plik

Fragment pierwszego rozdziału książki „ Zmierzch i filozofia”

Edward Cullen jest przekl ty. Nowa dziewczyna siedz ca ko o niego na lekcji biologii wygl da i,

co gorsza, pachnie jak co do jedzenia. Do tej pory, chodz c po wiecie przez sto lat, nigdy nie

natkn si na zapach tak bardzo upajaj cy. Nie pozwala mu my le . Jak tak dalej p jdzie, jego

ął ę

ś ć

rozs dek stanie si mglistym wspomnieniem wraz z ca godn d entelmena pow ci gliwo ci i

łą

ą ż

ś ą

samokontrol , nad kt rej utrzymaniem pracowa tak ci ko. My li tylko o tym, co chcia by zrobi

ęż

z t dziewczyn , gdyby dorwa j na osobno ci, i jak do tego doprowadzi . Oszo omiony i

ł ą

zdziwiony tym nag ym przyp ywem apetytu, potrafi odzyska kontrol nad sob na

wystarczaj co d ugo, by wybiec za drzwi i wyjecha na Alask , gdzie kilka dni na wie ym

g rskim powietrzu dzia a jak d ugi, zimny prysznic, otrze wia go i uspokaja.

Filozofia wymaga odwa nego oddania si prawdzie, b d my wi c wobec siebie ca kowicie

ą ź

szczerzy na samym pocz tku: Kto z nas nie ma podobnych do wiadcze ? Nie chodzi o to, e

mieli cie dok adnie takie same jak Edward plany wzgl dem smakowitego ciacha siedz cego obok

was na lekcji biologii (czy jakiej tam innej lekcji). Bo e bro ! Ale nie ma w r d nas nikogo, kto

ś ó

nie zdawa by sobie cho w najmniejszym stopniu sprawy z tego, co biedny kole prze ywa . Kogo

nie dosi g o pragnienie uderzaj ce z tak ogromn si , e ukrycie go sta o si praktycznie

ę ł

ą łą ż

niemo liwe, nie m wi c ju o oparciu mu si i niepod eniu w stron , w kt r ono ka e nam

ó ą

ąż

ó ą

i ? Mo ecie zaprzecza , ile wam si podoba, ale wydaje mi si , e wiecie, o czym m wi . Je li

ść

ę ż

ó ę ś

jednak upieracie si , e nigdy nie og upieli cie z powodu nag ego pragnienia, najmilsze, co mog

ę ż

powiedzie to to, e nie jeste cie chyba najlepiej rokuj cymi kandydatami do studiowania

filozofii, a przynajmniej nie wed ug staro ytnego greckiego filozofa Platona (427–347 p.n.e.), z

kt rym zapoznamy si nied ugo.

„Przepraszam za to kulinarne por wnanie”

– co sprawia ci przyjemno ?

ść

Na pierwszy rzut oka do wiadczenie Edwarda wydaje si typowe wy cznie dla jego gatunku,

łą

poniewa to zapach krwi Belli Swan rozbudza jego pragnienie, i stwierdzenie, e chcia by j

zje , nie jest adn przeno ni . „Przepraszam za to kulinarne por wnanie” – m wi do Belli,

ść

ś ą

kiedy niezdarnie usi uje wyt umaczy swoje gburowate zachowanie wobec niej tego dnia, gdy si

poznali i ko czy, por wnuj c j do lod w. Oczywi cie, dla wi kszo ci z nas nie by oby to

ą ą

niczym wi cej ni analogi . Ciacho siedz ce obok was na lekcji nie by o tak naprawd

kawa kiem ciasta, a wy prawdopodobnie nie mieli cie zamiaru dos ownie go ugry . Ale jest co

źć

nieszczerego w tym, e Edward nazywa swoje odwo anie do jedzenia „por wnaniem”, skoro

naprawd chcia z Belli zrobi posi ek.

Do wiadczenie Edwarda nie jest nam ca kowicie obce, poniewa erotyczne i romantyczne

t sknoty naprawd maj co wsp lnego z fizycznym g odem. Kt mo e w tpi , e to kulinarne

ą ś

óż

ą ć ż

por wnanie (spos b, w jaki wampir zabiera si do swojej ofiary, mo e s u y jako metafora

ż ł ż ć

mi osnego podboju) jest odpowiedzialne za spor cz

erotyzmu zawartego w opowie ciach o

ą ęść

wampirach? Czym innym mia oby by ? Bycie kilkusetlatkiem samo w sobie nie jest sexy (nawet

je li si ma „tylko” sto osiemna cie lat, jak w wypadku Edwarda), tak samo ciep ota cia a r wna

ł ó

temperaturze zw ok. Ale jest co niezaprzeczalnie erotycznego i intymnego w sposobie, w jaki

zaspokaja g d wampir, nie wspominaj c o uwodzicielskim, zwierz cym magnetyzmie, jakim

łó

emanuje, dzi ki kt remu bez wysi ku oczarowuje swoj ofiar , a ona poddaje si jego woli i

ods ania szyj . Oczywi cie w sadze „Zmierzch” to Bella bezustannie pr buje os abi zdecydowany

ł ć

op r Edwarda, ale Cullen to dziwnie honorowy krwiopijca.

