Oddział Stomatologiczny 

Kierunek Lekarsko - Dentystyczny 

 

                                                            

ĆWICZENIE 13 

 
Temat: FIZJOLOGIA UKŁADU BIAŁOKRWINKOWEGO I HEMOSTAZA 
 
I. 

Omówienie ćwiczeń. 

II. 

Wykonanie ćwiczeń. 

 

1. 

Oznaczanie liczby leukocytów w 1 



l krwi. 

2. 

Wykonanie preparatu barwionego krwi metodą Pappenheima. 

3. 

Oznaczanie udziału procentowego poszczególnych rodzajów krwinek 
białych w rozmazie krwi – leukogram.  

4. 

Obliczanie bezwzględnej liczby poszczególnych rodzajów 
leukocytów. 

5.  Liczenie trombocyt

ów metodą Brechera i Cronkite`a. 

6. 

Oznaczanie czasu krwawienia metodą Duke`a. 

7. 

Oznaczanie czasu krzepnięcia metodą kroplową. 

8. 

Wpływ temperatury na czas krzepnięcia: 
a) 

przyspieszający temperatury podwyższonej 

b) 

opóźniający temperatury niskiej 

9.  Oznaczanie czasu protr

ombinowego metodą Quick`a i współczynnika 

INR (International Normalized Ratio). 

 
 
Obowiązujący materiał: 
Podział krwinek białych krwi obwodowej na podstawie cech morfologicznych i 
funkcji na: 

1.  granulocyty 

– krwinki białe zawierające w cytoplazmie ziarnistości o swoistych 

zdolnościach barwienia się. Wyróżnia się:  



 

granulocyty objętnochłonne (neutrofile, neutrocyty), 



 

granulocyty kwasochłonne (eozynofile, eozynocyty), 



 

granulocyty zasadochłonne (bazofile, bazocyty). 

2.  agranulocyty 

– krwinki białe nie zawierające ziarnistości w cytoplazmie: 



  limfocyty i plazmocyty, 



  monocyty. 

Podział krwinek białych fagocytujących na: 

1.  mikrofagi (granulocyty), 
2.  makrofagi (monocyty). 

 
Leukogram 

– klasyfikacja leukocytów uwzględniająca skład procentowy 

poszczególnych rodzajów krwinek białych i kolejne postacie dojrzewania 
granulocytów obojętnochłonnych: 

1. 

„przesunięcie w lewo” – odmłodzenie w zakresie granulocytów 
obojętnochłonnych, oznacza wzrost odsetka postaci młodszych 
(pałeczkowatych, metamielocytów) w rozmazie krwi obwodowej. 

2. 

„przesunięcie w prawo” – oznacza wzrost odsetka postaci starszych 
(segmentowanych) w rozmazie krwi obwodowej. 

 
Prawidłowa liczba krwinek białych we krwi obwodowej u dorosłych i dzieci w 
różnym wieku rozwojowym (w jednostkach używanych tradycyjnie i w jednostkach 
uk

ładu SI). 

 
Fizjologiczne wahania liczby krwinek białych we krwi obwodowej. 
 
Względne i bezwzględne zmiany liczby krwinek białych we krwi obwodowej. 
 

Pojęcia: 

1.  leukocytoza 

– wzrost liczby krwinek białych we krwi obwodowej powyżej 

granicy przyjętej za normę; leukocytoza fizjologiczna (trawienna, wysiłkowa 
,ciążowa).  

2.  leukopenia 

– zmniejszenie liczby krwinek białych we krwi obwodowej poniżej 

granicy przyjętej za normę.  

3.  eozynofilia 

– wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych we krwi obwodowej 

powyżej granicy przyjętej za normę. 

4.  neutrofilia, bazofilia, monocytoza, limfocytoza, neutropenia, monocytopenia, 

limfopenia 

– w zależności od tego, liczba którego rodzaju krwinek białych we 

krwi obwodowej uległa podwyższeniu lub obniżeniu. 

 
Występowanie granulocytów: 

1.  szpik 

– pula szpikowa. 

2.  krew obwodowa 

– w obrębie naczyń krwionośnych tworzą się dwie pule: 



 

pula przyścienna (marginalna) luźno przyczepiona do powierzchni 
śródbłonka, 



 

pula swobodnie krążących granulocytów. 

