(Microsoft PowerPoint - 8.Zmiana spo\263eczna)

Zmiana społeczna

KLASYCZNE TEORIE ROZWOJU

SPOŁECZNEGO

MARKSIZM I EWOLUCJONIZM

TYPY SPOŁECZEŃSTW

SPOŁECZEŃSTWA NOWOCZESNE

SPOŁECZEŃSTWA PONOWOCZESNE

TEORIE MODERNIZACJI

TEORIE KONWERGENCJI

TEORIE ZALEŻNOŚCI

FUNKCJONOWANIE
SPOŁECZEŃSTWA

DYNAMIKA „W SYSTEMIE”

SOCJALIZACJA

KONTROLA SPOŁECZNA

INSTYTUCJONALIZACJA

DYNAMIKA „SYSTEMU”

ZMIANA SPOŁECZNA

ROZWÓJ

POSTĘP

DEFINICJE

ZMIANA SPOŁECZNA

„STAN W JEDNYM MOMENCIE W
STOSUNKU DO STANU W INNYM
MOMENCIE CZASU”

ROZWÓJ

KIERUNEK POZYTYWNY

POCZĄTEK ZMIAN MA CHARAKTER
WEWNĘTRZNY (ENDOGENNY)

POSTĘP

ZBLIŻANIE DO STANU IDEALNEGO
(WARTOŚCIOWANIE)

SOCJOLOGIA
WSPÓŁCZESNA

ODEJŚCIE OD POJMOWANIA ZMIANY
JAKO PROCESU SAMOISTEGO
ROZWOJU , NIEODWRACALNEGO I
KONIECZNEGO

PODKREŚLANIE ZNACZENIA
DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA I
NIEPRZEWIDYWALNOŚCI BIEGU
WYDARZEŃ

NIEOKREŚONOŚĆ PRZYSZŁOŚCI,
OTWARTEJ NA RÓŻNE MOŻLIWOŚCI
(B.SZACKA)

MARKSIZM

RODZAJ SIŁ WYTWÓRCZYCH

SPOSÓB PRODUKCJI (POZIOM
MATERIALNYCH SIŁ WYTWÓRCZYCH)

STOSUNKI PRODUKCJI (np. formy własności)

BAZA ( żródło dynamiki społecznej)

NADBUDOWA (ustrój prawno-polityczny,
charakter kultury symbolicznej)

Spo

Społłłłecze

ecze

eczeń

ństwa tradycyjne i

stwa tradycyjne i

nowoczesne (Max Weber)

Charakter własności

Organizacja pracy i produkcji

Charakter siły roboczej

Charakter rynku ekonomicznego

Charakter obowiązujących praw

Dominujące motywacje

Koncepcja  K.Kumara, łączy  wątki  podkreślane
przez  Webera  i  Parsonsa z  koncepcjami
innych  badaczy.

Nowoczesności jest tworzona przez pięć zasad.

Zasadę indywidualizmu

Zasadę dyferencjacji

Racjonalność

Ekonomizm

Ekspansywność

Osobowo

Osobowość

ść

ść nowoczesna

nowoczesna

Potrzeba nowych doświadczeń, otwartość na innowację i

zmianę

Świadomość wielości opinii i poglądów, gotowość

wypowiadania i uzasadniania własnych opinii i tolerancja dla
opinii odmiennych

Perspektywna orientacja wobec czasu, zogniskowana na

przyszłości, a nie na przeszłości

Poczucie mocy podmiotowej, tj. przekonanie, że problemy

można rozwiązywać pod warunkiem, że podejmie się
odpowiednie działania

Osobowo

Osobowość

ść

ść nowoczesna

nowoczesna

nowoczesna cd

cd....

