tech_ogrodnik_321[03].Z3.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Wdowska

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
321[03].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inŜ. Barbara Arciszewska

dr inŜ. Stefan Wolny

Opracowanie redakcyjne:

mgr inŜ. Joanna Wdowska

Konsultacja:

mgr inŜ. Marek Rudziński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

programu jednostki modułowej 321[03].Z3.01,

„Uprawa ro

lin ozdobnych w gruncie”, zawartego w modułowym programie nauczania

dla zawodu technik ogrodnik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Ochrona roślin ozdobnych w gruncie

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu uprawy

roślin  ozdobnych  w  otwartym  gruncie.  W  materiale  nauczania  zostały  opisane  zagadnienia
dotyczące  klasyfikacji  i  zastosowania  roślin  ozdobnych,  sposobów  rozmnaŜania  roślin
ozdobnych,  sadzenia  i  pielęgnacji  roślin  ozdobnych,  ochrony  roślin  ozdobnych,  Materiał
nauczania  umieszczony  w  poradniku  zawiera  najwaŜniejsze,  ujęte  w  duŜym  skrócie  treści,
dotyczące omawianych zagadnień. W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał  nauczania  (rozdział  4),  który  umoŜliwia  samodzielne  przygotowanie  się  do
wykonania  ćwiczeń  i  zaliczenia  sprawdzianów.  Obejmuje  on  równieŜ  ćwiczenia,  które
zawierają  wykaz  materiałów  potrzebnych  do  realizacji  ćwiczeń.  Przed  ćwiczeniami
zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich wykonania. Po ćwiczeniach
zamieszczony  został  sprawdzian  postępów.  Wykonując  sprawdzian  postępów,
powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, Ŝe opanowałeś materiał albo
nie,

−

sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Zamieszczona została takŜe karta odpowiedzi,

−

wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczącej tej jednostki modułowej,
która umoŜliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.

JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Jednostka modułowa Uprawa roślin ozdobnych w gruncie, której treści zawiera niniejsze

opracowanie, jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module
321[03].Z3 Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 4.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni naleŜy bezwzględnie zapoznać się i przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

Przepisy te będą przedmiotem zajęć podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,

−

charakteryzować rozmnaŜanie generatywne i wegetatywne,

−

rozróŜniać podział roślin pod względem botanicznym i uŜytkowym,

−

rozróŜniać cechy morfologiczne roślin,

−

charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,

−

przygotować glebę pod uprawę roślin ozdobnych,

−

charakteryzować sposoby siewu,

−

charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,

−

rozpoznawać podstawowe choroby roślin i szkodniki oraz znać ich biologię i metody
zapobiegania oraz zwalczania,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

sklasyfikować rośliny ozdobne ze względu na właściwości biologiczne i wymagania
uprawowe,

−

określić znaczenie roślin ozdobnych dla człowieka,

−

określić stan i perspektywy produkcji roślin ozdobnych,

−

dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do upraw,

−

zastosować róŜne sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych,

−

opracować harmonogram prac ogrodniczych na sezon wegetacyjny,

−

rozróŜnić organy podziemne roślin ozdobnych,

−

załoŜyć uprawy roślin ozdobnych w gruncie,

−

rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,

−

przygotować róŜne podłoŜa, komponenty i ziemię do uprawy roślin ozdobnych,

−

przygotować i wyrównać teren oraz wyznaczyć rzędy pod wysiew nasion roślin
ozdobnych uprawianych w gruncie,

−

przygotować nasiona do wysiewu,

−

przygotować rozsadę roślin do posadzenia,

−

przesadzić rośliny ozdobne,

−

dobrać materiały do okrywania roślin,

−

wykonać zabiegi pielęgnacyjne, fitosanitarne oraz zabiegi ochrony roślin,

−

rozpoznawać choroby i szkodniki roślin ozdobnych,

−

zastosować metody profilaktyki oraz środki zwalczania chorób i szkodników roślin
ozdobnych,

−

ocenić jakość i zdrowotność roślin,

−

określić terminy oraz dokonać zbioru kwiatów i innych elementów roślin ozdobnych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
uprawy roślin ozdobnych w gruncie.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych

4.1.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin

oraz  drzewiastych  (drzew  i krzewów).  Rośliny  ozdobne  odgrywają  istotną  rolę  w  Ŝyciu
człowieka.  Swą  róŜnorodnością  kształtów,  kolorów  i  zapachów  oraz  Ŝywymi  elementami
dekoracyjnymi  słuŜą  upiększaniu  i wzbogacaniu  otoczenia  człowieka.  Rośliny  ozdobne
obecne  są  we  wszystkich  waŜnych  uroczystościach,  radosnych  i  smutnych  wydarzeniach
rodzinnych.  Są  dowodem  sympatii,  szacunku  oraz  wyrazem  uczuć  w  kontaktach
międzyludzkich.  Obok  drzew  i  krzewów  są  one  podstawowym  elementem  kształtowania
terenów  zieleni.  Są  chętnie  uprawiane  w  ogrodach  przydomowych  oraz  w  ogrodach
działkowych.

Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny moŜe być jej

pokrój,  poszczególne  części  rośliny  –  liście,  kwiaty,  owoce,  nasiona.  O  dekoracyjności
kwiatów  decyduje  ich  wielkość,  barwa  kwiatów,  ułoŜenie  oraz  ilość  płatków.  Często
spotykamy  kwiaty  zebrane  razem  tworzące  róŜnego  rodzaju  kwiatostany.  O  dekoracyjności
owoców decyduje oryginalny kształt oraz jaskrawa barwa. Dekoracyjność roślin jest związana
z  określoną  fazą  ich  rozwoju,  moŜe  być  sezonowa  lub  teŜ  moŜe  utrzymywać  się  przez  cały
okres Ŝycia rośliny.

Rośliny ozdobne moŜemy klasyfikować i grupować

−

pod względem botanicznym,

−

pod względem uŜytkowym.

Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką

taksonomiczną  jest  gatunek,  skupiający  osobniki,  które  mają  wszystkie cechy wspólne, a ich
potomstwo  jest  takie  samo  jak  rodzice.  Pokrewne  gatunki,  które  wykazują  wiele  cech
wspólnych  mogą  naleŜeć  do  jednego  rodzaju.  Na  analogicznej  zasadzie  podobne  rodzaje
grupuje się w rodzinę, rodziny – w rząd, rzędy – w klasę, klasy – w typ, a typy w królestwo
roślin. W nomenklaturze naukowej gatunek określa się nazwą dwuwyrazową, pierwsze słowo
określa  rodzaj,  a  drugim  jest  charakterystyczny  dla  danego  gatunku  epitet  np.  mak  polny.
Ponadto  rośliny  dzieli  się  w  zaleŜności  od:  drewnienia  pędów,  czasu  Ŝycia  i charakteru
wzrostu.

Tab. 1. Przykładowy podział roślin pod względem biologicznym

[opracowanie własne na podstawie systemu Reveala]

Rodzaj

Gatunek

Rodzina

Rząd

Klasa

Gromada

RóŜa

dzika

róŜowate

róŜowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Stokrotka

pospolita

astrowate
(złoŜone)

astrowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Mak

polny

makowate

makowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Konwalia

majowa

konwaliowate

szparagowce

jednoliścienne

okrytonasienne

Klasyfikacje pod względem uŜytkowym są przewaŜnie uzaleŜnione od dziedziny

działalności człowieka. Mogą się pokrywać z podziałem botanicznym lub nie. Kryteria
klasyfikacji pod względem drewnienia pędów (rys. 1).

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Klasyfikacja roślin pod względem drewnienia pędów [opracowanie własne autora]

Kryteria klasyfikacji pod względem miejsca i sposobu uprawy roślin ozdobnych (rys. 2).

Rys. 2. Klasyfikacja roślin pod względem miejsca i sposobu uprawy [opracowanie własne]

Kryteria klasyfikacji pod względem zastosowania i wykorzystania róŜnych organów roślin
ozdobnych (rys. 3).

Rys. 3. Klasyfikacja roślin pod względem zastosowania i wykorzystania roślin

[opracowanie własne]

Ze względu na duŜe zainteresowanie uprawą roślin ozdobnych oraz zapotrzebowanie ze

strony  róŜnych  odbiorców,  produkcję  roślin  ozdobnych  moŜemy  podzielić  na:  towarową
i amatorską.  Uprawą  amatorską  zajmują  się  osoby  jedynie  dorywczo  i  z  zamiłowania
w ogrodach  działkowych,  przydomowych,  przy  szkołach.  Działalność  ta  zaspakaja  potrzeby
miłośników  roślin  ozdobnych,  wpływa  na  kulturę  Ŝycia  oraz  uczy  i  zachęca  do  ochrony
ś

rodowiska Produkcja towarowa w zaleŜności od przeznaczenia produkowanego materiału

roślinnego moŜe być przeznaczona:

Miejsca i sposobu uprawy

w gruncie

w szklarni

z rozsady

wysiewane wprost do gruntu

Pod względem drewnienia pędów

Zielne

Zdrewniałe

Dwuletnie

Jednoroczne

Byliny

Krzewy

Drzewa

Krzewinki

Na kwiat i zieleń ciętą

pnącza

Zastosowanie i wykorzystanie

roślin

doniczkowe

na suche bukiety

rabatowe

kwietniki sezonowe
i trwałe

rośliny okrywowe

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dla indywidualnego odbiorcy – celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do dekoracji
wnętrz,

balkonów,

tarasów,

okien;

wyprodukowanie

roślinnego

materiału

rozmnoŜeniowego: rozsady, sadzonek, cebul, bulw, nasion.

−

dla odbiorcy zbiorowego np. na potrzeby zakładów gospodarki komunalnej albo duŜych
zakładów przemysłowych – celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do obsadzeń
parków, skwerów, kwietników, otoczenia szkół i przedszkoli, szpitali, fabryk itp.

Wśród gospodarstw towarowych moŜemy wyodrębnić takŜe gospodarstwa nasienne. Celem
tych gospodarstw jest wyprodukowanie dobrego materiału siewnego, cebul, bulw oraz kłączy.
Produkcją nasienną zajmują się Stacje Hodowli Roślin Ogrodniczych.

Rys. 4. Rodzaje produkcji roślin ozdobnych [opracowanie własne]

Perspektywy rozwoju ogrodnictwa ozdobnego.

