background image

1

Opodatkowanie instrumentów pochodnych ze 

szczególnym uwzgl

ę

dnieniem struktur opcyjnych

Sopot , 26 marca 2009r.

Sopot , 26 marca 2009r.

KPMG TAX 

KPMG TAX 

M. Michna sp. k.

M. Michna sp. k.

background image

2

Agenda

Agenda

1.

1.

Instrumenty pochodne w CIT 

Instrumenty pochodne w CIT 

uwagi og

uwagi og

ó

ó

lne

lne

2.

2.

Opcje 

Opcje 

3.

3.

Forward

Forward

4.

4.

Swap

Swap

walutowy

walutowy

5.

5.

IRS

IRS

6.

6.

CIRS

CIRS

7.

7.

Instrumenty pochodne w VAT

Instrumenty pochodne w VAT

background image

3

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1)

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1)

Art. 16 ust. 1b

Pochodny instrument finansowy to prawo maj

ą

tkowe, 

którego cena zale

Ŝ

y bezpo

ś

rednio lub po

ś

rednio od ceny 

towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, 
platyny dewizowej lub papierów warto

ś

ciowych, albo od 

wysoko

ś

ci stóp procentowych lub indeksów, a w 

szczególno

ś

ci opcje i kontrakty terminowe.

background image

4

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2)

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2)

Moment uznania wydatku za koszt uzyskania 

Moment uznania wydatku za koszt uzyskania 

przychod

przychod

ó

ó

Art. 16 ust. 1 pkt 8b

Wydatki zwi

Wydatki zwi

ą

ą

zane z nabyciem pochodnych instrument

zane z nabyciem pochodnych instrument

ó

ó

finansowych stanowi

finansowych stanowi

ą

ą

koszt uzyskania przychod

koszt uzyskania przychod

ó

ó

w w 

w w 

momencie:

momencie:

realizacji praw wynikaj

realizacji praw wynikaj

ą

ą

cych z tych instrument

cych z tych instrument

ó

ó

w

w

rezygnacji z realizacji praw wynikaj

rezygnacji z realizacji praw wynikaj

ą

ą

cych z tych 

cych z tych 

dokument

dokument

ó

ó

w

w

ich odp

ich odp

ł

ł

atnego zbycia 

atnego zbycia 

o ile wydatki te nie powi

o ile wydatki te nie powi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

warto

warto

ś

ś

ci pocz

ci pocz

ą

ą

tkowej 

tkowej 

ś

ś

rodka trwa

rodka trwa

ł

ł

ego oraz warto

ego oraz warto

ś

ś

ci niematerialnych i prawnych.

ci niematerialnych i prawnych.

background image

5

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3)

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3)

Brak odr

ę

bnej regulacji odno

ś

nie okre

ś

lenia momentu

rozpoznania przychodu do opodatkowania

Art. 12 ust. 3

Za przychody zwi

ą

zane z działalno

ś

ci

ą

gospodarcz

ą

(…) 

osi

ą

gni

ę

te w roku podatkowym, uwa

Ŝ

a si

ę

(…) nale

Ŝ

ne 

przychody, cho

ć

by nie zostały jeszcze faktycznie 

otrzymane.

background image

6

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4)

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4)

Art. 12 ust. 3a.

Za dat

ę

powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, 

uwa

Ŝ

a si

ę

(…) dzie

ń

wydania rzeczy, zbycia prawa 

maj

ą

tkowego lub wykonania usługi albo cz

ęś

ciowego 

wykonania usługi, nie pó

ź

niej ni

Ŝ

dzie

ń

wystawienia faktury 

albo uregulowania nale

Ŝ

no

ś

ci.

Art. 12 ust. 3e 

W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, 
do którego nie stosuje si

ę

ust. 3a (…) za dat

ę

powstania 

przychodu uznaje si

ę

dzie

ń

otrzymania zapłaty.

Decyzja Izby Skarbowej w Warszawie z 22.10.2007r. 
(1401/BP-I/4210-66/ICh/PP-I)

background image

7

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5)

Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5)

Sposób rozliczenia transakcji:

- instrumenty rzeczywiste,

- instrumenty nierzeczywiste.

Cel zawarcia kontraktu:

- instrumenty zabezpieczaj

ą

ce,

- instrumenty spekulacyjne

Brak podziału w ustawie CIT

background image

8

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (1)

opodatkowanie CIT (1)

Opcje s

ą

to kontrakty w ramach, których nabywca w zamian 

za zapłat

ę

premii opcyjnej nabywa prawo do zakupu (call) 

lub sprzeda

Ŝ

y (put) okre

ś

lonego instrumentu finansowego po 

cenie ustalonej w dniu zawarcia kontraktu.