Planowanie przyszłych działań, to jest angażowanie wyobraźni

w celu planowania przyszłości

Zaufanie do istniejącego porządku społecznego, wiara w

prawidłowość, przewidywalność i kalkulowalność życia
społecznego

Zasada merytokratyczna, która polega na domaganiu się

nierównego wynagradzania dla nierównych zasług

Przywiązywanie wagi do edukacji i ciągłego doskonalenia się

Szanowanie godności innych, nawet gdy zajmują niższą

pozycję społeczną

Spo

Społłłłecze

ecze

eczeń

ństwa ponowoczesne

stwa ponowoczesne

Schematy interpretacyjne :

ewolucyjny

przyjmuje  się tutaj, że  „przyszłość już była”.
Kryje  się w  nim  założenie  o  linearnej  ciągłości  dziejów.
Podejście  to  znajdziemy  w  koncepcji  społeczeństwa
postindustrialnego, opisywanego  przez  D.Bella czy
A.Touraine’a.
A  P.Drucker pisze  o  społeczeństwie  opartym  o  wiedzę,
inni  - o  społeczeństwie  informatycznym.

Spo

Społłłłecze

ecze

eczeń

ństwa ponowoczesne

stwa ponowoczesne

Schematy interpretacyjne :

cykliczny

Drugie podejście, to nostalgiczna idea powrotu do

utraconej przeszłości.

Wiąże się z narastającą we współczesnych

społeczeństwach, świadomością istnienia  różnych
negatywnych  aspektów  i  konsekwencji  nowoczesności.
Znajdziemy  w  nim  zarówno  koncepcje  New  Age, jak  i  wiarę
w  odbudowanie  utraconych  więzi  rodzinnych, wspólnot
lokalnych, czy  religijnych.

NEW AGE

DEF. „ NIEFORMALNY, WIELOPOSTACIOWY

I WIELPWYMIAROWY, ALTERNATYWNY
RUCH KULTUROWY, KTÓRY NARODZIŁ
SIĘ W USA W LATACH 60tych

Wiąże się z wiarą w nadejście epoki Wodnika
pod koniec 2012 roku i końcem
Chrześcijaństwa (Ery Ryb)

Jednym ze znaków rozpoznawczych New Age
jest panteizm tj wiara, że Bóg jest we wszystkim
i wszystko jest Bogiem. Ruch ten zaleca min.
medytacje, koncentracje, afirmacje, jogę, reiki…

Spo

Społłłłecze

ecze

eczeń

ństwa ponowoczesne

stwa ponowoczesne

Schematy interpretacyjne :

dialektyczny

Przyszłość, to nie kontynuacja teraźniejszości czy odwrót ku

przeszłości, a budowanie zmiany o charakterze jakościowym.

Do tego nurtu zaliczyć możemy prace F.Fukuyamy, a także

postmodernistów; Z.Baumana, Baudrillarda, czy Lyotarda.

„Zaprzeczają oni w nich istnieniu w ogóle jakichkolwiek

prawidłowości  historycznych  i  społecznych, które  dałoby  się ująć w
prawa. Ogłaszają pełną dominację przedmiotów  i  dóbr
konsumpcyjnych  nad  ludźmi, całkowitą zatratę podmiotowości,
wyparcie  stosunków  międzyludzkich  przez  symulację, zastąpienie
kultury  domeną hiperrzeczywistości w  której  panuje  spektakl
i  w  efekcie  chaos  wrażeń”.

KONSUMERYZM

EKONOMICZNE POTRZEBY KAPITALIZMU
PRZESUNĘŁY SIĘ Z PRODUKCJI NA KONSUMPCJĘ
(KREDYTY KONSUMENCKIE, ROZWÓJ AGENCJI
REKLAMOWYCH, MARKETINGU,)

ŚWIAT SKŁADA SIĘ Z EKRANÓW MEDIÓW I
WYTWORÓW KULTURY POPULARNEJ: TELEWIZJI,
TELEWIZJI KABLOWEJ, VIDEO, KOMPUTERA, GIER,
REKLAM, PARKÓW TEMATYCZNYCH, CENTRÓW
HANDLOWYCH, FIKCYJNEGO KAPITAŁU I KREDYTU,
KTÓRE WSZYSTKIE SĄ CZĘŚCIĄ
POSTMODERNISTYCZNEJ KULTURY POPULARNEJ

