tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa
sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl
zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz
xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwer
tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa
sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl
zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz
xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI –
OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH
WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
Projekt postępowania badawczego.
SOCJOLOGIA, ZAOCZNE
ROK II, SEMESTR III
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 2
SPIS TREŚCI:
1. Motywy wyboru przedmiotu i problematyki badao.
2. Cel badao.
3. Precyzacja pojęd.
4. Problematyka badawcza.
5. Zmienne i wskaźniki.
6. Metody i techniki badawcze.
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 3
1. Motywy wyboru przedmiotu i problematyki badao
Osobiste zainteresowanie problematyką bezdomności i chęd poszerzenia wiedzy na temat społecznej
percepcji osób bezdomnych.
2. Cel badao
Celem poznawczym badania jest ukazanie przyczyn, które prowadzą do bezdomności oraz
scharakteryzowanie postawy społecznej wobec zjawiska bezdomności. Celem praktycznym badania
jest skorelowanie obydwu problemów, opracowanie wniosków i przedstawienie wskazao
dotyczących reintegracji społecznej osób pozostających w bezdomności. Rozpoznanie przyczyn
zjawiska stwarza bowiem możliwośd przygotowania skutecznego programu wychodzenia z
bezdomności, zapobiegania jej oraz walki z następstwami, które ze sobą niesie.
3. Precyzacja pojęd
Bezdomnośd
W 2004 roku eksperci z Europejskiego Obserwatorium Bezdomności FEANTSA (European Observatory
of Homelessness, EOH) opublikowali typologię bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego ETHOS.
Projekt jest weryfikowany corocznie przez korespondentów z poszczególnych krajów członkowskich
Unii Europejskiej i podlega systematycznej aktualizacji w oparciu o dane zawarte w Raportach
Statystycznych.
Podstawą klasyfikacji jest założenie o istnieniu trzech obszarów, które konstytuują dom: fizycznego
(miejsce spełniające warunki mieszkalne), społecznego (domena prywatności i doświadczania relacji
społecznych), prawnego (tytuł prawny i/lub zabezpieczenie najmu).
Wykluczenie z jednej lub kilku domen wyznacza podział na cztery kategorie koncepcyjne, z których
dwie odnoszą się do bezdomności:
brak dachu nad głową – dotyczą ludzi mieszkających w przestrzeni publicznej (ulice lub miejsca
publiczne, które nie pełnią roli mieszkao) oraz ludzi zakwaterowanych interwencyjnie (noclegownie
lub schroniska niskoprogowe);
brak mieszkania – dotyczą ludzi zakwaterowanych w placówkach dla bezdomnych, gdzie docelowy
czas pobytu jest nie dłuższy niż 1 rok (schroniska dla bezdomnych, mieszkania tymczasowe/rotacyjne,
przejściowe mieszkania wspierane), kobiet zakwaterowanych w schroniskach dla kobiet, osób
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 4
zakwaterowanych w ośrodkach dla imigrantów i uchodźców) oraz osób bez zagwarantowanego
miejsca do mieszkania opuszczających instytucje (np. penitencjarne, medyczne, domy dziecka)
1
.
Postawa
W psychologicznej literaturze naukowej funkcjonuje wiele definicji postawy, których różnorodnośd
jest wynikiem odmiennego sposobu ujmowania struktury postawy.
Bogdan Wojciszke określa postawę mianem stosunku emocjonalnego, którego przejawem jest
skłonnośd do wartościowania:
„Postawa człowieka wobec jakiegoś obiektu (osoby, przedmiotu, zdarzenia, idei) to względnie trwała
tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościowania tego obiektu przez tego człowieka. (…)
Określenie czyjejś postawy wobec jakiegoś obiektu oznacza umiejscowienie człowieka na
dwubiegunowym kontinuum wartościowania tego obiektu, rozciągającym się od stosunku skrajnie
negatywnego (całkowite odrzucenie obiektu) do stosunku skrajnie pozytywnego (całkowita
akceptacja obiektu)”
2
.
Wielu badaczy przywołuje inny model postawy, który charakteryzuje tzw. trójskładnikowa definicja.
Zgodnie z tym stanowiskiem postawę konstytuują trzy składniki:
komponent poznawczy – przekonania na temat obiektu;
komponent afektywny – stosunek emocjonalny;
komponent behawioralny – skłonnośd do określonych zachowao wobec obiektu.
4. Problematyka badawcza
A. Główny problem badawczy
Jakie czynniki prowadzą do życia w bezdomności?
Problemy szczegółowe
Jakie cechy demograficzne charakteryzują osoby bezdomne?
Czy osoby bezdomne doświadczają przemocy?
Czy osoba bezdomna straciła kogoś bliskiego i czy mogło byd to przyczyną wejścia w stan
bezdomności?
Czy bezdomni nadużywają alkoholu?
Czy problemy finansowe były przyczyną wejścia w stan bezdomności?
1
http://www.bezdomnosc.edu.pl/content/view/19/26/, 17.01.2010
2
B. Wojciszke, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa,
2002, ss. 180-181.
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 5
Czy osoba bezdomna przebywała na bezrobociu i jaki okres czasu?
Czy choroba fizyczna lub psychiczna jest przyczyną wchodzenia w bezdomnośd?
W jakich okolicznościach doszło do opuszczenia ostatniego lokalu mieszkalnego, który bezdomny
nazywał swoim domem?
Z jakim miejscem utożsamiają się osoby bezdomne?
Jak kształtują się relacje badanych osób bezdomnych z pozostałymi bezdomnymi?