Momenty transakcji:

- zawarcie transakcji,

- okres pomi

ę

dzy zawarciem i realizacj

ą

transakcji,

- moment realizacji transakcji.

background image

9

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (2)

opodatkowanie CIT (2)

Moment zawarcia transakcji jest neutralny podatkowo dla 

nabywcy – zapłata premii nie stanowi kosztu podatkowego 
dla nabywcy opcji do dnia rozliczenia;

W momencie zawarcia transakcji powstaje przychód 

podatkowy u wystawcy opcji w wysoko

ś

ci otrzymanej premii 

opcyjnej;

Okres pomi

ę

dzy zawarciem transakcji a dniem jej realizacji 

jest, co do zasady, neutralny podatkowo (pod warunkiem, 

Ŝ

nie dochodzi do zbycia opcji) 

background image

10

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (3)

opodatkowanie CIT (3)

Na dzie

ń

realizacji lub rezygnacji z realizacji transakcji:

kwota premii opcyjnej stanowi koszt podatkowy u nabywcy 

opcji,

w przypadku opcji nierzeczywistych kwota nale

Ŝ

na z tytułu 

realizacji transakcji stanowi przychód podatkowy,

w przypadku opcji rzeczywistych moment realizacji jest 

neutralny podatkowo.

background image

11

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (4)

opodatkowanie CIT (4)

Przykład (I)

Stan faktyczny: 31 marca 2006 roku Spółka zakupiła na giełdzie 
1.000 akcji spółki ABC po cenie 5. Spółka obawia si

ę

Ŝ

e cena 

rynkowa akcji ABC obni

Ŝ

y si

ę

w zwi

ą

zku z czym kupuje opcj

ę

sprzeda

Ŝ

y akcji ABC po cenie 5 z terminem rozliczenia 31.03. 2009

(cena opcji wynosi 20)

Konsekwencje podatkowe:

Zakup opcji: cena opcji (20) nie stanowi kosztu uzyskania 
przychodu w momencie płatno

ś

ci.

31.03.2009 -sprzeda

Ŝ

akcji ABC 



Cena sprzeda

Ŝ

y - przychód do opodatkowania 



Wydatki na nabycie akcji - koszt uzyskania przychodu 



Cena opcji (20) - koszt uzyskania przychodu

background image

12

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (5)

opodatkowanie CIT (5)

Przykład (II)
W dniu 1 stycznia Spółka X nabyła opcje zakupu 100 EUR 

po cenie 4 PLN/EUR z dniem rozliczenia 1 maja. Rozliczenie 
ma nast

ą

pi

ć

przez rozliczenie kwoty ró

Ŝ

nicy. Wysoko

ść

premii opcyjnej 10, kurs na 1 kwietnia 4,2 PLN/EUR 

- 1 stycznia u wystawcy opcji powstał przychód 

podatkowy 10;

- 1 stycznia nie powstał koszt podatkowy po stronie nabywcy;
- 1 maja doszło do rozliczenia, wystawca opcji zapłacił na 

rzecz nabywcy kwot

ę

Ŝ

nicy;

- ró

Ŝ

nica: (4,2 – 4) x 100 = 20;

background image

13

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (6)

opodatkowanie CIT (6)

Przykład (II) c.d.
Kwota ró

Ŝ

nicy (20) stanowi przychód podatkowy nabywcy 

opcji, jednocze

ś

nie nabywca zalicza kwot

ę

premii (10) do 

kosztów podatkowych. Kwota ró

Ŝ

nicy stanowi koszt 

podatkowy wystawcy opcji.

W przypadku gdyby kurs walutowy 1 maja wynosił 3,8 

PLN/EUR nabywca rezygnuje z rozliczenia transakcji i 
rozpoznaje kwot

ę

zapłaconej premii w kosztach 

podatkowych. Dla wystawcy jest to moment neutralny 
podatkowo.

background image

14

Opcja 

Opcja 

-

-

opodatkowanie CIT (7)

opodatkowanie CIT (7)

Tzw. „toksyczne” opcje walutowe

Opcje „zerokosztowe”

Interpretacja MF z 21.10.2008 r. (ILPB3/423-461/08-3/ŁM)

Realizacja opcji przez nabywc

ę

– brak wykonania 

zobowi

ą

zania przez wystawc

ę

- przychód podatkowy
- koszt podatkowy 

Interpretacja MF z 23 stycznia 2009 r. (ILPB3/423W-101/08-

2/BN) 

background image

15

Forward

Forward

-

-

opodatkowanie CIT (1)

opodatkowanie CIT (1)

Transakcja 

Transakcja 

forward

forward

polega na zakupie lub sprzeda

polega na zakupie lub sprzeda

Ŝ

Ŝ

okre

okre

ś

ś

lonego instrumentu finansowego w przysz

lonego instrumentu finansowego w przysz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci po 

ci po 

cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji.

cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji.