Największy rozwój produkcji roślin ozdobnych miał miejsce w latach 1970–1985, kiedy

to  powierzchnia  uprawy  roślin  pod  osłonami  wynosiła  ponad  700  ha,  głównie  kwiatów
ciętych, a w szczególności goździka. Lata 90. przyniosły duŜe zmiany na rynku kwiaciarskim.
Wzrost  asortymentu  produkowanych  kwiatów  i  nadprodukcja  sezonowa oraz rosnący import
kwiatów  stały  się  przyczyną  spadku  opłacalności  produkcji  roślin  ozdobnych.  Największy
spadek  produkcji  kwiatów  wystąpił  w  gospodarstwach  uspołecznionych.  Jedną  z przyczyn
spadku  w  tym  sektorze  były  duŜe  koszty  produkcji  w  stosunku  do  cen  sprzedaŜy  kwiatów.
Rynek  kwiaciarski  podlega  ciągłym  zmianom.  Producenci  poszukują  nowych,  coraz
atrakcyjniejszych  dla  klientów  gatunków  i  odmian  roślin  ozdobnych.  DuŜą  popularnością
cieszą się rośliny doniczkowe o ozdobnych liściach. Powoli odbudowuje się rynek zbytu poza
granice  kraju  roślin  ozdobnych,  głównie  materiału  nasiennego.  Powstają  nowe  firmy
nasienne,  oferujące  szeroki  wybór  nasion  roślin  jednorocznych,  dwuletnich,  bylin,  kwiatów
cebulowych  w  tym  odmian  zagranicznych,  na  które  zostały  wykupione  licencje.  Obecnie
zwiększa  się  popyt  na  rośliny  ozdobne.  Przyczyną  tego  zjawiska  jest  wzrost  zamoŜności
społeczeństwa  oraz  podnoszenie  się  poziomu  kultury  i   poczucia  estetycznego  mieszkańców
wsi i miast.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie zastosowanie mają rośliny ozdobne?
2.  Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3.  Jakie cechy decydują o atrakcyjności kwiatów?
4.  Jaka  jest  róŜnica  między  klasyfikacją  botaniczną,  a  podziałem  uŜytkowym  roślin

ozdobnych?

5.  Jakie wyróŜniamy kryteria podziału roślin ozdobnych?
6.  Jakie wyróŜniamy rodzaje produkcji roślin ozdobnych?
7.  Jakie były przyczyny spadku produkcji roślin ozdobnych?

towarowa

amatorska

Rodzaje produkcji roślin ozdobnych

dla odbiorców
indywidualnych

dla odbiorców
zbiorowych

gospodarstwa
nasienne

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ dekoracyjność róŜnych gatunków roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych gatunków roślin na wcześniej

przygotowanym arkuszu papieru według wzoru,

3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować wyniki ćwiczeń.

Lp.

Gatunek

Barwa

Dekoracyjność

Zastosowanie

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

materiał roślinny,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

kredki, temperówka.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rośliny jednoroczne i dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  dokładnie obejrzeć otrzymane rośliny,
3)  określić ich charakterystyczne cechy,
4)  sporządzić tabelę wg wzoru,
5)  zaprezentować rezultaty swojej pracy.

Rodzaj

Gatunek

Liście

Rodzina

Rysunek
rośliny

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

okazy roślin,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania,

−

atlasy roślin ozdobnych.

Ćwiczenie 3

Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem uŜytkowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyróŜnić kryteria klasyfikacji roślin,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  sporządzić schemat podziału roślin pod względem uŜytkowym,
4)  scharakteryzować rośliny, które są podane na karcie pracy,
5)  wpisać nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
6)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

karta pracy z określonymi gatunkami roślin,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

foldery z roślinami ozdobnymi,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

4.1.3. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić walory dekoracyjne roślin ozdobnych?

2) wyjaśnić róŜnicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a uŜytkową?

3) określić znaczenie roślin ozdobnych?

4) scharakteryzować rodzaje produkcji roślin ozdobnych?

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych

4.2.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne moŜna rozmnaŜać:

−

generatywnie,

−

wegetatywnie.

RozmnaŜanie generatywne

RozmnaŜanie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmnaŜania jest łatwość

wykonania.  Rośliny  rozmnaŜane  tą  metodą  są  Ŝywotniejsze  i  zdrowsze.  Wadą  jest  brak
powtarzalności  cech  rośliny  matecznej.  Nasieniem  nazywamy  organ  generatywnego
rozmnaŜania  roślin  nasiennych,  który  zawiera  młodą  roślinę  w  postaci  zarodka.  Nasionko
zbudowane jest z:

−−−−

zarodka,

−−−−

bielma,

−−−−

obielma (u niektórych gatunków),

−−−−

łupiny nasiennej.

Rys. 5. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]

Warunki kiełkowania nasion

Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego

rozwoju,  przy  udziale  wody.  Proces  kiełkowania  odbywa  się  w  odpowiednich  warunkach
zewnętrznych.  Do  tych  warunków  naleŜą:  woda,  temperatura,  skład  atmosfery  i  światło.
Woda  jest  konieczna  do  procesu  kiełkowania,  nasiona  chłoną  ją  z  ogromną  siłą.  Nasiona
pobierają  wodę  w  dwóch  etapach;  pęcznienia  i  wchłaniania  wody.  Temperatura  odgrywa
istotną  rolę  w procesie  kiełkowania.  NajwyŜszy  procent  skiełkowanych  nasion  w  jak
najkrótszym  czasie,  osiąga  się  pod  warunkiem  uzyskania  optymalnej  temperatury
charakterystycznej  dla  róŜnych  gatunków.  Nasiona  do  kiełkowania  potrzebują  równieŜ
odpowiedniego składu atmosfery. Nasiona kiełkują, gdy powietrze zawiera 20% tlenu i 0,03%
dwutlenku  węgla.  Kiedy  zawartość  tlenu  obniŜa  się,  wzrasta  stęŜenie  dwutlenku  węgla
i prowadzi  to  do  zmniejszenia  liczby  kiełkujących  nasion.  Większość  nasion  kiełkuje  bez
dostępu  światła  (pod  przykryciem).  Są  nasiona,  których  proces  kiełkowania  odbywa  się
wyłącznie przy dostępie światła.
RozmnaŜanie wegetatywne

Sposób ten jest wykorzystywany w przypadku rozmnaŜania gatunków słabo

zawiązujących nasiona, lub których nasiona trudno dojrzewają i kiełkują. Rośliny rozmnaŜane
tą  metodą  odtwarzają  wiernie  cechy  rośliny  matecznej  i  wcześniej  wchodzą  w  okres
kwitnienia  i owocowania.  Do  rozmnaŜania  wegetatywnego  wybieramy  rośliny  zdrowe
o najbardziej  wartościowych  cechach  dekoracyjnych.  Rośliny  ozdobne  uprawiane  w  gruncie
moŜemy rozmnaŜać poprzez;

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

cebule przybyszowe,

−−−−

bulwy,

−−−−

kłącza,

−−−−

sadzonki pędowe,

−−−−

dzielenie roślin.
Przykładem rozmnaŜania poprzez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia.

Oddzielenie cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina
się,  a  cebule  suszy  w pomieszczeniu  o  temperaturze  około  17ºC.  Następnie  naleŜy  oczyścić
i oderwać  od  rośliny  matecznej,  ale  tylko  te  cebule,  które  moŜna  łatwo  oddzielić.  Jeśli
w drugim  roku  uprawy  cebule  nie  osiągną  obwodu  7  cm,  to  nie  powinno  się  ich  dalej
uprawiać.

Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie, w kątach liści. Bulwy tworzą

następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).

Rys . 6. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a

−

bulwa mateczna, b

−

środkowa część bulwy, c

−

wewnętrzna

część bulwy, d – bulwy zastępcze [9. s. 89]

Dzieląc kłącza naleŜy uwaŜać, aby kaŜda oddzielona część miała co najmniej jeden

dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, naleŜy posypać sproszkowanym
węglem drzewnym, celem wysuszenia i zdezynfekowania. Przykładem rozmnaŜania przez
kłącza jest paciorecznik ogrodowy (kanna).

Rys. 7. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]

Metodą sadzonek pędowych moŜna rozmnaŜać dalie ogrodowe, begonie bulwiaste. Jest to

jeden  ze sposobów  rozmnaŜania  tych  roślin.  W  drugiej  połowie  grudnia  lub  w  styczniu,
dobrze  wyrośnięte  bulwy  begonii  sadzi  się  płytko  w  skrzynkach.  Pozostawia  się  je  aŜ  do
momentu,  kiedy  zaczynają  wybijać  pędy,  z  których  pobiera  się  sadzonki.  Sadzonki
ukorzeniają się po trzech tygodniach.

RozmnaŜania przez podział roślin dokonuje się poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub

jej rozcięcia ostrym szpadlem lub noŜem. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do
doniczek lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonuje się wiosną. Tą metodą rozmnaŜa
się np. dalie ogrodowe.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przygotowanie nasion do siewu

Przed wysianiem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, moŜna zastosować kilka

zabiegów przedsiewnych. Do tych zabiegów naleŜą:

−

skaryfikacja

−

stratyfikacja

−

zaprawianie nasion
Skaryfikacja

−

zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkadzać

łupiny  moŜna:  mechanicznie,  fizycznie  albo  chemicznie.  Metoda  mechaniczna  polega
na nacinaniu,  ścieraniu  pilnikiem  lub  papierem  ściernym.  Metoda  fizyczna  polega
na moczeniu  nasion  w  gorącej  wodzie  o  temperaturze  75

−

80ºC w ciągu 24 godzin.

Chemicznie moŜna uszkadzać łupinę nasienną poprzez działanie stęŜonym kwasem
siarkowym w ciągu kilku lub kilkunastu godzin. Po zabiegu nasiona trzeba przemyć wodą.
Taki sposób stosuje się u pacioreczników.

Zaprawianie nasion

−

celem tego zabiegu jest zabezpieczenie nasion przed chorobami

i szkodnikami.  Zaprawianie  moŜna  przeprowadzać  termicznie  i  chemicznie.  Zaprawianie
termiczne  stosuje  się  gdy  patogeny  chorobotwórcze  lub  szkodniki  znajdują  się  wewnątrz
nasienia.  Polega  ono  na  moczeniu  nasion  przez  około  jednej  godziny  w  wodzie
o temperaturze  50ºC.  Zaprawianie  chemiczne  przeprowadza  się  w  celu  ochrony
skiełkowanego  nasienia,  siewki,  a  następnie  sadzonki  przed  patogenami  i  szkodnikami
występującymi  na  powierzchni  nasion  lub  w  ziemi,  do  której  będzie  ono  wysiane.  Polega to
na  pokryciu  nasion  ochronną  otoczką  zawierającą  środek  chemiczny.  MoŜna  zaprawiać  na
mokro  zaprawami  płynnymi  lub  na  sucho  gdy  mają  one  formę  proszku.  Wykaz  aktualnie
zarejestrowanych  zapraw  chemicznych  moŜna  znaleźć  w  Zaleceniach  Ochrony  Roślin
Instytutu Ochrony Roślin, cz. III. Warzywa, Sady, Poznań 2006.

Ze względu na to, Ŝe wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z róŜnych stref

geograficznych wyróŜniamy trzy terminy wysiewu nasion.

