1
Planowanie, realizacja
i interpretacja
wyników badań
kohortowych
Rok III
Wydział Lekarski
Badania epidemiologiczne
Obserwacyjne
Opisowe
Analityczne
Eksperymentalne
• Ekologiczne
• Przekrojowe
• Kliniczno-kontrolne
• Kohortowe
• Losowe badanie
kontrolowane
• B. terenowe
• B. środowiskowe
Ekspozycja
Choroba
Ekspozycja
choroba
A
B
C
D
Badania kohortowe
wybór kohorty w czasie A w zależności od ekspozycji
Badania kohortowe
• CEL: określenie związku przyczynowo-skutkowego
• METODA: pomiar zapadalności w grupie eksponowanej i
nieeksponowanej
1.
Punkt wyjścia – EKSPOZYCJA
-
dobór grupy eksponowanej i nieeksponowanej
2. Obserwacja stanu zdrowia obu grup
3. Punkt końcowy – stan kliniczny (choroba)
3. Porównanie:
zapadalność
vs
zapadalność
w grupie eksponowanej
w grupie nieeksponowanej
Grupa
eksponowana
Grupa
nieeksponowana
Zdrowi
Chorzy
Zdrowi
Chorzy
Badana populacja
– osoby zdrowe
Określenie zapadalności
Określenie zapadalności
Określenie ryzyka względnego
Monitorowanie stanu zdrowia
i poziomu ekspozycji
Porównanie wyników
Badana populacja
Do badań kohortowych włączamy wyłącznie
osoby zdrowe (pod względem badanej
jednostki chorobowej).
W pierwszym badaniu (bazowym) określamy
przydział do grupy eksponowanej i
nieeksponowanej.
2
Badania „kontrolne”
Badania kontrolne przeprowadzane są co pewien
określony okres czasu – np. co rok, co dwa lata,
itp.
Podczas badań kontrolnych mierzymy natężenie
ekspozycji oraz określamy czy wystąpił punkt
końcowy (choroba).
Wykorzystujemy zawsze ten sam zestaw badań,
używając tego samego sprzętu pomiarowego,
niezmienionych procedur pomiaru.
Straty kohorty
W trakcie realizacji badań może dojść do straty
osób uczestniczących w badaniach z
powodu:
• Migracji
• Śmierci
• Wystąpienia chorób innych
niż punkt końcowy, które
uniemożliwiają udział w badaniach
• Odmowa udziału w badaniach
Badania kohortowe
Ryzyko względne (RW)
(+)
(-)
OGÓŁEM
(+)
a
b
a+b
(-)
c
d
c+d
OGÓŁEM
a+c
b+d
a+b+c+d
choroba
ekspozycja
Zapadalność E(+) = a/(a+b)
Zapadalność E(-) = c/(c+d)
RW = a/(a+b) / c/(c+d)=
=a*(c+d)/(c*(a+b)
Ryzyko Względne
Zapadalność w grupie eksponowanej
Zapadalność w grupie nieeksponowanej
RW =
Ryzyko Względne
Zapadalność w grupie eksponowanej
Zapadalność w grupie nieeksponowenej
RW =
RW > 1 - czynnik zwiększa ryzyko wystąpienia danego zjawiska
RW < 1 - czynnik zmniejsza ryzyko wystąpienia danego zjawiska
RW = 1 – czynnik nie ma wpływu na ryzyko występowania
danego zjawiska
Osobo-lata
ZALETY
• Odporny na włączanie osób do
badań i opuszczanie badań
przez osoby
• Populacja może być
obserwowana przez długi
okres czasu
WADY
• Miara ryzyka nie jest łatwa do
interpretacji
• Wymaga informacji na temat
daty wystąpienia choroby,
problem z dostępem do tego
typu informacji
• Zapadalność w osobolatach
zwykle nie może zostać
policzona dla oszacowań w
całej populacji
3
Ryzyko przypisane (frakcja
etiologiczna)
Ryzyko przypisane (frakcja etiologiczna) – ryzyko
oszacowane dla populacji z uwzględnieniem
rozpowszechnienia czynników narażenia w populacji
generalnej.
Określa osetek wszystkich przypadków choroby
w populacji, które są powiązane przyczynowo
z działaniem danego czynnika ryzyka.
p
eks
(RW
– 1)
p
eks
(RW
– 1) + 1
RP =
Badania kohortowe
(prospektywne)
ZALETY:
• Bezpośredni pomiar wpływu czynników etiologicznych,
zapobiegawczych czy terapeutycznych dla naturalnej historii
choroby
• Dokładne określenie ryzyka rozwoju choroby (zapadalność,
umieralność, remisja)
• Znana ekspozycja
• Możliwość obserwacji wielu jednostek chorobowych
WADY:
• Wysokie koszty i trudności organizacyjne (duża grupa do
badania, długi czas obserwacji
• Konieczność zapewnienia stałego standardu diagnostycznego
• Nieprzydatność do chorób o niskim współczynniku
zapadalności
• Selekcja kohorty (śmiertelność, migracje, odmowy)