Microsoft Word - Prawo_Pożar

PRAWNE

REGULACJE

ZAGROŻEŃ

POŻAROWYCH

I WYBUCHOWYCH

Obecność substancji lub preparatów uznanych za łatwopalne stwarza

możliwość  zaistnienia  pożaru  lub  wybuchu.  Poznanie  mechanizmu  spalania  oraz
powstania zapłonu może być skutecznym elementem profilaktyki zapobiegawczej tym
niebezpiecznym  zjawiskom,  mogącym  być  źródłem  poważnego  zagrożenia  dla
zdrowia  lub  życia  zatrudnionych  pracowników,  a  także  powstania  ogromnych  strat
materialnych.

Spalaniem

nazywamy

szybko

przebiegającą

reakcję

egzotermiczną

samoczynnie przemieszczającą się w przestrzeni wypełnionej substratami. Reakcji tej
towarzyszy zjawisko świecenia [1].

W typowym spalaniu substratami są paliwo i tlen z powietrza, których reakcja

zostaje zapoczątkowana czynnikiem inicjującym, spełniającym funkcje źródła
zapłonu. Funkcję źródła zapłonu mogą spełniać różne postacie energii cieplnej i różne
przemiany energetyczne, których wspólną cechą jest wytworzenie odpowiednio
wysokiej temperatury. Źródła zapłonu przedstawiono na schemacie nr 1.

Rys 1. Źródła zapłonu [ 1]

W profilaktyce pożarniczej największy nacisk kładzie się na wyeliminowanie

możliwości zapłonu. Po zapłonie następuję szybkie i trudne do opanowania
rozszerzanie się pożaru, a także często wybuch.

Pożar lub wybuch mogą powstać, gdy zaistnieje czasowa i przestrzenna

zbieżność następujących elementów:

  materiału palnego,
  czynnika utleniającego,
  źródła zapłonu.

Czynnikami  utleniającymi  mogą  być  związki  chemiczne  zawierające  grupy,
chemiczne bogate w tlen (azotanowe, azotynowe, nitrowe, chloranowe itp.) chlorowce
(fluor, chlor, brom), a także siarka. Materiałami palnymi mogą być związki organiczne
lub  nieorganiczne,  liczne  metale  i  niemetale.  Spalaniem  jest  w  tym  ujęciu  reakcja
wodoru z chlorem, żelaza z siarką lub też reakcja rozkładu materiałów wybuchowych.
Zależnie  od  postaci  materiału  palnego  spalanie  może  przebiegać  w  układzie
homogenicznym (jednorodnym) lub heterogenicznym (niejednorodnym).

Spalanie homogeniczne jest charakterystyczne dla mieszanin gazów i par

cieczy z powietrzem ;tworzy płomień.

Spalanie heterogeniczne przejawia się żarzeniem na powierzchni zetknięcia

się ciała stałego z tlenem (spalanie węgla drzewnego, sadzy, niektórych metali).

W zależności od sposobu wymieszania paliwa z tlenem z powietrza rozróżnia

się spalanie: dyfuzyjne, kinetyczne i dyfuzyjno-kinetyczne.

Spalanie dyfuzyjne występuje przy braku wstępnego wymieszania materiału

palnego z powietrzem. W ten sposób spalają się ciała stałe, ciecze parujące ze swej
powierzchni i czyste gazy wypływające z przewodu. Spalanie dyfuzyjne można na
ogół łatwo przerwać, zwłaszcza w początkowej fazie pożaru.

Spalanie kinetyczne występuje w homogenicznej mieszaninie gazu lub pary

cieczy z powietrzem bądź w pseudohomogenicznej zawiesinie ciała stałego lub cieczy
w powietrzu (np. pyły, mgły).Przerwanie spalania kinetycznego jest trudne, a często
wprost niemożliwe.

Pożar charakteryzuje się tym, że proces spalania przestaje być kontrolowany

w czasie  i  przestrzeni,  stwarzając  zagrożenie  dla  człowieka  i  środowiska  oraz
powodując  straty  materialne.  Przyczyną  gwałtownego  rozwoju  pożaru  może  być
wzrost  wydzielania  i  rozprzestrzeniania  się  palnych  par  i  gazów  np.  wskutek
promieniowania cieplnego lub ruchu atmosfery.