Transakcj

Transakcj

ę

ę

dzielimy na:

dzielimy na:

-

-

rzeczywist

rzeczywist

ą

ą

rozliczon

rozliczon

ą

ą

poprzez dokonanie 

poprzez dokonanie 

zakupu/sprzeda

zakupu/sprzeda

Ŝ

Ŝ

y instrumentu

y instrumentu

-

-

nierzeczywist

nierzeczywist

ą

ą

rozliczon

rozliczon

ą

ą

poprzez kwot

poprzez kwot

ę

ę

r

r

ó

ó

Ŝ

Ŝ

nicy 

nicy 

pomi

pomi

ę

ę

dzy warto

dzy warto

ś

ś

ci

ci

ą

ą

rynkow

rynkow

ą

ą

instrumentu a wynikaj

instrumentu a wynikaj

ą

ą

ca z 

ca z 

ceny ustalonej w kontrakcie

ceny ustalonej w kontrakcie

background image

16

Forward

Forward

-

-

opodatkowanie CIT (2)

opodatkowanie CIT (2)

Konsekwencje podatkowe na dzie

Konsekwencje podatkowe na dzie

ń

ń

rozliczenia 

rozliczenia 

transkacji

transkacji

:

:

forward

forward

rzeczywisty: 

rzeczywisty: 

-

-

kupno instrumentu w dacie rozliczenia 

kupno instrumentu w dacie rozliczenia 

wydatki na nabycie 

wydatki na nabycie 

nie stanowi

nie stanowi

ą

ą

koszt

koszt

ó

ó

w podatkowych w momencie kupna 

w podatkowych w momencie kupna 

instrumentu, jego sprzeda

instrumentu, jego sprzeda

Ŝ

Ŝ

kreuje obowi

kreuje obowi

ą

ą

zek podatkowy,

zek podatkowy,

-

-

sprzeda

sprzeda

Ŝ

Ŝ

instrumentu w dacie rozliczenia 

instrumentu w dacie rozliczenia 

-

-

opodatkowanie 

opodatkowanie 

r

r

ó

ó

Ŝ

Ŝ

nicy pomi

nicy pomi

ę

ę

dzy cen

dzy cen

ą

ą

sprzeda

sprzeda

Ŝ

Ŝ

y (cena wykonania 

y (cena wykonania 

kontraktu), a cen

kontraktu), a cen

ą

ą

nabycia instrumentu bazowego,

nabycia instrumentu bazowego,

forward

forward

nierzeczywisty: kwota r

nierzeczywisty: kwota r

ó

ó

Ŝ

Ŝ

nicy pomi

nicy pomi

ę

ę

dzy rynkow

dzy rynkow

ą

ą

cen

cen

ą

ą

aktywa bazowego z dnia realizacji a cen

aktywa bazowego z dnia realizacji a cen

ą

ą

wykonania 

wykonania 

kontraktu stanowi

kontraktu stanowi

ą

ą

odpowiednio przych

odpowiednio przych

ó

ó

d i koszt podatkowy.

d i koszt podatkowy.

background image

17

Swap walutowy - opodatkowanie CIT (1)

Moment dla celów podatkowych

Spot

Forward

SWAP

Noga spot

(wymiana

pocz

ą

tkowa)

Noga forward 

(wymiana
ko

ń

cowa)

background image

18

Swap walutowy - opodatkowanie CIT (2)

Efekt podatkowy w postaci ró

Ŝ

nic kursowych b

ę

dzie 

realizowany w dwóch momentach tj. w momencie spot i 
drugi w momencie forward, np. spółka kupuje na dat

ę

waluty spot i w tym samym czasie sprzedaje USD na 
dat

ę

waluty w przyszło

ś

ci

Walutowe transakcje swap wyró

Ŝ

niaj

ą

nast

ę

puj

ą

ce 

cechy: 
- s

ą

to transakcje dwuwalutowe;

