Obowiązki pracodawcy w zakresie ubezpieczeń społecznych
Zatrudniając pierwszego pracownika na umowę o pracę przedsiębiorca staje się pracodawcą.
W związku z tym musi wywiązywać się z obowiązków zgłoszeniowych, ewidencyjnych i
rozliczeniowych. Oprócz innych obowiązków dotyczących założenia akt pracowniczych i
zamieszczenia w nich odpowiednich dokumentów, pracodawca otrzymuje od pracownika
oświadczenia do celów podatkowych i ubezpieczeniowych. W zakresie podatku
dochodowego jest to oświadczenie pracownika do celu obliczania miesięcznej zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych oraz oświadczenie o zastosowaniu podwyższonych
kosztów uzyskania przychodów, o ile stosuje się to do pracownika. Obowiązki pracodawcy w
zakresie ubezpieczeń społecznych reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (dalej ustawa o sus). Ustawa ta była ponad 50-krotnie zmieniana i
ciągle planowane są kolejne zmiany (a i bez tego jest koszmarną lekturą – nawet dla
koneserów ;))
Ustawa o sus w art. 4 określa, kto może być płatnikiem składek (jedna z kategorii
wymienionych w tym przepisie to pracodawca – w stosunku do pracowników), a w art. 6
określa, kto podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Art. 7 określa, komu
przysługuje prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.
Wśród wymienionych w tym przepisie grup są też doktoranci. Art. 8 ustawy o sus określa, kto
może być uznany za pracownika do celów ubezpieczeniowych.
Do celu ustalenia obowiązków ubezpieczeniowych pracownik składa informacje dotyczące
wysokości uzyskanej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z
innego źródła w danym roku kalendarzowym oraz zgłaszanie do ubezpieczeń członków
rodziny pracownika.
Ubezpieczenie społeczne
Zgodnie przepisami ustawy o sus ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:
ubezpieczenie emerytalne,
ubezpieczenia rentowe,
ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane ubezpieczeniem chorobowym,
oraz ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane
ubezpieczeniem wypadkowym.
Ubezpieczenia emerytalne i rentowe występują łącznie tj. ubezpieczeni nie mogą podlegać
tylko ubezpieczeniu emerytalnemu lub tylko ubezpieczeniom rentowym. Ubezpieczeni
podlegają ubezpieczeniom emerytalne i rentowym obowiązkowo lub dobrowolnie.
Ubezpieczeni podlegają ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo (pracownicy, członkowie
spółdzielni, osoby odbywające służbę zastępczą), dobrowolnie lub nie podlegają temu
ubezpieczeniu. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają, na swój wniosek, osoby
objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi (osoby wykonujące pracę
nakładczą, wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia umowy agencyjnej lub innej
umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia oraz osoby współpracujące przy wykonywaniu tych umów, osoby
prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby współpracujące przy prowadzeniu tej
działalności, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania i duchowni)
Obowiązkowi ubezpieczenia wypadkowego podlegają osoby objęte ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi (pracownicy, członkowie spółdzielni, zleceniobiorcy oraz osoby z
nimi współpracujące wykonujące pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności
zleceniodawcy, prowadzący pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
posłowie i senatorowie, stypendyści sportowi, pobierający stypendium słuchacze Krajowej
Szkoły Administracji Publicznej, skazani lub tymczasowo aresztowani wykonujący odpłatnie
pracę na podstawie skierowania do pracy, bezrobotni pobierający stypendium, osoby
pobierające stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w
miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty
kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe, duchowni, osoby odbywające służbę
zastępczą, funkcjonariusze Służby Celnej).
Obowiązki płatników składek
Zgłoszenie do ubezpieczenia
Jednym z podstawowych obowiązków płatników składek jest dokonywanie zgłoszeń do
ubezpieczenia. Płatnicy składek powinni dokonać zgłoszenia płatnika składek w terminie 7
dni od daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania stosunku prawnego
uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi pierwszej osoby.
Osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a więc np.
doktoranci, dokonują zgłoszenia płatnika składek łącznie ze zgłoszeniem do ubezpieczeń
społecznych. Oznacza to, że zgłoszenie następuje tylko przez złożenie formularza ZUS ZUA.
Taki wypełniony formularz składa się w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania płatnika (a w tym przypadku i ubezpieczonego).
Na podstawie dokonanego zgłoszenia ZUS zakłada płatnikowi składek konto oznaczone
numerem identyfikacji podatkowej NIP, nadanym przez urząd skarbowy.
