkaniowe. W zakresie przyznanej im przez przepisy częściowej osobowości prawnej 
traktowane są tak jak osoby prawne. 
 
13. Zarząd trwały. 
 
Jest to jedyna, w sposób administracyjny ustanowiona forma władania nieruchomością publiczną, przez państwowe lub samorządowe 
jednostki organizacyjne, nie posiadające osobowości (np. zakłady budżetowe). Objęcie nieruchomości w trwały zarząd, po uzyskaniu decyzji 
administracyjnej, następuje na podstawie protokołu zdawczo – odbiorczego. Zarządzanie tym mieniem, szczególnie w zakresie czynności 
przekraczających zwykły zarząd rzeczy, podlega kontroli i nadzorowi organów administracyjnych i organu nadzorującego (np. MON wobec 
jednostki wojskowej, kuratoria oświaty wobec szkół). 
 
14. Sposoby nabycia i utraty prawa własności.  
 

Nabycie prawa własności może być pierwotne albo pochodne. Nabycie pierwotne następuje niezależnie od praw poprzednika. Pierwotne 
sposoby nabycia własności: 
- zawłaszczenie (własność rzeczy ruchomej niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne) 
- zasiedzenie (nabycie własności wskutek upływu czasu); 
- przemilczenie (nabycie wskutek braku zgłoszenia się właściciela); 
- odłączenie pożytków naturalnych od rzeczy przez uprawnionego do ich pobierania 
- przetworzenie, pomieszanie, połączenie rzeczy ruchomych 
Nabycie pochodne natomiast charakteryzuje się ciągłością praw poprzedniego właściciela i osoby nabywającej prawo własności. Uzależnione 
jest ono od istnienia praw poprzednika. Przy nabyciu pochodnym nabywca nie może uzyskać więcej praw niż miał poprzedni właściciel. 
Oznacza to, że nabywca nabywa prawo własności w takim rozmiarze, w jakim miał je poprzednik, a więc ze wszystkimi obciążeniami ( np. 
hipotecznymi) i ograniczeniami. Pochodne sposoby nabycia własności: 
- przez dziedziczenie; 
- w drodze nadania przez władzę; 
- przez umowę przenoszącą własność. 
Niekiedy nabycie prawa własności następuje, mimo że prawo to nie przysługiwało uprzednio nikomu ( np. przy zawłaszczeniu rzeczy niczyjej). 
Najczęściej jednak nabywane prawo własności przysługiwało komu innemu. W tych wypadkach nabycie prawa własności przez jeden podmiot 
wiąże się z jego utratą przez inny podmiot, toteż sposoby nabycia prawa własności są zwykle równocześnie sposobami jego utraty przez inny 
podmiot. W przypadku naruszenia posiadania np. utrata rzeczy posiadaczowi przysługuje ochrona cywilnoprawna. 
 
15. Rozporządzenia i dyrektywy Unii Europejskiej. 
Rozporządzenie – w Unii Europejskiej stanowi najważniejszy akt prawny o najszerszym zasięgu; do wydawania rozporządzeń upoważnione są 
dwa organy: Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska. Podstawą mocy prawnej rozporządzeń jest art. 249 i art. 110 ust. 2. Traktatu 
Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Traktat Amsterdamski, Traktat Rzymski). Rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest 
bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich. Rozporządzenia mogą być skierowane do nieograniczonej liczby 
podmiotów, zarówno do rządów, jak i osób fizycznych. 
Wydawane przez Radę Unii Europejskiej podzielić można na dwie grupy: podstawowe i wykonawcze, przy czym te drugie mają mniejsze 
znaczenie, nie mogą zmieniać rozporządzeń podstawowych (chyba że tak zostało zaznaczone), a także mogą orzekać tylko w sprawach 
drugorzędnych. Wśród tych zaś, których źródłem jest Komisja Europejska, można wyróżnić trzy grupy: 



 

wydawane na podstawie dyspozycji traktatowych 



 

wydawane na mocy uprawnień udzielonych Komisji przez Radę UE 



 

wydawane dla realizacji właściwego funkcjonowania Wspólnot Europejskich. 

Dyrektywa Unii Europejskiej — akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego mocą prawodawcy państw członkowskich Unii zostają 
zobowiązani do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego 
stanu rzeczy. 
Dyrektywy przyjęte wspólnie przez Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej, a także dyrektywy skierowane do wszystkich państw 
członkowskich są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub dwudziestego 
dnia od ogłoszenia. 
16. Rzeczy, przynależności i pożytki.  
 
Rzeczami nazywany przedmioty materialne na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne. Rzeczą jest więc 
przedmiot materialny, który jest zindywidualizowany fizycznie lub wyodrębniony prawnie. Podział: podzielne i niepodzielne, oznaczone cd. 
tożsamości i oznaczone gatunkowo, znajdujące się w obrocie i wyjęte z obrotu, środki trwałe i obrotowe, rzeczy ruchome i nieruchomości. Do 
rzeczy mogą także należeć części składowe i przynależności. 
Przynależności – są to rzeczy ruchome (samoistne, nie będące elementami innych rzeczy) potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy 
głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem i pozostające z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi (np. kluczyki do samochodu). 
Przez pozbawienie przynależności faktycznego związku z rzeczą główną przynależność nie traci swego charakteru (kluczyki nie przestaną być 
przynależnością samochodu jeśli wyjmiemy je ze stacyjki i schowamy do kieszeni). 
Przynależnością nie może być rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej. Jedna rzecz główna może mieć kilka przynależności, ale jedna 
przynależność nie może mieć wielu rzeczy głównych. Możliwy jest tzw. kilkustopniowy związek przynależności (a polega on na tym, że 
przynależność może być rzeczą główną dla innych przynależności). 
Pożytki -  należą do przedmiotów stosunków cywilnoprawnych. Obejmują one jakieś dochody z rzeczy lub prawa. Rodzaje: 



 

pożytki naturalne rzeczy – płody rzeczy i inne odłączone od niej części składowe, jakie według zasad prawidłowej gospodarki 
stanowią normalny dochód z rzeczy, np. przychówek zwierząt domowych; 



 

pożytki cywilne rzeczy – są to dochody, jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Dochody te mogą przybrać postać 
pieniężną lub niepieniężną (np. czynsz z tytułu dzierżawy gruntu – może być płacony w postaci pieniężnej lub płodów pochodzących z 
tego gruntu); 



 

pożytki prawa – dochody, które to prawo przynosi zgodnie ze swoim społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (chodzi tu o prawa 
podmiotowe, które nie dotyczą rzeczy, np. pożytkami z wierzytelności pieniężnej mogą być odsetki). 

Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają: 



 

pożytki naturalne – które faktycznie zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania tego uprawnienia. 



 

pożytki cywilne (rzeczy i prawa) – przysługują w stosunku w czasie trwania uprawnienia, niezależnie od tego, czy zostały pobrane (np. 
w razie zbycia rzeczy najętej – zbywcy należy się czynsz za okres do momentu zbycia, nawet, jeśli nie został pobrany 

Jeśli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie – należy mu się od tej 
osoby wynagrodzenie za te nakłady (ale tylko do wysokości wartości pożytków). 
 
17. Nieruchomość leśna i rolna. 
 
Nieruchomość rolna - nieruchomość która jest lub może być wykorzystana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie – grunty orne, 
łąka, pastwiska, grunty pod wodami o przeznaczeniu na hodowlę ryb, ogródki działkowe.  
 

Nieruchomość leśna – grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha pokrytej roślinnością leśną: drzewa, krzewy, runo leśne lub przejściowo 
jej pozbawiony, przeznaczony do produkcji leśnej, stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego, wpisany do 
rejestru zabytków. Także grunty związane z gospodarką leśną, zajęte pod wykorzystywanie dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, 
urządzenia melioracji, drogi leśne, linie podziału przestrzennego etc. 
 
18. Małżeńska wspólność ustawowa. 
Powstaje automatycznie w chwili zawarcia małżeństwa chyba, że małżonkowie przed wstąpieniem w związek małżeński wyłączyli ją zawierając 
małżeńską umowę majątkową albo jej istnienie jest niedopuszczalne z mocy prawa. 
Wspólność ta jest szczególnym rodzajem współwłasności łącznej. Jest to wspólność bezudziałowa, a w czasie jej trwania małżonkowie nie 
mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego, jako całości. Ponadto żadne z małżonków nie może rozporządzić ani zobowiązać 
się do rozporządzenia udziałem, który mu przypadnie w majątku wspólnym w chwili ustania wspólności. Małżonek w czasie trwania wspólności 
ustawowej nie może również żądać podziału majątku wspólnego. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej to znaczy obejmuje cały 
zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności. 
19. Zasiedzenie rzeczy.  
Jest to nabycie prawa własności wskutek upływu czasu. Termin nabycia własności w drodze zasiedzenia zależy od tego, czy posiadanie jest w 
dobrej (20 lat) czy złej wierze (30 lat) – do 1.10.1990 roku odpowiednio 10 i 20 lat. Dobra wiara to sytuacja, kiedy osoba pozostaje w 
usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. Zła wiara – sytuacja w której osoba 
wie, że prawo takie nie przysługuje jej.  
Właściciel nie może domagać się zasiedzenia własnej nieruchomości. Jeżeli tytuł własności zaginął, ustalenie prawa własności możliwe jest 
tylko w drodze postępowania przed sądem. 
20. Odczyt spadku.  
Spadek i wspólność spadkowa – kolejność zdarzeń: 



 

Otwarcie spadku 



 

Powzięcie informacji o powołanie do spadku 



 

6 miesięcy na decyzję 



 

Przyjęcie spadku (wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza) albo odrzucenie spadku 



 

Stwierdzenie nabycia spadku postanowieniem sądu lub poświadczeniem dziedziczenia przez notariusza 



 

Dział spadku 

Spadek jest to ogół praw i obowiązków zmarłego, która z chwilą jego śmierci przechodzą na inne osoby przez przez dziedziczenie. Spadek 
tworzą prawa i obowiązki: 



 

Mające charakter cywilnoprawny 



 

Mające charakter majątkowy 



 

Nie związane z osobą zmarłego w sposób ścisły 



 

Nie przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami 

21. Służebność. 
Jest to ograniczone prawo rzeczowe, obciążające nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości zwanej 
władnącą (służebność gruntowa) albo zapewnienie zaspokojenia określonych potrzeb osoby fizycznej (służebność osobista). Jak każde 
ograniczone prawo rzeczowe, służebność ogranicza możność dysponowania obciążoną nieruchomością właściciela. Służebność może powstać 
w drodze umowy, której stroną musi być właściciel nieruchomości, która ma zostać obciążona, z mocy orzeczenia sądowego lub też na skutek 
zasiedzenia. Rodzaje: 



 

czynna – polega na korzystaniu z obciążonej nieruchomości w oznaczonym zakresie, np. w postaci przejazdu, 



 

bierna – polega na zakazaniu właścicielowi nieruchomości obciążonej podejmowania określonych zachowań, do których w braku 
służebności byłby uprawniony w ramach swego prawa własności, np. zakaz budowy 

22. Prawa ograniczone nieruchomości wywłaszczonej. 
 
Ograniczenie prawa rzeczowego nieruchomości wywłaszczanej – starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej może 
ograniczyć w drodze decyzji sposób korzystania z nieruchomości przez: 

1.  Udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do 

przesyłania płynów, pary, gazów, energii a także innych urządzeń podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń 
niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń jeżeli właściciel 
lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. 

2.  Udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu, rozpoznawaniu, wydobywaniu lub składowaniu 

kopalin stanowiących własność Skarbu Państwa oraz węgla brunatnego wydobywanego metodą odkrywkową, na czas nie dłuższy niż 
12 miesięcy, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. 

3.  W przypadku siły wyższej Lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody starosta wykonujący zadanie z zakresu 

administracji rządowej może udzielić w drodze decyzji zezwolenie na czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 
miesięcy. 

 
23. Zastaw i jego rodzaje.  
 
Zastaw jest zabezpieczeniem wierzytelności na rzeczy ruchomej lub na prawie majątkowym, jeżeli jest zbywalne. Przedmiotem zastawu nie 
mogą być nieruchomości, części składowe rzeczy, nie będące rzeczami: ciecze, gazy i zwierzęta w stanie wolnym. Przedmiotem zastawu nie 
mogą być te prawa, które można obciążyć hipoteką: użytkowanie wieczyste, wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Zastaw jest regulowany 
przepisami kodeksu cywilnego (hipoteka nie jest). Rodzaje zastawu: 



 

zastaw zwykły na rzeczy lub na prawie;  



 

zastaw rejestrowy: istotną cechą tego zastawu jest możliwość pozostawania przedmiotu zastawu u zastawcy oraz obowiązek 
zgłoszenia zastawu do rejestru prowadzonego przez sądy rejonowe;  



 

zastaw skarbowy: to instytucja funkcjonująca w prawie podatkowym, mająca na celu zabezpieczenie zaległości podatkowych na rzecz 
Skarbu Państwa. 

 
24. Źródła prawa w rozumieniu formalnym.  

Żródła prawa w znaczeniu formalnym są to formy, w jakich przejawia się obowiązujące prawo. Formami tymi są: konstytucja, ustawa, 
rozporządzenie i inne akty normatywne. Od źródeł prawa w znaczeniu formalnym (aktów prawotwórczych, aktów normatywnych) odróżnia się 
akty stosowania prawa, do których należą przede wszystkim decyzje administracyjne i orzeczenia sądowe. 
Tradycyjnie źródłami prawa w znaczeniu formalnym nazywa się źródła powstania lub pochodzenia prawa. Składają się na to: zasada 
trójpodziału władzy, źródła prawa obowiązujące powszechnie, źródła prawa miejscowego. 
25. Prawo, norma prawna, przepis prawny.  
 
Prawo - system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z 
istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy 
władzy odpowiednio publicznej lub społecznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu. 
 
Norma prawna – reguła postępowania, skonstruowana na podstawie przepisów prawa wydana lub usankcjonowana przez państwo 
(odpowiedni organ – Sejm, rząd, Prezydent, wojewoda) i zagwarantowana przymusem państwowym. 
 
Przepis prawny – część aktu prawnego (np. ustawy) wyodrębniona jako artykuł, zwykle w jednym przepisie wyrażona jest jedna norma prawna, 
bądź jedna norma wyrażona jest w kilku przepisach. 
 
26. Współwłasność ułamkowa 
 
Współwłasność -  szczególna odmiana prawa własności, polegająca na tym, że majątek albo rzecz jest jednocześnie własnością kilku osób – nie 
stanowiących jednego podmiotu prawa. Każdy współwłaściciel ma to samo prawo własności do rzeczy, a zakres uprawnień wynikających z tego 
prawa może być różny ze względu, np. na określone udziały. 
Współwłasność  w  częściach  ułamkowych  odnosi  się  do  rzeczy  lub  do  prawa  (a  nie  majątku!)  i  polega  na  tym  że  udział  każdego 
współwłaściciela we wspólnym prawie własności jest określony ułamkiem. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez 
zgody pozostałych współwłaścicieli. 
Współwłasność w  częściach  ułamkowych  powstaje  w  drodze  umowy  lub  jednostronnej  czynności  prawnej,  orzeczenia  sądu,  z  mocy  prawa , 
przymusowo 
Zawsze określone są udziały, które decydują  
- o czynnościach zwykłego zarządu 
- o czynnościach przekraczających zwykły zarząd 
Udział jest zbywalny w całości lub w części nawet bez zgody pozostałych współwłaścicieli 
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (!) 
 