Jakie są psychiczne skutki pozostawania bezdomnym?
Czy osoby bezdomne wchodzą w konflikt z prawem?
Czy osoby bezdomne czują się dyskryminowane?
Czy korzystają z pomocy instytucji związanych z problemem bezdomności?
Jakie czynniki zdaniem osób bezdomnych utrudniają bądź uniemożliwiają im wyjście z bezdomności?
B. Główny problem badawczy
Jakie są postawy różnych kategorii społecznych wobec osób bezdomnych?
Problemy szczegółowe
Jakie czynniki wpływają na postawy różnych kategorii społecznych wobec osób bezdomnych?
Jakie zdaniem różnych kategorii społecznych są przyczyny bezdomności?
Jakiego rodzaju pomoc dla bezdomnych postrzegana jest społecznie jako wskazana i niewskazana?
Jakie środki zapobiegawcze zdaniem badanych mogłyby zmniejszyd zjawisko bezdomności w Polsce?
Jakie są najskuteczniejsze zdaniem badanych formy integracji osób bezdomnych ze społeczeostwem?
Jakie cechy charakterystyczne przypisywane są bezdomnym (fizyczne, charakterologiczne,
demograficzne?
Czy mają kontakt z bezdomnymi, jakiego rodzaju jest to kontakt i jak często do niego dochodzi?
Czy warunki materialne respondentów wpływają na ich postawę wobec osób bezdomnych?
Czy respondenci angażują się w akcje społeczne, pomocowe, wolontariat?
Jaka jest ich gotowośd do niesienia pomocy osobom bezdomnym?
Jakie uczucia wzbudzają osoby bezdomne?
Czy osoby bezdomne budzą lęk i obawę?
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 6
5. Zmienne i wskaźniki
ZMIENNA
WSKAŹNIKI I KATEGORIE
ZALEŻNA
NIEZALEŻNA
Wchodzenie w stan
bezdomności i
trwanie w nim
Wiek
Przedziały wiekowe.
Dane pochodzące z wywiadu.
Wykształcenie
Wyższe, średnie, zawodowe, podstawowe.
Dane pochodzące z wywiadu.
Płed
Mężczyzna, kobieta.
Dane pochodzące z wywiadu.
Przemoc w rodzinie
Bezdomny jako ofiara przemocy.
Dane pochodzące z wywiadu.
Śmierd osoby bliskiej Relacje łączące bezdomnego z osobą bliską, która
poniosła śmierd; określenie czasu, w jakim osoba
bliska zmarła.
Dane pochodzące z wywiadu.
Alkoholizm
Określenie czasu, od którego bezdomny zmaga się z
uzależnieniem.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Problemy finansowe
Przyczyny.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Bezrobocie
Utrata pracy, przyczyny, czas pozostawania na
bezrobociu.
Dane pochodzące z wywiadu.
Problemy zdrowotne Fizyczne, psychiczne.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Kwalifikacje
zawodowe
Zawód wyuczony, zawody wykonywane,
dotychczasowe zatrudnienie.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Utrata mieszkania
Eksmisja, wyburzenie, zdarzenia losowe.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Relacje z innymi
osobami
pozostającymi w
bezdomności
Określenia odnoszące się do innych bezdomnych,
jakimi posługuje się respondent; czas spędzany z
innymi bezdomnymi; określenie, czy relacje są
przyjacielskie, czy wrogie.
Dane pochodzące z wywiadu, obserwacji.
Niskie poczucie
wartości
Określanie siebie jako gorszego od „normalsów”;
poczucie niższości; niewiara we własne zdolności.
Dane pochodzące z wywiadu.
Konflikt z prawem
Kradzieże, rozboje, zakłócanie porządku, awantury.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.
Poczucie
wyobcowania
Nieśmiałośd, niskie poczucie wartości, samotnośd,
określanie własnej osoby w kategoriach człowieka
gorszego od „normalsów”.
Dane pochodzące z wywiadu, obserwacji.
ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY
RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH
PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO
Strona 7
Postawa wobec
bezdomnych
Wiek
Przedziały wiekowe.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Wykształcenie
Wyższe, średnie, zawodowe, podstawowe.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Płed
Kobieta, mężczyzna.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Miejsce
zamieszkania
Przedziały ilościowe mieszkaoców.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Wiedza na temat
zjawiska
Zainteresowanie tematem bezdomności,
postrzegana skala zjawiska, wiedza o formach
pomocy dla bezdomnych.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Stereotypy
bezdomnych
Wyobrażenie na temat cech osób bezdomnych.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Częstośd kontaktów
z osobami
bezdomnymi
Określenie, jak często dochodzi do bezpośredniego
kontaktu z bezdomnym i jaki jest jego czas trwania.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Warunki materialne
Przedział zarobkowy, określenie własnej sytuacji
materialnej jako dobrej, średniej, złej.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Aktywnośd społeczna Przynależnośd do organizacji społecznych i zrzeszeo,
uczestniczenie w akcjach społecznych, wolontariat.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Lęk przed
bezdomnymi
Określenia stosowane w odniesieniu do osób
bezdomnych, wyobrażenia na ich temat, emocje i
uczucia.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.
Nastawienie do
bezdomnych
Określenia stosowane w odniesieniu do osób
bezdomnych, wyobrażenia na ich temat, emocje i
uczucia.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu, obserwacji.
6. Metody i techniki badawcze
A. Metody
Sondaż diagnostyczny
B. Techniki
Ankieta pocztowa
Wywiad kwestionariuszowy
Analiza dokumentów
Obserwacja