Mechanik_monter_masz_i_urz_723[02]

SPIS TRE CI

Wprowadzenie

Wymagania wst pne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Wybrane zagadnienia prawa pracy

4.1.1.

Materiał nauczania

4.1.2.

Pytania sprawdzaj ce

4.1.3.

wiczenia

4.1.4.

Sprawdzian post pów

4.2.

Zagro enia po arowe oraz zasady ochrony przeciwpo arowej

4.2.1.

Materiał nauczania

4.2.2.

Pytania sprawdzaj ce

4.2.3.

wiczenia

4.2.4.

Sprawdzian post pów

4.3.

Wymagania dotycz ce pomieszcze pracy i pomieszcze higieniczno-sanitarnych 24
4.3.1.

Materiał nauczania

4.3.2.

Pytania sprawdzaj ce

4.3.3.

wiczenia

4.3.4.

Sprawdzian post pów

4.4.

rodki ochrony indywidualnej

4.4.1.

Materiał nauczania

4.4.2.

Pytania sprawdzaj ce

4.4.3.

wiczenia

4.4.4.

Sprawdzian post pów

4.5.

Pierwsza pomoc przedmedyczna poszkodowanym w wypadkach przy pracy 40
4.5.1.

Materiał nauczania

4.5.2.

Pytania sprawdzaj ce

4.5.3.

wiczenia

4.5.4.

Sprawdzian post pów

Sprawdzian osi gni

Literatura

1. WPROWADZENIE

Poradnik b dzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przestrzeganiu przepisów

bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wst pne – czyli wykaz umiej tno ci, jakie powiniene mie ju ukształtowane, aby
bez problemów mógł opanowa tre ci nauczania i korzysta z poradnika,

–

cele kształcenia - czyli wykaz umiej tno ci, jakie powiniene naby podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – czyli minimum wiadomo ci teoretycznych niezb dnych do osi gni cia
zało onych celów kształcenia zawartych w jednostce modułowej,

–

zestaw pyta , aby mógł sprawdzi , czy ju opanowałe okre lone tre ci,

–

wiczenia, które pomog Ci zweryfikowa wiadomo ci teoretyczne oraz ukształtowa

umiej tno ci praktyczne,

–

sprawdzian post pów,

–

sprawdzian osi gni , przykładowy zestaw pyta . Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

–

literatur uzupełniaj c .

Poradnik  ten  ma  by   przewodnikiem,  który  wprowadzi  Ci   w  tematyk   przestrzegania
przepisów  bhp,  ppo .  i  ochrony  rodowiska  oraz  wska e  szczegółowe  tre ci,  którymi
powiniene  si  zapozna .

Schemat układu jednostek modułowych

723[02].01

Techniczne podstawy obsługi maszyn

i urz

dze

723[02].01.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska

723[02].01.02

Posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

723[02].01.03

Konstruowanie elementów

maszyn

723[02].01.04

Wytwarzanie elementów

maszyn

723[02].01.05

Analizowanie obwodów

elektrycznych

723[02].01.06

Stosowanie maszyn i

urz

dze

elektrycznych

723[02].01.07

Stosowanie maszyn

i urz

dze

przemysłowych

723[02].01.08

Stosowanie urz

dze

wigowo - transportowych

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powiniene umie :

–

zinterpretowa podstawowe akty prawne, prawa i obowi zki pracownika i pracodawcy
w zakresie bezpiecze stwa i higieny pracy,

–

okre li podstawowe obowi zki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy,

–

wskaza konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bhp podczas wykonywania zada
zawodowych,

–

okre li wymagania bhp dotycz ce pomieszcze pracy i pomieszcze higieniczno-sanitarnych,

–

rozpozna i przeciwdziała zagro eniom bezpiecze stwa człowieka w rodowisku pracy
oraz wskaza sposoby ich usuni cia,

–

dobra rodki ochrony indywidualnej w zale no ci od wykonywanych prac,

–

zastosowa zasady bhp podczas transportu i magazynowania materiałów i substancji
chemicznych, łatwopalnych i wybuchowych,

–

zastosowa zasady bhp podczas u ytkowania urz dze mechanicznych i elektrycznych,

–

zareagowa w przypadku zagro enia po arowego zgodnie z instrukcj przeciwpo arow ,

–

zastosowa podstawowy sprz t oraz rodki ga nicze zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpo arowej,

–

zastosowa zasady ochrony rodowiska obowi zuj cego na stanowisku pracy,

–

udzieli pierwszej pomocy w stanach zagro enia ycia lub zdrowia.