Dym jest jednym z produktów spalania. Składa się z zawieszonych w gazach

powstających w czasie pożaru cząsteczek ciekłych (węglowodory) i stałych
(sadza).Powstawaniu dymu sprzyja niedobór tlenu w czasie spalania. Dym ogranicza
widoczność i w znacznym stopniu utrudnia akcję ratowniczą.

Wybuch jest gwałtowną reakcją chemiczną pomiędzy utleniaczem i paliwem,

której obok płomienia towarzyszy fala ciśnieniowa powodująca zniszczenia. Fali
ciśnieniowej odbitej towarzyszy również efekt akustyczny.

Minimalna energia zapłonu (MEZ) jest najmniejszą energią, przy której

następuje  zapłon  mieszaniny  palnej.  Wartość  (MEZ)  określana  jest  w  optymalnych
warunkach,  tzn.  przy  najbardziej  podatnym  na  zapłon  składzie  mieszaniny,  a  także
określonych warunkach początkowych ciśnienia i temperatury oraz  geometrii układu.
Znajomość MEZ pozwala na ocenę zagrożenia analizowanego obszaru ze względu na
obecne tam źródła zapłonu.

Granice wybuchowości określają zakres składu mieszaniny palnej (stężenia

paliwa i utleniacza w mieszaninie), przy których w obecności źródła zapłonu następuje
spalanie wybuchu w mieszaninie.

W przypadku mieszanin gazów palnych czy par z powietrzem w pewnym

zakresie  stężeń  zależnym    od  rodzaju  gazu  i  pary  powstaje  mieszanina  wybuchowa.
Zakres ten  określamy dolną (DGW) i  górną  granicą wybuchowości (GGW). Stężenie
składnika  palnego  wyraża  się  w  procentach  objętościowych[%  obj.]  lub  [gm

-3

]

mieszaniny.

Wybuch cieplny powstaje na skutek egzotermicznych reakcji chemicznych lub

cieplnej  niestabilności  substancji,  jeśli  ilość  wytwarzanego  ciepła  przewyższa  ilość
ciepła  oddawanego  do  otoczenia.  Wybuchy  cieplne  mogą  powstawać  w  trakcie
prowadzenia  procesów  chemicznych  np.  polimeryzacji,  nitrowania,  sulfonowania  ale
także  podczas  procesów  fizycznych  np.  mielenia,  suszenia,  transportu  czy
magazynowania.

Toksyczne produkty spalania stanowią największe zagrożenie dla zdrowia

i życia  ludzi,  i  według  statystyk  stanowią  najczęstszą  przyczynę  zgonów  w  czasie
pożarów.  Następnym  czynnikiem  zagrażającym  człowiekowi  jest  promieniowanie
cieplne.  Fala  ciśnieniowa  powoduje  głównie  zniszczenia  mechaniczne.  Bezpośrednie
zagrożenie dla ludzi pojawia się przy nadciśniniu od 2 do 3 barów.
Fala  ciśnieniowa  stanowi  zagrożenie  pośrednie  poprzez  uszkodzenie  odłamkami
generowanymi wskutek uszkodzeń instalacji i konstrukcji.

Wybuch materiałów stałych w formie pyłów charakteryzuje się zmniejszona

energią zapłonu i dużą szybkością spalania, a co za tym idzie szybkością wydzielania
ciepła i szybkością narastania ciśnienia. Najczęściej wybuchom ulegają: naturalne
materiały organiczne (pył drzewny, pyły zbożowe), syntetyczne materiały organiczne
(pyły tworzyw), pył węglowy i pyły metali (aluminium, cynk, żelazo etc.).

Wybuchy pyłów przebiegają z dużą szybkością i mogą przenosić się na znaczne

przestrzenie w związku z pobudzeniem/uniesieniem pyłów osiadłych na zewnątrz
urządzeń.

Zagrożenie pożarem i wybuchem ze względu na wyładowania elektrostatyczne

związane jest głównie z procesami, w których następuje zamiana energii mechanicznej
na elektryczną wskutek tarcia np. rozdrabnianie, mieszanie, transport ciał stałych
i cieczy.

Istnieje podział na następujące grupy pożarów[5]:

Grupa A – pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, spalaniu których

towarzyszy powstawanie żaru (drewno, papier, węgiel, tworzywa
sztuczne);

Grupa B – pożary cieczy i ciał stałych ulegających stopieniu (paliwa ciekłe,

rozpuszczalniki, tłuszcze, parafiny);

Grupa C – pożary gazów ( metan, wodór, gaz miejski);
Grupa D – pożary metali (magnez, sód, aluminium).
Indeks E oznacza, że urządzenie ( zawarty w nim środek) może być zastosowany
do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem.