Tab. 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne autora]

Wysiew

Termin

Miejsce wysiewu

Gatunki

Zimowy

koniec

I–IV

w szklarni

w inspekcie

szałwia błyszcząca
Ŝ

eniszek meksykański

lwia paszcza
petunia ogrodowa
begonia stale kwitnąca

wczesnowiosenny

koniec

III–V

do gruntu

na rozsadniku

groszek pachnący
nagietek lekarski
portulaka wielkokwiatowa
nasturcja większa

letni

koniec

VI–VIII

do gruntu

w szklarni

stokrotka pospolita
goździk ogrodowy

Przygotowanie podłoŜa i pojemniki do wysiewu

W produkcji kwiatów stosuje się podłoŜa, które w zaleŜności od ich przeznaczenia moŜna

pogrupować na:

−

ziemie ogrodnicze,

−

torfy,

−

mieszanki ziem ogrodniczych,

−

inne komponenty.

Do grupy ziem ogrodniczych zaliczamy:

−

ziemię kompostową, która jest stosowana jako podłoŜe lub komponent do róŜnych ziem
ogrodniczych; jej skład jest bardzo zróŜnicowany: zawiera próchnicę „pokarmową” oraz
mikroskładniki; ziemię tę przygotowuje się z róŜnego rodzaju odpadów organicznych,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ziemię liściową, stosowaną jako składnik róŜnego rodzaju mieszanek ziem ogrodniczych
do sadzenia roślin doniczkowych; uzyskuje się ją z przekompostowanych liści drzew
i krzewów,

−

ziemię gnojową i inspektową, stosowaną do róŜnych mieszanek ogrodniczych. Ziemię
gnojową otrzymuje się z róŜnego rodzaju oborników, które po przykryciu cienką warstwą
ziemi i kilkakrotnym przerobieniu nadają się do uŜycia jako ziemia inspektowa. Odznacza
się ona duŜą zawartością próchnicy i składników mineralnych. Problemem są występujące
w niej patogeny chorobotwórcze i szkodniki, dlatego teŜ przed zastosowaniem do uprawy
roślin naleŜy ją odkazić przez parowanie.
Torfy

−

w zaleŜności od tego, w jakich warunkach i z jakiej roślinności powstały,

wyróŜnia się: torfy wysokie, przejściowe i niskie. Są one stosowane jako podłoŜe do uprawy
szklarniowej,  do mieszanek  ziem  ogrodniczych  i  jako  nawóz  organiczny.  RóŜnią  się
właściwościami:  torf  wysoki  jest  kwaśny,  ubogi  w  składniki  pokarmowe,  ale  zawiera
najwięcej  masy  organicznej;  torf  niski  ma  wyŜszy  odczyn  i  jest  bogaty  w  składniki
pokarmowe; torf przejściowy jest zbliŜony do torfu wysokiego.

W skład mieszanek ziem ogrodniczych wchodzą: ziemie róŜnego pochodzenia, torf,

piasek  i  glina.  Do uprawy  roślin  ozdobnych  stosuje  się  mieszaniny  torfu  wysokiego  i  gliny.
Mieszaniny  takie  nazywane  są  ziemiami  znormalizowanymi.  Z  innych  materiałów,  jako
podłoŜe  do uprawy  roślin  ozdobnych  moŜe  być  wykorzystywana  korowina  drzew  liściastych
i iglastych.  Odznacza  się  ona  dobrymi  właściwościami  fizycznymi,  naleŜy  ją  jednak
wzbogacić  w  składniki  mineralne.  Jako  dodatek  do  torfów,  stosuje  się  perlit  i  wermikulit.
Poprawiają  one  właściwości  torfów.  Perlit  i wermikulit  bez  domieszek  uŜywane
są do ukorzenienia sadzonek, przy czym nie zawierają one składników pokarmowych.

Przygotowując podłoŜe do wysiewu nasion roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,

naleŜy  pamiętać,  iŜ  powinno  ono  być  lekkie,  przewiewne,  wolne  od  patogenów  i nasion
chwastów.  Struktura  podłoŜa  powinna  być  gruzełkowata  zapewniająca  odpowiednie
właściwości  powietrzno-wodne.  Nie  jest  wymagana  zasobność  w składniki  pokarmowe,
poniewaŜ  dawkę  startową  roślina  ma  zmagazynowaną  w  nasieniu.  Do  wysiewów  doskonale
nadaje  się  torf  wysoki  odkwaszony,  z  dodatkiem  gruboziarnistego  piasku  rzecznego
lub perlitu w stosunku 1:1, lub ziemia liściowa z domieszką piasku lub torfu. Do wysiewów
najczęściej  stosuje  się  skrzynki,  multiplaty  lub  doniczki  torfowe,  w  których  wysadza  się
rozsadę  do  gruntu  (rys.  8).  Wszystkie  pojemniki  przeznaczone  do  wysiewów  powinny  być
czyste i zdezynfekowane formaliną techniczną lub siarczanem miedzi. Pojemniki wypełnia się
przygotowanym  wcześniej  podłoŜem  i  lekko  wyrównuje  (nie  naleŜy  ubijać!)  np.  deseczką
albo packą.

Rys. 8. Pojemniki do wysiewów [2. s. 12]

Po wykonaniu siewu, nasiona trzeba przykryć przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion

bardzo  drobnych  lub  wymagających  światła  do  kiełkowania).  Sposób  siewu  nasion  oraz
grubość  ich  przykrycia  zaleŜy  od  wielkości  nasion.  Nasiona  powinny  być  przykryte  warstwą
stanowiącą 3 krotną grubość nasion. Z wielkością nasion wiąŜe się wartość określająca liczbę
nasion  w  1  g.  Do  gruntu  wysiewa  się  zwykle  nasiona  w  rzędach  lub  gniazdowo.  Siew
rzędowy  polega  na  wyznaczeniu  rzędów  w  określonej  rozstawie  w  zaleŜności  od  gatunku
rośliny.  Kierunek  rzędów  powinien  przebiegać  z  północy  na  południe,  aby  zapewnić  lepsze

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i bardziej  równomierne  oświetlenie  roślin.  Przedtem  naleŜy  ziemię  przekopać  i  wyrównać.
Do wykonania  tych  prac  wykorzystuje  się  łopatę  lub  szpadel,  a  w  przypadku  terenu
zachwaszczonego widły ogrodnicze. Rzędy wyznacza się sznurem lub znacznikiem Wysiane
nasiona naleŜy przykryć rozdrobnioną ziemią, uŜywając odwrotnej strony grabi. Przykładami
roślin,  które  uprawia  się  stosując  siew  wprost  do  gruntu  są:  klarkia  wytworna,  godecja
wielkokwiatowa, eszolcja.
Siew gniazdowy – jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku (3

−

nasion w jednym miejscu. WzdłuŜ wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach naleŜy
zrobić dołki, w których umieszcza się po kilka nasion. Następnie powierzchnię grządki trzeba
zagrabić i lekko ugnieść (rys. 9). Przykładem roślin wysiewnych systemem gniazdowym
mogą być: nasturcja większa, fasola ozdobna, słonecznik ozdobny.

Rys. 9. Siew gniazdowy [www.castorama.pl]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są sposoby rozmnaŜania roślin?
2.  Jakie są wady i zalety rozmnaŜania generatywnego?
3.  Od jakich czynników zaleŜy kiełkowanie nasion?
4.  W jakich przypadkach wykonujemy rozmnaŜanie wegetatywne?
5.  Jakie znasz sposoby rozmnaŜania wegetatywnego?
6.  Na czym polega dzielenie roślin?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj organy podziemne roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokładnie obejrzeć otrzymane organy podziemne roślin,
2)  wyróŜnić organy podziemne
3)  określić cechy poszczególnych organów podziemnych roślin,
4)  sporządzić tabelę wg wzoru,
5)  przedstawić wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek
organu
podziemnego
rośliny

Gatunek

Sposoby
rozmnaŜania

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

organy podziemne roślin,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rozmnaŜanie dalii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyjaśnić metodę rozmnaŜania dalii,
2)  przygotować materiały do rozmnaŜania,
3)  sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4)  dokonać podziału, tak aby kaŜda część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze

wykształcony pąk,

5)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6)  posadzić dalię w przygotowane miejsca i podlać,
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

karpy dalii,

−

poradnik dla ucznia,

−

szpadel,

−

nóŜ,

−

wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,

−

konewka.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych i dwuletnich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sporządzić tabelę według wzoru,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gatunek

rysunek nasion

wielkość

kształt

barwa

powierzchnia

nagietek lekarski

szałwia błyszcząca

eniszek meksykański

begonia stale kwitnąca

aksamitka rozpierzchła

lobelia przylądkowa

cynia wytworna

bratek ogrodowy

stokrotka pospolita

2)  uzupełnić tabelę,
3)  opisać nasiona wymienione w tabeli,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

próbki z materiałem siewnym,

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 4

Wykonaj siew nasion Ŝeniszka i szałwii.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zgromadzić potrzebne materiały,
2)  dobrać techniki siewu do otrzymanych nasion,
3)  wybrać skrzynki,
4)  napełnić skrzynkę ziemią i zagęścić ją,
5)  mocno podlać przygotowane podłoŜe w skrzynce,
6)  przestrzegać zasad techniki siewu,
7)  przykryć szybą jeśli zachodzi taka konieczność,
8)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy

−

nasiona szałwii i Ŝeniszka,

−

skrzynki, kuwety, multiplaty róŜnej wielkości,

−

podłoŜe (najlepiej ziemia liściowa)

−

packa, deseczka,

−

sito do przesiewania, suchy piasek,

−

konewka,

−

szkło.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?

2) dobrać sposób rozmnaŜania do określonego gatunku rośliny?

3) rozmnoŜyć dalie?

4) scharakteryzować rozmnaŜanie wegetatywne roślin ozdobnych?

5) wymienić wady i zalety rozmnaŜania wegetatywnego?

6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin ozdobnych

uprawianych z rozsady?

7) wymienić wady i zalety rozmnaŜania generatywnego?

8) przygotować podłoŜe do wysiewu?

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

4.3.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne rozmnaŜane generatywnie wymagają jednorazowej lub kilkakrotnej

zmiany miejsca uprawy. Zmiany te obejmują:

−−−−

pikowanie,

−−−−

przesadzanie,

−−−−

sadzenie na miejsce stałe.

Pikowanie jest to rozsadzanie siewek, będące najbardziej pracochłonnym i czasochłonnym
zabiegiem przy produkcji rozsady. Zabieg ten wykonuje się w fazie, gdy młode siewki
wykształciły pierwszy liść właściwy. Pozwala on na:

−

rozsadzenie gęstych wysiewów,

−

zwiększenie ilości składników odŜywczych przypadających na jedną roślinę,

−

zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,

−

pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.