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wybrane zagadnienia prawa pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Zyskuj c status pracownika – wchodzi si z pracodawc w zwi zek wzajemnych praw

i obowi zków, otrzymuj c tym samym okre lone prawem przywileje, ale jednocze nie ci

na pracowniku skonkretyzowana w przepisach odpowiedzialno . Nale y, wi c wiedzie ,
jakie mog by konsekwencje tego zwi zku.

Zgodnie z polskim prawem i przyj tymi przez nasz kraj prawami mi dzynarodowymi

podstawowe zasady prawa pracy to:

–

prawo do swobodnie wybranej pracy (nie wolno nikogo zmusza do podejmowania pracy
bez jego zgody),

–

ochrona dóbr osobistych pracownika (w tym np. godno ci, tajemnicy w sprawach
osobistych),

–

równe traktowanie, a wi c zakaz dyskryminacji (mi dzy innymi ze wzgl du na płe czy
pogl dy polityczne),

–

prawo do godziwego wynagrodzenia (a wi c np. zakaz zatrudniania w pełnym wymiarze
czasu pracy za płac poni ej ustalonej minimalnej w kraju),

–

prawo do wypoczynku (obejmuje zarówno nakaz przestrzegania przepisów dotycz cych
udzielania urlopu wypoczynkowego, jak i czasu pracy oraz dni wolnych),

–

zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

–

zaspokajanie – w miar mo liwo ci bytowych, socjalnych i kulturowych potrzeb
pracowników,

–

ochrona uprawnie  pracowników (poprzez zakaz wprowadzania w firmie przepisów mniej
korzystnych ni  powszechnie obowi zuj ce).
Podstawowym  i  najwa niejszym  ródłem  prawa  pracy  jest  Kodeks  pracy,  który  jest

naczelnym aktem prawnym, reguluj cym stosunki miedzy zakładałem pracy i pracownikiem,
zobowi zuje on zakłady pracy do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy. Zgodnie z obowi zuj cym ustawodawstwem nie dopuszcza si do pracy
nowych pracowników bez przeszkolenia bhp tzw. szkolenia wst pnego.

Inne ródła prawa pracy to np.: ustawa z 1989r o szczególnych zasadach rozwi zywania

z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotycz cych zakładu pracy, normuj ca zwolnienia
grupowe,  ustawa  z  1991r.  o  zwi zkach  zawodowych,  ustawa  z  1994r.  o  zatrudnianiu
i  przeciwdziałaniu  bezrobociu.  Równie   akty  wykonawcze,  czyli  rozporz dzenia  Rady
Ministrów  oraz  Ministra  Pracy  i  Polityki  Socjalnej.  Uregulowania  prawne  s   zawarte
w układach zbiorowych prawa pracy, regulaminach pracy. Nie mog  one by  mniej korzystne
dla pracownika ni  przepis prawa pracy zawarte w Kodeksie pracy.

Pracownik – to osoba zatrudniona na podstawie umowy o prac , powołania, wyboru.
Pracodawca – to jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna zatrudniaj ca pracowników.
Stosunek pracy – to stosunek prawny, gdzie pracownik zobowi zuje si do wiadczenia

okre lonej  pracy,  za  któr   otrzymuje  wynagrodzenie,  mo e  by   nawi zany  tylko  z  osob
pełnoletni ,  czyli  18  letni   (oraz  młodocian ,  która  uko czyła  15  lat  i  ma  kwalifikacje
zawodowe lub podejmie prac  w celu nauki zawodu).

Wyró nia si zatrudnienie na podstawie:

–

stosunku pracy w wyniku zawarcia umowy o prac , powołania, wyboru, mianowania,
spółdzielczej umowy o prac ,

–

stosunku cywilnoprawnego jak: umowy zlecenia, umowy o dzieło, agencyjnej umowy
przewozu. Prace wykonywane s na podstawie przepisów kodeksu cywilnego a nie
Kodeksu pracy – nie został tu zawarty stosunek pracy.