NOWE ZAJĘCIA KLASY
ŚREDNIEJ

WZRASTAJĄCE ZNACZENIE KONSUMPCJI I MEDIÓW

SPOWODOWAŁY POWSTANIE NOWYCH ZAWODÓW

(LUB ZMIENIŁO ROLĘ I CHARAKTER STARYCH)

WPRZĄGNIĘTYCH W NAMAWIANIE LUDZI DO

CZĘSTSZEJ I BARDZIEJ RÓŻNORODNEJ

KONSUMPCJI; PRACOWNICY SPOŁECZNI,

TERAPEUCI, NAUCZYCIELE, WYKŁADOWCY

OKEŚLAJĄ ONI WZORY SMAKU I GUSTU DLA RESZTY

SPOŁECZEŃSTWA, WYWIERAJĄC WPŁYW NA STYLE

ŻYCIA, WARTOŚCI I IDEOLOGIE INNYCH LUDZI

GRUPY TE DĄŻĄ DO UZYSKANIE WŁADZY

KULTUROWEJ CO PROWADZI JE KU

POSTMODERNIZMOWI

EROZJA TOŻSAMOŚCI ZBIOROWYCH
I PRYWATNYCH

TRADYCYJNE PODSTAWY TOŻSAMOŚCI: KLASA
SPOŁECZNA, RODZINA, SPOŁECZNOŚCI LOKALNE,
SĄSIEDZKIE, RELIGIA, PAŃSTWO NARODOWE – SĄ
W PROCESIE ZAŁAMYWANIA SIĘ W REZULTACIE
ZMIAN SPOŁECZNYCH

NIE POJAWIAJĄ SIĘ ŻADNE PORÓWNYWALNE
FORMY, KTÓRE MOGŁYBY ZAJĄC MIEJSCE
TRADYCYJNYCH PODSTAW TOŻSAMOŚCI

KONSUMERYZM SPRZYJA SKRAJNEMU
INDYWIDUALIZMOWI, KTÓRY NISZCZY MOŻLIWOŚCI
ISTNIENIA MOCNYCH I STABILNYCH TOŻSAMOŚCI

PONIEWAŻ ANI TELEWIZJA ANI

KONSUMERYZM NIE TWORZĄ
AUTENTYCZNYCH PODSTAW
TOŻSAMOŚCI I PRZEKONAŃ,
KULTURA POPULARNA I MEDIA
SŁUŻĄ JAKO

JEDYNE

RAMY

ODNIESIENIA DOSTĘPNE DLA

KONSTRUKCJI TOŻSAMOŚCI,
ZARÓWNO ZBIOROWYCH JAK I
OSOBISTYCH

Pó

óź

źna nowoczesno

na nowoczesno

na nowoczesność

ść

(A.Giddens, S.Lash, U.Beck)

Można ją scharakteryzować przy pomocy
czterech cech :

1. Nową formę zaufania, która wyraża się w dominującej

obecności  w  naszym  życiu  licznych  abstrakcyjnych
systemów  (komunikacyjnych, rynków  finansowych,
korporacji  transnarodowych, organizacji
międzynarodowych, środków  masowego  przekazu, itp.)

Jest to nowy kontekst w którym toczy się
nasze życie.

2. Pojawienie się nowych form ryzyka, będących ceną

postępu  cywilizacyjnego  i  technicznego. Oprócz  AIDS,
Sears, Czarnobyla, zaliczyć do  nich  można  modę na
sporty  ekstremalne  czy  pojawienie  się giełdy.

To nowe ryzyko przekracza dotychczasowe granice,

podlega uniwersalizacji i intensyfikacji.

Zjawiskom tym towarzyszy zwiększona percepcja i

świadomość istniejących zagrożeń.

3. Nieprzejrzystość płynność i niepewność sytuacji

społecznych, w  jakich  ludziom  przychodzi  działać,
prowadzi  do  nieprzewidywalności  i  niepożądanych
efektów  dotyczących  podejmowanych  działań.

4. Skrajny relatywizm, będący rezultatem ogromnego

zróżnicowania  wartości  i  interesów  pomiędzy
jednostkami  i  grupami, prowadzi  do  utraty  dotychczas
istniejących  prostych  drogowskazów  i  schematów,
które  okazują się być mało  przydatne  do  oceny
działań i  nowych  sytuacji  społecznych.

