Ergonomia - projekt
Ocena obciążenia fizycznego pracą
Opracowano na podstawie
GÓRSKA E. – Diagnoza ergonomiczna stanowisk pracy,
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998
HORST W., Ergonomia z elementami bezpieczeństwa pracy,
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006
Obciążenie fizyczne pracą
•
Na sumaryczną ocenę wysiłku fizycznego
składają się oceny:
1. wydatku energetycznego
2. wysiłku statycznego
3. monotypowości ruchów
Wydatek energetyczny - metoda
chronometrażowo -tabelaryczna
Lehmana
•
Umożliwia ocenę stanowiska z
uwzględnieniem średnich możliwości
energetycznych człowieka.
•
Metoda szacunkowa (słowno-punktowa)
•
Metoda wymaga określenia czasu
wykonania poszczególnych rodzajów
czynności w ciągu zmiany
Wydatek energetyczny - metoda
chronometrażowo -tabelaryczna
Lehmana
•
Odpowiednie dane uzyskuje się z pomiaru
•
Pomiar czasu powinien się odbywać w dniach
o przeciętnym rytmie pracy i obejmować
czynności typowe dla obsługi stanowiska
•
Rejestracji podlegają czynności podstawowe i
pomocnicze dla danego stanowiska oraz
przerwy w pracy
Ocena wydatku energetycznego (EWE
–efektywny wydatek energetyczny)
∑
=
i
i
i
S
t
W
W
W
S
– sumaryczny wydatek energetyczny na zmianę roboczą [kJ]
[kcal]
t
i
- czas trwania poszczególnych czynności [min]
W
i
– jednostkowy wydatek energetyczny związany z daną czynnością
[kJ/min] [kcal/min]
Sumaryczny wydatek energetyczny -> ocena punktowa- > ocena słowna
Ocena wydatku
energetycznego
Ocena wydatku energetycznego
Uwaga Dz.U. Nr 44 /185 – dotyczący maksymalnych wydatków energetycznych dla
kobiet
25
Ocena wydatku energetycznego
Ocena wydatku energetycznego –
uproszczona metoda wg Lehmana
Tabela 1. Normatywy cząstkowe wydatku energetycznego w zależności od pozycji ciała [Tytyk 2001]
Pozycja ciała
Wydatek energetyczny
[kcal/min]
[kJ/min]
Siedząca
Na kolanach
Kuczna
Stojąca
Stojąca pochylona
Chodzenie
Chodzenie po pochyłości bez obciążenia
0,3
0,5
0,5
0,6
0,8
1,7-3,5
0,75 na 1m
wzniesienia
1,2
2,1
2,1
2,5
3,3
7,1-14,6
3,1 na 1m wzniesienia
Ocena wydatku energetycznego –
uproszczona metoda wg Lehmana
Tabela 2. Normatywy cząstkowe wydatku energetycznego w zależności od wykonywanej pracy [Tytyk
2001]
Rodzaj pracy
Wydatek energetyczny
[kcal/min]
[kJ/min]
Praca palców, dłoni i przedramienia
lekka
ś
rednia
ciężka
0,3-0,6
0,6-0,9
0,9-1,2
1,2-2,5
2,5-3,8
3,8-5,5
Praca jednego ramienia
lekka
ś
rednia
ciężka
0,7-1,2
1,2-1,7
1,7-2,2
2,9-5,0
5,0-7,0
7,0-9,2
Praca obu ramion
lekka
ś
rednia
ciężka
1,5-2,0
2,0-2,5
2,5-3,0
6,3-8,4
8,4-10,5
10,5-12,6
Praca mięśni, kończyn, tułowia
lekka
ś
rednia
ciężka
bardzo ciężka
2,5-4,0
4,0-6,0
6,0-8,5
8,5-11,5
10,5-16,7
16,7-25,0
25,0-35,5
35,5-48,0
W1 -wydatek energetyczny tab1.