W ka dym razie, to nie przypadek, e j zyk zwi zany z jedzeniem oferuje tak bogaty i trafny

ż ę

zas b metafor pozwalaj cych opisa nasze do wiadczenia w pozornie odleg ej dziedzinie

romansu i seksu. Bez w tpienia cz ciowo jest tak dlatego, e jedzenie jest jedn z

ęś

najintensywniej zmys owych przyjemno ci w yciu. Czerpiemy rado z wygl du, zapachu i

ść

smaku po ywienia. Nasze mi nie s zaanga owane w przyjemnie zmys owe czynno ci

ęś

gryzienia, prze uwania i prze ykania ka dego smakowitego k sa. Kiedy jedzenie zredukowane

jest do papki i przepchni te przez prze yk, zadowolony o dek odwdzi cza si za to

ż łą

dobrodziejstwo pobudzeniem m zgu, kt ry promieniuje poczuciem g bokiej satysfakcji na

łę

reszt cia a. Ka da faza tego procesu dostarcza odr bnego rodzaju przyjemno ci, istnieje wi c

naprawd dobry pow d, by jedzenie wraz z piciem by o cz sto kojarzone z uczuciem rado ci.

Dla nowo narodzonych, zar wno ludzi, jak i wampir w, zmys owa przyjemno odczuwana

ść

podczas karmienia to pierwsze wspomnienie zadowolenia, sprawiaj ce, e czynno jedzenia

ść

zalicza si do podstawowych paradygmat w g bokiej cielesnej przyjemno ci. Dzi ki

łę

szcz liwemu zbiegowi okoliczno ci jedzenie jest r wnie g wn czynno ci podtrzymuj c

ęś

ż łó ą

ś ą

ą ą

rado nie nasze ycie. Posilamy si w ramach pos usze stwa prawom natury, a ta wynagradza je,

czyni c jedzenie prawdziw przyjemno ci . Apetyt seksualny jest podobny – potrzeba natury jest

ś ą

nasz rozkosz . W obu wypadkach g odu i erotycznego pragnienia biologiczne si y znajduj

pot nego sprzymierze ca w uroku przyjemno ci.

ęż

Oczywi cie analogia ta ma swoje wady. Czynno jedzenia ko czy si destrukcj obiektu

ść

przyjemno ci, a przynajmniej unicestwieniem go jako niezale nej ca o ci poprzez jego

ł ś

transformacj we fragment naszego w asnego cia a. Z drugiej strony, kochankowie nigdy nie staj

si dos ownie jednym cia em, jakkolwiek ciasno przylegaliby do siebie. Niemniej jednak wiat

pe en jest drapie nych uwodzicieli, kt rzy wykorzystuj innych w spos b do podobny do tego,

ść

jak wi kszo z nas poch ania posi ki. Nie okazuj szacunku, dbaj o dobro swoich partner w

ść

tyle, ile lew dba o jagni .

Nawet je li p jdziemy za rycerskim przyk adem Edwarda, lwa, kt ry zakocha si w jagni ciu, i

ś ó

ł ę

uznamy, e nasza ukochana ma inne potrzeby i zainteresowania, kt re okre laj granic tego, jak

ś ą

daleko mo emy si posun w zaspokajaniu w asnych pragnie , prawd pozostaje, e ka da

ąć

forma zmys owych przyjemno ci przypomina nieco rozkosze jedzenia. Przyjemno jest zawsze

ść

zwi zana z „upajaniem si ” lub doznaniem odczu , kt re w gruncie rzeczy s prywatne, z natury

ć ó

prze ywane samotnie, nawet je li ich r d em jest wsp lna czynno , taka jak kochanie si . Co

ź ó ł

ść

wi cej, mo emy zosta tak zalani fal przyjemno ci, e nic poza ni w danej chwili si nie liczy.

ś ż

Nawet szarmancki Edward musi przyzna , e jego pragnienie przebywania w towarzystwie Belli

ć ż

jest zasadniczo egoistyczne, umotywowane ch ci upajania si jej pi knem i zapachem,

ę ą

zmys ow uczt , dla kt rej potrafi wystawi ukochan na miertelne niebezpiecze stwo.

ł ą