Zgłoszenie płatnika składek, będącego osobą fizyczną, zawiera szereg danych, a w
szczególności: numer NUSP (numer ubezpieczenia społecznego płatnika nadawany przez
ZUS w drodze decyzji) lub do czasu uzyskania tego numeru – numery NIP i REGON, a jeżeli
płatnikowi nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL, serię i numer
dowodu osobistego albo paszportu, nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę i miejsce
urodzenia, obywatelstwo, rodzaj i numer uprawnienia, na podstawie którego prowadzona jest
działalność pozarolnicza, nazwę organu wydającego uprawnienie oraz datę jego wydania,
nazwę skróconą firmy, pod którą prowadzona jest działalność pozarolnicza, datę powstania
obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych,
adres siedziby, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres siedziby, adres do
korespondencji, adres prowadzenia działalności.
Każdy podmiot stający się płatnikiem składek ma obowiązek zgłoszenia w ZUS. Dokonuje
tego na formularzu ZUS ZPA (jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną
nieposiadającą osobowości prawnej) lub ZUS ZFA (jeżeli jest osobą fizyczną). Zgłoszenie
płatnika składek, będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadająca
osobowości prawnej zawiera szereg danych, a w szczególności: numer NUSP lub do czasu
uzyskania tego numeru, numery NIP i REGON, nazwę skróconą płatnika, nazwę zgodną z
aktem prawnym konstytuującym płatnika, nazwę organu założycielskiego płatnika,
występowanie obowiązku wpisu do rejestru lub ewidencji, nazwę organu rejestrowego lub
ewidencyjnego, datę i numer wpisu do rejestru lub ewidencji, datę powstania obowiązku
opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych, adres siedziby
i adres do korespondencji, adres prowadzenia działalności.
Zgłoszenia płatnika składek dokonuje się we wskazanej przez Zakład jednostce terytorialnej
ZUS według formularza (lub wydruku z programu Płatnik – do ściągnięcia ze strony ZUS:
http://www.zus.pl). Łącznie ze zgłoszeniem, płatnik składek przekazuje do ZUS kopie decyzji
właściwego urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego
o nadaniu aktualnego numeru REGON.
Płatnicy składek, które są podmiotami zagranicznymi i nie mają w Polsce siedziby ani
przedstawicielstwa, dokonują zgłoszenia płatnika składek na zasadach ogólnych w I Oddziale
ZUS w Warszawie. Jednak najpierw zagraniczni pracodawcy muszą najpierw uzyskać NIP
(numer identyfikacji podatkowej) we właściwym urzędzie skarbowym.
Poza dokonaniem zgłoszenia płatnika należy oczywiście zgłosić pracowników.
Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dokonuje się
wypełniając i odsyłając do ZUS formularz ZUS ZUA, natomiast zgłoszenie do samego
ubezpieczenia zdrowotnego wymaga wypełnienie i wysłania druku ZUS ZZA. Każdy
dokument zgłoszeniowy, czy to ZUS ZUA czy ZUS ZZA powinien być podpisany przez
ubezpieczonego.
Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, ZUA lub ZZA zawiera takie dane ubezpieczonego
jak:
nazwisko, imię pierwsze i drugie, nazwisko rodowe,
datę urodzenia,
obywatelstwo i płeć,
tytuł ubezpieczenia,
stopień niepełnosprawności,
wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
posiadanie ustalonego prawa do emerytury lub renty,
adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres
zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres
zameldowania na stałe miejsce pobytu i adres zamieszkania,
dane identyfikacyjne: NIP, PESEL, seria i numer dowodu osobistego lub paszportu.
Niektóre z danych podawane są jako kody, co dodatkowo sprawia, że laik się gubi
Na podstawie takiego zgłoszenia do ubezpieczeń pracownika zakładane jest konto
ubezpieczonego.
Jeżeli u danego pracodawcy są osoby na urlopach macierzyńskich, jego status jako płatnika
składek uzależniony jest od tego, czy może on wypłacać zasiłek macierzyński. W przypadku
osób przebywających na urlopach wychowawczych płatnikiem jest pracodawca, który udzielił
urlopu.
Każda osoba objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do
ubezpieczeń społecznych.
Płatnicy zatrudniający więcej niż 5 osób zobowiązani są przesyłać do ZUS dokumenty
zgłoszeniowe drogą elektroniczną, chociaż w przypadku gdy do ZUS przekazywane jest
zgłoszenie w postaci elektronicznej, pracodawca mimo wszystko powinien sporządzić
dokument pisemny z własnoręcznym podpisem osoby zgłaszanej. Taki dokument taki musi
być przechowywany przez 5 lat.
Zmiany zgłoszenia do ubezpieczenia
Płatnik składek jest zobowiązany zawiadomić właściwą jednostkę ZUS o wszelkich
zmianach, jakie nastąpiły w zgłoszeniu, w terminie 14 dni od:
zaistnienia zmian,
stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie,
otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS.