Do  pikowania  uŜywa  się  takiego  samego  podłoŜa  jak  do  wysiewów  (podłoŜe  i  pojemniki
zostały  omówione  w  rozdziale  4.2.).  Siewki  pikuje  się  do  przygotowanych  pojemników.
Zabieg  ten  wykonuje  się  specjalnym  pikownikiem  albo  dobrze  zaostrzonym  kołeczkiem.
Przed pikowaniem kuwety z siewkami powinny być dobrze podlane. Kołeczkiem podwaŜa się
korzenie  siewki,  trzymając  równocześnie  palcami  za  liścienie.  NajdłuŜsze  korzenie  naleŜy
uszczyknąć,  nie  niszcząc  bryłki  korzeniowej.  Kołeczkiem  wykonuje  się  otwór,  w  którym
umieszcza  się  roślinkę,  nieco  głębiej  niŜ  rosła  na  miejscu  poprzednim.  TuŜ  obok  siewki
naleŜy  wbić  pod  kątem  kołeczek  i  przesunąć  go  w  kierunku  rośliny,  nagarniając  podłoŜe  na
korzenie.  Pikowanie  siewek  roślin  przedstawia  rys.  10.  Następnie  trzeba  wyrównać  miejsce
po wbitym kołeczku i podlać małym strumieniem wody.

Rys. 10. Pikowanie siewek a

−

nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie – korzenie zgięte do góry, pikownik

nie dociska podłoŜa do systemu korzeniowego, b – prawidłowe pikowanie – korzenie nie podwinięte,
pikownik

wbity

pod

kątem

przesunięciu

dociska

podłoŜe

systemu

korzeniowego.[www.mussanly.w.interia.pl]

Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony

i wzbogacony w próchnicę oraz składniki pokarmowe. W tym celu co 2–3 lata, jesienią,
stosuje się nawoŜenie obornikiem. Młode rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne.
Aby zwiększyć ich wytrzymałość na niŜsze temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr,
naleŜy je zahartować, ograniczając podlewanie i stopniowo zwiększając wietrzenie na 7

−

dni przed wysadzeniem na miejsce stałe. WaŜnym zabiegiem powodującym dobre
rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóźnia ono kwitnienie, ale

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wzmacnia rozsadę, nadaje jej ładny kształt oraz zapewnia obfite kwitnienie (roślina wytwarza
większą ilość pędów). Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę moŜna wysadzać
dopiero wtedy, gdy minie groźba ostatnich wiosennych przymrozków (około połowy maja

−

po  tzw.  „zimnej  Zośce”).  Sadzenie  najlepiej  przeprowadzić  w  pochmurną,  albo  deszczową
pogodę.  Przed  sadzeniem  rośliny  powinny  być  obficie  podlane  (najlepiej  dzień  wcześniej).
Sadzonkę  trzeba  wyciągnąć,  obracając  ją  w dół  i  uderzając  w  denko  doniczki.  Bryła  ziemi
powinna  się  łatwo  wysunąć.  JeŜeli  nie,  naleŜy  rozciąć  doniczkę  noŜycami  ogrodniczymi.
Roślinę  umieszcza  się  w  wykopanym  łopatką  ogrodniczą  odpowiedniej  wielkości  dołku  nie
rozbijając  bryły  korzeniowej.  Następnie  naleŜy  ją  przysypać  spulchnioną  ziemią  i  podlać.
Powodzenie uprawy roślin jednorocznych zaleŜy od prawidłowego rozmieszczenia sadzonek.
Sadzonki  wysadza  się  w  "szachownicę".  Taki  sposób  rozmieszczenia  roślin  zapewnia
maksymalne wykorzystanie terenu i gwarantuje uzyskanie ładnego efektu wizualnego.

Rys. 11. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a – wyciąganie rozsady z doniczki, b – sadzenie na

miejsce, stałe, c – podlewanie, d – sadzenie w szachownicę [www.castorama.pl]

Rozstawa, w jakiej wysadza się rośliny zaleŜy przede wszystkim od gatunku, odmiany,

a takŜe od przeznaczenia rośliny. PrzybliŜone rozstawy, w jakich powinno się wysadzać
rozsadę roślin jednorocznych przedstawia tabela 3. Znając rozstawę danego gatunku rośliny
łatwo moŜna obliczyć liczbę roślin przypadających na 1 m

Tab. 3. Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne]

Nazwa polska

Rozstawa [cm]

eniszek meksykański

begonia stale kwitnąca
aster chiński
celozja pierzasta
goździk ogrodowy
gazania lśniąca
niecierpek balsamina
lobelia przylądkowa
petunia ogrodowa
szałwia błyszcząca
aksamitka wzniesiona
aksamitka rozpierzchła
aksamitka wąskolistna
werbena ogrodowa
cynia wytworna

15 x 20
15 x 30
20 x 25
25 x 30
25 x 30
25 x 30
30 x 40
15 x 20
20 x 25
20 x 20
30 x 40
20 x 25
20 x 25
20 x 30

20 x 25

Zabiegi po posadzeniu roślin

Do podstawowych zabiegów, jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu naleŜą:

−

podlewanie,

−

odchwaszczanie,

−

usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,

−

dokarmianie.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu, i posadzeniu roślin jest

podlewanie.  Zabieg  ten  ma  na  celu  dostarczenie  wody  roślinie  oraz  ściślejsze  przyleganie
wilgotnej ziemi do korzeni. Dawkowanie wody zaleŜy od gatunku uprawianej rośliny, od faz
rozwojowych,  temperatury  i  rodzaju  gleby.  ŚwieŜo  posadzone  sadzonki  naleŜy  podlewać
bardzo ostroŜnie, aby ich nie „przybić” do podłoŜa i nie spowodować zalania, które pogarsza
warunki  powietrzne  w podłoŜu.  W  okresie,  kiedy  nasłonecznienie  i  temperatura  wzrastają,
naleŜy  zwiększyć  ilość  wody  oraz  częstotliwość  podlewania.  Najlepszą  porą  podlewania
i zraszania  są  godziny  ranne  lub  przedpołudniowe,  wtedy  bowiem  roślina  wykazuje
największe  zapotrzebowanie  na  wodę.  Na  małych  powierzchniach  moŜemy  podlewać
tradycyjną konewką lub węŜem.

Odchwaszczanie. Po posadzeniu roślin kwietnikowych jednym z zabiegów, jakie

wykonuje się jest usuwanie chwastów. Podstawowym sposobem zapobiegania wyrastaniu jest
motyczenie. Zabieg ten pozwala równieŜ na spulchnienie gleby, przewietrzanie i niszczenie
skorupy gleby. Aby zabieg był skuteczny naleŜy przeprowadzać go starannie i regularnie.

Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłuŜy okres kwitnienia i moŜe spowodować

powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym noŜem, sekatorem, noŜycami
lub usuwa się ręcznie w zaleŜności od gatunku.

Dokarmianie. Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawoŜenia. Rośliny jednoroczne

nawozi  się do czasu kwitnienia. NaleŜy uwaŜać, aby nie przenawozić, bo otrzymamy wielką
masę  liści,  a  nie  kwiatów.  Stosując  nawozy  w  formie  proszku  lub  granulek  miesza  się
go z wierzchnią  warstwą  ziemi.  Lepsze  rezultaty  daje  nawoŜenie  dolistne.  Polega  na
opryskaniu płynnym nawozem na liście roślin. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Kiedy wykonuje się pikowanie siewek?
2.  W jakim celu wykonuje się pikowanie siewek?
3.  Jakie są cechy dobrej rozsady?
4.  Na czym polega zabieg hartowania roślin?
5.  Kiedy wysadza się rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6.  Jakie zabiegi

są wykonywane po posadzeniu roślin na miejsce stałe?

7. O jakiej porze dnia najlepiej podlewać rośliny?
8. W jaki sposób nawozi się rośliny jednoroczne?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pikowanie siewek begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zgromadzić potrzebne materiały,
2)  zgromadzić siewki begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej,
3)  wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4)  napełnić podłoŜem wybrane pojemniki,
5)  ostroŜnie wyjąć siewki ze skrzynek,
6)  pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
7)  ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

siewki begonii i aksamitki,

−

doniczki róŜnej średnicy i multiplaty,

−

podłoŜe,

−

rękawiczki,

−

pikulec lub kołeczek zaostrzony,

−

etykiety, flamaster,

−

konewka.

Ćwiczenie 2

Wysadź szałwię błyszczącą i aksamitkę wąskolistną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wybrać i zmierzyć miejsce na kwietnik,
2)  zaprojektować kwietnik,
3)  wybrać odpowiednią rozstawę dla poszczególnych roślin,
4)  obliczyć obsadę rośliny na 1 m²,
5)  sprawdzić zdrowotność rozsady,
6)  wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7)  wysadzić rośliny zgodnie z projektem,
8)  wykonać zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,
9)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

sadzonki szałwii błyszczącej i Ŝeniszka meksykańskiego,

−

sznurek lub znacznik,

−

łopatka, rękawiczki,

−

metr, konewka,

−

papier milimetorwy lub zwykły do zaprojektowania kwietnika,

−

ołowek, kredki, linijka, gumka.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2)  zgromadzić odpowiednie narzędzia,
3)  wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kwietnik z roślinami jednorocznymi,

−

motyczka, pazurki,

−

sekator,

−

nawozy dolistne,

−

rękawiczki,

−

wąŜ, konewka.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać zalety pikowania?

2) opisać sposób pikowania siewek?

3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?

4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane po posadzeniu

rozsady do gruntu?

5) wyjaśnić celowość zabiegu uszczykiwania wierzchołków roślin?

6) obliczyć ilość roślin na 1m

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.

Ochrona roślin ozdobnych w gruncie

4.4.1. Materiał nauczania

NajwaŜniejsze choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie

Na roślinach ozdobnych mogą wystąpić :

−

choroby nieinfekcyjne,

−

choroby infekcyjne.
Przyczynami chorób nieinfekcyjnych są nieodpowiednie warunki glebowe, klimatyczne

lub błędy w uprawie i nawoŜeniu. Czynnikami sprawczymi chorób infekcyjnych są:

−

grzyby,

−

wirusy albo

−

bakterie.
Chorobami najczęściej atakującymi rośliny ozdobne są choroby grzybowe. Objawy

chorób  grzybowych  to  –  nekrotyczne  plamy  na  liściach,  nekroza  podstawy  pędów  młodych
roślin,  zgnilizny.  Na  liściach  i  łodygach  często  występują  objawy  w  postaci  białego,
mączystego  nalotu:  skupień  zarodników.  Zapobieganie  i  zwalczanie  chorób  grzybowych
naleŜy prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych. Do zwalczania
chorób  grzybowych  stosuje  się  fungicydy.  Objawami  chorób  wirusowych  mogą  być
przebarwienia  lub  zniekształcenia  wszystkich  części  nadziemnych  roślin  w  postaci  mozaiki,
kędzierzawki,  redukcji  blaszki  liściowej,  zniekształcenia  liści,  staśmienia  pędów,
nekrotycznych  (często  wielobarwnych)  plam  na  liściach.  Choroby  wirusowe  przenoszone  są
głównie przez mszyce i wciornastki. Profilaktyka i zwalczanie chorób wirusowych polega na
przestrzeganiu bezwzględnej zasady stosowania tylko zdrowego materiału rozmnoŜeniowego
oraz  zwalczaniu  szkodników,  które  przenoszą  chorobotwórcze  wirusy  roślinne  i  selekcji
negatywnej roślin.