- wymiana kapitałów nast

ę

puje dwukrotnie, na pierwsz

ą

dat

ę

waluty  i na drug

ą

dat

ę

waluty;

- w trakcie trwania kontraktu nie ma płatno

ś

ci odsetek.

background image

19

IRS - opodatkowanie CIT (1)

Transakcja IRS stanowi umow

ę

mi

ę

dzy stronami, które 

zobowi

ą

zuj

ą

si

ę

dokonywa

ć

wymiany serii płatno

ś

ci stóp 

oprocentowania od uzgodnionej kwoty nominalnej, 
obliczanych za stały okres, gdzie jedna strona wypłaca 
odsetki w oparciu o stała stop

ę

oprocentowania, a druga 

strona odsetki według zmiennej stopy.
Cechy transakcji:

- dwie nogi transakcji, denominowane w tej samej walucie

- co najmniej jedna zmienna stopa procentowa

- okresowa wypłata odsetek. 

background image

20

IRS - opodatkowanie CIT (2)

Przykład (I)

Bank B

1r WIBOR-

zmienne

oprocentowanie

Spółka A

1 mln PLN

IRS

1r WIBOR -zmienne
oprocentowanie

1r stałe oprocentowanie

7%

Bank C

background image

21

IRS - opodatkowanie CIT (3)

Moment zawarcia kontraktu jest neutralny podatkowo
W momencie wymiany płatno

ś

ci:

- w przypadku rozliczenia kwot

ą

Ŝ

nicy stanowi ona 

przychód b

ą

d

ź

koszt podatkowy,

- w przypadku wymiany płatno

ś

ci pełne kwoty płatno

ś

ci 

stanowi

ą

odpowiednio przychód b

ą

d

ź

koszt podatkowy 

stron transakcji.

Płatno

ś

ci z tytułu IRS a poj

ę

cie przychodu/kosztu z 

tytułu odsetek w rozumieniu ustawy CIT

background image

22

IRS - opodatkowanie CIT (5)

IRS niesymetryczny 

okresowe płatno

ś

ci dokonywane przez jedn

ą

stron

ę

realizowane s

ą

w innych datach rozlicze

ń

ni

Ŝ

płatno

ś

ci dokonywane przez drug

ą

stron

ę

background image

23

IRS - opodatkowanie CIT (6)

Przykład:

Strony transakcji:

Spółka A - zobowi

ą

zuje si

ę

dokonywa

ć

płatno

ś

ci co kwartał

Spółka B - zobowi

ą

zuje si

ę

dokonywa

ć

płatno

ś

ci co rok

Pocz

ą

tek

Kontraktu

Płatno

ść

Spółki B

Koniec

kontraktu

Płatno

ś

ci Spółki A

I

XII

background image

24

IRS - opodatkowanie CIT (7)

Rozpoznanie kosztu podatkowego:

- w momencie dokonania płatno

ś

ci przez drug

ą

stron

ę

transakcji, a wi

ę

c w chwili, kiedy osi

ą

gni

ę

ty zostanie

przychód,
w dacie ka

Ŝ

dej płatno

ś

ci wynikaj

ą

cej z kontraktu

interpretacja MF z 16.12.2008 r. (IPPB5/423-64/08-

2/MB)  

background image

25

CIRS - opodatkowanie CIT



Płatno

ś

ci dokonywane pomi

ę

dzy podmiotami a 

odsetki w rozumieniu ustawy CIT



Moment zaliczenia wydatków zwi

ą

zanych z transakcj

ą

CIRS do kosztów uzyskania przychodów



Moment powstania przychodu do opodatkowania

background image

26

Instrumenty pochodne a VAT

Transakcje dotycz

ą

ce instrumentów pochodnych a 

odpłatne 

ś

wiadczenie usług

usługi po

ś

rednictwa finansowego 

ś

wiadczone w 

ramach prowadzonego przedsi

ę

biorstwa

sporadyczne transakcje instrumentami pochodnymi

Podstawa opodatkowania 
Wyrok WSA w Warszawie z 21 listopada 2008 r.,

sygn. III SA/Wa 1471/08

background image

27

Kontakt

Kontakt

Grzegorz 

Grzegorz 

Jaszczuk

Jaszczuk

Tax Partner

Tax Partner

gjaszczuk@kpmg.pl

gjaszczuk@kpmg.pl

Aleksander D

ą

browski

Senior Manager

adabrowski@kpmg.pl

www.kpmg.pl