Zmiany takiej dokonuje się na odpowiednim formularzu (lub wydruku z Płatnika lub
wysyłając dane drogą elektroniczną, o ile płatnik uruchomił tę formę przekazywania danych
do ZUS), z tym, że o zmianach dotyczących numerów NIP i REGON, nazwy skróconej
płatnika, a w przypadku płatników – osób fizycznych także nazwiska, pierwszego imienia i
daty urodzenia płatnik zawiadamia na odpowiednim formularzu.
Pracownik przejmuje obowiązki płatnika
Istnieją wszakże sytuacje, kiedy pracownik przejmuje obowiązki płatnika. Dzieje się tak
wtedy, kiedy ze względu na trudności, jakie mogłoby sprawić rozliczanie składek na polskie
ubezpieczenia, zagraniczny pracodawca może scedować na pracownika obowiązek
ubezpieczenia. W takim przypadku pracodawca zagraniczny niemający w Polsce siedziby ani
przedstawicielstwa może zawrzeć z pracownikiem wykonującym pracę w Polsce na rzecz
tego zagranicznego pracodawcy dodatkową umowę, na podstawie której to pracownik
przejmie obowiązki pracodawcy w zakresie ubezpieczeń społecznych. Pracownicy, którzy
przejęli obowiązki płatnika składek, dokonują zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS właściwym
dla swojego miejsca zamieszkania.
W takiej sytuacji, obowiązkiem pracownika pełniącego rolę płatnika jest zgłoszenie się do
ubezpieczeń, opłacanie oraz rozliczanie należnych składek. Aby zgłosić się do ubezpieczeń,
pracownik musi dostarczyć do ZUS kopię umowy o przejęciu obowiązków płatnika zawartej
z pracodawcą zagranicznym i kopię decyzji o nadaniu NIP. Zgłoszenia do ubezpieczeń
dokonuje się oczywiście na formularzu ZUS ZUA, a dodatkowo składa się formularz ZUS
ZAA, gdzie podaje się adres podmiotu zagranicznego.
Obowiązki zgłoszeniowe wobec cudzoziemców
Wszyscy cudzoziemcy zatrudnieni w Polsce na podstawie umowy o pracę czy umowy
zlecenia podlegają zgłoszeniu do ubezpieczeń. Czasem jednak polski pracodawca
zatrudniający takie osoby nie ma obowiązku ich zgłaszania do ubezpieczeń. Tak jest w
przypadku gdy cudzoziemiec pochodzi z UE/EOG. Należy jednak zaznaczyć, że
przedsiębiorstwo, które nie posiada siedziby w Polsce, zgłasza do ubezpieczeń pracowników,
jeżeli ma siedzibę na terenie jednego z krajów UE, a pracownik wykonuje pracę na terenie
Polski.
Zgłaszanie przez pracodawców spoza Unii
Pracodawcy, którzy mają siedzibę poza UE i zatrudniają w Polsce pracowników, nie mają
obowiązku zgłaszania tych pracowników do ubezpieczeń w Polsce. Obywatele polscy
wykonujący pracę w Polsce na rzecz pozaunijnego przedsiębiorstwa, mogą być objęte
polskimi ubezpieczeniami wyłącznie na zasadach dobrowolności.
Ubezpieczenia dobrowolne i kontynuacja ubezpieczeń
Zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dokonuje się na
formularzu ZUS ZUA. Zgodnie z ustawą o sus, osoby, które obejmowane są ubezpieczeniami
społecznymi na zasadach dobrowolności, z wyłączeniem osób, które zamierzają kontynuować
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek o objęcie ubezpieczeniem w terminie
przez nie wybranym. Takie zgłoszenie do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i
rentowego następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie
wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Wynika stąd, że do
dobrowolnych ubezpieczeń można przystąpić tylko na bieżąco. Zgłoszenie do ubezpieczeń i
opłacenie składek za okres poprzedzający datę zgłoszenia wniosku nie jest możliwy.
Należy pamiętać, że osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi
oraz osoby ubezpieczone z tytułu pracy u zagranicznego pracodawcy, mogą po ustaniu tych
ubezpieczeń kontynuować je na zasadzie dobrowolności dobrowolnie. Należy jednak
pamiętać, że osoby, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
zgłaszają wniosek o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń
społecznych. Zgłoszenia dokonuje się oczywiście na formularzu ZUS ZUA.
Dokumenty rozliczeniowe
Płatnik składek uwzględnia w dokumentach rozliczeniowych za dany miesiąc wszystkie
wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, dokonane lub
postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca
kalendarzowego, którego te dokumenty dotyczą. Jednak nie ma przy tym obowiązku
zgłaszania byłego pracownika do ubezpieczeń tylko po to by rozliczyć jakiś składnik
przychodu wypłacany po ustaniu stosunku pracy.
