PRZEPISY
PRAWA
PODATKOWEGO
DOTYCZĄCE
PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.
Obecnie funkcjonują
dwa systemy opodatkowania dochodów w Polsce
. Uzależnione
są one od rodzaju podmiotu objętego opodatkowaniem, czyli po prostu kategorii
osoby. Osoby prawne
objęte są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT),
natomiast osoby fizyczne
– podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).
Wszyscy przedsiębiorcy będący osobą prawną płacą podatek dochodowy na
takich samych zasadach.
Wybór formy opodatkowania przez przedsiębiorcę jest bardzo istotny, ponieważ
wpływa on na wysokość przyszłego podatku jak również na rodzaj i zakres
prowadzonych ewidencji księgowych.
Rozliczenia dokonujemy na podstawie dwóch ustaw:
1. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 roku
2. Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów
osiąganych przez osoby fizyczne z dnia 20 listopada 1998 roku
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają prawo do wyboru formy
opodatkowania spośród pięciu możliwości. Osoby prawne i jednostki organizacyjne
nie posiadające osobowości prawnej rozliczają się wyłącznie według zasad ogólnych
podatku dochodowego od osób fizycznych albo podatku dochodowego od osób
prawnych - stosownie do swojego statusu.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą wybierać spośród
następujących form opodatkowania:
zasady ogólne,
podatek liniowy,
ryczałt ewidencjonowany,
karta podatkowa.
Wybór formy opodatkowania nie jest jednak nieograniczony:
zasady ogólne są dostępne dla każdego podatnika;
podatek liniowy nie jest dostępny dla podatników świadczących usługi na
rzecz byłych pracodawców takie, jakie świadczyli na ich rzecz w ramach
stos
unku pracy w tym albo w poprzednim roku podatkowym (szczegóły w
art.9a ust.3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych);
ryczałt ewidencjonowany jest dostępny dla wszystkich podatników z
nielicznymi wyjątkami, dotyczącymi określonego przedmiotu działalności,
niektórych podatników akcyzy, świadczących niektóre usługi na rzecz byłego
pracodawcy, czy też działalności przekazywanej pomiędzy małżonkami
(szczegóły w art.6 ust.4 i 6, art.8 ustawy o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne);
karta podatkowa dostępna jest wyłącznie dla podatników wykonujących
określone zawody (szczegóły w art.23, załączniki nr 1,2,3,4 ustawy o
zryczałtowanych podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne).
1. Karta podatkowa
Karta podatkowa to zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych. Ta forma
opodatkowania możliwa jest dla osób fizycznych prowadzących indywidualną
działalność gospodarczą oraz spółek cywilnych osób fizycznych. Jest najprostszym
sposobem płacenia podatków, który nie wymaga prowadzenia skomplikowanej
księgowości, a rachunki wystawia się tylko na żądanie klienta.
Uwagi ogólne
Opodatkowanie w formie karty podatkowej jest najczęściej bardzo korzystne dla osób
prowadzących
działalność o niewielkich rozmiarach. Podatek opłacany jest co miesiąc w formie
kwoty
zryczałtowanej, określanej w zalewności od rodzaju działalności, wielkości
miejscowości w której
wykonywana jest działalność oraz ilości osób zatrudnionych.
Możliwość prowadzenia dokumentacji w formie karty podatkowej ograniczona jest do
rodzajów i rozmiarów działalności wymienionych w ustawie z dnia 20 listopada 1998
r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne (Dz.
U. Nr 144, poz. 930, z późn. zm.). Tak więc, opodatkować
się na zasadzie karty podatkowej mogą osoby, które prowadzą działalność:
1)
usługową lub wytwórczo-usługową, określoną w części I tabeli stanowiącej
załącznik nr 3 do ustawy, zwanej dalej "tabelą", w zakresie wymienionym w
załączniku nr 4 do ustawy - przy zatrudnieniu nie przekraczającym stanu
określonego w tabeli,
2)
usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami
tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu
powyżej 1,5% - w warunkach określonych w części II tabeli,
3)
usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi - w
warunkach określonych w części III tabeli, z wyjątkiem handlu paliwami
silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do
pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z
wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
4)
gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości
alkoholu powyżej 1,5%
5)
w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu
6)
w zakresie usług rozrywkowych
7)
w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest
prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%
8)
w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony
zdrowia ludzkiego
9)
w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii
usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych
w związku ze świadczonymi usługami
10)
w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi
11)
w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny
Zryczałtowany podatek w formie karty podatkowej mogą opłacać także osoby
fizyczne, w tym rolnicy równocześnie prowadzący gospodarstwo rolne.