Pierwszym działaniem w przypadku pożaru/wybuchu w środowisku pracy musi

być  ewakuacja  ludzi  z  zagrożonych  obszarów.  Inne  działania  to  odcięcie  możliwych
źródeł  zapłonu,  obniżenie  stężenia  palnych  par  i  gazów  oraz  substancji  toksycznych,
jeśli to możliwe odcięcie dopływu paliwa, schłodzenie rozgrzanych elementów
i  usunięcie  elementów  stwarzających  zagrożenie,  gaszenie  pożaru.  Działania  można
prowadzić równolegle lub kolejno, w zależności od możliwości.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r w sprawie

kryteriów i sposobu klasyfikowania substancji i preparatów chemicznych ( Dz. U.140,
poz.1172)[2]:
 substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych (E) są to ciała stałe, ciecze

i  materiały  o  konsystencji  pasty  lub  żelu,  które  w  wyniku  reakcji  egzotermicznej
(również  bez  udziału  tlenu  z  powietrza)  gwałtownie  wydzielają  gazy  oraz  takie
materiały,  które  w  określonych  warunkach  badania  detonują,  ulegają  szybkiej
deflagracji  lub  wybuchają  w  trakcie  podgrzewania  w  częściowo  zamkniętej
przestrzeni;

 substancje i preparaty łatwopalne są to substancje i preparaty w stanie ciekłym

o niskiej temperaturze zapłonu;

 substancje i preparaty skrajnie łatwopalne (F+) są to substancje i preparaty w stanie

ciekłym  o  wyjątkowo  niskiej  temperaturze  zapłonu  i  wyjątkowo  niskiej
temperaturze  wrzenia  oraz  substancje  i  preparaty  w  stanie  gazowym,  które
w normalnych  warunkach  ciśnienia  i  temperatury  palą  się  w  kontakcie
z powietrzem;

 substancje i preparaty wysoce łatwopalne (F) są to substancje i preparaty, które

w normalnych warunkach ciśnienia i temperatury, w kontakcie z powietrzem mogą
nagrzewać  się  i  w  konsekwencji  tego  zapalić  się  bez  dostarczenia  energii,
substancje i preparaty w stanie stałym, które w wyniku krótkotrwałego kontaktu ze
źródłem  zapłonu  mogą  zapalić  się  i  proces  palenia  się  lub  tlenia  trwa  nadal  po
usunięciu  źródła  zapłonu;  substancje  i  preparaty  w  stanie  ciekłym  temperaturze
bardzo  niskiej  temperaturze  zapłonu;  substancje  i  preparaty,  które  w  kontakcie
z  wodą  lub  wilgotnym  powietrzem  wydzielają  skrajnie  łatwopalne  gazy
w niebezpiecznych ilościach.

Materiały są to pierwiastki chemiczne albo związki chemiczne, które

występują w przyrodzie albo są wytwarzane, wyłącznie z materiałami pomocniczymi
potrzebnymi do zagwarantowania stabilności i zanieczyszczeniami uwarunkowanymi
procesem wytwarzania[6].

Preparaty są to mieszanki, mieszaniny, które składają się z dwóch lub większej

liczby materiałów.

Wyroby są to materiały albo preparaty, które przy wytwarzaniu otrzymały

specyficzny kształt, powierzchnię albo formę, które to cechy określają bardziej ich
funkcjonalność , niż ich skład chemiczny jako taki albo w złączonej postaci.

Materiałami niebezpiecznymi są :
1.Niebezpieczne materiały i preparaty, które są wybuchowe, zapalające,

wysokozapalne, łatwopalne, zapalne, bardzo trujące, trujące, szkodliwe dla zdrowia,
żrące, drażniące, uczulające, rakotwórcze, zagrażające rozrodczości, mutagenne albo

niebezpieczne dla środowiska naturalnego człowieka, względnie posiadają inne,
przewlekłe szkodliwe własności.

2. Materiały, preparaty i wyroby, które są zdolne do eksplozji.
3. Materiały, preparaty i wyroby, z których przy wytwarzaniu albo

zastosowaniu mogą powstawać albo uwalniać się materiały albo preparaty
wymienione w punktach
1 albo 2.

4. Materiały, preparaty i wyroby, które zgodnie z doświadczeniem mogą

przenosić czynniki chorobotwórcze[6].