Zniesienie współwłasności: 

1.  Przez umowę (umowny sposób zniesienia współwłasności) 
2.  Na drodze sądowej 

- przez podział rzeczy wspólnej (podział fizyczny) 
- podział cywilny 
- przyznanie jednemu współwłaścicielowi 
- częściowe zniesienie współwłasności 

 
27. Gospodarstwo rolne 
 
Za  gospodarstwo  rolne  uważa  się  grunty  rolne  wraz  z  gruntami  leśnymi,  budynkami  lub  ich  częściami,  urządzeniami  i  inwentarzem  jeśli 
stanowią  lub  mogą  stanowić  zorganizowaną    całość  gospodarczą,  oraz  prawami  i  obciążeniami  związanymi  z  prowadzeniem  gospodarstwa 
rolnego. 
Gospodarstwo  rolne  jest  zbliżoną  do  przedsiębiorstwa  zorganizowaną  całością,  która  obejmuje  nie  tylko  nieruchomości  gruntowe  o 
przeznaczeniu  rolnym  a  ponadto  jeszcze  różnego  rodzaju  prawa  w  tym  wierzytelności  oraz    zobowiązania    związane  z  prowadzeniem  
gospodarstwa  rolnego  (prawa  i  obowiązki  z  ustaw  podatkowych,  umów  ubezpieczeniowych,  kredytów  pożyczek,  na  inwestycje  w 
gospodarstwie) 
 
 
28. Rodzaje osobowości fizycznej. Jakie maja prawa i obowiazki poszczegolne rodzaje.  
 

1. 

Nie posiadające zdolności do czynności prawnych: osoby do lat 13, całkowicie ubezwłasnowolnione 

 

-czynności dnia codziennego 
-dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku  
-opiekun dla całkowicie ubezwłasnowolnionych 
 

2. 

Posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych: osoby między 13-18 rokiem życia oraz częściowo ubezwłasnowolnione 

-czynności dnia codziennego 
- dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 
-dysponowanie zarobkiem, a nie kupionymi rzeczami  
-zawarcie związku małżeńskiego 
-kurator dla osób częściowo ubezwłasnowolnionych 
 

3. 

Posiadające pełną zdolność do czynności prawnych: osoby powyżej 18 lat i nie ubezwłasnowolnione 

 
29. Zbędność nieruchomości wywłaszczonej. 
 

Wywłaszczona nieruchomość podlega zwrotowi, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o uwłaszczeniu, czyli: 



 

pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją 
tego celu 



 

utraciła moc decyzja o lokalizacji inwestycji lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie został 
zrealizowany 

 

Zwrot nieruchomości lub jej części następuje na wniosek poprzedniego właściciela (użytkownika wieczystego) lub jego następcy prawnego 
(osoba, która pod tytułem ogólnym, przejęła jego majątek). Nieruchomość podlega zwrotowi w stanie w jakim znajduje się w dniu jej zwrotu. 
Właściciel zwraca Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego wypłacone mu kiedyś odszkodowanie lub nieruchomość 
zamienną (odpowiednio zmniejszone, jeśli wartość nieruchomości po wywłaszczeniu uległa zmniejszeniu). Jeżeli nieruchomość podlegającą 
zwrotowi oddano w międzyczasie w użytkowanie, użytkowanie wieczyste lub sprzedano, nieruchomość nie podlega zwrotowi. 
O zwrocie nieruchomości orzeka starosta i jest to jego zadanie z zakresu administracji rzadowej.  
 
30. Współwłasność majątkowa 
Współwłasność łączna 

a)  małzeńska wspólność ustawowa 
b)  wspólność majątku w spółkach osobowych 

Wspólność spadkowa (?) 
 
31. Spółki osobowe 
Spółki osobowe opierają swą działalność na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie spółki. Spółki osobowe to: 



 

spłóka jawna, 



 

spółka partnerska, 



 

spółka komandytowa, 



 

spółka komandytowo-akcyjna. 

Cechy spółek osobowych: 
-brak osobowości prawnej (ułomne osoby prawne) 
-wspólnicy wnoszą wkłady 
- odpowiedzialność wspólników osobistym majątkiem za zobowiązania spółki 
-wspólnicy pracują na rzecz spółki 
- regulowane przez kodeks prawa handlowego 
32.Na jaki cel można wywłaszczyć nieruchomości 
Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczenie 
nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie 
praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. 
33. Podział władzy administracyjnej i stanowiącej w gminie i powiecie 
 
Gmina: 
- stanowiące: referendum gminne, rada gminy., 
-wykonawcze: wójt burmistrz , prezydent miasta, gminy wiejskie - sołtys 
Powiat: 
- stanowiące: rada powiatu , referendum powiatowe, 
- wykonawcze - zarząd powiatu ( członkowie) , starostwa powiatowe, starosta. 
 
 
34. Wspólność spadkowa. 
Spadek jest to ogół praw i obowiązków zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na inne osoby. 
Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o 
współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu. Spadkobierca może za zgodą pozostałych 
spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców 
rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale 
spadku. Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie 
któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. 
35. Opisz różnicę między prawem cywilnym a prawem administracyjnym 
Prawo administracyjne – reguluje stosunki prawne w toku wykonawczo-zarządzającej działalności organów administracyjnych,   stosunek 
administracyjno prawny nie równorzędnych partnerów 
Prawo cywilne – reguluje stosunki majątkowe i osobiste między równorzędnymi w danej sprawie podmiotami prawa 
36. Nieruchomość gruntowa, działka ewidencyjna. Opisz, podaj różnicę 
Nieruchomość to część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności 
- jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków jeżeli na mocy szczególnych przepisów stanowią odrębny od 
gruntu przedmiot własności 
Nieruchomość gruntowa – rodzaje: 

a)  Nieruchomości rolne 
b)  nieruchomości leśne 
c) 

inne nieruchomości (nierolne i nieleśne) zabudowane bądź nie 

Działka  ewidencyjna  stanowi  ciągły  (ze  względu  na  stan  prawny-w  obszarze  wewnątrz  gruntu  nie  istnieją  żadne  granice  prawne,  ani  droga 
publiczna czy śródlądowa) obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym i wydzielony za pomocą 
linii granicznych. 
37. Współwłasność łączna 
a) małżeńska wspólność ustawowa (regulowana przez kodeks rodzinny i opiekuńczy) 
b) wspólność majątku spółek osobowych (kodeks cywilny i spółek handlowych) 
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in..: 

1)  przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej 
2)  przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę 
3)  przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb (np.ubrania) 
4)  przedmioty uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia 
5)  prawa niezbywalne które mogą przysługiwać tylko jednej osobie 
6)  prawa autorskie, i prawa pokrewne 
7)  itp. 

Intercyza – umowa przedmałżeńska prowadząca do wprowadzenia odmiennego niż ustawowy majątkowego ustroju małżeńskiego. Ma na celu: 

a)  rozszerzenie małżeńskiej wspólności 
b)  zawężenie 
c) 

rozwiązanie (rozdzielność majątkowa) 

Wkład do spółki tworzy jej kapitał zakładowy (pierwszt majątek spółki, przedmiot współwłasności łącznej). Wkładem może być: 

1)  własność i inne prawa rzeczowe 
2)  pieniądze 
3)  papiery wartościowe 
4)  świadczenie pracy albo usług (nie dotyczy spółki kapitałowej!) 

38. Służebność przesyłu 
Służebność przesyłu określa zakres w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z cudzej nieruchomości, na której znajdują się (lub mają 
się znajdować) jego urządzenia przesyłowe - wszelkie konstrukcje i instalacje tworzące linie do doprowadzania i odprowadzania płynów, 
pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia o podobnym przeznaczeniu. 
Źródłem służebności przesyłu powinna być umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem 
gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. Umowa ta powinna szczegółowo określać zakres czynności, 
które przedsiębiorca przesyłowy może wykonywać w stosunku do nieruchomości, a tym samym, jakie działania przedsiębiorcy w stosunku 
do nieruchomości jej właściciel powinien znosić. W szczególności w umowie powinny być ustalone wysokość i zasady płatności 
wynagrodzenia.  
Służebność przesyłu została wprowadzona do kodeksu cywilnego w sierpniu 2008 
39. Przepis prawny- opisz. Napisz, jak jest uporządkowany w Konstytucji (czyli, że wg atykułów). 
Przepis prawny – elementarna część ustawy lub innego aktu normatywnego  
Normy  prawne  są  zakodowane w  przepisach  prawnych.  Zwykle  w  jednym  przepisie  wyrażona    jest  jedna  norma  prawna,  bądź  jedna  norma 
wyrażona jest w kilku przepisach     
Rozporządzenie składa się z przepisów prawnych dotyczących ustawy na podstawie której zostało wydane. 
W Konstytucji (ustawie) uporządkowany wg artykułów. W rozporządzeniu według paragrafów. 
40. Odrębna nieruchomość budynku przy użytkowaniu wieczystym  
O kryterium odrębnego od gruntu przedmiotu własności decydują następujące przepisy szczególne: 
Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie SP lub gruncie przynależnym do samorządu terytorialnego, przez użytkownika wieczystego 
stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które użytkownik wieczysty nabył zgodnie z przepisami przy zawarciu 
umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. 
(Czyli grunt jest własnością SK a budynki własnością UW) 
41. Prawo własności. Jakie ograniczenia są z nim związane  
 
42. Coś o spadku i poświadczenie dziedziczenia przez notariusza 
Spadek – kolejność zdarzeń: 

1)  otwarcie spadku 
2)  powzięcie informacji o powołaniu do spadku 
3)  6 miesięcy na decyzję 
4)  Przyjęcie spadku (wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza – ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości 

określonego inwentarza stanu czynnego spadku) albo odrzucenie spadku 

5)  Stwierdzenie nabycia spadku postanowieniem sądu lub poświadczeniem dziedziczenia przez notariusza 
6)   Dział spadku 

43. Rozporządzenie- jakie posiada cechy.  
Rozporządzenie  jest  to  źródło  prawa  wydawane  wyłącznie  na  podstawie  specjalnego  upoważnienia,  zawartego  w  odpowiednim  artykule 
ustawy.  Upoważnienie  takie  nazywa  się  delegacja  ustawową.  Delegacja  ściśle  ustala  kto  może  wydać  i  jaki  jest  kierunek,  ramy  i  przedmiot 
regulacji prawnej rozporządzenia.  
Prawo do wydania przysługuje : Prezydentowi RP, Radzie Ministrów , Prezesowi Rady Ministrów i Ministrom . 
Rozporządzenia mają strukturę tekstu opartą na paragrafach. 
44. Rozporządzenie i dyrektywa UE  
 
Prawo pochodne UE: 

1)  Akty prawne wiążące 

a.  ) rozporządzenia 
b.  )dyrektywy 
c. 

)decyzje 

2)  Akty prawne niewiążące 

a.  ) zalecenia 
b.  ) opinie 

Rozporządzenia – cechy: 

a)  charakter ogólny i abstrakcyjny 
b)  ustawodawcze i wykonawcze 
c) 

adresat: państwo, osoby fizyczne i prawne 

d)  ponadnarodowy charakter 
e)  ujednolicenie prawa 
f) 

bezpośrednie stosowanie 

Dyrektywy – cechy: 
a)  skierowane do państw 
b)  harmonizacja prawa 
c) 

implementacja prawa 

d)  Rada i Komisja 
e)  Prawo pracy, ochrona środowiska, ochrona konsumenta, prawo spółek i prawo podatkowe 

 

45. Spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu 
 
Na jego treść składają się dwa podstawowe uprawnienia: prawo do korzystania z lokalu oraz prawo do rozporządzania swoim prawem w tym 
wynajęcia albo oddania do bezpłatnego korzystania zgodnie z przeznaczeniem lokalu. Do tych uprawnień nie jest potrzebna zgoda spółdzielni 
mieszkaniowej.  W  razie  chęci  zmiany  przeznaczenia  lokalu  (np.  na  lokal  użytkowy)  potrzebna  jest  zgoda  spółdzielni  mieszkaniowej. 
Spółdzielcze  własnościowe  prawo  do  lokalu  jest  prawem  zbywalnym,  przechodzi  na  spadkobierców  i  podlega  egzekucji,  czyli  można  takie 
prawo  do  mieszkania  sprzedać,  zapisać  komuś  w  testamencie,  obciążyć  hipoteką.  Osoba  posiadająca  spółdzielcze  własnościowe  prawo  do 
lokalu może założyć księgę wieczystą, ale nie jest to konieczne. Faktycznym właścicielem budynku w którym znajdują się lokale mieszkaniowe, 
pozostaje spółdzielnia. 
46. Postępowanie przy wywłaszczeniu nieruchomości. 
wywłaszczenie  nieruchomości  polega  na  pozbawieniu  albo  ograniczeniu,  w  drodze  ostatecznej  decyzji  administracyjnej,  prawa  własności, 
prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.  
Postępowanie w sprawie o wywłaszczenie nieruchomości można podzielić na dwa etapy: 
- cywilnoprawny (obowiązkowy, zależy od niego właściwe wywłaszczenie na podstawie decyzji administracyjnej) 
- administracyjny. 
Etap cywilnoprawny. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, należy poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy sprzedaży lub 
zamiany nieruchomości, przeprowadzonymi między starostą, lub organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, a właścicielem 
lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. 



 

Jeżeli  umowa  dojedzie  do  skutku,  notariusz  sporządza  umowę  w  formie  aktu  notarialnego,  organ  wypłaca  ustalona  sumę, 
zawiadamia EGiB i wydział KW właściwego sądu rejonowego o konieczności wprowadzenia zmian stanu prawnego n. 



 

Jeżeli  nie  wyrażono  zgody  na  zawarcie  umowy,  wyznacza  się  na  piśmie  dwumiesięczny  termin  na  zastanowienie  się  i  zmienienie 
stanowiska w sprawie 



 

W  przypadku  nieruchomości  o  nieuregulowanym  stanie  prawnym  termin  ten  może  być  dłużczy  (brak  KW,  zboru  dokumentów  i 
innych dokumentów określających podmiot praw rzeczowych do nieruchomości)  

Etap właściwego postępowania wywłaszczeniowego. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z 
urzędu, a na rzecz jednostki samorządu terytorialnego – na wniosek jej organu wykonawczego (po upłynięciu wyznaczonego terminu). Po 
wszczęciu postępowania administracyjnego starosta jest zobowiązany przeprowadzić rozprawę administracyjną. Po przeprowadzeniu rozprawy 
zostaje podjęta decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości. 
Przejście prawa własności/użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z 
dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna (nie przysługuje od niej odwołanie, zgodnie z kodeksem 
postępowania administracyjnego) 
47. Rodzaje służebności 
Służebność gruntowa - ograniczone prawo rzeczowe, obciążające nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości 
zwanej władnącą 
Służebność osobista - ograniczone prawo rzeczowe, obciążające nieruchomość służebną w celu zapewnienia zaspokojenia określonych potrzeb 
osoby fizycznej 
Ponadto: 
służebność  czynna  -  polega  na  korzystaniu  z  obciążonej  nieruchomości  w  oznaczonym  zakresie,  np.  w  postaci  przejazdu,  przechodu,  drogi 
koniecznej, czerpania wody 
służebność bierna -  polega na zakazaniu właścicielowi nieruchomości obciążonej podejmowania określonych zachowań, do których w braku 
służebności byłby uprawniony w ramach swego prawa własności np. zakaz budowy, zakaz zabudowy przy granicy (służebność światła). 
48. Różnica między wspólnością spadkową a współwłasnością w częściach ułamkowych 
Współwłasność w częściach ułamkowych dotyczy rzeczy lub prawa (nie majątku)- spadek tworzą prawa i obowiązki (mające charakter 
cywilnoprawny, majątkowy, nie związane z osobą zmarłego w sposób ścisły, nie przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są 
one spadkobiercami) 
Współwłasność w częściach ułamkowych powstaje w drodze umowy lub jednostronnej czynności prawnej, orzeczenia sądu, z mocy prawa – 
wspólność spadkowa na podstawie ustawy, testamentu, częściowo na podstawie testamentu a częściowo na podstawie ustawy 
Każdy ze współwłaścicieli (współwłasność w częściach ułamkowych) może żądać zniesienia współwłasności – dział spadku. 
49. Akty prawa obowiązujące powszechnie. 