Choroby bakteryjne mają niewielkie znaczenie ekonomiczne. Przenoszenie bakterii

z rośliny  na  roślinę  w  warunkach  naturalnych  następuje  za  pośrednictwem  deszczu,  wiatru
i owadów  jak  równieŜ  narzędzi  np.  sekatora  lub  noŜa  podczas  uszczykiwania.  Bakterie
infekują  rośliny  poprzez  rany.  Zapobieganie  i  zwalczanie  chorób  bakteryjnych  polega
na usuwaniu i niszczeniu chorych roślin.

Organizmy zwierzęce, które Ŝywią się roślinami uŜytkowymi wbrew woli człowieka

nazywamy  szkodnikami.  Szkodniki  mogą  Ŝerować  na  korzeniach,  nadziemnych  częściach
roślin,  wysysając  soki  z  tkanek,  wgryzając  się  do  wnętrza  łodyg  i  płatków  korony.
Uszkodzenia  spowodowane  przez  szkodniki  wpływają  na  rozwój  roślin  oraz  na  ich  wygląd.
Znajomość  typowych  uszkodzeń  i miejsc  ich  występowania  ma  znaczenie  praktyczne
w rozpoznawaniu  szkodników.  Prawidłowe  rozpoznanie  chorób  i  szkodników  umoŜliwia
wczesną diagnozę oraz wybór właściwej metody ich zwalczania.

Charakterystyka najwaŜniejszych chorób i szkodników występujących na roślinach
ozdobnych

Do chorób grzybowych, które często pojawiają się na roślinach ozdobnych naleŜą:

−

zgorzel  siewek  –  występuje,  kiedy  są  niesprzyjające  warunki  uprawowe  (gęsty  siew,
wilgotne  podłoŜe,  nie  wietrzone  pomieszczenia),  objawia  się  na  młodych  siewkach,
w postaci  przewęŜenia  na  szyjce  korzeniowej,  które  brązowieją  i  zamierają,  naleŜy
przestrzegać  zasad  uprawy,  zaprawiać  nasiona.  Zapobieganie  i  zwalczanie  chorób
grzybowych naleŜy prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych
(Zalecenia  Ochrony  Roślin  Instytutu  Ochrony  Roślin,  cz.  IV.  Rośliny  Ozdobne  Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

mączniak prawdziwy

−

występuje na bratkach, lobelii, astrach. Objawy: liście pokryte są

białym  mączystym  nalotem,  brązowieją  i opadają.  Wystąpieniu  choroby  sprzyja  zbytnie
zagęszczenie  roślin  i  niska  wilgotność  ziemi.  Profilaktyka  i  zwalczanie:  naleŜy  wybierać
odmiany  odporne  na  mączniaka  oraz  stosować  środki  grzybobójcze(Zalecenia  Ochrony
Roślin  Instytutu  Ochrony  Roślin,  cz.  IV.  Rośliny  Ozdobne  Rośliny  Zielarskie,  Poznań
2006),

−

mączniak rzekomy

−

występuje na bratkach, groszku pachnącym, lwiej paszczy. Objawy:

na  górnej  stronie  liścia  pojawiają  się  Ŝółte  plamy,  a  po  drugiej  stronie  w  tym  samym
miejscu  widoczny  jest  szarawy  nalot,  przy silnym poraŜeniu liście zasychają. Choroba ta
często  atakuje  rośliny  podczas  wilgotnej  pogody.  Profilaktyka  i  zwalczanie:  zabiegi
rozpoczyna  się  po pojawieniu  się  pierwszych  objawów  środkami  grzybobójczymi
(Zalecenia  Ochrony  Roślin  IOR,  cz.  IV.  Rośliny  Ozdobne  Rośliny  Zielarskie,  Poznań
2006),

−

szara  pleśń  –  występuje  na  goździkach, begonii, bratkach. Objawy: na liściach, łodygach
lub kwiatach pojawiają się brązowe plamki, które pokryte są szarym puszystym nalotem.
Ujawnia  się  w  okresach  pogody  deszczowej  i chłodnej.  Profilaktyka  i  zwalczanie:
zwalczając  szarą  pleśń,  naleŜy  opierać  się  na  zabiegach  zapobiegawczych  oraz  stosować
ś

rodki grzybobójcze. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny

Zielarskie, Poznań 2006),

−

rdze  –  występuje  przewaŜnie  na  malwie,  goździkach,  stokrotkach.  Objawy:  na  dolnej
stronie liścia pojawiają się rdzawe skupiska zarodników, a na górnej stronie pojawiają się
jasne  plamy,  po  pewnym  czasie  liście  obumierają.  Profilaktyka  polega  na  eliminowaniu
roślin  Ŝywicielskich,  na  których  rozwijają  się  poszczególne  stadia  rozwojowe  danego
gatunku rdzy.
Szkodniki roślin moŜna rozpoznać po charakterystycznych sposobach Ŝerowania, spośród

których moŜna wyróŜnić;

−

er całkowity objawiający się częściowym lub całkowitym zjadaniem liści. Szkodniki:

limaki, gąsienice motyli, chrabąszcze,

−

nakłuwanie – młodych pąków, liści oraz zwijanie liści. Szkodniki: mszyce, przędziorki,

−

er minujący polega na wyjadaniu miękiszu pomiędzy blaszką górną i dolną liści oraz

między nerwami,

−

erowanie na korzeniach czyli podgryzanie lub zjadanie korzeni i innych części

podziemnych. Szkodniki: turkuć podjadek, pędraki i drutowce.
Spośród szkodników najbardziej znane są:

−

mszyce atakują one bardzo wiele roślin: m.in. astry i goździki. Pojawiają się na młodych
liściach, kwiatach, z których wysysają soki. Roślina opanowana przez mszyce nie rośnie,
a młode  liście  są  poskręcane  i  pokryte  lepką  wydzieliną  mszyc  tzw.  spadzią,  na  której
często  pojawiają  się  czarne  grzyby  sadzakowe.  Profilaktyka  i  zwalczanie:  chcąc
przeciwdziałać pojawieniu się mszyc naleŜy wietrzyć pomieszczenia lub stosować środki
owadobójcze.  (Zalecenia  Ochrony  Roślin  IOR,  cz.  IV.  Rośliny  Ozdobne  Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

−

przędziorki  atakują  głównie:  goździki,  malwy.  śerują  na  dolnej  stronie  liścia  w  okolicy
nerwu  liścia,  liść  brązowieje  i zasycha.  Widocznym  symptomem  ich  występowania  jest
delikatna,  jedwabista  pajęczyna  pokrywająca  powierzchnie  liści.  Rozwojowi  sprzyja
sucha  i  gorąca  pogoda.  Profilaktyka  i  zwalczanie:  polega  na  stosowaniu  środków
owadobójczych.  (Zalecenia  Ochrony  Roślin  IOR,  cz.  IV.  Rośliny  Ozdobne  Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

−

limaki moŜna spotkać w uprawie bratka lub stokrotki. Objawy Ŝerowania mogą być

róŜne. Ślimaki zeskrobują powierzchnię liści i łodyg, wygryzają dziury lub nacinają liście.
Szczególnym charakterystycznym symptomem pozwalającym na wykrycie sprawcy są

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lady śluzu na roślinach. Rozwijają się w środowisku wilgotnym. Profilaktyka

i zwalczanie: polega na stosowaniu pułapek oraz środków chemicznych do zwalczania
ś

limaków (moluskocydy) (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne

Rośliny Zielarskie, Poznań 2006),

−

wciornastki występują na mieczykach, begonii. Pojawiają się na dolnej stronie liścia,
wysysają soki z rośliny, a w miejscach Ŝerowania pojawiają się jasne plamy i czarne
plamy odchodów obok miejsc ssania,

−

nicienie – guzak północny atakuje korzenie begonii, niszczyk zjadliwy atakuje pędy
goździków. Profilaktyka i zwalczanie: niedopuszczenie do zawleczenia nicieni na poletka
uprawne oraz uprawa roślin nieŜywicielskich.

Metody walki z chorobami i szkodnikami

Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy następujące metody:

−

agrotechniczne,

−

mechaniczne i fizyczne,

−

biologiczne,

−

chemiczne.
Metoda agrotechniczna polega na stosowaniu wszystkich niezbędnych zabiegów

uprawowych  i  pielęgnacyjnych,  których  celem  jest  stworzenie  roślinom  optymalnych
warunków do ich rozwoju, a równocześnie ograniczenie moŜliwości występowania sprawców
chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów naleŜą: odpowiednie zmianowanie w tym
uprawa  odmian  odpornych  lub  mniej  podatnych,  staranne  przygotowanie  gleby,  racjonalne
nawoŜenie,  zdrowy  materiał  nasienny  lub  rozsada  oraz  niszczenie  chwastów  jako
potencjalnych Ŝywicieli patogenów i szkodników.

Metody mechaniczne polegają na: ręcznym zbieraniu lub ścinaniu poraŜonych części,

roślin z objawami poraŜenia albo ich całkowitym usuwaniu; instalowaniu przynęt i pułapek
do odławiania szkodników oraz niszczenie roślin

−

Ŝywicieli pośrednich. W zaleŜności od

gatunku szkodnika wykorzystuje się pułapki zawierające specyficzne substancje zapachowe
np. związki chemiczne tzw. feromony lub specjalne barwne naczynia z wodą albo tablice
lepne.

Metody fizyczne polegają m.in. na wykorzystaniu wysokich temperatur do odkaŜania

podłoŜa metodą parowania gleby oraz materiału rozmnoŜeniowego stosując ciepłe kąpiele
bulw i cebul do zniszczenia czynników chorobotwórczych.

Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu innych występujących w środowisku

poŜytecznych organizmów Ŝywych (np. drapieŜnych owadów) do zwalczania szkodników
i patogenów roślin.

Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą

się na trzy główne grupy:

−

herbicydy do zwalczania chwastów,

−

fungicydy do zwalczania chorób,

−

zoocydy do zwalczania szkodników.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie mogą być przyczyny chorób infekcyjnych?
2.  W jaki sposób zapobiega się występowaniu chorób wirusowych?
3.  Na jakich organach roślin mogą Ŝerować szkodniki?
4.  Jakie są objawy Ŝerowania szkodników?
5.  Jakie mogą być objawy chorobowe?