Zalety:
uproszczona do minimum księgowość (podatnicy nie mają obowiązku
prowadzenia ksiąg, są jednak zobowiązani, z wyjątkiem prowadzących
parkingi, prowadzić książkę ewidencji zatrudnienia tych osób),
w zależności od branży możliwość zatrudnienia nawet kilku pracowników,
stały zryczałtowany podatek; podatnicy płacą podatek dochodowy w formie
karty podatkowej, pomn
iejszony o zapłaconą składkę na ubezpieczenie
zdrowotne bez wezwania w terminie do dnia siódmego każdego miesiąca za
miesiąc ubiegły, a za grudzień - w terminie do dnia 28 grudnia roku
podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego.
Wady:
konieczność przestrzegania limitów zatrudnienia,
konieczność płacenia podatku zryczałtowanego nawet w przypadku
poniesienia straty (brak możliwości księgowania kosztów uzyskania
przychodów).
2)
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody
osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, ustalone na podstawie
art.
14 ustawy o podatku dochodowym, w tym również, gdy działalność ta jest
prowadzona w
formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób
fizycznych.
Obowiązki podatników w zakresie prowadzenia ewidencji
Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od
przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani:
a)
posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów,
b)
prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
c)
prowadzić ewidencję wyposażenia,
d)
prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencję przychodów.
Obowiązek prowadzenia ewidencji powstaje od dnia, od którego ma zastosowanie
opo
datkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Przechowywanie dokumentów
Ewidencję oraz dowody, na podstawie których są dokonywane wpisy do ewidencji, a
także dowody zakupu naleŜy przechowywać w miejscu wykonywania działalności
lub, jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w miejscu wskazanym przez
podatnika lub podatników - jako ich siedziba, albo w biurze rachunkowym, któremu
zostało powierzone prowadzenie ewidencji.
Jeżeli na zlecenie podatnika prowadzenie ewidencji zostało powierzone biuru
rachunkowemu, podatnik jest obowiązany w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy z
biurem rachunkowym zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego,
wskazując w zawiadomieniu nazwę i adres biura oraz miejsce (adres)
przechowywani
a ewidencji i dowodów związanych z jej prowadzeniem.
3.
Księga przychodów i rozchodów
Opodatkowanie na zasadach ogólnych (w odróżnieniu od zryczałtowanych form
opodatkowania gdzie nie ustala się dochodu) charakteryzuje się tym, że wysokość
podatku zależy od faktycznie uzyskanych dochodów, rozumianych jako nadwyżka
sumy przychodów z tego źródła nad kosztami uzyskania przychodów osiągniętych w
roku podatkowym.
Istnieją dwa szczególne sposoby ustalenia dochodu z działalności gospodarczej w
zależności od przyjętej formy ustalenia podstawy opodatkowania. Są to:
księga przychodów i rozchodów, dla podatnika, którzy nie skorzystali z
zryczałtowanych form opodatkowania (ryczałt od przychodów od przychodów
ewidencjonowanych, karta podatkowa) i których przychód w roku poprzednim
nie przekroczył 800 tys. EURO,
księgi rachunkowe dla których przychód w roku poprzednim nie przekroczył
równowartości 800 tys. EURO.
Podatkowa księga przychodów i rozchodów jest uproszczonym urządzeniem
księgowym, które zostało przewidziane wyłącznie dla celów podatkowych, na
podstawie której dokonuje się ustalenia podstawy opodatkowania. Księga
prowadzona jest w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16
grudnia 1999 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Księgę podatnik zakłada sam wg wzoru określonego w załączniku do wyżej
wymienionego rozporządzenia.
Na kim spoczywa obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów?
Przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek prowadzenia księgi przychodów i
rozchodów na:
osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
spółki cywilne osób fizycznych wykonujących pozarolniczą działalność
gospodarczą, w tym również działalność w zakresie wolnych zawodów,
osoby wykonujące działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na
warunkach zlecenia,
prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeŜeli osoby te zgłosiły zamiar
prowadzenia tych ksiąg.
4.