1)  Konstytucja – 13 działów + preambuła 
2) Ustawy (akt prawny skierowanym do społeczeństwa przez państwo w celu jego przestrzegania) 
3) Ratyfikowane umowy międzynarodowe  
 a) ratyfikowane za zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie 
 b) nie wymagające ustawowej zgody Sejmu 
4) Rozporządzenia (wydawane przez Prezydenta, Rade Ministrów w celu realizacji przepisów ustawy) 

5) Akty prawa miejscowego (stanowione przez powiat na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach) 

50. Tryb wywłaszczania 
patrz pyt. 46 
51. Droga ustanawiania nieruchomości lokalowej.  
 
Nieruchomością lokalową jest część budynku trwale związanego z gruntem, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu 
i budynku przedmiot własności. 
 
Nieruchomość lokalowa w obecnym stanie prawnym można ustanowić wyłącznie jedną z 3 dróg prawnych wskazanych przez art. 7 ustawy z 
dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali: 

1)  W drodze umowy, 
2)  W drodze jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości 
3)  Przez orzeczenie sądu znoszące współwłasność 

 
Etapy postępowania w celu ustanowienia odrębnej własności lokalu (czyli nieruchomości lokalowej) w formie akt notarialnego: 

1.  Uzyskanie zaświadczenia z wydziału architektury starostwa powiatowego o samodzielności lokalu 
2.  Pomiar powierzchni lokalu i pomieszczeń do niego przynależnych 
3.  Obliczenie stosunku powierzchni lokalu do powierzchni wszystkich lokali w budynku (będzie to udział w nieruchomości wspólnej) 
4.  Przygotowanie danych do aktu notarialnego 
5.  Sporządzenie aktu notarialnego (umowy lub czynności jednostronnej właściciela budynku) 
6.  Wniosek do wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego o założeniu KW dla lokalu i wpisu własności 
7.  Wpis jest konstytutywny i tworzy odrębną własność lokalu 
8.  Z dniem wpisu właściciel  lokalu staje się członkiem wspólnoty mieszkaniowej 

 
 
52.Ograniczenie praw do nieruchomości wg przepisów o wywłaszczeinu  
Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej może ograniczyć w drodze decyzji sposób korzystania z nieruchomości przez: 

1)  Udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do 

przesyłania płynów, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, 
naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów, jeżeli właściciel lub użytkownik 
wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody 

2)  Udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu, rozpoznawaniu, wydobywaniu lub składowaniu 

kopalin stanowiących własność Skarbu Państwa oraz węgla brunatnego wydobywanego metodą odkrywkową, na czas nie dłuższy niż 
12 miesięcy, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody 

3)  W przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody starosta może udzielić w drodze decyzji 

zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. 

 
53.Grupy osób fizycznych jako przedmiotów prawa cywilnego, ich prawa i obowiązki  
 
Osoby fizyczne (rodzaje): 

1)  Nieposiadające zdolności do czynności prawnych (osoby do lat 13 i całkowicie ubezwłasnowolnione)  



 

Czynności dnia codziennego 



 

Dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 



 

Opiekun dla całkowicie ubezwłasnowolnionych 

2)  Posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych (osoby między 13 a 18 rokiem życia oraz częściowo ubezwłasnowolnione) 



 

Czynności dnia codziennego 



 

Dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 



 

Dysponowanie zarobkiem, a nie kupionymi rzeczami 



 

Zawarcie związku małżeńskiego za zgodą sądu rodzinnego 



 

Kurator dla częściowo ubezwłasnowolnionych 

3)  Posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (osoby powyżej 18 roku życia i nie ubezwłasnowolnione) 

 
54. Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność nieruchomości.  
 
Są dwie drogi przekształcenia użytkowania wieczystego we własność. Pierwsza z nich to nic innego jak tzw. wykup nieruchomości i sprzedaż tej 
nieruchomości przez jednostkę samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa na rzecz użytkownika wieczystego. Sposób ten został uregulowany 
w ustawie o gospodarce nieruchomościami. 
Drugim sposobem, jest szczególny tryb przekształcenia uregulowany w ustawie z 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego 
w prawo własności nieruchomości. Sposób ten wydaje się być korzystniejszy, jest jednak obwarowany pewnymi warunkami. 
Na podstawie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, z wnioskiem o przekształcenie 
może wystąpić przede wszystkim osoba fizyczna, a także osoba prawna, będąca użytkownikiem wieczystym nieruchomości, co do zasady, 
zabudowanych na cele mieszkaniowe lub zabudowanych garażami albo przeznaczonych pod tego rodzaju zabudowę oraz nieruchomości 
rolnych. 
Podstawowym warunkiem złożenia wniosku jest żeby wnioskodawca był użytkownikiem wieczystym w chwili kiedy weszła omawiana ustawa w 
życie, tj. 13.10.2005 r. Co więcej, tego rodzaju wniosek mogą złożyć również wszyscy następcy prawni tych podmiotów. 
Wniosek o przekształcenie składa się do starosty lub prezydenta miasta na prawach powiatu, jeżeli użytkowanie wieczyste jest ustanowione na 
nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, a jeżeli nieruchomość jest własnością gminy, powiatu czy województwa, wniosek składa 
się odpowiednio do wójta (burmistrza / prezydenta miasta), zarządu powiatu lub zarządu województwa. 
Do wniosku powinno się, powinno się załączyć: 
-   odpis księgi wieczystej nieruchomości będącej przedmiotem użytkowania wieczystego, tj. odpis księgi prowadzonej dla gruntu;  
-   inne dokumenty potwierdzające aktualny stan prawny (umowa kupna - sprzedaży, umowa o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego, 
umowa zamiany , orzeczenie sądu);  
-    w odniesieniu do nieruchomości rolnych, informacja o przeznaczeniu nieruchomości w  miejscowym planie zagospodarowania 
przestrzennego 
 
55. Nieruchomość leśna.  
 
Nieruchomością leśną (lasem) w rozumieniu ustawy jest grunt: 

1)  O zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – 

lub częściowo jej pozbawiony:  
a)  Przeznaczony do produkcji leśnej 
b)  Stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego 

c) 

Wpisany do rejestru zabytków 

2)  Związany  z  gospodarką  leśną,  zajęty  pod  wykorzystywane  dla  potrzeb  gospodarki  budynki  i  budowle,  urządzenia  melioracji  rolnej, 

drogi leśne, linie podziału przestrzennego kraju, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drzewa, parki 
leśne. 

  
 
56.Zbędność nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu  
 
Zwrot nieruchomości wywłaszczonych dopuszczalny jest w przypadku spełnienia się w odniesieniu do danej nieruchomości co najmniej jednej z 
ustawowo zdefiniowanych przesłanek zbędności nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu (art. 136 ust. 3 i art. 137 
GospNierU). Za nieruchomość zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu ustawodawca uznaje nieruchomość (art. 137 ust. 1 
GospNierU), na której: 



 

pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją 
tego celu albo; 



 

utraciła moc decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie 
został zrealizowany. 

 
57. Norma prawna a przepis prawny różnice 
 
Norma  prawna  jest  to  reguła  postępowania  ,skonstruowana  na  podstawie  przepisów  prawa  wydana  lub  usankcjonowana  przez  państwo  ( 
odpowiedni organ Sejm, rząd , prezydent, wojewoda)   i zagwarantowana przymusem państwowym. 
Przepis prawny to część aktu prawnego (np. ustawy, rozporządzenia) wyodrębniona jako artykuł, 
zwykle w jednym przepisie wyrażona  jest jedna norma prawna, bądź jedna norma wyrażona jest w kilku przepisach     
 
 
 
58.Hipoteka - definicja i wyjaśnienie pojęcia  
 
Hipoteka – zabezpieczenie wierzytelności na nieruchomości. Określają ja przepisy ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. 
Przedmiotem hipoteki może być: 



 

nieruchomość  



 

prawo użytkowania wieczystego 



 

własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego 



 

spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego 



 

prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej 

Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Do powstania hipoteki 
niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (wpis konstytutywny do działu IV księgi wieczystej) 
Powstanie hipoteki: 



 

umowa 



 

z mocy prawa 



 

orzeczenie sądu 

Zakres obciążenia hipoteką – cała nieruchomość łącznie z dochodami. 
Rodzaje hipoteki: 



 

zwykła (umowna) 



 

ustawowa  



 

przymusowa 



 

kaucyjna 

Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 
 
 
59. Organy stanowiące i administracyjne gminy i powiatu  
 
Powiat: 
Stanowiące - Rada Powiatu 
Administracyjne – Zarząd Powiatu ze Starostą +Starostwo Powiatowe 
 
Gmina miejska: 
Stanowiące – Rada Miasta z Przewodniczącym 
 Rada Dzielnicy z Przewodniczącym 
 Rada Osiedla z Przewodniczącym lub Zebranie Mieszkańców 
Administracyjne – Burmistrz lub Prezydent+ Urząd miasta, Zarząd Dzielnicy, Zarząd Osiedla 
 
Gmina wiejska: 
Stanowiące – Rada Gminy, Zebranie Wiejskie 
Administracyjne – Wójt + Urząd gminy, Sołtys 
 
60. Na jakie cele może być wywłaszczona nieruchomość 
  
Tylko na cele publiczne. 
 

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego 
lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być 
zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze 
umowy. 
 
Celami publicznymi są m.in.: 
 
-wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa i utrzymanie tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, kontroli 
ruchu lotniczego, 
 
-budowa i utrzymanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, 
 
- budowa i utrzymanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, gromadzenia, przesyłania i oczyszczania ścieków oraz 
utylizacji odpadów, 
 
- budowa oraz utrzymywanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska, zbiorników i innych urządzeń wodnych 
 
- budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji, sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół 
publicznych, a także publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej i placówek opiekuńczo - wychowawczych, 
 
- budowa i utrzymywanie obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa w tym zakładów karnych,  
 
- zakładanie i utrzymywanie cmentarzy, 
 
- ustanawianie i ochrona miejsc pamięci narodowej, 
 
-ochrona zagrożonych wygaśnięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody. 
 
61. Skarb Państwa jako osoba prawna  
 
Skarb Państwa jest podmiotem cywilnoprawnym (w tym majątkowym) praw państwa, z reguły jako osoba prawna reprezentująca państwo 
jako właściciela majątku  państwa. Jest zbiorczą nazwą wszystkich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek państwowych nie posiadających 
osobowości prawnej. Jest sztucznym nie zinstytucjonowanym tworem prawnym, nie posiada własnej siedziby, nie jest powoływany, ani nie 
może ulec likwidacji, jak pozostałe osoby prawne. Jest synonimem samego Państwa. Jako osoba prawna w obrocie prawnym jest równoprawna 
z innymi osobami prawnymi i fizycznymi w przeciwieństwie do uprawnień władczych państwa.   
 
 
62. Osoba prawna 
 
Osoba prawna to jednostka organizacyjna łącząca grupę osób. Posiada cel określony w statucie, ustawie lub umowie, własny majątek i dobra 
osobiste. Podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Odpowiada swoim majątkiem za swoje zobowiązania. Podobnie jak osoba 
fizyczna korzysta także z ochrony prawnej swoich dóbr osobistych (jak np. nazwa firmy), dobrej sławy, tajemnicy korespondencji, 
nienaruszalności zajmowanych lokali. Rodzaje osób prawnych ze względu na: 

1)  cel:  



 

korporacje: stowarzyszenia, partie polityczne, związki zawodowe, spółki z o.o. 



 

zakłady: przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa samorządowe, fundacje, banki, spółki akcyjne 

2)  mienie: 



 

państwowe osoby prawne: Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne 



 

samorządowe osoby prawne: województwa, powiaty i gminy oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne osoby prawne 



 

prywatne osoby prawne 

 
63. Omówić problem gospodarstwa rolnego  
 
Gospodarstwo rolne – grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli stanowią lub 
mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. 
 
64. Źródła prawa wg 3 rozdziału Konstytucji i omówić szczegółowo 1 z nich  
 
Źródło prawa jest to akt prawny , w którym państwo przekazuje swoja wole społeczeństwu , aby prawo było przestrzegane. 
Źródła prawa :  
-Konstytucja R.P. 
-Ustawy 
-Ratyfikowane umowy miedzy narodowe 
-Rozporządzenia 
-Akty prawa miejscowego. 
 
Ustawa- akt prawny wydawany przez najwyższy organ władzy państwowej Sejm z udziałem Senatu i Prezydenta. 
Problematyka ustaw obejmuje: 
- sprawy własności , 
-sferę praw i obowiązków obywatelskich, 
-  podstawę  prawa  bytu  ,organizacji  państwa  oraz  sprawy  zarządzania  państwem  (  dot.  ustroju  politycznego,  społecznego,  gospodarczego 
państwa, organów władzy i administracji  państwowej ). 

 Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ogłoszenie ich w odpowiednich dziennikach  urzędowych. 
 
65. Czynności prawa i ich formy  
 
Czynnością prawną jest czynność osoby fizycznej lub prawnej, która wywołuje skutek  prawny w  postaci ustanowienia, zmiany lub  zniesienia 
stosunku cywilnoprawnego drogą oświadczenia woli 
 
Rodzaje: 
- jednostronne i dwustronne ( testament);  
-rozporządzające i zobowiązujące ( służebność, umowa o usługi);  
-odpłatne i nieodpłatne (umowa o dzieło, użyczenie darowizna) ; 
-konsensualne i realne. 
 
 
Formy czynności prawnych: 

1)  zwykłe: ustna 
2)  szczególne:  



 

forma pisemna zwykła (umowa dostawy, umowa pożyczki, umowa o roboty budowlane, najmu na więcej niż rok) 



 

forma pisemna pod rygorem nieważności (pełnomocnictwo ogólne) 



 

forma pisemna z poświadczeniem daty  



 

forma pisemna z poświadczeniem podpisu 



 

forma aktu notarialnego  

 
66. Organy stanowiące i administracyjne w gminie miejskiej  
 
Gmina miejska: 
Stanowiące – Rada Miasta z Przewodniczącym 
 Rada Dzielnicy z Przewodniczącym 
 Rada Osiedla z Przewodniczącym lub Zebranie Mieszkańców 
Administracyjne – Burmistrz lub Prezydent+ Urząd miasta, Zarząd Dzielnicy, Zarząd Osiedla 
 
67. Nieruchomość budynkowa  
 
Jest to budynek trwale związany z gruntem, który na mocy przepisów prawa może stanowić odrębny od gruntu przedmiot własności. 
 