Materiały, preparaty i wyroby, które są wybuchowe są tak samo materiałami

niebezpiecznymi, pomimo, że nie są oznakowane.

Wyroby tytoniowe i środki kosmetyczne, artykuły spożywcze i dodatki do nich,

pasze,  leki,  odpady  do  usuwania  oraz  zużyte  oleje  i  ścieki  nie  są  poddane  według
Rozporządzenia  o  Materiałach  Niebezpiecznych  obowiązkowi  oznaczania,  podlegają
one  jednakże  przepisom  obchodzenia  się  Rozporządzenia  o  Materiałach
Niebezpiecznych, ponieważ mogą być również materiałami niebezpiecznymi.

Materiałami niebezpiecznymi mogą być tym samym także preparaty albo

wyroby, które nie są oznakowane, przy zastosowaniu których powstają jednakże
niebezpieczne materiały, albo też mogą się z nich uwalniać.

Przykłady:
-  z elektrody spawalniczej powstają dymy spawalnicze;
-   przy szlifowaniu drewna uwalnia się pył drzewny;
-  z  zawierających  rozpuszczalniki  środków  czyszczących  uwalniają  się

rozpuszczalniki;

-  przy wierceniu w betonowych stropach powstają pyły silikogenne;
-  przy pracach naprawczych w obszarach skażonych;
-  przy  wypalaniu  starych  powłok  lakierniczych  powstają  produkty  pirolizy

(spalania).

Materiałami roboczymi w rozumieniu niniejszych reguł TRGS są wszystkie

pierwiastki i związki, pojedynczo, w mieszaninie, albo jako wyrób tak, jak one
występują w przyrodzie albo w procesach produkcyjnych, niezależnie od tego, czy są
one celowo lub w sposób niezamierzony

-  produkowane, albo
-  używane w procesie roboczym, stosowane albo uwalniane, albo
-  wprowadzane do obrotu.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Dz. U Nr 58, poz. 535 z dnia

9 kwietnia 2002r.  w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych do zakładu
o dużym  ryzyku  zalicza  się  zakład,  w  którym  występuje  jedna  lub  więcej  substancji
niebezpiecznych  w  ilości  równej  lub  większej  niż  określona  w załączniku  do
rozporządzenia  w  tabeli  1  lub  2  w  kolumnie  „  Ilość  substancji  niebezpiecznej
decydująca o zaliczeniu do zakładu o dużym ryzyku”.

Tabela 1. Wybrane substancje niebezpieczne [3]

Lp.

Substancje lub grupy

substancji

Numer

CAS

(Chemical

Abstract

Service)

Ilość substancji

niebezpiecznej decydująca o

zaliczeniu do zakładu o:

zwiększonym

ryzyku [Mg]

dużym

ryzyku [Mg]

1
2
3

5
6
7

8
9

10
11
12
13
14

15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

Azotan amonu
Azotan amonu
Pentatlenek arsenu, kwas arsenowy (V)
i/lub jego sole
Tritlenek arsenu, kwas arsenowy (III) i/lub
jego sole
Brom
Chlor
Związki niklu w postaci pyłu (tlenek niklu,
ditlenek niklu, tritlenek diniklu, siarczek
niklu, disiarczek niklu)
Etylenoimina
Fluor
Formaldehyd (>90%)
Wodór
Chlorowodór (skroplony gaz)
Związki ołowioorganiczne
Skrajnie łatwo palne gazy skroplone
(z wyłączeniem skroplonych
węglowodorów lekkich z przerobu ropy
naftowej) i gaz ziemny
Acetylen
Tlenek etylenu
Tlenek propylenu
Metanol
Tlen
Triwodorek arsenu (arsyna)
Triwodorek fosforu (fosfina)
Dichlorek siarki
Tritlenek siarki
Polichlorowane dibenzofurany
i polichlorowane dibenzodioksyn
(z wyłączeniem TCDD- 2,3,7,8-
tetrachlorodibenzoparadioksyny),
z uwzględnieniem współczynnika
równoważności F
Produkty destylacji ropy naftowej:

a) benzyny i ciężkie benzyny;
b) nafty (z wyłączeniem paliw do

silników odrzutowych)

c) oleje gazowe ( z wyłączeniem

olejów napędowych do silników
wysokoprężnych, olejów
opałowych i technologicznych
strumieni mieszanin olejów
gazowych)