Umowy o prac

Umowa o prac (najcz stsza forma nawi zania stosunku pracy) jest zawierana na ró ne

okresy:

–

umowa  na  czas  okre lony  –  zawiera  wyra nie  okre lon   dat   zako czenia  pracy
(najcz ciej na rok, a okres wypowiedzenia wynosi wtedy 2 tygodnie). Podpisanie z tym
samym pracodawc  trzeciej z kolei umowy tego typu jest równoznaczne z zawarciem jej
na  czas  nieokre lony  pod  warunkiem,  e  okres  mi dzy  zawarciem  a  rozwi zaniem
poprzednich umów nie przekracza jednego miesi ca. Je li w umowie nie jest podana data
rozpocz cia  pracy  to  uznaje  si   za  dat   nawi zania  stosunku  pracy  dat   podpisania
umowy,

–

umowa  na  czas  nieokre lony  –  nie  jest  podana  data  ustania  stosunku  pracy
(je li  pracowałe   ponad  3  lata  to  okres  wypowiedzenia  wynosi  3  miesi ce).  Traktowana
jest  przez  pracodawców  jako  tzw.  „praca  na  stałe”,  zazwyczaj  podawana  jest  data
rozpocz cia pracy,

–

umowa na czas wykonywania pracy – zawiera dat rozpocz cia pracy, stosowana
przewa nie przy pracach sezonowych (sezonowych budownictwie, cukrownictwie,
ogrodnictwie).

Umowy zawarte na podstawie stosunku cywilnoprawnego:

–

umowa  o  dzieło  –  przyjmuj cy  zamówienie  zobowi zuje  si   do  wykonania  okre lonego
dzieła,  rezultat  ma  by   pozytywny,  odpowiada  za  wady.  Zamawiaj cy  jest  zobowi zany
do  zapłaty  wynagrodzenia  przy  odbiorze,  mo e  odst pi   od  umowy  w  przypadku
istotnych  wad,  zobowi zany  jest  do  współdziałania  z  wykonawc   przy  ustalaniu  cech
wyrobu,

–

umowa zlecenie – zleceniobiorca zobowi zuje si do wykonania okre lonych czynno ci

wiadczenia usługi w sposób jednorazowy lub cykliczny. Osobie takiej nie przysługuje

prawo do urlopu, zasiłku na dzieci, okresu wypowiedzenia pracy. Zleceniobiorca nie ma
prawa do

wiadcze pozapłacowych z tytułu wykonanej pracy. Zleceniodawca

zobowi zany  jest  do  zapłaty.  Zatrudniony  nie  podlega  kierownictwu  zatrudniaj cego  go
podmiotu,  ponosi  ryzyko  gospodarcze  prowadzenia  działalno ci.  Nie  ma  bezwzgl dnego
obowi zku osobistego wykonywania pracy, cho  mo e to wynika  z umowy.

Prawa i obowi zki stron stosunku pracy

Obowi zki pracownika:

–

sumienne i staranne wykonywanie pracy,

–

stosowa si do polece przeło onych, które dotycz pracy (je li nie s sprzeczne
z umow i KP),

–

przestrzega czasu pracy, regulaminu pracy, zasad bhp i przeciwpo arowych,

–

dba o dobro zakładu, jego mienie, dobre imi i tajemnice, których ujawnienie mo e
szkodzi ,

–

zakaz prowadzenia działalno ci konkurencyjnej wobec pracodawcy,

–

przestrzega zasad współ ycia społecznego.

Obowi zki pracodawcy:

–

stwarzać warunki do podnoszenia kwalifikacji,

–

zapoznać pracownika z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania pracy
i uprawnieniami,

–

efektywnie organizować pracę z wykorzystaniem kwalifikacji pracowników, zmniejszając
jej uciąŜliwość,

–

zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy – szkolić systematycznie w tym zakresie,

–

terminowo wypłacać wynagrodzenie, starać się zaspakajać potrzeby socjalne
pracowników,

–

przeciwdziałać dyskryminacji, sprawiedliwie oceniać pracowników,

–

prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy,

–

przeciwdziałać mobbingowi, czyli systematycznemu i długotrwałemu nękaniu
i zastraszaniu,

–

wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współŜycia społecznego.
Podstawowe prawa pracownika:

–

do wynagrodzenia za pracę,

–

do urlopu,

–

do ochrony pracy kobiet,

–

do otrzymania świadectwa pracy.
Kodeks pracy określa warunki rozwiązania umowy o pracę oraz jej wygaśnięcia, nakłada

teŜ na pracodawcę obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy.