O kryterium odrębnego od gruntu przedmiotu własności decydują następujące przepisy szczególne: 
 
-Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich 
związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik 
nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste. 
 
-Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy stają się jej własnością. 
To samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię. 
 
68. Nieruchomość rolna  
 
Nieruchomościami  rolnymi  (gruntami  rolnymi)  są  nieruchomości  które  są  lub  mogą  być  wykorzystywane    do  prowadzenia  działalności 
wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej nie wyłączając produkcji  ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Stanowią grunty 
orne, łąki, pastwiska, grunty pod wodami użytkowymi na cele produkcji rybnej, ogródki działkowe. 
 
69. Wymień ograniczone prawa rzeczowe i opisz hipotekę  
 
Ograniczone prawa rzeczowe: 



 

Użytkowanie 



 

Służebność 



 

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu 



 

Zastaw 



 

Hipoteka 

 
Hipoteka – zabezpieczenie wierzytelności na nieruchomości. Określają ja przepisy ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. 
Przedmiotem hipoteki może być: 



 

nieruchomość  



 

prawo użytkowania wieczystego 



 

własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego 



 

spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego 



 

prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej 

Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Do powstania hipoteki 
niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (wpis konstytutywny do działu IV księgi wieczystej) 
Powstanie hipoteki: 



 

umowa 



 

z mocy prawa 



 

orzeczenie sądu 

Zakres obciążenia hipoteką – cała nieruchomość łącznie z dochodami. 
Rodzaje hipoteki: 



 

zwykła (umowna) 



 

ustawowa  



 

przymusowa 



 

kaucyjna 

Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 
 
70. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości  
 

1)  zwrot w przypadku chęci wykorzystania wywłaszczonej nieruchomości na inny cel publiczny  - nieruchomość nie może być użyta na 

inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba, że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wniosku o zwrot tej 
nieruchomości 

2)  w razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu – 

właściwy organ zawiadamia właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując jednocześnie o możliwości zwrotu 
wywłaszczonej nieruchomości 

3)  zwrot nieruchomości, gdy stała się zbędna na cel wskazany w decyzji i nie proponowano innego celu publicznego – poprzedni 

właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części;  

 
Z wnioskiem o zwrot nieruchomości lub jej części występuje się do starosty, który zawiadamia o tym właściwy organ. Warunkiem zwrotu 
jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej. Przepisów o zwrocie nie 
stosuje się w przypadku wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego.  

 
 
 
 
71. Współwłasność majątku w spółkach osobowych 
 
Wkład do spółki tworzy jej kapitał zakładowy (pierwszy majątek spółki, przedmiot współwłasności łącznej). Wkładem może być: własność i inne 
prawa rzeczowe, pieniądze, papiery wartościowe, świadczenie pracy albo usług.  Udział w spółce jest niezależny od wkładu. 
 
72. Wspólność majątku spółek osobowych (+przykłady).  
 
To samo co 71 
 
Wkład do spółki tworzy jej kapitał zakładowy (pierwszy majątek spółki, przedmiot współwłasności łącznej). Wkładem może być: własność i inne 
prawa rzeczowe, pieniądze, papiery wartościowe, świadczenie pracy albo usług.  Udział w spółce jest niezależny od wkładu. 
 
 
73. Nieruchomość lokalowa, wspólnota mieszkaniowa.  
 
Nieruchomością lokalową jest część budynku trwale związanego z gruntem, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu 
i budynku przedmiot własności. 
 
Nieruchomość lokalowa w obecnym stanie prawnym można ustanowić wyłącznie jedną z 3 dróg prawnych wskazanych przez art. 7 ustawy z 
dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali: 

1)  W drodze umowy, 
2)  W drodze jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości 
3)  Przez orzeczenie sądu znoszące współwłasność 

Samodzielny lokal mieszkalny jest to wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt 
ludzki, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspakajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten wykorzystuje się odpowiednio 
również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. 
 
 Ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, tworzy wspólnotę mieszkaniową. Wspólnota mieszkaniowa może 
nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana. 
 
74.Cechy charakterystyczne rozporządzenia do ustawy 
 
Rozporządzenia wydawane są przez Prezydenta, Radę Ministrów, Premiera, Ministrów w celu realizacji przepisów ustawy, na podstawie tzw. 
delegacji ustawowej wskazanej przez konkretny zapis ustawy. Pierwszy paragraf rozporządzenia odwołuje się do konkretnego artykułu ustawy. 
Rozporządzenia są usystematyzowane w formie paragrafów. Jeżeli traci moc ustawa to tracą moc wszystkie wydane do niej rozporządzenia. 
 
 
75. Elementy stosunku prawnego  
 

1)  Podmiot prawa  
2)  Podmiot obowiązku  
3)  Prawo podmiotowe  
4)  Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu  
5)  Przedmiot stosunku prawnego 

 

Prawo podmiotowe jest to pewna sfera możności postępowania, przysługująca przysługująca osobie uprawnionej z tytułu obowiązujących 
przepisów oraz wynikająca ze stosunku prawnego. 
 
Na prawo podmiotowe składać się może szereg uprawnień: 



 

Uprawnienia związane z pasywną formą zachowania podmiotów 



 

Uprawnienia związane z możnością domagania się aktywnej formy zachowania innych podmiotów 



 

Prawa podmiotowe bezwzględne (skuteczne wobec wszystkich) 



 

Prawa podmiotowe względne skuteczne są jedynie wobec określonych podmiotów 

 
Podmioty prawa: 



 

Osoby fizyczne 



 

Osoby prawne 



 

Ułomne osoby prawne 
 

Pytania z 1 terminu 4.02.2011  
 Opracowane przez Iwonę :P   
 
91 i 86 połączyłam w jedno bo w materiałach to praktycznie o to samo chodzi .  
 
76. Podmiot prawa  
 

Podmiot prawa - ten kto może posiadać uprawnienia (prawa) lub obowiązki. Podmiotowość prawną nadaje prawo. Każdy człowiek 

jest podmiotem prawa od urodzenia do śmierci. 
Wyróżnia się dwa rodaje podmiotów prawa:  
 
 
  1.Osoby fizyczne  
  2.Osoby prawne 
  3. Ułomne osoby prawne  
  

Osoby fizyczne : 
1.Nie posiadające zdolności do czynności prawnych ( osoby do lat 13 ) i całkowicie ubezwłasnowolnione 
   - czynności dnia codziennego 
   - dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 
   - opiekun dla całkowicie ubezwłasnowolnionego 
2.Posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych (13-18 rokiem życia ) oraz częściowo ubezwłasnowolnionego 
   - czynności dnia codziennego 
   - dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 
   - dysponowanie zarobkiem ( od 15 roku życia ) a nie kupionymi żeczami 

         - zawarcie związku małżeńskiego za zgodą sądu rodzinnego (dziewczyny 16 lat za zgodą sądu)-> przechodzi do grupy o zwiększonej 
czynności prawnej 
        - kurator dla częściowo ubezwłasnowolnionych 
      3.Posiadające pełną zdolność do czynności prawnych osoby powyej 18 roku życia  
         ubezwłasnowolnienie – pozbawienie człowieka czynności prawnych sąd okręgowy w składzie 3 sędziów (+ orzeczenie lekarskie) 
          częściowe ubezwłasnowolnienie -> ustanawia kuratora 
          całkowite ubezwłasnowolnienie -> ustanawia opiekuna 
jeżeli ustaną przyczyny ubezwłasnowolnienia może ządać zmiany 
 
 
Osoby prawne : 
Art.33 (Skarb państwa i inne jednostki administracyjne,którym przepisy szczególne przyznaja osobowość prawną….) 
 

1.  Jednostka organizacyjna łącząca grupę osób 
2.  Struktura organizacyjna, a w niej organa osoby prawnej 
3.  Cel określony w ustawie,statucie umowie 
4.  Własny majątek i dobra osobiste 
5.  Podlega rejestracji  w krajowym Rejestrze Sądowym (z wyj. wynikających z ustawy) 
6.  Odpowiada swoim majątkiem za swoje zobowiązania 
7.  Osoba prawna,podobnie jak osoba fizyczna , korzysta także z ochrony prawnej swoich dóbr osobistych jak np. nazwy (firmy) dobrej 

sławy,tajemnicy korespondencji,nienaruszalności zajmowanych lokali 

 
Rodzaje osób prawnych ze względu na : 
1.  Cel 
           -Korporacje : stowarzyszenia ,partie polityczne, związki zawodowe, spółki z o.o  
           -Zakłady : przedsiębiorstwa państwowe , przedsiębiorstwa samorządowe, fundacje, banki, spółki akcyjne itd. 
     Mienie  
           - Państwowe osoby prawne :Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne 
              Samorządowe osoby prawne: województwa,powiaty i gminy oraz fundacje jednoosobowe,spółki akcyjne i spółki z ograniczoną 
odpowiedzialnością 
           - Prywatne osoby prawne 
    Jeżeli jednostka organizacyjna posiada własny majątek i własne dobra osobiste, a ponadto wszystkie cechy wymienione powyżej w 
punktach 1-3 ,lecz za zobowiązania względem osób trzecich nie odpowiada tym majątkiem, to nie jest osobą prawna. 
-To ułomna soba prawna 

Ułomne osoby prawne : 
  -wspólnoty mieszkaniowe (gdy powyżej 7 lokali) 
  - spółki osobowe 

Ułomną osobą prawną nazywa się taką jednostkę organizacyjną która : 
- posiada własny majątek i własne dobra osobiste 
- posiada inne cechy osoby prawnej 
- za zobowiązania względem osób trzecich odpowiada tylko majątkiem i majatkiem osób wchodzących w jej skład 
 
 
 
 
77. Na jakie cele może być wywłaszczona nieruchomość. (to samo co w  pytaniu 85 ) 
  
 

Wywłaszczenie jest możliwe w stosunku nieruchomości położonych, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele 

publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.  
Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo 
ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. 
Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej. 
Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem 
może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do 
prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę 
część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz 
następuje wywłaszczenie. 
78. Nieruchomość gruntowa.  
    Nieruchomość gruntowa (grunt) – część powierzchni ziemi, która stanowi odrębny przedmiot własności (art. 46 KC, zob. też art. 4 ust. 1 
ustawy o gospodarce nieruchomościami). Grunt jest rodzajem nieruchomości i zarazem rzeczą w rozumieniu Kodeksu cywilnego. 
art. 46 
§ 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z 
gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. 
 
§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy. 
 
art. 46

1

 

Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności 
wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. 
Zgodnie z art. 48 KC, budynki, części budynków i inne urządzenia trwale związane z gruntem oraz zasiane lub zasadzone na nim rośliny są 
częściami składowymi gruntu (superficies solo cedit), chyba że stosuje się do nich przepisy o nieruchomościach budynkowych lub odrębnej 
własności lokali. 
Kodeks cywilny wyróżnia: 



 

grunty rolne – grunty wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej (w tym sadowniczej i 
ogrodniczej) oraz zwierzęcej (w tym rybnej); 



 

grunty nierolnicze – grunty, które nie są gruntami rolnymi. 

Przyjmuje się, że za nieruchomość gruntową można uznać tylko taką część powierzchni ziemi, która stanowi wyodrębnioną całość (por. 
uchwała SN z 28.03.1988 r., sygn. akt III CZP 15/88). Prawnego wyodrębnienia nieruchomości gruntowej dokonuje się przez wytyczenie jej 
granic i założenie dla niej księgi wieczystej. Jeśli granice nieruchomości gruntowej są sporne, ich przebieg ustala się dokonując rozgraniczenia. 
 
79. Użytkowanie.  
Użytkowanie – jedno z ograniczonych praw rzeczowych, znane polskiemu prawu cywilnemu, wyrażające się w obciążeniu rzeczy prawem do jej 
używania i pobierania jej pożytków. 
Użytkowanie jest regulowane przez Kodeks cywilny (art. 252-284, poza tym podlega ogólnym przepisom dotyczącym ograniczonych praw 
rzeczowych - art. 244-251). Kodeks wyróżnia trzy odmiany użytkowania –  
przez osoby fizyczne, 
 przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne i 
 "inne wypadki" (przez osoby prawne pozostałych rodzajów).  
Pierwsza i trzecia odmiana są ukształtowane identycznie, natomiast użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne jest obecnie 
instytucją w praktyce martwą. 
Na użytkowanie składają się dwa uprawnienia: uprawnienie do używania rzeczy i do pobierania jej pożytków. W klasycznej postaci użytkowania 
z tymi uprawnieniami użytkownika jest skorelowany obowiązek zachowania substancji rzeczy. W polskim prawie cywilnym obowiązek ten jest 
ograniczony do sytuacji, gdy użytkownik jest osobą fizyczną. Użytkowaniem może zostać obciążona rzecz ruchoma, nieruchomość (ewentualnie 
jej oznaczona część bądź udział we współwłasności) albo prawo (tylko zbywalne). Użytkowanie może być odpłatne albo nieodpłatne, 
ograniczone terminem albo bezterminowe. 
Użytkowanie powstaje wyłącznie w drodze umowy stron (w przeszłości użytkowanie na rzecz rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych 
państwowych jednostek organizacyjnych ustanawiano w drodze decyzji administracyjnych). Do ustanowienia użytkowania stosuje się 
odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. W praktyce oznacza to, że nawet użytkowanie nieruchomości może zostać ustanowione z 
zastrzeżeniem warunku lub terminu i że tylko oświadczenie właściciela obciążanej nieruchomości musi mieć formę aktu notarialnego. 
Użytkowania nie można natomiast nabyć przez zasiedzenie. 
Użytkowanie jest prawem niezbywalnym, ściśle związanym z osobą, na rzecz której je ustanowiono, w związku z tym wygasa ze śmiercią 
użytkownika, jeśli jest nim osoba fizyczna, oraz z chwilą ustania bytu osoby prawnej. Ponadto użytkowanie wygasa, gdy użytkownik przez okres 
dziesięciu lat nie wykonuje swojego prawa. Oprócz tego użytkowanie wygasa w sytuacjach, które prawo cywilne przewiduje jako podstawę 
wygaśnięcia innych ograniczonych praw rzeczowych. 
Użytkowanie w swojej treści jest w zasadzie identyczne z instytucją dzierżawy. Ma jednak zupełnie odmienną naturę prawną - o ile dzierżawa 
to stosunek czysto obligacyjny, wiążący tylko strony umowy, o tyle użytkowanie, jako prawo rzeczowe, jest skuteczna wobec osób trzecich 

(erga omnes). Ponadto rozkład uprawnień i obowiązków stron stosunku użytkowania jest sztywny (strony mogą go zmieniać tylko w ściśle 
określonym, niewielkim zakresie), natomiast dzierżawa dopuszcza praktycznie dowolne kształtowanie uprawnień i obowiązków stron. 
80. Dziedziczenie ustawowe przed i po 28 czerwca (chyba?) 2009 (grupy spadkowe)  

 
kolejność dziedziczenia : 
  Przed dniem 28 czerwca 2009 roku w kolejności w grupach : 
  

I. 