Zasady ogólne – skala podatkowa
Jest to podstawowa forma opodatkowania. Przyznawana jes
t z automatu. Jeżeli ktoś
nie zgłosił w ustalonych terminach innej formy opodatkowania musi rozliczać się w
ten właśnie sposób. Aby ustalić dochód do opodatkowania należy od przychodów z
działalności gospodarczej odjąć koszty uzyskania. Przychody i koszty należy
wykazywać w ewidencji zwanej podatkową księgą przychodów i rozchodów (w
skrócie KPiR). W przypadku bardzo dochodowej działalności (jeżeli roczne
przychody przekraczają równowartość 1 200 000 EURO) podatnik musi prowadzić
już księgi rachunkowe (tzw. pełną księgowość). Opodatkowanie na zasadach
ogólnych wyróżnia dwie stawki podatku:
18 procent przy uzyskaniu dochodu rocznego do wysokości 85 528 zł
32 procent od dochodu przekraczającego wartość 85 528 zł.
Miesięcznie (z automatu) lub kwartalnie (spełniając określone warunki i informując o
tym Urząd Skarbowy) podatnik wpłaca zaliczki na podatek dochodowy tj. Zaliczki
miesięczne od dochodów wymienionych w ust. 1 art. 44 u.p.d.o.f. wpłaca się w
terminie
do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne
podatnicy wpłacają w terminie do 20 dnia każdego miesiąca następującego po
kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni
kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 stycznia następnego
roku
podatkowego. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc lub odpowiednio
kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie i dokona zapłaty
pod
atku na zasadach określonych w art. 45 tejże ustawy. Zgodnie według
ustalonego wzoru dla
osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą jest
to PIT
– 36 wraz z załącznikiem PIT - B. Na formularzu tym łączy się dochody
uzyskane z działalności z innymi dochodami (np. wynagrodzenie ze stosunku pracy,
emerytury, renty, a działalność to tylko dodatek).
Jeżeli podatnik w danym roku opodatkowywał dochody z działalności gospodarczej
według skali podatkowej, to nie musi składać oświadczenia do urzędu skarbowego o
wyborze tej formy na kolejny
rok. Oświadczenie należy złożyć, jeżeli podatnik w
następnym roku podatkowym dochody z działalności gospodarczej zamierza
opodatkować w inny sposób niż według skali podatkowej. W takim przypadku
podatnik musi złożyć do urzędu skarbowego oświadczenie o rezygnacji z
dotychczasowej formy opodatkowania
i wyborze innej. Oświadczenie należy złożyć w
terminie do 20 stycznia roku podatkowego.
Atutem opodatkowania dochodów według skali podatkowej są:
możliwość potrącania kosztów uzyskania przychodów,
możliwość skorzystania z pełnego katalogu ulg podatkowych, m.in. z
odliczenia od dochodu darowizn czy odliczenia od podatku ulgi rodzinnej,
możliwość rozliczenia podatku wspólnie z małżonkiem lub jako osoba
samotnie wychowująca dziecko.
Prawo do wspólnego rozliczenia mają małżonkowie:
którzy podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
których łączy wspólność majątkowa (wspólność majątkowa pomiędzy
małżonkami musi trwać cały rok podatkowy; nie dotyczy to tych wyjątków, gdy
małżonek ma prawo wspólnego rozliczenia mimo śmierci drugiego małżonka),
którzy pozostają w związku małżeńskim co do zasady przez cały rok
podatkowy,
którzy złożą stosowny wniosek w zeznaniu podatkowym - małżonkowie mogą
złożyć wspólne zeznanie roczne na wniosek jednego z nich. W praktyce
oznacza to, że wspólne zeznanie podatkowe obojga małżonków może
podpisać tylko jeden z małżonków.
Rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci
Z wnioskiem o opodatkowanie jako osoba samotnie wy
chowująca dzieci mogą
wystąpić osoby samotnie wychowujące:
dzieci małoletnie,
dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami
otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny, rentę socjalną,
dzieci do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, i uczelniach w Polsce oraz
za granicą, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów
o
podatkowanych według skali lub, o których mowa w art. 30b u.p.d.o.f., w
łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3091 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.
Podatek w przypadku osób rozliczających się jako samotnie wychowujące dzieci jest
określony w podwójnej wysokości od połowy dochodów osoby samotnie
wychowującej dzieci. Do dochodów tych nie dolicza się dochodów dzieci
pełnoletnich. Efektem tego opodatkowania będzie zmniejszenie obciążenia
podatkowego osoby samotnie
wychowującej dzieci, w sposób podobny do
ws
pólnego rozliczenia małżonków.
Minusem jest opodatkowanie dochodów powyżej kwoty 85.528,00 zł wysoką stawką
podatkową (32%).