1 

Odrzucanie alloprzeszczepu: 

rodzaje i diagnostyka 

dr Ryszard Międzybrodzki 

 

Zakład Immunologii Klinicznej  Instytutu Transplantologii WUM 

 

Rodzaje przeszczepów 

2 

Tzw. prawa transplantacji 

Przeszczepianie narządów i tkanek 

3 

Limfocyty T i B i ich receptory 

CTLA-4 = cytotoxic T-lymphocyte 
– associated antigen 4 

Pomocnicze limfocyty T 

Odpowiedź przeciwko 

drobnoustrojom 
wewnątrzkomórkowym 

Odpowiedź przeciwko 
pasożytom 

Astma, alergia  

Immunosupresja 

Autoimmunizacja 

Obrona przeciwko 
bakteriom zewnątrz-
komórkowym 
Immunologia nowotworów 

6 

IL-12 

IL-4 

TGF-

β 

TGF-

β + IL-6 + IL-21 

IL-1

β, IL-23 

T

H

0 

T

H

2 

T

reg

 

T

H

17 

T

H

1 

IL-4 

IL-5 

IL-13 

IL-2 

IFN-



 

IL-17a 

IL-17f 

IL-21 

IL-22 

IL-10 

IL-35 

TGF-



 

Niezróżnicowany 

pomocniczy 

limfocyt T 

4 

Odpowiedź 

komórkowa 

Odpowiedź 

humoralna 

IFN-



 

Th-0 

Th-2 

Th-1 

Aktywowany 

makrofag 

Tc 

B 

Plazmocyt 

IL-2 

IL-4,  IL-5,      IL-10, IL-13 

Limfocyty pomocnicze Th-1 i Th-2 

Odpowiedź 

komórkowa 

Odpowiedź 

humoralna 

IFN-



 

Th-0 

Th-2 

Th-1 

Aktywowany 

makrofag 

Tc 

B 

Plazmocyt 

IL-2 

IL-4,  IL-5,      IL-10, IL-13 

Polaryzacja immunologiczna 

8 

5 

Odpowiedź komórkowa p-ko przeszczepowi 

6 

Bezpośrednia 
i pośrednia 
prezentacja 
alloantygenu 

Rozwój odpowiedzi 
immunologicznej 
przeciwko 
alloprzeszczepowi 

7 

Odpowiedź humoralna p-ko przeszczepowi 

8 

15 

• ODRZUCANIE NADOSTRE 

Rozwija się w ciągu minut po przeszczepieniu. Główny mechanizm: reakcja zapalna 
wynikająca z reakcji istniejących wcześniej przeciwciał cytotoksycznych biorcy z 
antygenami w przeszczepianym narządzie (cząsteczki MHC, antygeny komórek 
śródbłonka), aktywacji dopełniacza przez kompleksy antygen-przeciwciało. 
 

• ODRZUCANIE OSTRE 

Pojawia się w ciągu kilku dni-miesięcy po przeszczepieniu. Może być zależne od 
przeciwciał (humoralne) lub limfocytów T (komórkowe). 
Odrzucanie ostre przyśpieszone – pojawia się po 24 godz. od transplantacji. 

 

• ODRZUCANIE PRZEWLEKŁE (PRZEWLEKŁA NIEWYDONOŚĆ 

PRZESZCZEPU) 

Występuje po roku od zabiegu. Prowadzi do przewlekłej niewydolności przeszczepu. 
Biorą w nim udział zarówno mechanizmy komórkowe (głównie) jak i humoralne. 

 

Rodzaje odrzucania alloprzeszczepu 

9 

10 

11 

C4d 

Obecność  składnikaC4d dopełniacza może być markerem 

odrzucania przeszczepu w mechanizmie humoralnym 

Kryteria ostrego i przewlekłego odrzucania nerki - klasyfikacja Banff 

12 

Klasyfikacja Banff – legenda do tabeli 

Zapobieganie odrzucaniu alloprzeszczepu – testy diagnostyczne 

• Test PRA (Panel Reactive Antibodies) 

• Dobór w zakresie grup krwi AB0 

• Typowanie tkankowe (oznaczenia HLA) 

• Test cross-match (crosstest, próba krzyżowa) 

 

• Mieszana reakcja limfocytów (MLR) 

13 

• CZAS NIEDOKRWIENIA PRZESZCZEPIANEGO NARZĄDU 

Na  czas  przechowywania  narządu  składa  się  tzw.  okres  niedokrwienia  ciepłego  oraz  okres 
niedokrwienia  zimnego.  Okres  niedokrwienia  ciepłego  dzieli  się  na: 

WIT1  czyli  czas  pierwszego 

niedokrwienia - od momentu zatrzymania krążenia u dawcy do schłodzenia narządu wypłukanego 
specjalnym  płynem

;  WIT2  czyli  czas  drugiego  niedokrwienia  ciepłego  -  okres  potrzebny  do 

wytworzenia  zespoleń  między  łożyskiem  naczyniowym  przeszczepu,  a  naczyniami  krwionośnymi 
pacjenta.  Niedokrwienie  zimne  trwa  od  perfuzji  i  schłodzenia  preparatu  biologicznego,  do 
odtworzenia krążenia u biorcy. 

• USZKODZENIE REPERFUZYJNE 
• URAZ MECHANICZNY 
• POCHODZENIE NARZĄDU (dawca żywy/zmarły) 
• NOSICIELSTWO LUB ZAKAŻENIE WIRUSEM CYTOMEGALII 
• ZAAWANSOWANY WIEK DAWCY/BIORCY 
• NIEPROPORCJONALNA MASA PRZESZCZEPIANEGO NARZĄDU 
• INNE SCHORZENIA DAWCY 
• TOKSYCZNE DZIAŁANIE LEKÓW 

 

Mechanizmy niezależne od antygenu 

wpływające na odrzucanie przeszczepu 

14 

Devries, 2003, Sem in Imm 15:33-48 

Uszkodzenie okołotransplantacyjne narządu indukuje wytwarzanie 

cytokin prozapalnych i aktywujących układ odpornościowy 

Uszkodzenie okołotransplantacyjne narządu zwiększa ryzyko 

ostrego odrzucenia przeszczepu 

Devries, 2003, Sem in Imm 15:33-48 

15 

Uszkodzenie okołotransplantacyjne narządu zwiększa ryzyko 

przewlekłego odrzucenia przeszczepu 

Devries, 2003, Sem in Imm 15:33-48 

Przeżycie alloprzeszczepu (nerka) w zależności od ilości 

niezgodnych loci HLA i stosowania immunosupresji