Dzieci (zstępni ) i małżonek 

II. 

Małżonek, rodzice i rodzeństwo 

III. 

Gmina lub Skarb Państwa 

 

Po dniu 28 czerwca 2009 roku w kolejności w grupach : 
 

I. 

Dzieci (zstępni ) i małżonek 

II. 

Małżonek i krewni    

1.  Małzonek i rodzice 
2.   dziadkowie 
3.  pasierbowie 

III. 

Gmina lub Skarb Państwa  

 
81. Rodzaje czynności prawnych.  
 

1.  Jednostronne (  wypowiedzenie umowy, sporządzenie testamentu) i dwustronne (umowy ) 
2.  Rozporządzające (Pożyczenie, przeniesienie prawa rzeczowego i sprzedaż ) i zobowiązujące (umowy o dzieło , o zlecenie, umowa 

agencyjna ) 

3.  Odpłatne ( sprzedaż ,zamiana) i nieodpłatne (darowizna- jest umową ) 
4.  Konsensularne ( czynność prawa dochodzi do skutku przez oświadczenie woli-umowa przewozu,składowania –spedycji ) i relane  

 
 
82. Części nieruchomości gruntowej.  

Do części składowych gruntu należą : 

 
1)  Art. 48 

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i 
inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. 
Art. 49 
Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne 
urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa 
lub zakładu. 
Art. 50 
Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością. 
Art. 51 
§ 1. Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej 
przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. 
§ 2. Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej. 
§ 3. Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku 

2)  wody stojace 
3)  złoża kopalin nie stanowiących własności Skarbu Państwa w świetle z rzeczą główną. 

 
83. Rodzaje rzeczy.  
 
Indywidualnie oznaczone ( co do tożsamości ) i gatunkowo oznaczone 
Podzielne i niepodzielne 
Wyłączone z obrotu, w ograniczonym obrocie i w swobodnym obrocie 
Środki trwałe i obrotowe 
Nieruchomości i rzeczy ruchome (wszystko co nie jest nieruchomością ) 
 
Środki trwałe mają wartość początkowa równą lub większą (100 zl ?) i okres użytkowania dłuższy niż 1 rok. Zawsze się amortyzuje – ich wartość 
przenosi się na wartość produktu lub tzw. fundusz amortyzacyjny do odtworzenia produktu . 
 
84. Władza administracyjna i stanowiąca w powiecie oraz gminie.  
   
Powiaty są jednostkami samorządowymi, a ich władzę stanowi rada powiatu wybierana w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 
lat. Władzę wykonawczą stanowi urząd starosty powiatowego, na którego czele stoi starosta wybierany przez radę powiatu. 
 
Gminy są samorządowymi jednostkami podziału administracyjnego kraju, a ich władzę stanowi rada gminy wybierana w wyborach 
powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat. Władzę wykonawczą w gminach stanowią wójtowie (w gminach wiejskich), burmistrzowie (w 
gminach miejsko-wiejskich i miejskich) lub prezydenci (w dużych gminach miejskich) wybierani w wyborach bezpośrednich. 
 
87. Akt notarialny jako czynność prawna.  

Akty notarialne sporządzane są przez notariusza zawsze wtedy, gdy wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron (zob. art. 91 ustawy z 
14.2.1991 r. prawo o notariacie, Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369). Prawo Notarialne  określa, na czym polega dokładnie forma aktu notarialnego 
(co powinien zawierać akt notarialny). 
art. 91 PrNotariat 
Notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron. 
art. 92 PrNotariat 
§ 1. Akt notarialny powinien zawierać: 
1)dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony - godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu, 
2)miejsce sporządzenia aktu, 
3)imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza - nadto imię i nazwisko zastępcy, 
4)imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących 
udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a 
także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu, 
5)oświadczenie stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty, 
6)stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu, 
7)stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany, 
8)podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu, 
9)podpis notariusza. 
§ 2. Jeżeli w akcie bierze udział osoba, która nie umie lub nie może pisać, notariusz stwierdza, że osoba ta aktu nie podpisała, i podaje, z jakich 
powodów. 
§ 3. Jeżeli akt notarialny dotyczy czynności prawnej, akt ten powinien zawierać treści istotne dla tej czynności. Ponadto akt notarialny powinien 
zawierać inne stwierdzenia, których potrzeba umieszczenia w akcie wynika z niniejszej ustawy, z przepisów szczególnych albo z woli stron. 
§ 4. Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo 
ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby 
dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie 
wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. 
Notariusz jest obowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający 
wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, w terminie trzech dni od sporządzenia aktu. 
§ 5. (uchylony). 
§ 6. Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie własności nieruchomości dokonane przez osobę, na rzecz której zostało 
przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1, 2 albo ust. 3 ustawy z dnia 29 
lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459 oraz z 2007 r. Nr 
191, poz. 1371), przed upływem 5 lat, licząc od dnia przekształcenia, notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego 
wypis organowi, który wydał decyzję o przekształceniu.  
 88. Rozporządzenie w ustawie. 
Rozporządzenie – akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. 
Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, 
ustaw oraz aktów prawa miejscowego. 
Rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (np. przez wprowadzenie rozwiązań 
nieznanych ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalił się też pogląd o 
niezgodności z ustawą rozporządzenia wydanego na podstawie wadliwego (czyli pozbawionego zakresu spraw do uregulowania oraz 
wytycznych) ustawowego upoważnienia. Niedopuszczalna jest delegacja o charakterze blankietowym, tj. gdy ustawodawca pozostawia zbyt 
szeroki zakres swobody autorowi rozporządzenia co do jego treści. Do kontroli legalności (zgodności rozporządzenia z ustawą) powołany jest 
Trybunał Konstytucyjny. 
 
89. Części składowe nieruchomości  
 
Części składowe nieruchomości pozostają w silnej więzi przestrzennej i funkcjonalnej z rzeczą główną, jaką jest grunt. 
Do części składowych należą: 
1) budynki, budowle i inne urządzenia trwale z gruntem związane (istnieją wyjątki np. użytkowanie wieczyste), 
2) drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania art..48 k.c. (drzewa i inne rośliny są odrębnymi rzeczami ruchomymi tylko 
wtedy, gdy przepisy szczególne przewidują, że stanowią one samoistny przedmiot własności – art. 279 k.c.), 
3) wody stojące, czyli powierzchniowe wody stojące, wody w rowach i studniach, wody w naturalnych lub sztucznych jeziorach i 
innych zbiornikach bezprzepływowych, wody z opadów atmosferycznych, wody pozostałe po wylewie wody płynącej, 
4) złoża kopalin nie stanowiących własności Skarbu Państwa w świetle przepisów Prawa geologicznego i górniczego (art. 7), czyli 
kopaliny pospolite, 
5) za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością (wg art. 50 k.c.), czyli służebność gruntową, 
udział właściciela lokalu we współwłasności nieruchomości wspólnej, w wypadku ustanowienia odrębnej własności lokali oraz 
przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynku i urządzeń na użytkowanym gruncie będącym własnością Skarbu 
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. 
 
90. Nabycie i utrata własności . 
Własność to prawnie zagwarantowana możliwość pełnego rozporządzania jakąś rzeczą. Przede wszystkim właściciel względem rzeczy ma 
uprawnienia do jej posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy, zbycia, przetworzenia, zużycia lub zniszczenia. 
Sposoby nabycia i utraty własności w prawie cywilnym 
Na podstawie umowy sprzedaży 
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się 
rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. 
Na podstawie umowy zamiany 
Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do 
przeniesienia własności innej rzeczy. 
Na podstawie umowy darowizny 

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. 
Zasiedzenie 
Nabycie lub utrata własności na skutek długotrwałego wykonywania prawa przez osobę nieuprawnioną. 
Przemilczenie 
Nabycie lub utrata własności na skutek niewykonywania prawa przez osobę uprawnioną przez okres przewidziany w ustawie. Na przykład 
pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną, które nie zostaną przez uprawnionego 
odebrane w ciągu roku od dnia wezwania go przez właściwy organ, a w razie niemożności wezwania – w ciągu 2 lat od ich znalezienia – stają 
się własnością Skarbu Państwa. Inne rzeczy stają się po upływie tych samych terminów własnością znalazcy, jeżeli uczynił on zadość swoim 
obowiązkom; jeżeli rzeczy są przechowywane przez organ państwowy, znalazca może je odebrać za zwrotem kosztów. 
Nabycie przez gminę przy zrzeczeniu się własności nieruchomości 
Właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że jej się zrzeknie. Zrzeczenie się wymaga formy aktu notarialnego. 
Nieruchomość, której właściciel się zrzekł, staje się własnością gminy, na obszarze której nieruchomość jest położona. 
Porzucenie i zawłaszczenie 
Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Własność takiej rzeczy niczyjej nabywa się 
przez jej objęcie w posiadanie. 
Znalezienie 
Rzecz znalezioną należy oddać staroście, który wzywa właściciela do odbioru rzeczy. Znalazcy przysługuje 10 proc. znaleźnego, jeżeli zaś 
właściciel nie zgłosi się w ciągu roku (lub dwóch lat, gdy nie można go zawiadomić), przechodzi na niego własność rzeczy z wyjątkiem pieniędzy, 
kosztowności i innych szczególnie wartościowych rzeczy. Zasady tej nie stosuje się do rzeczy znalezionej w budynku publicznym albo w innym 
budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym środku 
transportu publicznego. Znalazca obowiązany jest w tych wypadkach oddać rzecz zarządcy budynku lub pomieszczenia albo właściwemu 
zarządcy środków transportu publicznego, a ten postąpi z rzeczą zgodnie z właściwymi przepisami. 
Pobieranie pożytków naturalnych 
Uprawniony do pobierania pożytków naturalnych rzeczy (np. owoców z drzewa) nabywa ich własność przez odłączenie ich od rzeczy. 
Akcesja: połączenie, pomieszanie, przetworzenie 
Wszystko, co połączone z nieruchomością, należy do właściciela nieruchomości. W przypadku ruchomości sytuacja przedstawia się odmiennie: 
jeżeli nakład pracy jest większy niż wartość materiałów, z których rzecz wytworzono – nowo powstała rzecz należy do wytwórcy. Jeżeli 
wytwórca zaś był w złej wierze albo nakład pracy jest mniejszy niż wartość rzeczy – rzecz należy do właściciela materiałów. Jeśli rzeczy zostały 
tak pomieszane, iż nie sposób ich rozłączyć, rzecz staje się przedmiotem współwłasności, chyba że jedna z rzeczy jest oczywiście więcej warta 
niż pozostałe, wtedy jej właściciel przejmuje wszystko. 
W drodze dziedziczenia 
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą 
otwarcia spadku. 
Przyrost w prawie wodnym (oderwisko, przymulisko, osypisko, powstanie wyspy) 
Jeżeli śródlądowa woda powierzchniowa płynąca lub wody morza terytorialnego albo morskie wody wewnętrzne zajmą trwale, w sposób 
naturalny, grunt niestanowiący własności właściciela wody, grunt ten staje się własnością właściciela wody. Wyspy oraz przymuliska powstałe 
w sposób naturalny na wodach powierzchniowych stanowią własność właściciela wody. Starorzecza oraz grunt powstały w wyniku wykonania 
budowli regulacyjnych pozostają własnością dotychczasowego właściciela wody. Grunt powstały na skutek trwałego, naturalnego lub 
sztucznego odkładu na obszarach wód morza terytorialnego lub morskich wód wewnętrznych pozostaje własnością Skarbu Państwa. 
Na podstawie majątkowej umowy małżeńskiej 
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić 
rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie 
małżeństwa. 
Na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądowego 
Na przykład orzeczenia o przepadku przedmiotów zajętych przez organ celny oraz o zniesieniu współwłasności. W przypadku tego drugiego z 
chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy, 
własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu. 
W toku egzekucji sądowej 
Zajęte ruchomości i nieruchomości sprzedaje komornik. Sprzedaż ruchomości odbywa się w drodze sprzedaży z wolnej ręki, sprzedaży 
pozalicytacyjnej oraz sprzedaży licytacyjnej 
Administracyjne sposoby nabycia i utraty własności 
Wywłaszczenie 
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji administracyjnej, prawa własności, prawa 
użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele 
publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu 
terytorialnego. 
Sposoby nabycia i utraty własności z zakresu prawa karnego 
Przypadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa i narzędzi, które służyły do popełnienia przestępstwa 
Przypadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa oraz przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia 
przestępstwa, orzeka sąd. Przedmioty te przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku. 
PRZYKŁAD 
Bolesław R. jest pszczelarzem. Należący do niego rój pszczół wyroił się i osiadł w niezajętym przez pszczoły ulu należącym do Piotra P. W takiej 
sytuacji Bolesław R. może domagać się od Piotra P. wydania roju za zwrotem kosztów, które ten ostatni poniósł w związku z zajęciem ula i 
wydaniem roju. Natomiast w sytuacji, gdyby rój Bolesława R. osiadł w ulu zajętym przez pszczoły Piotra P., stałby się on własnością Piotra P. 
Bolesław R. nie mógłby domagać się od Piotra P. żadnego odszkodowania z tego tytułu. 
 
91. Ustanowienie odrębności lokalu 
Etapy postępowania w celu ustanowienia odrębnej własności lokalu ( czyli nieruchomości lokalowej) w formie aktu notarialnego 
 
1.Uzyskanie zaświadczenia z wydz. architektury starostwa powiatowego o samodzielności lokalu 
2.Pomiar powierzchni lokalu i pomieszczeń do niego przynależnych 
3.Obliczenie stosunku pow. lokalu do pow. wszystkich lokali w budynku ( będzie to udział w nieruchomości wspólnej) 

4.Przygotowanie danych do aktu notarialnego 
5.Sporządzenie aktu notarialnego (umowy lub czynności jednostronnej właściciela budynku) 
6.Wniosek do Wydziału ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego o założenie KW dla lokali i wpisu własności 
7. Wpis jest konstytutywny i tworzy odrębną własność lokalu. 
8.Z dniem wpisu właściciel lokalu staje się członkiem współnoty mieszkaniowej. 
 