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6.  Jakimi metodami zwalczamy choroby i szkodniki roślin ozdobnych?
7.  Na czym polega metoda agrotechniczna?
8.  Jakie znasz choroby i szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?
9.  Jakie są sposoby zapobiegania wystąpieniu chorób lub szkodników na roślinach.

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) opisać, uzasadnić i przestrzegać zasad bhp,
2) określić cechy środków ochrony roślin na podstawie treści etykiet–instrukcji stosowania

załączonych do opakowań,

3) uzupełnić tabelę w/g wzoru,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Klasa

toksyczności

Nazwa

preparatu środka

ochrony roślin

Substancja

biologicznie

czynna

aktywna

dla ludzi

dla pszczół

Forma

uŜytkowa

Zastosowanie

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

preparaty chemiczne (opakowania),

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj program ochrony dla określonej rośliny ozdobnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zaplanować uprawę wybranego gatunku rośliny ozdobnej,
2)  dobrać odpowiednie zabiegi agrotechniczne i pielęgnacyjne,
3)  ustalić listę potencjalnych sprawców chorób i szkodników wybranego gatunku rośliny,
4)  wybrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) zdecydować jakie środki chemiczne do zwalczania chorób i szkodników będą ewentualnie

potrzebne i podać orientacyjne terminy ich uŜycia,

6)  opisać warunki techniczne przeprowadzenia chemicznego zabiegu ochrony roślin,
7)  opisać, uzasadnić i przestrzegać warunków bhp,
8)  zaprezentować wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

program ochrony roślin ozdobnych,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj szkodniki i choroby roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  scharakteryzować ogólnie objawy uszkodzeń powodowanych przez choroby i szkodniki,
2)  rozpoznać gatunek szkodnika lub chorobę posługując się w razie potrzeby lupą,
3)  wykonać w zeszycie, rysunek charakterystycznych objawów uszkodzeń powodowanych

przez szkodniki

4) przedstawić na rysunku charakterystyczne objawy chorób wykryte na przedstawionych

okazach roślin,

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

okazy części roślin z uszkodzeniami,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania,

−

lupa,

−

atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?

2) wyjaśnić na czym polega walka z chorobami wirusowymi?

3) scharakteryzować i rozpoznać choroby występujące na roślinach

ozdobnych?

4) scharakteryzować i rozpoznać szkodniki występujące na roślinach

ozdobnych?

5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowanych przez

szkodniki?

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

4.5.1. Materiał nauczania

Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady

Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zaleŜności

od długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:

−

z siewu wprost do gruntu,

−

z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3

−

4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia

długiego, lubią gleby piaszczysto-gliniaste i średnio wilgotne oraz są stosunkowo odporne na
choroby i szkodniki. Rośliny jednoroczne mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się je
w ogrodach przydomowych, na działkach, nadają się na kwiat cięty, do suchych kompozycji,
jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.
Rośliny jednoroczne wysiewane wprost do gruntu

Przygotowanie podłoŜa oraz zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost

do gruntu  zostały  omówione  w  rozdziale  4.3.  Nasiona  wysiewa się, kiedy ziemia ogrzeje się
do  6–10ºC,  czyli  w  kwietniu  lub  pierwszej  dekadzie  maja.  Nasiona  drobne  wysiewa  się
rzędowo  na  zagony  lub  rabaty,  a  duŜe  gniazdowo  lub  punktowo.  Rozstawa  rzędów  oraz
gęstość siewu będzie zaleŜała od: wysokości i pokroju rośliny oraz przeznaczenia. Rozstawę
róŜnych gatunków roślin podano w tabeli 3 na stronie 21.

Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres

wschodów, a ponadto są wraŜliwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem
i dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 4 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.

Tab. 4. Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady [opracowanie własne autora]

Wysiew

Termin

Miejsce

wysiewu

Temperatura

w ºC

Gatunki roślin

zimowy

koniec XII

początek III

ciepłe szklarnie

20–25

lobelia przylądkowa,

eniszek meksykański,

petunia ogrodowa,

szałwia błyszcząca

wczesno-wiosenny

koniec III

ciepłe inspekty,

tunele foliowe

cynia wytworna,

portulaka wielkokwiatowa,

gazania błyszcząca

wiosenny

Zimne inspekty

16–20

aksamitka rozpierzchła

cynia wytworna,

goździk ogrodowy

Przygotowanie podłoŜa oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.2.

Sposoby siewu oraz technika siewu zastała omówiona w rozdziale 4.2.
Warunki kiełkowania nasion

Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 4 na

stronie 30. Są one związane z pochodzeniem roślin. WaŜnym czynnikiem kiełkowania
i wzrostu roślin jest zapewnienie optymalnej wilgotności podłoŜa i powietrza. Zbyt wysoka

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wilgotność  podłoŜa  powoduje  powstawanie  warunków  beztlenowych  i  gnicie  nasion,  zbyt
niska wilgotność jest przyczyną wysychania nasion i utraty zdolności kiełkowania. Większość
nasion  kiełkuje  w ciemności,  naleŜy  więc  je  przykryć  cienką  warstwą  piasku.  Do  roślin
wymagających  światła  do kiełkowania  naleŜą:  begonia  stale  kwitnąca,  celozja  pierzasta,
lewkonia  letnia,  petunia  ogrodowa,  lwia  paszcza.  Specjalnym  zabiegiem  stosowanym  przy
uprawie  roślin  z  rozsady  jest  ich  pikowanie.  Technika  pikowania  zastała  omówiona
w rozdziale 4.3.
Pielęgnacja rozsady

Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady naleŜą: podlewanie, wietrzenie,

odchwaszczanie,  nawoŜenie,  uszczykiwanie,  ochrona  przed  chorobami  i  szkodnikami.
Szczególnie  waŜne  jest  umiejętne  podlewanie  rozsady.  Ma  to  ogromne  znaczenie  podczas
słonecznej pogody, gdyŜ rośliny łatwo ulegają poparzeniu oraz są bardziej podatne na rozwój
patogenów  grzybowych.  Nie  naleŜy  zalewać  nadmiernie  podłoŜa,  szczególnie  w  chłodne
i pochmurne  dni.  Wszelkie  czynniki  osłabiające  kondycję  zdrowotną,  a  zwłaszcza  system
korzeniowy  młodych  sadzonek  sprzyjają  rozwojowi  chorób  oraz  zwiększają  szkodliwość
szkodników.

Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. NawoŜenie moŜna rozpocząć

wtedy,  gdy  roślina  zaczęła  wypuszczać  nowe  liście  po  przesadzeniu  lub,  gdy  obserwuje  się
widoczne objawy niedoboru składników pokarmowych. Najlepiej stosować zasilanie dolistne,
płynnymi  wieloskładnikowymi  nawozami.  DuŜym  problemem  w  uprawie  roślin  są  chwasty,
które  najlepiej  usuwać  ręcznie,  tak  aby  nie  uszkodzić  młodej  rozsady.  WaŜnym  zabiegiem
wpływającym  na  dobre  rozkrzewienie  rozsady  jest  uszczykiwanie  wierzchołków  roślin.
Zabieg ten został omówiony w rozdziale 4.3.

Aby wyprodukowaną rozsadę moŜna było wysadzić na miejsce stałe, naleŜy poddać

rośliny hartowaniu. Zabieg hartowania został omówiony w rozdziale 4.3. Zahartowana
rozsada przybiera barwę ciemniejszą, jest jędrniejsza, a liście stają się skórzaste i pokryte są
nalotem. Rośliny uprawiane z rozsady są bardziej poraŜane przez choroby i szkodniki.

Ochrona roślin ozdobnych została omówiona w rozdziale 4.4. Termin wysadzania rozsady

oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.3.

Rys. 12. Produkcja rozsady w multiplatach [Kwietnik 4/2001]

Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich

Cykl rozwojowy roślin dwuletnich rozkłada się na dwa sezony wegetacyjne.

W pierwszym roku rośliny wytwarzają organy wegetatywne w postaci rozety liściowej,
a w drugim roku wytwarzają organy generatywne: kwiaty i nasiona. W grupie uŜytkowej
roślin dwuletnich występują gatunki:

−

monokarpiczne (które po zawiązaniu owoców i wydaniu nasion zamierają), do tej grupy
zaliczamy: bratka ogrodowego, miesięcznicę letnią,

−

polikarpiczne (które mogą wielokrotnie kwitnąć i wydawać nasiona) do tej grupy moŜemy
zaliczyć: goździka ogrodowego, malwę prawoślaz róŜowy, stokrotkę pospolitą.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do najbardziej znanych roślin dwuletnich moŜna zaliczyć: bratka, stokrotkę,

niezapominajkę,  goździka,  malwę  i  naparstnicę.  Rośliny  dwuletnie  dzięki  duŜej
róŜnorodności  form,  mają  szerokie  zastosowanie.  Wykorzystuje  się  je  do  jesiennych
i wiosennych  obsadzeń  na kwietniki  (bratek,  stokrotka,  goździk  brodaty),  do  róŜnych
pojemników  kwiatowych,  do pędzenia  pod  osłonami,  uprawiane  są  na  kwiat  cięty
(naparstnica,  dzwonek),  na  rabaty  kwiatowe,  do  większych  grup  kwiatowych  (miesięcznica,
dziewanna, malwa) oraz do suchych kompozycji (miesięcznica, szczeć draparska).

Ze względu na róŜną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, moŜna wyróŜnić

kilka terminów siewu optymalnych dla poszczególnych gatunków tabela 5.

Tab. 5. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [ opracowanie własne]

Wysiew

Termin

(miesiące)

Miejsce wysiewu

Gatunek

wiosenny

V–pierwsza dekada VI

ciepły inspekt,

szklarnia

malwa, prawoślaz róŜowy
naparstnica purpurowa
goździk ogrodowy

wiosenny

druga dekada V–druga

dekada VI

ciepły inspekt,

szklarnia

goździk brodaty,
dzwonek ogrodowy,
miesięcznica letnia,

letni

VI – pierwsza dekada VII

zimny inspekt,

rozsadnik, szklarnia

niezapominajka leśna
stokrotka pospolita

letni

VII – VIII

zimny inspekt,

rozsadnik, szklarnia

bratek ogrodowy

Przy podejmowaniu decyzji o terminie wysiewu trzeba uwzględnić długość cyklu uprawy

poszczególnych gatunków roślin oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej (po 3

−

miesiącach) zakwita bratek,. Inne gatunki takie jak stokrotka, niezapominajka, goździk
zakwitają po 3

−

7 miesiącach. Malwa oraz naparstnica potrzebują aŜ 12

−

13 miesięcy do

zakwitnięcia.