Zawarcie umowy zlecenia lub umowy o dzieło
Inaczej niż w prawie pracy, zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o sus, pracownikiem w rozumieniu
wymienionej ustawy jest również osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką
zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej
umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W
rozliczeniu, przychód z tytułu tych umów sumuje się z przychodem ze stosunku pracy i
wykazywany jest łącznie jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Zasiłek macierzyński a składki ubezpieczeniowe
Pracodawca jest płatnikiem składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających zasiłek macierzyński wówczas, gdy to on wypłaca ten zasiłek. W przeciwnym
przypadku, płatnikiem składek jest ZUS.
Taki pracodawca wypłacający zasiłek macierzyński nie ma obowiązku dokonywania
zgłoszenia osoby pobierającej zasiłek na formularzu ZUS ZUA – wystarczy, że złoży imienny
raport miesięczny ZUS RCA. Poza tym pracodawca składa także informacje o przerwie w
opłacaniu składek z tytułu umowy o pracę. Zgłoszenie do ubezpieczeń oraz rozliczanie
składek osób pobierających zasiłek macierzyński odbywa się wyłącznie w imiennych
raportach miesięcznych.
W przypadku gdy zasiłek macierzyński wypłaca ZUS, zgłoszenie do ubezpieczeń osoby
przebywającej na takim zasiłku należy właśnie do ZUS z racji tego, że jest on płatnikiem
składek. Pracodawca zobowiązany jest jedynie do comiesięcznego składania imiennego
raportu miesięcznego ZUS RSA.
Urlop wychowawczy a składki ubezpieczeniowe
Jak już wcześniej wspominaliśmy, płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne osób
przebywających na urlopach wychowawczych jest pracodawca, który urlopu udzielił. I to on
jest zobowiązany do dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń. Jak w przypadku osób
pobierających zasiłek macierzyński, także i za przebywających na urlopie wychowawczym
nie trzeba składać dokumentu zgłoszeniowego ZUS ZUA. Zgłoszenie następuje poprzez
złożenie imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA. Poza tym, pracodawca jako płatnik
składek składa imienny raport ZUS RSA za okres, w którym pracownik pobiera zasiłek, i
imienny raport ZUS RSA za część miesiąca, w którym pracownik przebywa na urlopie
wychowawczym.
Podstawa wymiaru składek
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oznacza kwotę, od której
naliczane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W przypadku pracowników
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w
rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w
ramach stosunku pracy i innych tytułów.
Ustawa o sus przewiduje ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym do kwoty odpowiadającej 30-krotności
prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na
dany rok kalendarzowy, określonej w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium
budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone. Jednak
należy pamiętać, że ograniczenia tego nie stosuje się w przypadku ustalania podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Podstawą wymiaru składek na
ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe. Należy pamiętać, że w przypadku ubezpieczonych podlegających
ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie
chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe są jednakowe
dla wszystkich ubezpieczonych i wynoszą:
na ubezpieczenie emerytalne - 19,52% podstawy wymiaru,
na ubezpieczenie rentowe - 8,00% podstawy wymiaru,
na ubezpieczenie chorobowe - 2,45% podstawy wymiaru.
Składka na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana od 0,40% do 8,12% podstawy
wymiaru, a zasady ustalania wymiaru składek określa ustawa z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Stopa
procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana na okres roku składkowego i
obowiązuje do składek należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca
następnego roku.
Zasady podlegania, opłacania, finansowania składki na ubezpieczenie zdrowotne reguluje
ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych. Ubezpieczenie zdrowotne jest albo obowiązkowe, albo dobrowolne.
Krąg osób objętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego jest bardzo szeroki. Obejmuje
zarówno osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi (np.
pracownicy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące,
osoby wykonujące pracę nakładczą) lub ubezpieczeniem społecznym rolników, a także inne
osoby.
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru. Składka jest
miesięczna i niepodzielna. Składka podlega odliczeniu od: podatku dochodowego od osób
fizycznych na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, karty podatkowej oraz zryczałtowanego
podatku dochodowego od przychodów osób duchownych na zasadach określonych w ustawie
o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne.
Wyrejestrowane z ubezpieczeń
Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega
wyrejestrowaniu z ubezpieczeń społecznych. Istnieją jednak pewne wyjątki od tego nakazu
ustawowego. Dotyczy to np. umów zlecenia, zawieranych kolejno po sobie między tymi
samymi stronami, pod warunkiem, że między jedną a drugą umową nie ma choćby jednego
dnia przerwy. Wyrejestrowanie następuje dopiero, gdy umowa zlecenia wygaśnie lub ulegnie
rozwiązaniu i nie zostanie zawarta następna lub jeżeli między kolejnymi umowami nastąpił
choćby dzień przerwy.
Płatnik składek, który zakończył prowadzoną działalność dokonuje wyrejestrowania w
terminie 14 dni od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń.
Uff, strasznie ciężka materia...