6484-52-2
6484-52-2

7726-95-6
7782-50-5

151-56-4

7782-41-4

50-00-0

1333-74-0
7647-01-0

74-86-2
75-21-8
75-56-9
67-56-1

7782-44-7
7784-42-1
7803-51-2

10545-99-0

7446-11-9

350

1250

20
10

10
10

5
5

5
5
5

500
200

0,2

2500

2500
5000

0,1

100

20
20
50
50

250

200

50
50
50

5000
2000

1
1
1

0,001

25000

Tabela 2. Kategorie substancji niebezpiecznych niewymienionych w tabeli 1 [3]

Kategorie substancji niebezpiecznych

Ilość substancji niebezpiecznej

decydująca o zaliczeniu

do zakładu o:

zwiększonym
ryzyku [Mg]

dużym
ryzyku [Mg]

1. Substancje bardzo toksyczne, charakteryzowane
    oreśleniem rodzaju zagrożenia :
    R26 – działa bardzo toksycznie w przypadku narażenia
    drogą oddechową,
    R27– działa bardzo toksycznie w przypadku zetknięcia ze
    skórą,
    R28 – działa bardzo toksycznie w przypadku spożycia

2. Substancje toksyczne, charakteryzowane określeniem
    rodzaju zagrożenia:
    R23 – działa bardzo toksycznie w przypadku narażenia
    drogą oddechową
    R24 - działa bardzo toksycznie w przypadku zetknięcia ze
    skórą,
    R25 – działa bardzo toksycznie w przypadku spożycia

3. Substancje utleniające, charakteryzowane określeniem
    rodzaju zagrożenia:
    R7 – może spowodować pożar,
    R8 – kontakt z materiałami palnymi może spowodować
    pożar,
    R9 – wybucha po zmieszaniu z materiałem łatwo palnym

4. Substancje wybuchowe

5. Substancje wybuchowe
    R2 – zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia
    oddziaływania ognia lub innych źródeł zapłonu
    R3 – skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia,
    tarcia lub innych źródeł zapłonu

5. Substancje łatwo palne
7a.Wysoce łatwo palne ciecze
7b.Substancje wysoce łatwo palne
8. Substancje skrajnie łatwo palne
9  Substancje niebezpieczne dla środowiska,
    charakteryzowane określeniem, rodzaju zagrożenia
    R50 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne
    (z włączeniem R50/53–działa bardzo toksycznie na
    organizmy wodne; może wywoływać długo utrzymujące
   się zmiany w środowisku wodnym)
   R51/53– działa bardzo toksycznie na organizmy wodne;
   może wywoływać długo utrzymujące się zmiany w
   środowisku wodnym
10. Substancje niebezpieczne dla ludzi i środowiska z innych
   względów charakteryzowane określeniem rodzaju
   zagrożenia:
   R14 – reaguje gwałtownie z wodą (włączając w to
   R14/15 – reaguje gwałtownie z wodą, wyzwalając wysoce
   łatwo palne gazy),
   R29 – w kontakcie z wodą wyzwala toksyczne gazy.

5000
    50
5000
    10
  100

200

100

200

50000
    200
50000
      50
    200

500

200

przypadku

polichlorowanych

dibenzofuranów

polichlorowanych

dibenzodioksyn należy posłużyć się masą zastępczą substancji (m

) obliczaną przez

zastosowanie współczynnika równoważności (F) względem 2,3,7,8- TCD) i porównać
jej wartość z ilością podaną w kolumnie 4 lub 5 tabeli 1.
Masę zastępczą oblicza się według następującego wzoru:

= m

·F

gdzie poszczególne symbole oznaczają :
m

- masę zastępczą,

- masę rzeczywistą,

F - współczynnik równoważności dla danej substancji określony w tabeli 3.