Samodzielny lokal mieszkaniowy jest to w rozumieniu Art. 2 ustawy 1 , „wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb 
przeznaczona na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten 
stosuje się opow.. również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.  
„Pomieszczenia przynależne do lokalu , a w szczególności piwnica , strych lub magazyn , SA jego częścią składową,chodźby nawet do tego 
lokalu bezpośrednio nie przylegały,chyba że czynność prawna lub orzeczenie sądu dotyczące odrębnej własności lokalu stanowiło inaczej 
(udział we współwłasności lokalu i gruntu -> w tych samych jednostkach kubaturowych) 
 
 
gdy do 8 lokali -> mają zarządce  
gdy powyżej 8 lokali -> powołuja zarząd 
 
Etapy postępowania w celu ustanowienia odrębnej własności lokalu (czyli nieruchomości lokalowej) przez orzeczenie sądu znoszące 
współwłasność. 
 1.Wniosek o zniesienie współwłasności do Wydziąłu Cywilnego Sądu Rejonowego. 
 2. Rozstrzyganie sporów i wzajemnych roszczeń  
    a) nakłanianie do zgodnego przeprowadzenia podziału na rozprawach 
    b) opinie biegłych ( budowlanych i geodetów) 
3.Pomiar powierzchni lokalu i pomieszczeń do niego przynależnych 
4.Obliczenie stosunku pow. lokalo do pow wszystkich lokali w budynku (będzie to udział w nieruchomości wspólnej) 
5. Postanowienie sądu , o zniesieniu współwłasności dniem jego uprawomocnienia się ( ma charakter konstytutywny ) 
6. Z tym dniem właściciel lokalu staje się członkiem wspólnoty mieszkaniowej 
7.Wniosek do WK  (Wieczystych ) Sądu Rejonowego o zał. KW dla lokali i wpisu własności 
8.Wpis jest obowiązkowy i ma charakter deklaracyjny 
 
92. Postępowanie wywłaszczające  
Wywłaszczenie jest możliwe w stosunku nieruchomości położonych, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne 
albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.  
Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego 
lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. 
Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo 
ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. 
Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej. 
Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem 
może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do 
prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę 
część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz 
następuje wywłaszczenie. 
Rokowania 
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego, należy (z wyjątkami) poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy, przeprowadzonymi 
między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także 
osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana 
nieruchomość zamienna.  
W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym informację o zamiarze wywłaszczenia starosta, wykonujący zadanie z zakresu 
administracji rządowej, podaje do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości oraz przez ogłoszenie w prasie o 
zasięgu ogólnopolskim. Jeżeli wywłaszczenie dotyczy części nieruchomości, ogłoszenie zawiera również informację o zamiarze wszczęcia 
postępowania w sprawie podziału tej nieruchomości. 
Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia, nie zgłoszą się osoby, którym przysługują prawa rzeczowe do nieruchomości, można wszcząć 
postępowanie w sprawie podziału i postępowanie wywłaszczeniowe. 
Postępowanie wywłaszczeniowe 
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu, a na rzecz jednostki samorządu terytorialnego – na 
wniosek jej organu wykonawczego. Wszczęcie postępowania z urzędu może także nastąpić na skutek zawiadomienia złożonego przez podmiot, 
który zamierza realizować cel publiczny. 
Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, przeprowadza rozprawę 
administracyjną. W postępowaniu wywłaszczeniowym nie stosuje się przepisów o ugodzie administracyjnej. 
Decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości, poza elementami określonymi w przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, powinna 
zawierać: 



 

ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana; 



 

określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów 
oraz według katastru nieruchomości; 



 

określenie praw podlegających wywłaszczeniu; 



 

wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości; 



 

wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości; 



 

zobowiązanie do zapewnienia lokali zamiennych; 



 

ustalenie wysokości odszkodowania. 

Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o 
wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna. 
Przejście prawa użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w 
którym decyzja o wywłaszczeniu tego prawa stała się ostateczna, jeżeli prawo użytkowania wieczystego było ustanowione na nieruchomości 
gruntowej stanowiącej własność innej osoby niż ta, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie. 
Wywłaszczoną nieruchomość do czasu jej wykorzystania na cel, na który nastąpiło wywłaszczenie, oddaje się w dzierżawę poprzedniemu 
właścicielowi na jego wniosek. 
Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na 
wniosek starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, 
jeżeli nieruchomość została wywłaszczona na rzecz tej jednostki. Najem, dzierżawa lub użyczenie oraz trwały zarząd wywłaszczonej 
nieruchomości wygasają z upływem 3 miesięcy od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna. 
W przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody, starosta, może udzielić, w drodze decyzji, zezwolenia na 
czasowe zajęcie nieruchomości na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. 
Po upływie okresu, na który nastąpiło zajęcie nieruchomości, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, jest obowiązany 
doprowadzić nieruchomość do stanu poprzedniego. Jeżeli na skutek czasowego zajęcia nieruchomości właściciel lub użytkownik wieczysty nie 
będzie mógł korzystać z nieruchomości w sposób dotychczasowy lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, może żądać, aby starosta, 
wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, nabył od niego na rzecz Skarbu Państwa własność lub użytkowanie wieczyste 
nieruchomości w drodze umowy. 
Odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości 
Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz 
osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.  
Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, 
odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw. 
Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości, stanowiącej własność jednostki samorządu terytorialnego, jest ustanowione prawo użytkowania 
wieczystego, odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości tego prawa. 
Odszkodowanie ustala starosta, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. Jeżeli w ramach odszkodowania została przyznana nieruchomość 
zamienna, w decyzji, podaje się dodatkowo oznaczenie nieruchomości zamiennej według treści księgi wieczystej oraz według katastru 
nieruchomości, jej wartość oraz wysokość dopłaty. 
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W 
przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość 
odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw. Ustalenie wysokości odszkodowania 
następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. 
Nieruchomość zamienna 
W ramach odszkodowania właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu wywłaszczonej nieruchomości może być przyznana, za jego zgodą, 
odpowiednia nieruchomość zamienna. 
Nieruchomość zamienną przyznaje się z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa, lub z 
zasobu nieruchomości odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz tej jednostki. 
Różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji a wartością nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną. 
Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu. W 
sprawach, w których wydano odrębną decyzję o odszkodowaniu, zapłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w 
którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna. 
 
93. Cechy osoby prawnej 
     Osoby prawne : 
Art.33 (Skarb państwa i inne jednostki administracyjne,którym przepisy szczególne przyznaja osobowość prawną….) 
 

8.  Jednostka organizacyjna łącząca grupę osób 
9.  Struktura organizacyjna, a w niej organa osoby prawnej 
10.  Cel określony w ustawie,statucie umowie 
11.  Własny majątek i dobra osobiste 
12.  Podlega rejestracji  w krajowym Rejestrze Sądowym (z wyj. wynikających z ustawy) 
13.  Odpowiada swoim majątkiem za swoje zobowiązania 
14.  Osoba prawna,podobnie jak osoba fizyczna , korzysta także z ochrony prawnej swoich dóbr osobistych jak np. nazwy (firmy) dobrej 

sławy,tajemnicy korespondencji,nienaruszalności zajmowanych lokali 

 
Rodzaje osób prawnych ze względu na : 
2.  Cel 
           -Korporacje : stowarzyszenia ,partie polityczne, związki zawodowe, spółki z o.o  
           -Zakłady : przedsiębiorstwa państwowe , przedsiębiorstwa samorządowe, fundacje, banki, spółki akcyjne itd. 
     Mienie  
           - Państwowe osoby prawne :Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne 
              Samorządowe osoby prawne: województwa,powiaty i gminy oraz fundacje jednoosobowe,spółki akcyjne i spółki z ograniczoną 
odpowiedzialnością 
           - Prywatne osoby prawne 
    Jeżeli jednostka organizacyjna posiada własny majątek i własne dobra osobiste, a ponadto wszystkie cechy wymienione powyżej w 
punktach 1-3 ,lecz za zobowiązania względem osób trzecich nie odpowiada tym majątkiem, to nie jest osobą prawna. 
-To ułomna soba prawna 

 
Osoby prawne : 
Art.33 (Skarb państwa i inne jednostki administracyjne,którym przepisy szczególne przyznaja osobowość prawną….) 
 

15.  Jednostka organizacyjna łącząca grupę osób 

16.  Struktura organizacyjna, a w niej organa osoby prawnej 
17.  Cel określony w ustawie,statucie umowie 
18.  Własny majątek i dobra osobiste 
19.  Podlega rejestracji  w krajowym Rejestrze Sądowym (z wyj. wynikających z ustawy) 
20.  Odpowiada swoim majątkiem za swoje zobowiązania 
21.  Osoba prawna,podobnie jak osoba fizyczna , korzysta także z ochrony prawnej swoich dóbr osobistych jak np. nazwy (firmy) dobrej 

sławy,tajemnicy korespondencji,nienaruszalności zajmowanych lokali 

 
Rodzaje osób prawnych ze względu na : 
3.  Cel 
           -Korporacje : stowarzyszenia ,partie polityczne, związki zawodowe, spółki z o.o  
           -Zakłady : przedsiębiorstwa państwowe , przedsiębiorstwa samorządowe, fundacje, banki, spółki akcyjne itd. 
     Mienie  
           - Państwowe osoby prawne :Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne 
              Samorządowe osoby prawne: województwa,powiaty i gminy oraz fundacje jednoosobowe,spółki akcyjne i spółki z ograniczoną 
odpowiedzialnością 
           - Prywatne osoby prawne 
    Jeżeli jednostka organizacyjna posiada własny majątek i własne dobra osobiste, a ponadto wszystkie cechy wymienione powyżej w 
punktach 1-3 ,lecz za zobowiązania względem osób trzecich nie odpowiada tym majątkiem, to nie jest osobą prawna. 
-To ułomna soba prawna 

 
94. Zasiedzenie własności nieruchomości  
Zgodnie z Kodeksem cywilnym (KC) posiadacz samoistny nieruchomości nie będący właścicielem nabywa jej własność przez nieprzerwane jej 
posiadanie.  
Termin nabycia własności w drodze zasiedzenia zależy od tego czy posiadanie jest w dobrej czy złej wierze. W tym pierwszym przypadku 
wynosi on 20 lat, w drugim 30 lat. Co do terminów zasiedzenia należy pamiętać, iż ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks 
cywilny wprowadziła ich wydłużenie. Przed ta nowelizacją stosowane były, terminy 10-letni i 20-letni. Ma to istotne znaczenie, bowiem do 
przypadków, gdy okres zasiedzenia upłynął przed dniem wejścia w życie ww. ustawy, tj. przed 1 październikiem 1990 roku będą miały 
zastosowanie stare okresy zasiedzenia. 
Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie termin zasiedzenia, jest małoletni termin zasiedzenia nie może zakończyć się 
wcześniej niż przed upływem 2 lat od osiągnięcia jego pełnoletniości. W takiej sytuacji podstawowe terminy mogą, więc ulec przedłużeniu. 
Wyliczając czas zasiedzenia możliwe jest zgodnie z art. 176 doliczenie czasu posiadania przez poprzednika. Jeżeli poprzednik uzyskał posiadanie 
w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi on 30 lat. 
Powyższa regulacja dotyczy sytuacji przeniesienia posiadania w tym w drodze spadkobrania. Pamiętać jednak należy, iż zasiedzenie następuje 
nie od momentu stwierdzenia tego faktu w orzeczeniu sądowym, lecz w momencie upływu terminów do zasiedzenia i spełnienia pozostałych 
jego warunków. W związku z tym nie będzie możliwe doliczenie czasu posiadania poprzednika, jeżeli już on spełniał wszystkie warunki do 
zasiedzenia. 
Dobra czy zła wiara to kwestia świadomości posiadacza nieruchomości. Dobra wiara zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego to sytuacja, 
kiedy osoba pozostaje w usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. A contrario 
osoba pozostająca w złej wierze, wie, że prawo takie jej nie przysługuje. W złej wierze będzie na przykład ten, kto rozpoczął korzystanie z 
nieruchomości sąsiedniej wiedząc, że należy ona do innej osoby. Dla oceny dobrej czy złej wiary właściwa jest chwila uzyskania posiadania 
nieruchomości.  
Posiadanie jest samoistne, gdy posiadacz nieruchomości zachowuje się jakby był jej właścicielem. Na przykład obsiewa grunt rolny, zbiera 
plony, ogradza itp.  
Co do zasady uznaje się, iż właściciel nie może domagać się zasiedzenia własnej nieruchomości. Jeżeli tytuł własności zaginął, ustalenie prawa 
własności możliwe jest tylko w drodze postępowania przed sądem. 
 
 
95. Triada uprawnień właściciela rzeczy  
 

 

1.Prawo do władania 

-prawnego 
-faktycznego (gdy się wynajmie lokal ) 

 

2. Do używania i użytkowania 
3. Do rozporządzania  
    - do przeniesienia prawa własności ( z własnej woli utracimy prawo własności. 
    - do obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym (służebność, użytkowanie , zastawem) 
    - do obciążenia prawem względnym (dzierżawa,leasing) 
    - do dyspozycji w testamencie 
    - do prywatyzacji, nacjonalizacji (wywłaszczenia) 
 
Umowa kupna / sprzedaży 
1. Sposób pierwotny nabycia i utraty własności (nowy właściciel nabywa swoje prawo bez rzadnych obciążeń ) – całkowicie ustają 
uprawnienia 
2.Pochodny  (nabycia i utraty prawa własności (nowy właściciel nabiera praw ze wszystkimi obciążeniami ), (uprawnienia nowego 
właściciela nie mogą mieć mniejszego zakresu niż prawa poprzedniego właściciela ) 
 
 
Pierwotne sposoby : 
  

- nacjonalizacja 9nabycie nieruchomości z mocy prawa 

 

- przejecie przez Państwo (w Polsce do 1956 r.) 

   

- wywłaszczenie nieruchomości (administracyjne ) 

 

- zasiedzenie nieruchomości        ( prawo cywilne ) 

 
pochodny : 
 

- umowy ( nieruchomośc może być obciążona służebnością,użytkowaniem ) 

      - dziedziczenie (nabywamy majątek z długami ) 
      - uwłaszczenie podmiotu od 15.12.1990 r.  

 
96. Różnica między normą prawną a przepisem prawnym ( no w wykładach tego nie mam więc nie wiem skąd takie pytanie :P) 
 Norma  prawna  jest  to  reguła  postępowania  ,skonstruowana  na  podstawie  przepisów  prawa  wydana  lub  usankcjonowana  przez  państwo  ( 
odpowiedni organ Sejm, rząd , prezydent, wojewoda)   i zagwarantowana przymusem państwowym.  Przepis prawny to część aktu prawnego 
(np. ustawy, rozporządzenia) wyodrębniona jako artykuł, 
zwykle w jednym przepisie wyrażona  jest jedna norma prawna, bądź jedna norma wyrażona jest w kilku przepisach     
Rozporządzenie składa się z przepisów prawnych dotyczących ustawy na podstawie którego zostało wydane. 
 