STRATEGIE DZIA

STRATEGIE DZIAŁ

ŁANIA

ANIA

Pojawiającym się zagrożeniom towarzyszą strategie, jakie
ludzie przyjmują wobec nasilonego ryzyka i niepewności, tj.:

1. Pragmatyczna akceptacja życia takiego jakim jest,

skupienie  się na  rozwiązywaniu  własnych  życiowych
problemów (strategia  ta  przejawia się to  w  stwierdzeniu :
„mam  dość swoich  zmartwień”)

2. Konsekwentny optymizm i wiara w to, że zagrożenia i

niepewności da się uniknąć i pokonać dzięki opatrzności,
dobremu losowi, nauce i technice („zawsze znajdzie się
jakieś wyjście”).

STRATEGIE DZIA

STRATEGIE DZIAŁ

ŁANIA

ANIA

3. Cyniczny pesymizm, godzący się z nieuchronnością

zagrożeń, przejawia się on w dążeniu do korzystania z
hedonistycznych przyjemności

4. Radykalna walka ze źródłami zagrożeń, poprzez mobilizację

opinii, organizowanie  kampanii  propagandowych, tworzenie
ruchów  społecznych - dobrym  przykładem  tego  sposobu
działań, mogą być ruchy  antyglobalistyczne.

MODERNIZACJA

PROCES ZMIAN PROWADZĄCY DO POWSTANIA
NOWOCZESNEGO SPOŁECZEŃSTWA
PRZEMYSŁOWEGO ( UPOWSZECHNIANIE
UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA, ROZWÓJ
OŚWIATY, SYSTEMÓW KOMUNIKACJI, OPIEKI
MEDYCZNEJ, POSZERZANIE UCZESTNICTWA
OBYWATELI W ŻYCIU POLITYCZNYM….)

ZMIANY W SPOSOBIE PATRZENIA NA ŚWIAT,
SYSTEMACH WARTOŚCI, KTÓRE TOWARZYSZĄ
ROZWOJOWI SPOŁECZEŃSTWA
PRZEMYSŁOWEGO, KSZTAŁTOWANIE SIĘ
OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA NOWOCZESNEGO…)

KONWERGENCJA

„ZBIEŻNOŚĆ” wg. Kopalińskiego

W miarę postępującego
uprzemysłowienia wszystkie kraje w
sposób konieczny będą upodabniać się
do siebie, także pod względem ustroju
politycznego

„Pierwszy” i „drugi” świat różnią się
nie jakościowo odmiennymi ustrojami,
ale odmiennym usytuowaniem na tej
samej linii rozwojowej, prowadzącej
do rozwiniętego społeczeństwa
przemysłowego (B.Szacka)

KONCEPCJE ZALEŻNOŚĆI

CENTRUM –

KRAJE BOGATE, WYSOKO

UPRZEMYSŁOWIONE, SĄ STOSUNKOWO
NIEZALEŻNE, STABILNE POLITYCZNE, O
USTROJACH DEMOKRATYCZNYCH

PERYFERIE –

KRAJE KIEDYŚ ZALICZANE

DO „TRZECIEGO ŚWIATA”. NIE SĄ
KONKURENCYJNE NA RYNKACH ŚWIATOWYCH.
SĄ MAŁO STABILNE POLITYCZNE I DALEKIE OD
DEMOKRACJI

PÓŁPERYFERIA –

SYTUUJĄ SIĘ

POMIĘDZY CENTRUM I PERYFERIAMI.

RUCHY SPOŁECZNE

„ZBIOROWE DĄŻENIA LUDZI DO
REALIZACJI OKREŚLONEGO CELU”
(J.SZCZEPAŃSKI)

REFORMATORSKIE

REWOLUCYJNE

EKSPRESYWNE (POSTAWY, WARTOŚCI)

„STARE” – PODŁOŻE EKONOMICZNO-
POLITYCZNE np. związki zawodowe

„NOWE”- PODŁOŻE KULTUROWE, np. ruchy
feministyczne i ekologiczne