3.  tkanki 

– pula tkankowa; (granulocyty, które wywędrowały poza naczynia 

krwionośne) 

 

Charakterystyczne cechy czynnościowe krwinek białych: 



  diapedeza,  



  migracja, 



  chemotaksja, 



  fagocytoza  

Funkcje krwinek białych: 

1. 

działanie obronne: 



  funkcja fagocytarna i trawienna, 



 

udział w procesach odpornościowych, 



 

udział w hemostazie. 

2. 

udział w reakcjach alergicznych. 

3.  funkcje wydzielnicze 

 
Podział limfocytów na podstawie cech czynnościowych na subpopulacje: 

1.  limfocyty T 

– odpowiedzialne za odporność komórkową: 

- 

limfocyty T wspomagające (helper cells) – zwiększające odpowiedź 
immunolo

giczną 

- 

limfocyty T tłumiące (suppressor cells) – zmniejszające odpowiedź 
immunologiczną, 

- 

limfocyty T cytotoksyczne (znane także jako limfocyty T efektorowe lub 
limfocyty T niszczące), 

- 

limfocyty  T pamięci immunologicznej: 

2.  limfocyty B 

– odpowiedzialne za odporność humoralną: 

- 

komórki plazmatyczne produkujące przeciwciała, 

- 

limfocyty B pamięci immunologicznej. 

 
Odporność – stan polegający na wytworzeniu systemu zdolnego do rozpoznawania  
i unieczynnienia obcych dla ustroju czynników. 
 
Rodzaje  odporności:  odporność  nieswoista,  swoista,  naturalna,  nabyta,  czynna, 
bierna, komórkowa i humoralna.  
 
Immunoglobuliny 

– (IgM, IgG, IgA, IgD, IgE) i ich rola w procesach odpornościowych 

    i uczuleniowych.   
 
 
Hemostaza. 
 
Okresy hemostazy: 

a)  hemostaza naczyniowo-

płytkowa: skurcz uszkodzonego naczynia i utworzenie 

czopu płytkowego 

b) 

hemostaza osoczowa: wytworzenie skrzepu, tj. przejście fibrynogenu w fibrynę 
pod wpływem trombiny. 

Fazy procesu krzepnięcia: 

1.  wytworzenie aktywnego czynnika Xa: 
2.  wytworzenie trombiny z protrombiny pod 

wpływem czynnika Xa 

3. 

wytworzenie fibryny z protrombiny pod wpływem trombiny. 

 
Fibrynoliza 

– proces rozpuszczania skrzepu w wyniku proteolitycznego rozkładu 

fibryny i fibrynogenu pod wpływem plazminy. 
Wytwarzanie plazminy z plazminogenu pod wpływem aktywatorów:  



  osoczowych: czynnik XIIa, trombina, 



 

tkankowych: czynniki uwalniane ze ścian naczyń i z tkanek: urokinaza, tPA  
(tissue 

– type Plasminogen Activator). 

 
Inhibitory procesu krzepnięcia: 

1.  naturalne: antytrombina III (AT III), 



2

-makroglobulina (



2

-MG), heparyna,  

prostacyklina (PGI

2

), 

2. 

progresywne (ulegające aktywacji podczas krzepnięcia): AT III, białko C, 
pretrombina; 

3. 

leki: heparyna, pochodne dikumarolu (zaburzające syntezę białek zależnych od 
witaminy K), 

4. 

czynniki hamujące krzepnięcie krwi in vitro: heparyna, środki wytrącające wapń. 

 
Inhibitory fibrynolizy: 

1. 

hamujące aktywację plazminogenu: PAI-1 (Plasminogen Activator Inhibitor) 

2. 

hamujące plazminę: 



2

-antyplazmina, 



2

-makroglobulina, antytrombina. 

 
Sprzężenie procesu krzepnięcia i fibrynolizy. 

 
Śródbłonek naczyń krwionośnych w procesie hemostazy. 
 
Ocena układu krzepnięcia przez pomiary: 

1. 

czasu krzepnięcia, 

2.  czasu krwawienia, 
3.  czasu protrombinowego (PT-Protrombin Time) 

 
Trombocyty: 
Liczba płytek w 1 mikrolitrze krwi; trombocytoza, trombocytopenia. 
Pochodzenie t

rombocytów. 

Adhezja i agregacja płytek w miejscu skaleczenia – tworzenia czopu płytkowego. 
Istotne składniki płytek – ich rola w hemostazie: 



 

zwężenie naczyń pod wpływem czynników płytkowych, adrenaliny, 
noradrenaliny, serotoniny, tromboksanu; 



  aktywacja krz

epnięcia dzięki uwolnionym fosfolipidom płytkowym. 

 
Retrakcja skrzepu.