Uprawa roślin dwuletnich wymaga wyprodukowania rozsady i posadzenia jej w tym

samym  roku  do  gruntu,  aby  w  przyszłym  roku  na  wiosnę  uzyskać  efekt  kwitnięcia.
Przygotowanie  podłoŜa  oraz  pojemników  do  wysiewu  zostało  omówione  w  rozdziale  4.2.
Przed  siewem  nasion  szczególnie  bratków  i  stokrotek  naleŜy  zaprawić  nasiona  (aktualnie
zalecane  zaprawy  nasienne,  jakie  stosuje  się  w  produkcji  ogrodniczej  moŜna  znaleźć
w programie ochrony roślin (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne i Zioła,
Poznań 2006). Nasiona wysiewa się rzutowo lub punktowo.

Obok uprawy szklarniowej, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej polegającej na

wysianiu nasion na rozsadniku lub do zimnego inspektu. Kiedy siewki wytworzą 3

−

4 liście

rozsadza  się  je  na  zagony  zastępcze  w  rozstawie  15x20  cm.  Rośliny,  które  są  dostatecznie
wyrośnięte  wysadza  się  na  miejsce  stałe.  Czynność  tę  wykonuje  się  jesienią  lub  po
przezimowaniu  na  wiosnę,  zaleŜnie  od  gatunku  i  celu  uprawy.  W  czasie  produkcji  rozsady
naleŜy

przeprowadzić

wszystkie

niezbędne

zabiegi

pielęgnacyjne:

podlewanie,

odchwaszczanie, nawoŜenie oraz zabiegi profilaktyczne i ochronne przed chorobami
i szkodnikami. Zabiegi te zostały omówione w rozdziale 4.3.i 4.4.

Okres zimy wszystkie rośliny dwuletnie w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy

bardzo ostrych i bezśnieŜnych zimach moŜe wystąpić wymarzanie roślin, dlatego bezpieczniej
jest je przykryć gałązkami drzew iglastych (stroiszem), liśćmi lub torfem. Rośliny naleŜy
przykryć najpóźniej, kiedy ziemia juŜ płytko przemarznie. Wiosną rośliny trzeba jak
najwcześniej odkryć.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach

Do tej grupy roślin ozdobnych naleŜą byliny, które w naszym klimacie przemarzają

i wymagają  przechowania.  Spośród  nich  najbardziej  znane  i chętnie  uprawiane  w  naszych
ogrodach  są:  dalia,  mieczyk,  begonia,  kanna  (paciorecznik).  Organy  przetrwalnikowe  tych
roślin  (bulwy,  kłącza,  korzenie  bulwiaste)  wykopuje  się  w  końcu  września  lub  na  początku
października  i  przechowuje  w pomieszczeniach  w  róŜnych  warunkach,  w  zaleŜności  od
gatunku. Po pierwszych przymrozkach wykopuje się całe rośliny, przesusza się je przez kilka
dni  w  miejscu  zacienionym  i  dobrze  przewietrzonym,  a  następnie  usuwa  łodygę,  liście,
zamarłe korzenie oraz resztki ziemi. W tabeli 6 podano temperatury przechowywania bylin.

Tab. 6. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne]

Gatunek

Temperatura
przechowania

Pomieszczenie

Organy przetrwalnikowe

begonia bulwiasta

8–10ºC

piwnica,

przechowalnia

bulwy

mieczyk gandawski

3–7ºC

piwnica

bulwy

kanna ogrodowa

−

8ºC

piwnica

kłącza

dalia ogrodowa

−

5ºC

piwnica

zgrubiałe korzenie bulwiaste

Uprawa begonii bulwiastej

Wysokość rośliny do 30 cm, łodyga i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają

z kątów  liści,  kwitnie od maja do jesieni. Begonia lubi gleby Ŝyzne, przewiewne, zasobne w
składniki pokarmowe, a stanowisko nieco zacienione. Ma szerokie zastosowanie jako roślina
rabatowa,  na  kwietniki,  pojemniki  wiszące  i  stojące,  stosowana  jest  teŜ  jako  doniczkowa
roślina  pokojowa.  Na  skalę  produkcyjną  begonię  rozmnaŜa  się  z  nasion.  Nasiona  begonii
wysiewa  się  do podłoŜa  w ziemię  liściową  z  domieszką  torfu  i  piasku.  Najlepszy  termin
siewu,  to  koniec  listopada  do  lutego.  Temperatura  podczas  kiełkowania  20ºC. Siewki pikuje
się kilkakrotnie. W końcu maja przesadza się je na zagony w miejsca półcieniste i pozostawia
tam  do  jesieni.  Po pierwszych  przymrozkach  wykopuje  się  je  i  umieszcza  w  suchych,
przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku oczyszczone bulwy sadzi się w marcu do
doniczek. Podpędzone kwitnące juŜ rośliny moŜna wysadzić na rabaty.

RozmnaŜanie wegetatywne polega: na podziale bulw, które naleŜy wykonać w kwietniu

po podpędzeniu w ciepłej szklarni albo na wyprodukowaniu sadzonek pędowych na
przełomie marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. RozmnaŜanie wegetatywne jest
mało wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.
Uprawa mieczyka

Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m

wysokości  i  mogą  wytwarzać  20  kwiatów.  Liście  mają  wąskie,  mieczowate.  Kwitną
w zaleŜności  od  odmiany:  wczesne  w  lipcu,  średniowczesne  w  lipcu  i  sierpniu,  a  późne
we wrześniu.  Lubią  gleby  próchniczne,  zasobne  w  składniki  pokarmowe  dobrze  nawiezione
obornikiem oraz przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 13. Rozwój bulw mieczyka. 1

−

bulwa macierzysta, 2

−

bulwa zastępcza, 3

−

bulwy

przybyszowe [Kwietnik nr 3/2001]

Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość

sadzenia  powinna  wynosić  około  3  krotną  wysokość  bulwy.  Przed  sadzeniem  bulwy
mieczyka  naleŜy  zaprawić  (przeciw  chorobom  grzybowym)  środkami  chemicznymi
zalecanymi  w  programie  ochrony  roślin  (Zalecenia  Ochrony  Roślin  IOR,  cz.  IV.  Rośliny
Ozdobne  i  Zioła,  Poznań  2006).  Gleba  pod  sadzenie  mieczyków  powinna  być  dobrze
przygotowana  i  bogata  w składniki  pokarmowe.  Zabiegi  pielęgnacyjne  polegają
na spulchnianiu  międzyrzędzi,  nawadnianiu,  niszczeniu  chwastów  oraz  sprawców  chorób
i szkodników.  Bulwy  wykopuje  się  w  2

−

5 tygodni po zakończonym kwitnieniu, zwykle we

wrześniu lub na początku października. Przed przeniesieniem bulw do przechowalni naleŜy je
oczyścić, posortować a chore i uszkodzone zniszczyć. Warunki przechowania opisano
w tabeli 6. Mieczyki rozmnaŜa się przez bulwki przybyszowe. Młode bulwki wysadza się do
zimnego inspektu w marcu. We wrześniu i na przełomie października bulwy się wykopuje
i przechowuje do następnego sezonu.
Uprawa kanny (paciorecznik)

Są to rośliny trwałe, dorastające do wysokości 50

−

150 cm, wytwarzające krótkie i grube

kłącza.  Liście  mają  duŜe,  podłuŜne  i  sztywne;  kwiaty  zebrane  w  kłosy,  w  barwach  purpury,
czerwieni  i  Ŝółci.  Nadają  się  do  parków  na  kwietniki,  rabaty  i  do  tworzenia  grup
naturalistycznych.  Mają  duŜe  wymagania  glebowe.  Lubią  stanowisko  słoneczne  i lekko
zacienione; gleby ciepłe, Ŝyzne, próchniczne i starannie uprawione,. Pacioreczniki sadzi się na
miejsce stałe w drugiej połowie maja w rozstawie 40

−

80 cm, zaleŜnie od odmiany. Wymagają

intensywnego  nawoŜenia  i  obfitego  podlewania.  Rośliny  te  rozmnaŜają  się  przez  podział
kłączy,  które  dzieli  się  w marcu  lub  na  początku  kwietnia.  Podzielone  rośliny  naleŜy
pozostawić na powietrzu, aby powierzchnia cięcia się zasuszyła i pokryła korkiem lub rany po
cięciach  zasypuje  się  roztartym  węglem  drzewnym.  Kłącza  sadzi  się  do  przygotowanych
doniczek  wypełnionych  ziemią  liściową  z  dodatkiem  piasku  i  przetrzymuje  w  temperaturze
około  18ºC.  Do  gruntu  wysadza  się  je  w  drugiej  połowie  maja  po  uprzednim  zahartowaniu.
Warunki hartowania zostały omówione w rozdziale 4.3. Pacioreczniki są stosunkowo odporne
na choroby i szkodniki
Uprawa dalii

Są to rośliny dorastające do wysokości 150 cm, o korzeniach bulwiasto zgrubiałych

i rozgałęzionych  łodygach,  które  są  wewnątrz  puste.  Kwiatostany  w  zaleŜności  od  odmiany
mają  wszystkie  barwy.  Rośliny  te  nadają  się  do  grup  naturalistycznych,  na  kwiat  cięty,
a odmiany  karłowe  na  rabaty  i  obwódki.  Dalie  udają  się  na  kaŜdej  glebie,  która  jest  dobrze
nawoŜona  i  przepuszczalna.  Są  wymagające  co do  stanowiska,  lubią  wystawę  słoneczną.  Ze
względu na wysokość roślin oraz budowę koszyczków wyróŜnia się cztery grupy odmian dalii
ogrodowej.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 7. Klasyfikacja dalii ogrodowej na grupy ze względu na wysokość roślin oraz budowę kwiatów

[opracowanie własne]

Nazwa grupy

Nazwa podgrupy

Charakterystyka kwiatów

pojedyncze

kwiaty języczkowe, jeden okółek

podwójne

kwiaty języczkowe, dwa okółki

kryzowane

pomiędzy kwiatami rurkowatymi i języczkowymi jest jeden
dodatkowy okółek z kwiatów języczkowych

półpełne

anemonowe

mają długie kwiaty rurkowe i silnie rozrośnięte

dekoracyjne

kwiaty języczkowe szerokie i płaskie, nakładające się na
siebie

półkaktusowe

kwiaty języczkowe są skręcone na wierzchołku do 1/3
swojej długości

kaktusowe

kwiaty języczkowe są silnie skręcone i ostro zakończone

pełne

typu Ball

kwiaty języczkowe są bardzo krótkie, u nasady zwinięte,
wyŜej rozprostowane, koszyczki kuliste

karłowe

wszystkie odmiany nie zaliczone do wyŜej wymienionych
grup

Bulwy dalii sadzi się do gruntu po pierwszych przymrozkach wiosennych, w drugiej

połowie  maja.  Rozstawa  zaleŜy  od  odmiany  i  przeznaczenia.  Do  nasadzeń  na  terenach
zielonych  najczęściej  sadzi  się  dalie  karłowe  w  rozstawie  50  x  50  cm.  Odmiany  wyŜsze
uprawia  się  w rzędach  na kwiat  cięty.  Wysokie  rośliny  naleŜy  przywiązać  do  podpór.  Aby
roślina  długo  kwitła  i  obficie,  naleŜy  regularnie  usuwać  przekwitnięte  kwiatostany.  Dalie
rozmnaŜa się przez podział bulw korzeniowych (karp) albo produkcję sadzonek zielnych lub
wysiew  nasion.  Najprostszą  i  najszybszą  metodą  jest  podział  bulw  korzeniowych  (karp).
Karpy  dzieli  się  w  maju  bezpośrednio  przed  sadzeniem  na rabaty.  KaŜda  oddzielona  część
powinna  zawierać  co  najmniej  jeden  dobrze  wykształcony  pąk.  Przy  sadzeniu  całej  karpy
dalii,  pąk  wierzchołkowy  powinien  być  tuŜ  pod  powierzchnią  ziemi.  Umieszcza  się  je  na
usypanych  z ziemi  kopczykach  na  dnie  dołka.  Rysunek  14  przedstawia  prawidłowe sadzenie
całej  karpy.  Przy  sadzeniu  pojedynczych  bulw  głębokość  sadzenia  jest  głębsza.  Pojedyncze
bulwy  sadzi  się  ukośnie  na  ściankach  przygotowanego  dołka.  Sposób  sadzenia  przedstawia
rysunek 15.