97. Problem gospodarstwa rolnego  (?) 
Może chodzić o problem z dziedziczeniem ( ale pewności nie mam) : 
14 lutego 2001 roku weszło w życie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego znoszące restrykcje w zakresie dziedziczenia gospodarstw rolnych. 
W związku z powyższym wszystkie spadki otwarte po tej dacie podlegają zasadom ogólnym. 
Problem dotyczy jednak spadków otwartych wcześniej. Jeśli więc spadkodawca będący właścicielem gospodarstwa rolnego zmarł przed datą 
wejścia w życie ww. orzeczenia, dziedziczenie podlega starym regułom.  
Czego dotyczy dziedziczenie „specjalne” 
Według przepisów k.c  nie zawsze mimo rolnego charakteru ziemi mamy do czynienia ze specjalnymi zasadami dziedziczenia. Jeśli np. w skład 
spadku wchodziła działka o charakterze rolnym- która nigdy nie była wykorzystywana w tym charakterze – spadkodawca nie był zaś rolnikiem, 
spadek jest i był dziedziczony na zasadach ogólnych. 
Jeśli jednak w skład spadku wchodzi uprawiana ziemia, oraz budynki gospodarcze, zwierzęta czy maszyny rolnicze – mamy do czynienia z 
gospodarstwem stanowiącym, lub mogącym stanowić pewną całość. Ta całość jest jednocześnie wyłączona z dziedziczenia na zasadach 
ogólnych. 
Specjalne zasady dziedziczenia dotyczą wyłącznie gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni przekraczającej 1ha. 
Kto co do zasady dziedziczył gospodarstwo rolne 
Pierwszeństwo w dziedziczeniu gospodarstwa rolnego mieli : 
Spadkobiercy posiadający określone w kodeksie cywilnym (a w latach wcześniejszych w uszczegółowianych w rozporządzeniach) przymioty. 
Oznacza to, że pojawiała się podwójna kwalifikacja. Z jednej strony należało być spadkobiercą ustawowym (z grona osób wskazanych w 
przepisach ogólnych prawa spadkowego), z drugiej ponadto należało wykazać się określonymi kwalifikacjami lub wypełniać inne przesłanki 
przepisów. 
  Spadkobiercy dziedziczyli z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku: 
1) stale pracowali bezpośrednio przy produkcji rolnej albo 
2) mieli przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo 
3) byli małoletni bądź też pobierali naukę zawodu lub uczęszczali do szkół, albo 
4) byli trwale niezdolni do pracy. 
Z uwagi na to, że aby spadek był objęty starymi przepisami musiał być otwarty przed 2001 rokiem, należy pamiętać , że ważne było 
wypełnianie którejś z przesłanek W DACIE ŚMIERCI SPADKODAWCY. 
Przykład : 
W chwili obecnej jedyny syn spadkodawcy jest pełnoletni i nie prowadzi działalności rolniczej. W dniu śmierci ojca miał jednak 11 lat. W tej 
sytuacji, mimo iż postępowanie toczy się gdy jest pełnoletni – będzie dziedziczył z uwagi na spełnienie jednej z przesłanek dziedziczenia w 
momencie śmierci ojca. 
Co gdy żyjący spadkobiercy ustawowi nie spełniali przesłanek? 
Przepisy o dziedziczeniu gospodarstw rolnych pozwalały na odsunięcie od dziedziczenia określonych w niej składników majątku spadkodawcy 
jego żyjących spadkobierców ustawowych. 
W szczególności: 



 

Wnuki spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadały warunkom przewidzianym w ww. normach, dziedziczyły 
gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie spełniali tych warunków. 



 

W dalszej kolejności, jeśli nikt ze zstępnych spadkodawcy nie spełniał warunków, gospodarstwo dziedziczyło jego rodzeństwo. Jeśli 
zaś z kolei one nie spełniało warunków gospodarstwo mogły odziedziczyć ich zstępni. 

Przykład: Żadne z dzieci spadkodawcy(wdowca) nie spełniało warunków ustawowych do dziedziczenia z ustawy, również jego rodzeństwo nie 
mogło dziedziczyć. Spadek mógł przypaść dopiero małoletniemu synowi jego brata. Stąd wszyscy wcześniejsi spadkobiercy zostali odsunięci od 
dziedziczenia tej części spadku, która składała się z gospodarstwa rolnego. 
Kiedy dziedziczenie podlegało zasadom ogólnym 
Normy specjalne dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych nie były wykorzystywane w sytuacji, w której nikt z osób wymienionych w 
poprzednim akapicie nie spełniał warunków przewidzianych w ustawie, lub jeśli wszyscy ewentualni spadkobiercy byli trwale niezdolni do 
pracy. 
W takiej sytuacji dziedziczenie podlegało zasadom ogólnym. 
 
   
98. Omówić przepisy k.c. o gospodarstwie rolnym  
    Kodeks cywilny  uważa za gospodarstwo rolne grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i 
inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa 
rolnego. Za składnik rolniczej jednostki wytwórczej uważa się także wytworzone produkty rolne oraz zapasy 
W tym przepisie pod pojęciem nieruchomości (gruntów) rolnych kryją się prawa na tych nieruchomościach; w skład gospodarstwa rolnego 
wchodzą też nieruchomości dzierżawione. Wśród praw wchodzących w skład gospodarstwa rolnego wchodzą m.in. prawa wynikające z 
zwartych umów kontraktacyjnych, z umów ubezpieczenia mienia i ziemiopłodów, oszczędności w bankach przeznaczone na cele inwestycyjne 

czy kwoty produkcyjne. Składnikiem gospodarstwa rolnego nie są wynikające z tych umów obowiązki (jedynie obciążają gospodarstwo). Zwraca 
się uwagę, że gospodarstwo rolne definiowane w k.c. nie jest jednostką własnościową

[9]

. Grunty rolne w świetle tego przepisu nie obejmują 

budynków, ich części oraz urządzeń, a dobra ruchowe (np. inwentarz gospodarstwa) nie muszą stanowić przynależności gruntu rolnego 
wchodzącego w jego skład. 
Z prowadzeniem gospodarstwa rolnego w świetle polskiego prawa wiąże się też wynajmowanie przez rolników pokoi i pól namiotowych, 
sprzedaż posiłków domowych oraz świadczenie w gospodarstwach rolnych innych usług turystycznych. 
Artykuł 1058 k.c. 
 Wprowadza dodatkowo kryterium definiowana gospodarstwa rolnego - musi obejmować obszar co najmniej 1 hektara gruntów rolnych. 
Kryterium obszarowe stosuje się jedynie do przepisów szczególnych o dziedziczeniu gospodarstw rolnych. 
Art. 1059. k.c. 
Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku: 

1.  stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo 
2.  .mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo 
3.  są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo 
4.  są trwale niezdolni do pracy. 
 
99. Podział osób fizycznych, jakie mają prawa i obowiązki 
Osoby fizyczne : 
1.Nie posiadające zdolności do czynności prawnych ( osoby do lat 13 ) i całkowicie ubezwłasnowolnione 
   - czynności dnia codziennego 
   - dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 
   - opiekun dla całkowicie ubezwłasnowolnionego 
2.Posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych (13-18 rokiem życia ) oraz częściowo ubezwłasnowolnionego 
   - czynności dnia codziennego 
   - dysponowanie rzeczami oddanymi do swobodnego użytku 
   - dysponowanie zarobkiem ( od 15 roku życia ) a nie kupionymi żeczami 

         - zawarcie związku małżeńskiego za zgodą sądu rodzinnego (dziewczyny 16 lat za zgodą sądu)-> przechodzi do grupy o zwiększonej 
czynności prawnej 
        - kurator dla częściowo ubezwłasnowolnionych 
      3.Posiadające pełną zdolność do czynności prawnych osoby powyej 18 roku życia  
         ubezwłasnowolnienie – pozbawienie człowieka czynności prawnych sąd okręgowy w składzie 3 sędziów (+ orzeczenie lekarskie) 
          częściowe ubezwłasnowolnienie -> ustanawia kuratora 
          całkowite ubezwłasnowolnienie -> ustanawia opiekuna 
jeżeli ustaną przyczyny ubezwłasnowolnienia może ządać zmiany 
 
100. Spółka osobowa  
 
Spółki osobowe – uregulowane prawnie  
Nazwa spółki 

Podstawy prawne 

Status prawny 

Podział spółek 

spółka cywilna 

kodeks cywilny  

osób fizycznych 

spółki osobowe (bez 

osobowości prawnej ) 

spółka jawna 

kodeks prawa handlowego 

ułomne osoby prawne 

spółka partnerska 
spółka komandytowa 
spółka komandytowo-
akcyjna 
spółka z ograniczoną 
odpowiedzialnością 

 
 



 

wspólnicy spółki cywilnej rozliczają się indywidualnie z Urzędem Skarbowym, w spółce jawnej jako całość 



 

w spółce parterskiej każdy ma równorzędną osobowość prawną , np. partnerska to szczególny przykład spółki jawnej  



 

w spółce komandytowej : komandytariusz wnosi wkład do spółki, ale odpowiada tylko za określoną sumę pieniędzy (suma 
komandytowa)-bierze udział w zyskach, a nie w stratach ,komandytariusz wspomaga komplementariuszy (pozostałych wspólników) 
finansowo, jego wkład powiększa się o zyski (nic nie traci), jeśli spółka komandytowa rozrasta się może się przekształcić w spółkę akcyjną 
(akcjonariusze-> wejście na giełdę) 



 

tylko spółki osobowe są ułomnymi osobami prawnymi ( spółka cywilna – nie ma osobowości prawnej

101. Prawo, norma prawna, przepis prawny 
 
Prawo – zespół norm prawnych wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym. 
Norma  prawna  jest  to  reguła  postępowania  ,skonstruowana  na  podstawie  przepisów  prawa  wydana  lub  usankcjonowana  przez  państwo  ( 
odpowiedni organ Sejm, rząd , prezydent, wojewoda)   i zagwarantowana przymusem państwowym. 
Norma prawna - to najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez 
kompetentny  organ  władzy  w  odpowiednim  trybie,  generalna  (nie  jest  skierowana  do  jednego,  ściśle  oznaczonego  adresata,  ale  do  grupy 
podmiotów  określonych  przy  pomocy  nazwy  rodzajowej)  i  abstrakcyjna  (dotycząca  powtarzalnych  zachowań,  wielokrotnego  zastosowania, 
uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu. 
Przepis prawny to część aktu prawnego (np. ustawy, rozporządzenia) wyodrębniona jako artykuł, zwykle w jednym przepisie wyrażona  jest 
jedna norma prawna, bądź jedna norma wyrażona jest w kilku przepisach. 
Rozporządzenie składa się z przepisów prawnych dotyczących ustawy na podstawie którego zostało wydane. 
Pojęcie przepis prawa nie jest tożsame z pojęciem normy prawnej; bowiem elementy treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych 
przepisach i to nie tylko jednej ustawy. W ujęciu funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do ustalenia treści norm prawnych. Przepisu 
nie możemy traktować w sferze prawda/fałsz, gdyż nie jest to zdanie w sensie logicznym. 
102. Wywłaszczenie ułamkowe 

Wywłaszczeniem  może  być  objęta  cała  nieruchomość  albo  jej  część.  Jeżeli  wywłaszczeniem  jest  objęta  część  nieruchomości,  a 

pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego 
nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od 
tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie. 
103. Gałęzie prawa. 
a)Prawo państwowe ( konstytucyjne) - reguluje podstawowe zasady i urzadzenia ustroju społeczno - politycznego i   gospodarczego kraju. 
b)Prawo administracyjne - reguluje stosunki społeczne powstałe na tle działalności administracji samorządowej. 
c)Prawo cywilne - zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe i niektóre osobiste pomiędzy równorzędnymi  w danej sprawie 
podmiotami prawa. 
d)Prawo rodzinne- reguluje stosunki prawne pomiędzy członkami rodziny 
e)Prawo pracy - reguluje stosunki prawne pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. 
f)Prawo karne - określa jakie czyny są przestępstwami,  ustala kary za nie i określa ogólne zasady odpowiedzialności karnej. 
g)Prawo procesowe - reguluje sposób postępowania organów sprawiedliwości      
 
104. Hipoteka i zastaw 
104.1. Zastaw 
Zabezpiecza wierzytelność. Stosunek zobowiązaniowy wierzyciel – dłużnik. 
Elementy:  
Podmiot prawa -  wierzyciel 
Podmiot obowiązku – dłużnik 
Prawo podmiotowe  - wierzytelność 
Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu  - dług 
Przedmiot stosunku prawnego-  świadczenie 
Zastaw powstaje gdy ktoś zaciągnął u kogoś dług. Przedmiotem zastawu jest rzecz ruchoma lub prawo majątkowe, zbywalne (np. papiery 
wartościowe). Powstanie: zastawca podpisuje umowę i oddaje rzecz zastawnikowi, który oddaje rzecz po spłacie w terminie określonym 
umową. Może być z umowy lub z mocy prawa (np. jeśli ktoś nie płaci czynszu przez rok). Prawo do zastawu mają hotele, firmy prowadzące 
działalność  transportową (nie wydają towaru do chwili zapłaty) i rolnicy , jeśli zwierzę poczyniło zniszczenia na czyimś gruncie.  
Specjalny rodzaj zastawu – zastaw rejestrowy. Bank się staje wierzycielem, ale za pieniądze kupowana jest jakaś rzecz (np. rolnik kupuje 
maszyny) i spłaca w ratach. Może też być kredyt pod zastaw jakiejś rzeczy np. samochodu. Krajowa Izba gospodarcza prowadzi rejestr 
kredytobiorców pod zastaw rzeczy (żeby ktoś nie próbował w kilku bankach wziąć kredyt pod zastaw tej samej rzeczy).   
Zastaw jest regulowany art. 308 – 333 KC 
104.2. 

Hipoteka.  

 
Zabezpiecza wierzytelność; dotyczy tylko nieruchomości. Można obciążyć hipoteką: 
- 

Całą nieruchomość 

- 

Udział we współwłasności 

- 

Użytkowanie wieczyste 

- 

Udział w użytkowaniu wieczystym 

- 

Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego 

- 

Spółdzilecze prawo do lokalu użytkowego 

- 

Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej 

Hipoteka jest wpisywana do działu IV KW, wpis jest konstytutywny.  
Warunkiem hipoteki jest:  
a) umowa między właścicielem a wierzycielem 
b)przepis odpowiedniej ustawy 
Rodzaje hipoteki:  

  umowna np. umowa pożyczki 
  z mocy prawa , dotyczy podatków na rzecz SP 
  łączna 

Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką jest dłużnikiem rzeczowym, tzn odpowiada do wysokości swojego długu. Hipoteka jest 
wpisywana w kwocie ( do 2001 w PLN, teraz można w każdej walucie).  
105.  Na czym polega użytkowanie górnicze 

 

Rozdział 2  

 
Własność i użytkowanie górnicze 
 
Art. 7. 1. Złoża kopalin niestanowiące części składowych nieruchomości gruntowej są własnością Skarbu Państwa. 
2. W granicach określonych przez ustawy Skarb Państwa może, z wyłączeniem innych osób, korzystać ze złóż kopalin oraz rozporządzać 
prawem do nich przez ustanowienie użytkowania górniczego. 
3. Uprawnienia Skarbu Państwa, o których mowa w ust. 2, wykonują organy właściwe do udzielania koncesji, zwane dalej "organami 
koncesyjnymi". 
 
Art. 8. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do własności złóż kopalin stosuje się odpowiednio przepisy o własności nieruchomości 
gruntowej. 
 
Art. 9. W granicach określonych przez ustawy oraz przez umowę o ustanowieniu użytkowania górniczego użytkownik górniczy może, z 
wyłączeniem innych osób, poszukiwać, rozpoznawać lub wydobywać oznaczoną kopalinę. W tych samych granicach użytkownik górniczy może 
rozporządzać swym prawem. 
 
Art. 10. 1. Ustanowienie użytkowania górniczego następuje w drodze umowy za wynagrodzeniem, pod warunkiem uzyskania koncesji. 
2. Umowa o ustanowienie, zmianę treści lub przeniesienie użytkowania górniczego powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. 
3. W razie wygaśnięcia albo cofnięcia koncesji, użytkowanie górnicze wygasa. 
 