[kJ/min]
W2 - wydatek energetyczny tab2. [kJ/min]
W3 –wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ]
t –czas trwania danej czynności roboczej [min]
W3=(W1+W2)*t
Ocena wydatku energetycznego –
uproszczona metoda wg Lehmana
Tabela 4 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)
Wydatek energetyczny [kJ/8h]
Ocena wydatku energetycznego
słowna
punktowa
od 1260
bardzo mały
0
1260 - 3350
mały
1 - 25
3350 - 6300
ś
redni
25 - 50
6300 - 8400
duży
51 - 75
ponad 8400
bardzo duży
76 - 100
Ocena wydatku energetycznego –
uproszczona metoda wg Lehmana -
przykład
Dokumenty związane z problemem
•
PN-EN 28996:1996
•
Dz.U. 1996.60.279
Pomiar EWE na podstawie pomiarów tętna: HORST
W., Ergonomia z elementami bezpieczeństwa pracy,
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006
str. 80-84
Ocena stopnia obciążenia statycznego
(obciążenie pracą statyczną)
•
Praca wykonywana w bezruchu, przy
długotrwałym skurczu mięśni
(przeciwdziałanie określonej sile zewnętrznej)
•
Przy pracy dynamicznej następuje skurczanie i
rozkurczanie mięśni co umożliwia właściwe
ukrwienie (dotlenienie i odżywienie komórek)
•
Praca statyczna - przepływ krwi jest
zablokowany przez skurcz mięśnia
•
Niewielki wydatek energetyczny
Ocena stopnia obciążenia statycznego
(obciążenie pracą statyczną)
•
Np. niewygodna, wymuszona pozycja ciała,
podtrzymywanie narzędzi powyżej wysokości
ramienia, przenoszenie ciężaru itp.
Ocena
stopnia
obciążenia
statycznego
Tabela 5 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)
Ocena stopnia
obciążenia statycznego
Pozycja ciała przy pracy
Przykłady
słownie
punkty
1 - 10
siedząca niewymuszona
większość prac biurowych
mały
1 - 30
11 - 20
stojąca niewymuszona z możliwością
okresowej zmiany na siedzącą
ś
lusarz, stolarz
21 - 30
siedząca lub stojąca na przemian z
chodzeniem
nadzór techniczny,
bibliotekarz
ś
redni
31 - 60
31 - 40
siedząca wymuszona, niepochylona
bądź nieznacznie pochylona
pisanie na maszynie, obsługa
pras mechanicznych
41 - 50
stojąca niewymuszona, bez
możliwości okresowej zmiany pozycji
na siedzącą
obsługa niektórych
obrabiarek, malowanie,
lakierowanie, praca
ekspedienta
51 - 60
stojąca wymuszona, niepochylona z
możliwością okresowej zmiany
pozycji na siedzącą
motorniczy, suwnicowy
duży
61 - 90
61 - 70
siedząca wymuszona, bardzo
pochylona
szwaczka, zegarmistrz
71 - 80
stojąca wymuszona, niepochylona bez
możliwości okresowej zmiany pozycji
na siedzącą
piaskowanie, obsługa
niektórych obrabiarek
81 - 90
stojąca wymuszona, pochylona,
niezależnie od możliwości zmieniania
pozycji
górnictwo, obróbka drewna
bardzo
duży
91 - 100
91 - 100
kleczaca, w przysiadzie i inne
nienaturalne pozycje
formowanie ręczne,
górnictwo, posadzki, ślusarz
samochodowy
Ocena monotypowości ruchów
roboczych wg Kirschnera
•
Przeciążanie określonych grup mięśniowych.
•
Często powtarzane ruchy związane z pracą
tych samych grup mięśni powodują szybsze
narastanie zmęczenia niż w przypadku gdy
pracują rożne grupy (stany miejscowego
zmęczenia)
•
Bierzemy pod uwagę liczbę stereotypowych
powtórzeń i wielkość sił przy wykonywanej
pracy
Ocena monotypowości ruchów
roboczych wg Kirschnera
Tabela 6 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)
Liczba powtórzeń ruchów
stereotypowych na zmianę roboczą
Stopień uciążliwości
Wywierana siła
słownie
punktowo
do 100 N
ponad 100 N
do 800
do 300
mały
1 - 30
800 – 1600
300 - 800
ś
redni
31 - 60
ponad 1600
ponad 800
duży
61 - 100
Całkowita ocena uciążliwości pracy
fizycznej
Tabela 7 (Ergonomia i ochrona pracy – materiały pomocnicze – M. Sikorski www.zgi.pg.gda.pl)
Ocena wysiłku
Ogólna
W punktach
bardzo lekki
1 - 30
lekki
31 - 70
ś
redni
71 - 120
ciężki
121 - 190
bardzo ciężki
191 - 300