Tabela 3. Wartość współczynnika równoważności (F) [3]

Substancja

2,3,7,8-TCDD
1,2,3,7,8 – PeDD

1,2,3,4,7,8,- HxCDD
1,2,3,6,7,8 – HxCDD
1,2,3,7,8,9 – Hx CDD

1,2,3,4,6,7,8 –
HpCDD
OCDD

0,5

0,1
0,1
0,1

0,01

0,001

2,3,7,8-TCDF

2,3,4,7,8 – PeCDF
1,2,3,7,8 – PeCDF

1,2,3,4,7,8 – HxCDF
1,2,3,7,8,9 – HxCDF
1,2,3,6,7,8 – HxCDF
2,3,4,6,7,8 – HxCDF

1,2,3,4,6,7,8 –

HpCDF

1,2,3,4,7,8,9 –

HpCDF

OCDF

0,1
0,5

0,05

0,1
0,1
0,1
0,1

0,01
0,01

0,001

( Użyte powyżej skróty oznaczają odpowiednio T=tetra, Pe=penta,Hx=heksa, Hp=hepta, O=okta, C=chloro,
DD=dibenzodioksyna, DF=dibenzofuran.Przykładowo HxCDF oznacza heksachlorodibenzofuran)

Obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego wynika z  5

Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 3 listopada 1992 r. w sprawie
ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.
U. Nr 92, poz. 460 z p. zm.)

Stanowi

on,

że

wymagania

przeciwpożarowe

dotyczące

procesów

technologicznych powinny być zawarte w instrukcjach technologiczno-ruchowych,
a dotyczące obiektów użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego –
w instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego.

W celu ograniczenia rozmiarów ewentualnego pożaru i możliwości jego

rozprzestrzeniania  się,  obiekty  budowlane  dzieli  się  na  strefy  pożarowe.  Elementy
oddzielania  przeciwpożarowego  (ściany,  stropy)  muszą  spełniać  wysokie  wymagania
odporności  ogniowej.  Dotyczy  to  również  drzwi  i  bram  zamontowanych  w  ścianach
oddzielania przeciwpożarowego.

Wszystkie elementy składające się na bierne zabezpieczenie przeciwpożarowe

obiektów musza posiadać stosowną aprobatę techniczną (atest) Instytutu Techniki
Budowlanej.

Podstawowym

elementem

technicznego

systemu

zabezpieczeń

przeciwpożarowych obiektów jest najczęściej instalacja sygnalizacyjno-alarmowa.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r.

w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów (Dz. U. Nr 92, poz. 460, z p. zm.), wymienia obiekty, w których wymagana
jest instalacja sygnalizacyjno-alarmowa [8].

Najprostsze instalacje mają za zadanie jedynie wykrycie pożaru oraz

powiadomienie służby ochrony obiektu o zaistniałym zagrożeniu.

W przypadku podłączenia instalacji do tzw. monitoringu pożarowego,

wszystkie sygnały z instalacji alarmowej przesyłane są do najbliższej jednostki
ratowniczo-gaśniczej lub Stanowiska Kierowania Państwowej Straży pożarnej.

Prace niebezpieczne pożarowo, nie przewidziane instrukcją technologiczną lub

prowadzone poza wyznaczonym na stałe do tego celu miejscem, jak prace remontowo-
budowlane związane z użyciem otwartego ognia, prowadzone wewnątrz obiektów, na
przyległych do nich terenach oraz placach składowych, a także wszelkie prace
remontowo-budowlane wykonywane w strefach zagrożonych wybuchem, należy
prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu.

LITERATURA

1. Uzarczyk A., Zabiegała W.: Charakterystyka czynników szkodliwych

i niebezpiecznych w środowisku pracy. Czynniki chemiczne. Gdańsk. ODDK,
1999.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r w sprawie kryteriów i
sposobu klasyfikowania substancji i preparatów chemicznych ( Dz. U nr 140,
poz.1172).

Rozporządzenie  Ministra  Gospodarki    z  dnia  9  kwietnia  2002r  w  sprawie
rodzajów  i  ilości  substancji  niebezpiecznych,  których  znajdowanie  się
w  zakładzie  decyduje  o  zakwalifikowaniu  go  do  zakładu  o  zwiększonym
ryzyku  albo  o  dużym  ryzyku  wystąpienia  poważnej  awarii  przemysłowej  (Dz.
U. Nr 58, poz. 535).

Kołodziejczyk E., Kizyn M.:Praktyczny poradnik dla specjalisty BHP.
Warszawa.WEKA, 2001.

Mikulski

R.:Bezpieczeństwo

ochrona

człowieka

środowisku

pracy.Warszawa.CIOP, 1999.

Welzbacher U.:Niebezpieczne substancje. Praktyczny poradnik. Warszawa.
WEKA, 2002.

Kołodziejczyk E.: Poradnik bhp. Praktyka, prawo, narzędzia. Warszawa.
WEKA, 2002.

8. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w

sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów (Dz. U. Nr 92, poz. 460, z p. zm.).