Rys. 14. Schemat sadzenia całej karpy dalii [6, s. 36]

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Schemat sadzenia pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]

RozmnaŜanie  przez  sadzonki  zielne  polega  na  podpędzaniu  karp  w  marcu  na  zagonach
w ciepłej  szklarni.  Gdy  wybiją  pędy  (kwiecień),  wycina  się  je  wraz  z  piętką  i  doniczkuje.
Do gruntu  sadzonki  wysadza  się  pod  koniec  maja.  RozmnaŜanie  generatywne  stosuje  się
tylko  dla  odmian  o  kwiatach  pojedynczych.  Nasiona  wysiewa  się  w  marcu  na  przełomie
kwietnia i przechowuje w szklarni, a młode rośliny wysadza się w maju lub w czerwcu.

Dalie trzeba wykopać po jesiennych przymrozkach. Przedtem przycina się pędy 10

−

20 cm

nad ziemią, a karpy dosusza na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po
dosuszeniu moŜna je magazynować do następnego sezonu zapewniając odpowiednie warunki
przechowywania, podane w tabeli 6 na stronie 34.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1.  Kiedy moŜna wysiewać nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2.  Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3.  Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4.  Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5.  Kiedy moŜna sadzić rośliny dwuletnie do gruntu?
6.  Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7.  W jakich warunkach naleŜy przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8.  W jaki sposób rozmnaŜa się begonię?
9.  Kiedy moŜna sadzić do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10.  W jaki sposób rozmnaŜa się paciorecznik?
11.  W jaki sposób sadzi się całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wysadź pojedyncze bulwy dalii do gruntu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
2)  określić technikę i głębokość sadzenia,
3)  posadzić bulwy,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia

−

bulwy pojedyncze dalii,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

szpadel,

−

miejsce przeznaczone do sadzenia.

Ćwiczenie 2

Zabezpiecz organy podziemne dalii i kanny do przechowywania na zimę.

wiczenia terenowe z podziałem na grupy:

grupa I – zabezpieczenie na zimę organów podziemnych dalii.
grupa II – zabezpieczenie na zimę organów podziemnych kanny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zgromadzić odpowiedni sprzęt,
2)  zaznajomić się i przestrzegać zasad bhp podczas wykopywania roślin,
3)  oczyścić karpy, usunąć liście, nadmiar ziemi,
4)  sprawdzić stan karp,
5)  zaetykietować rośliny, podając odmianę, kolor kwiatów,
6)  przygotować pomieszczenie, w którym będą przechowywane rośliny,
7)  zabezpieczyć rośliny na zimę,
8)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy

−

rabaty z roślinami,

−

pomieszczenie do przechowywania rośliny

−

szpadel, skrzynki, sznurek,

−

torf, etykiety,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 3

Dobierz gatunki roślin ozdobnych do kompozycji kwiatowych na kwietniku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić wielkość kwietnika,
2) wybrać gatunki jakie będą na kwietniku (jednoroczne, dwuletnie byliny nie zimujące

w gruncie),

3) zaprojektować rośliny, uwzględniając ich wymagania świetlne, glebowe, wysokość oraz

zestawienie barw,

4) narysować projekt z wybranymi roślinami,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

papier milimetrowy i zwykły,

−

ołówek, linijka, gumka, kredki,

−

katalogi roślin ozdobnych,

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić fazę cięcia mieczyka,
2)  wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3)  wykonać prawidłowe cięcie,
4)  przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5)  określić normy dla mieczyków,
6)  posortować kwiaty według ustalonych norm,
7)  wstawić kwiaty do wody w chłodnym pomieszczeniu,
8)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

rabaty z uprawą mieczyka,

−

poradnik dla ucznia,

−

sekator, nóŜ,

−

normy dla mieczyków,

−

wiadro, głęboka kuweta.

Ćwiczenie 5

Opracuj harmonogram prac pod uprawę kanny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić technologię uprawy kanny,
2)  wypisać w zeszycie czynności związane z przygotowaniem miejsca i roślin do uprawy,
3)  dobrać narzędzia do uprawy,
4)  wybrać termin sadzenia kanny,
5)  przestrzegać zasad sadzenia,
6)  scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie kanny,
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić róŜnicę między roślinami uprawianymi z siewu i z rozsady?

2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w produkcji

rozsady?

3) określić w jakich terminach wysiewa się rośliny dwuletnie?

4) określić w jakich warunkach przechowuje się organy podziemne bylin?

5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?

6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?

7) ocenić jakość rozsady?

8) scharakteryzować warunki kiełkowania nasion?

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5.  Za kaŜdą poprawną odpowiedź moŜesz uzyskać 1 punkt.
6.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla kaŜdego zadania podane

są cztery moŜliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; zaznacz
ją znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczyć odpowiedzi. JeŜeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uwaŜasz
za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Nasiona kwiatów jednorocznych wysiewa się do gruntu

jesienią.

w marcu–kwietniu.

w czerwcu.

w lutym–marcu.

2. Najlepszym podłoŜem do wysiewu nasion jest

piasek.

ziemia liściowa.

perlit.

torf z piaskiem.

3. Rośliny dwuletnie przechodzą swój rozwój w czasie

jednego okresu wegetacyjnego.

dwóch okresów wegetacyjnych.

trzech okresów wegetacyjnych.

czterech okresów wegetacyjnych.

4. Nasiona kwiatów dwuletnich moŜna wysiewać

na rozsadniku.

do skrzynek w szklarni.

do inspektu.

wszystkie odpowiedzi są poprawne.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Zabiegiem koniecznym w uprawie kwiatów dwuletnich jest

podpieranie.

hartowanie.

okrywanie na zimę.

usuwanie przekwitniętych kwiatów.

6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się

do skrzynek w szklarni.

na zagonach w szklarni.

na zagonach w gruncie.

na kwietnikach.

7. Gniazdowo wysiewamy nasiona

szałwii błyszczącej, aksamitki wąskolistnej.

nasturcji większej, fasoli ozdobnej.

fasoli ozdobnej, Ŝeniszka meksykańskiego.

groszku pachnącego, lobelii przylądkowej.

8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmnaŜa się

przez podział bulw.

przez sadzonki.

z nasion.

przez szczepienie.

9. Poprzez sadzonki pędowe moŜna rozmnaŜać

paciorecznik i begonię.

mieczyk i dalię.

paciorecznik i dalię.

dalię i begonię.

10. Najwcześniej wysiewa się nasiona

aksamitki.

bratka.

lobelii.

begonii.

11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w czasie zimy i mogą wielokrotnie kwitnąć

są
a)

niezapominajka leśna.

b)  szarłat wyniosły.
c)  goździk brodaty.
d)  lobelia przylądkowa.

12. Uszkodzenia polegające na nakłuwaniu młodych liści i pędów powodują

nicienie.

mszyce.

gąsienice.

czerwce.

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Zabieg, który wpływa na rozkrzewienie rozsady to

podwiązywanie.

uszczykiwanie.

podkrzesywanie.

cieniowanie.

14. Rysunek przedstawia objawy choroby

mączniaka prawdziwego.

szarej pleśni.

mączniaka rzekomego.

rdzy bratka.

15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to

stratyfikacja.

moczenie.

skaryfikacja mechaniczna.

skaryfikacja chemiczna.

16. Rośliny dwuletnie przeznaczone do suchych kompozycji to

bratek ogrodowy, niezapominajka leśna.

szczeć draparska, miesięcznica letnia.

miesięcznica letnia, niezapominajka leśna.

szczeć draparska, stokrotka pospolita.

17. Rośliny, które wymagają światła do kiełkowania to

begonia stale kwitnąca, lewkonia letnia.

aksamitka rozpierzchła, szałwia błyszcząca.

begonia stale kwitnąca, Ŝeniszek meksykański.

petunia ogrodowa, aksamitka wąskolistna,

18. O trwałości kwiatów decyduje

pora cięcia.

faza rozwoju pąka w momencie cięcia.

sposób wykonywania cięcia.

rodzaj ścinanej łodygi.

19. Rysunek przedstawia objawy

erowania wciornastków.

grzybów sadzakowych.

mączniaka prawdziwego.

przędziorka chmielowca.

20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłuŜenia okresu przechowywania

kwiatów zalicza się
a)

Adural AK.

Florowit.

Pirymol.

Proflovit

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2.  Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3.  Chojnowska E.: RozmnaŜamy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp.z.o.o, Warszawa 2004
4.  Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw 1997
5.  Maier H. O.: RozmnaŜanie roślin. Wiedza i Ŝycie, Warszawa 2005
6.  Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7.  Masternak H., Wiech K.: Jaki to szkodnik jaka choroba. Polski Związek Działkowców,

Warszawa 1988

8.  Retounatd D.: RozmnaŜanie 250 roślin przez sadzonki. Delta W – Z, Warszawa
9.  Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warzawa 1981
10. Steller G.: Choroby szkodniki roślin ozdobnych w ogrodzie. Mulico, Warszawa 1993
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Zalecenia  Ochrony  Roślin  dotyczące  zwalczania  chorób,  szkodników  oraz  chwastów

roślin uprawnych. Instytut Ochrony Roślin, Poznań 2006. Część IV – Rośliny Ozdobne,
Rośliny Zielarskie

Czasopisma:

−

Działkowiec,

−

Kwietnik,

−

Mój piękny ogród,

−

Ogrody.