Art. 11. 1. Ustanowienie użytkowania górniczego może być poprzedzone przetargiem, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. 
2. Z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1, ustanowienie użytkowania górniczego, obejmującego poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie gazu 
ziemnego, ropy naftowej oraz jej naturalnych pochodnych, a także metanu z węgla kamiennego, poprzedza się przetargiem. 
2a. Użytkowanie górnicze, obejmujące poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie gazu ziemnego, ropy naftowej oraz jej naturalnych 
pochodnych, a także metanu z węgla kamiennego, może zostać ustanowione w trybie bezprzetargowym, jeżeli jest spełniony co najmniej jeden 
z następujących warunków: 
  1)   wykaz obszarów, w których użytkowanie górnicze może być ustanowione w takim trybie, organ koncesyjny podał do publicznej 
wiadomości oraz opublikował w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej; 
  2)   obszar objęty projektowanym użytkowaniem górniczym był w przeszłości przedmiotem przetargu, który nie zakończył się ustanowieniem 
użytkowania górniczego. 
3. Organami właściwymi do przeprowadzenia przetargu na nabycie prawa użytkowania górniczego są organy właściwe do udzielania koncesji. 
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady zamieszczania obwieszczeń o przetargu na nabycie prawa użytkowania górniczego 
i dane, które powinny być zamieszczone w obwieszczeniu, wymagania, jakie powinien spełniać oferent oraz jakim powinna odpowiadać oferta, 
termin składania ofert oraz zakończenia przetargu, a także zasady i tryb organizowania i przeprowadzania przetargu, w tym powoływania i 
pracy komisji przetargowej. 
5. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie kierowała się potrzebą zapewnienia obiektywnych i 
niedyskryminujących kryteriów wyboru oferenta na nabycie użytkowania górniczego. 
 
Art. 12. 1. Ten, kto rozpoznał i udokumentował złoże kopaliny, stanowiące przedmiot własności Skarbu Państwa, oraz sporządził dokumentację 
geologiczną z dokładnością wymaganą do uzyskania koncesji na wydobywanie kopaliny, może żądać ustanowienia na jego rzecz użytkowania 
górniczego z pierwszeństwem przed innymi. 
2. Spory w sprawach, o których mowa w ust. 1, rozstrzygają sądy powszechne. 
3. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa z upływem dwóch lat od dnia pisemnego zawiadomienia o przyjęciu dokumentacji przez 
organ administracji geologicznej. 
 
Art. 13. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do użytkowania górniczego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o 
użytkowaniu. 
 
 
106. Jak powstaje ustawa? 
 
W Polsce ustawy uchwala Sejm, a następnie przekazywane są Senatowi, który w terminie 30 dni może je przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki 
albo uchwalić odrzucenie w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się 
za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. W przypadku odrzucenia ustawy przez Senat, lub wprowadzenia do niej poprawek wraca ona 
do Sejmu, który może odrzucić taką decyzję Senatu bezwzględną większością głosów przy obecności połowy konstytucyjnej liczby posłów (tj. 
230). Kolejnym krokiem jest przedstawienie przez Marszałka Sejmu ustawy Prezydentowi, który podpisuje ją w przeciągu 21 dni i zarządza jej 
publikację w Dzienniku Ustaw. Prezydentowi przysługuje uprawnienie do skierowania ustawy, na tym etapie, do zbadania przez Trybunał 
Konstytucyjny. Prezydent RP może ze stosownym wnioskiem zwrócić się do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy - jest to tzw. uprawnienie 
weta Prezydenta RP do ustawy. Nie jest jednak ono ostateczne gdyż Sejm może je odrzucić większością 3/5 przy obecności połowy liczby posłów 
i wtedy Prezydent musi ustawę podpisać w ciągu 7 dni. Jeśli weto nie zostanie odrzucone - ustawa upada i następuje koniec postępowania. 
Prezydentowi nie przysługuje prawo weta w stosunku do ustawy budżetowej. Prezydent musi albo podpisać ją w terminie 7 dni od dnia 
przedstawienia do podpisu, albo skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego. W przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału 
Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją, Trybunał Konstytucyjny orzeka nie później niż w ciągu dwóch miesięcy 
od dnia złożenia wniosku przez Prezydenta RP. Z inicjatywą uchwalenia ustawy najczęściej występuje Rada Ministrów. Inicjatywa 
ustawodawcza przysługuje także grupie co najmniej 100 tys. obywateli, grupie co najmniej 15 posłów, Senatowi i Prezydentowi RP. Przebieg 
procesu legislacyjnego określa Konstytucja oraz Regulamin Sejmu i Senatu. Wyjątkiem inicjatywy ustawodawczej jest ustawa budżetowa - 
projekt ustawy budżetowej do Sejmu może zgłosić tylko Rada Ministrów. 

 

106.  Przedmioty materialne nie będace rzeczami 
Przedmioty materialne niebędące rzeczami 

– nie występują w postaci wyodrębnionej lub zindywidualizowanej, a doktryna konstruuje w odniesieniu do nich, innego rodzaju (niż rzeczowe) 
prawa podmiotowe. 
– Rodzaje takich rzeczy: 
* ciecze i gazy; 
* kopaliny; 
* zwierzęta w stanie wolnym.  
 Ciecze i gazy 
– gdy nie występują w postaci zamkniętej, a system prawny nie uznaje ich za kopaliny; 
– odrębny system norm (prawo wodne) regulujący korzystanie i obrót cieczami i gazami położonymi w złożu naturalnym. 
 Kopaliny 
– zalegające w ziemi złoża różnych minerałów 
– specjalistyczny reżim prawny dot. sposobu i prawo do ich eksploatacji (prawo górnicze) 
 Zwierzęta w stanie wolnym 

– zwierzyna swobodnie przemieszczająca się na polach i w lasach oraz ryby żyjące w stanie wolnym → ze względu na stan wolności, 
skorelowany z niepodporządkowaniem władztwu człowieka doktryna nie uznawała ich za rzeczy, choć Prawo Łowieckie uznawało je za 
dobro ogólnonarodowe, stanowiące własność SP → rozstrzygnięte ustawą o ochronie zwierząt – każde zwierzę nie jest rzeczą. 

 
108. Rodzaje nieruchomości 
Definicja nieruchomości jest w art. 46 KC:  Nieruchomość jest to część powierzchni ziemskiej (grunt) stanowiący przedmiot odrębnej własności.   
Rodzaje: nieruchomości gruntowe, budynkowe, lokalowe.  
Gruntowe to podstawowe, naturalne i akceptwoane przez prawo. Pozostałe są sztucznie swtworzone przez prawo. Odrębne prawo własności 
daje możliwość oddzielenia budynku od gruntu i lokalu od budynku i utworzenia w ten sposób nieruchomości  budynkowej i lokalowej. 
Nieruchomości budynkowe i lokalowe nie mogą być tworzone w sposób dowolny. 
Z definicji wynika, że neiruchomość gruntowa musi być przemdiotem odrębnej własności. Wyodrębnienie faktyczne jest przez granice tej 
nieruchomości.   
 
109. Triada uprawnień 
Triada uprawnień właściciela (pochodzi z prawa rzymskiego) 
- 

do władania 

a)  faktycznego 
b)  prawnego 

- 

do użytkowania 

a)  do używania 
b)  do pobierania pożytków 
c) 

do podziału 

d)  do zniszczenia 

użytkowanie + władanie = korzystanie 
- 

do rozporządznia (decydowanie o stanie prawnym rzeczy) 

a)  do przeniesienia prawa własności 
b)  do ustanowienia użytkowania wieczystego 
c) 

do obciążenia innym prawem (np. hipoteka, zastaw) 

d)  do oddania w posiadanie zależne 
e)  do prywatyzacji i komunalizacji 

 
110. Przejęcie własności poprzez zasiedzenie 
Zgodnie z Kodeksem cywilnym (KC) posiadacz samoistny nieruchomości nie będący właścicielem nabywa jej własność przez nieprzerwane jej 
posiadanie.  
Termin nabycia własności w drodze zasiedzenia zależy od tego czy posiadanie jest w dobrej czy złej wierze. W tym pierwszym przypadku 
wynosi on 20 lat, w drugim 30 lat. Co do terminów zasiedzenia należy pamiętać, iż ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks 
cywilny wprowadziła ich wydłużenie. Przed ta nowelizacją stosowane były, terminy 10-letni i 20-letni. Ma to istotne znaczenie, bowiem do 
przypadków, gdy okres zasiedzenia upłynął przed dniem wejścia w życie ww. ustawy, tj. przed 1 październikiem 1990 roku będą miały 
zastosowanie stare okresy zasiedzenia. 
Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie termin zasiedzenia, jest małoletni termin zasiedzenia nie może zakończyć się 
wcześniej niż przed upływem 2 lat od osiągnięcia jego pełnoletniości. W takiej sytuacji podstawowe terminy mogą, więc ulec przedłużeniu. 
Wyliczając czas zasiedzenia możliwe jest zgodnie z art. 176 doliczenie czasu posiadania przez poprzednika. Jeżeli poprzednik uzyskał posiadanie 
w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi on 30 lat. 
Powyższa regulacja dotyczy sytuacji przeniesienia posiadania w tym w drodze spadkobrania. Pamiętać jednak należy, iż zasiedzenie następuje 
nie od momentu stwierdzenia tego faktu w orzeczeniu sądowym, lecz w momencie upływu terminów do zasiedzenia i spełnienia pozostałych 
jego warunków. W związku z tym nie będzie możliwe doliczenie czasu posiadania poprzednika, jeżeli już on spełniał wszystkie warunki do 
zasiedzenia. 
Dobra czy zła wiara to kwestia świadomości posiadacza nieruchomości. Dobra wiara zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego to sytuacja, 
kiedy osoba pozostaje w usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje. A contrario 
osoba pozostająca w złej wierze, wie, że prawo takie jej nie przysługuje. W złej wierze będzie na przykład ten, kto rozpoczął korzystanie z 
nieruchomości sąsiedniej wiedząc, że należy ona do innej osoby. Dla oceny dobrej czy złej wiary właściwa jest chwila uzyskania posiadania 
nieruchomości.  
Posiadanie jest samoistne, gdy posiadacz nieruchomości zachowuje się jakby był jej właścicielem. Na przykład obsiewa grunt rolny, zbiera 
plony, ogradza itp.  
Co do zasady uznaje się, iż właściciel nie może domagać się zasiedzenia własnej nieruchomości. Jeżeli tytuł własności zaginął, ustalenie prawa 
własności możliwe jest tylko w drodze postępowania przed sądem. 
111. Nieruchomość lokalowa 

Nieruchomość lokalowa to część budynku wyodrębniona prawnie (jednostronna czynność prawna, umowa z właścicielem budynku, orzeczeni 
sądu znoszące współwłasność) i stanowiąca przedmiot odrębnej własności, jeżeli jest samodzielnym lokalem mieszkalnym lub lokalem o innym 
przeznaczeniu wraz z pomieszczeniami przynależnymi (schowek, strych). 
112. Co jest częścią składową gruntu 
Części składowe nieruchomości pozostają w silnej więzi przestrzennej i funkcjonalnej z rzeczą główną jaka jest nieruchomość. 
1.  Budynki,  budowle  i  inne  rzeczy  na  trwale  związane  z  gruntem  ,  jedynie    gdy  na  mocy  odrębnych  przepisów  stały  się  odrębnymi 
nieruchomościami np.: użytkowanie wieczyste 
2. drzewa rośliny od chwili zasadzenia chyba ( jak wyżej)  
3. wody stojące, a opadów atmosferycznych lub z wylania rzek, w rowach , studniach. 
4. złoża kopalin nie stanowiące własności Skarbu Państwa wg prawa geol - górn. czyli ty wydobywane metodą odkrywkową 
5. wszystkie prawa związane z nieruchomością ( służebność, współwłasność, wieczyste użytkowanie itp.) 
 
113. Jak można nabyć/stracić prawo własności 
Są sposoby pierwotne i pochodne.  
Pierwotne – polega na tym, że prawo starego właściciela gaśnie i bez względu na to jakie on miał uprawnienia i zobowiązania wobec osób 
trzecich , w jego miejsce powstaje nowe prawo własności, nie obciążone żadnymi prawami. Do sposobów pierwotnych należą:  
- 

nacjonalizacja 

- 

przejęcie przez państwo 

- 

konfiskata mienia 

- 

przepadek 

- 

wywłaszczenie nieruchomości 

- 

zrzeczenie się własności nieruchomości 

- 

zasiedzenie rzeczy 

- 

porzucenie 

- 

nabycie rzeczy niczyjej 

- 

połaczenie, pomieszanie 

 
Pochodne (sukcesja prawna); powstaje nowe prawo własności, ale nowy właściciel nabywa wszystkie prawa i obciążenia dotyczące rzeczy. 
Pochodne sposoby więc nie naruszają uprawnień osób trzecich. Są to: 
- 

przeniesienie prawa własności, użytkowania wieczystego i innych praw rzeczowych na drodze umowy pożyczki, kontraktacji, darowizny, o 
dzieło, zamiany 

- 

umowa małżeńska, intercyza 

- 

uwłaszczenie powiatów i województw 

- 

uwłaszczeni osób prawnych 

- 

połaczenie, restrukturyzacja i inne przekształcenia osób prawnych 

- 

dziedziczenie ustawowe lub testamentowe 

- 

komunalizacja mienia 

 
114. Odszkodowanie 
W przypadku procesu wywłaszczenia odszkodowanie: 
- 

jest ustalane przez rzeczoznawcę :  

- 

cena rynkowa lub metoda porównawcza (‘ile kosztowałoby wybudowanie tego samego gdzie indziej’  

- 

wypłacane do 14 dni od ogłoszenia decyzji 

- 

wypłata odszkodowania kończy proces wywłaszczenia 

 
115. Nieruchomość gruntowa i budynkowa 
- patrz pytania nr 78,  67 
116. Problem z nieruchomością rolną 
- Pyt nr 68 
117. Rodzaje czynności prawnych 
- Pyt nr 81 
118. Podmioty prawa. 
Podmiot prawa - ten, kto może posiadać uprawnienia (prawa) lub obowiązki, a więc ma zdolność prawną. Podmiotowość prawną nadaje 
prawo. Każdy człowiek jest podmiotem prawa od chwili urodzenia aż do śmierci. 
Podmiotem prawa jest: 



 

osoba fizyczna 



 

osoba prawna 



 

jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, jeśli posiada zdolność prawną. 

119. Źródła prawa w Polsce 
- Pyt. 4,24, 64 
120. Cechy rozporządzenia 
- Pyt 74 
121. Skarb państwa 
- Pyt 61 
122. Rozporządzenie a ustawa 
Ustawa - akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym uchwalany przez parlament 
Rozporządzenie  -  akt  normatywny  wydawany  na  podstawie  szczegółowego  upoważnienia  zawartego  w  ustawie  i  celu  jej  wykonania. 
Rozporządzenie ma rangę niższą od ustawy i musi zmierzać do wykonania ustaw, nie może być sprzeczne ani też wykraczać poza zakres ustaw.  
123. posiadanie samoistne 

posiadacz samoistny – włada rzeczą tak jak właściciel lub jak uprawniony z innych praw rzeczowych, z tym , że w posiadanie rzeczy wszedł 
praktycznie nielegalnie, ale przez otoczenie jest traktowany jak właściciel i prawo chroni takiego posiadacza 
Może być w dobrej wierze i w złej wierze 
W dobrej wierze – wszedł w posiadanie rzeczy w przekonaniu że tylko jemu przysługuje władztwo nad tą rzeczą. Ocena, czy w dobrej wierze 
dotyczy momentu wejścia w posiadanie.  
W złej wierze –  osoba, która w momencie wejścia w posiadanie wiedziała, albo bez problemu mogła się dowiedzieć, że władztwo nad rzeczą 
przysługuje innej osobie 
124. Trójpodział władzy w Polsce. 
- Pyt 4 
125. Formy czynności prawnych 
- Pyt 64