Rozwi zanie umowy o prac

Umowa o pracę moŜe być rozwiązana:

–

z upływem czasu, na który została zawarta,

–

z dniem ukończenia pracy, do którego była zawarta,

–

na mocy porozumienia stron – wymaga zgody obu stron odnośnie faktu rozwiązania
umowy jak teŜ i terminu,

–

za  wypowiedzeniem  –  ten  tryb  rozwiązania  dotyczy  umów  zawartych  na  czas
nieokreślony, na okres próbny i w pewnych warunkach na czas określony. Wypowiedzieć
umowę  moŜe  pracownik  jak  i  pracodawca.  Rozwiązanie  nie  wymaga  zgody  drugiej
strony.  Okres  wypowiedzenia  zaleŜy  od  rodzaju  zawartej  umowy  i  czasu  zatrudnienia
u danego pracodawcy,

–

bez wypowiedzenia.
W przypadku umowy na czas nieokreślony okres wypowiedzenia wynosi:

–

2 tygodnie, gdy pracownik był zatrudniony mniej niŜ 6 miesięcy,

–

1 miesiąc, gdy pracownik był zatrudniony, co najmniej 6 miesięcy,

–

3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony, co najmniej 3 lata.
W przypadku umowy na okres próbny okres wypowiedzenia wynosi:

–

3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

–

1 tydzień, jeśli okres próbny jest dłuŜszy niŜ 2 tygodnie,

–

2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi 3 miesiące.
W przypadku umowy na czas określony – moŜe być rozwiązana za wypowiedzeniem

(wynoszącym zawsze 2 tygodnie), gdy została zawarta na czas dłuŜszy niŜ 6 miesięcy.

O wypowiedzeniu umowy na czas nieokreślony pracodawca zobowiązany jest

powiadomić związki zawodowe i zasięgnąć niewiąŜącej jego opinii musi być wskazana

przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie. Pracownik moŜe odwołać się od wypowiedzenia do
sądu pracy.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia moŜe zaistnieć tylko w 3 sytuacjach:

–

z  winy  pracownika  (dyscyplinarnie).  JeŜeli  pracownik:  cięŜko  naruszył  podstawowe
obowiązki  pracownicze  (np.  spoŜywał  alkohol,  ukradł  narzędzia),  popełnił  ewidentnie
przestępstwo,  które  uniemoŜliwia  dalsze  wykonywanie  pracy  i  zapadł  juŜ  wyrok,
z własnej winy utracił uprawnienia do pracy na danym stanowisku,

–

z  przyczyn  niezawinionych  przez  pracownika  gdy:  pracownik  zatrudniony  poniŜej
6  miesięcy  był  niezdolny  do  pracy  ponad  3  miesiące,  pracownik  był  niezdolny  do  pracy
dłuŜej  niŜ  okres  pobierania  z  tego  tytułu  wynagrodzenia  i  zasiłku,  a  był  zatrudniony
co najmniej 6 miesięcy, trwająca ponad 1 miesiąc usprawiedliwiona nieobecność w pracy
wynikła z innych przyczyn,

–

rozwiązanie umowy przez pracownika w przypadku: wydania orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego szkodliwość wykonywanej pracy na zdrowie, cięŜkiego naruszenia przez
pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy

Pracodawca

moŜe

powierzyć

pracownikowi

inną

pracę

niŜ

określona

w umowie bez konieczności wypowiedzenia, jeŜeli:

–

jest to uzasadnione potrzebami pracodawcy,

–

okres pracy nie przekroczy 3 miesięcy w roku kalendarzowym,

–

nie spowoduje to obniŜenia wynagrodzenia pracownika,

–

praca odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Odpowiedzialno porz dkowa i materialna pracowników

Za nieprzestrzeganie obowiązków pracownik moŜe być ukarany w formie upomnienia

bądź nagany. Natomiast w przypadku nieprzestrzegania przez pracownika przepisów bhp lub
przepisów przeciwpoŜarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do
pracy w stanie nietrzeźwości bądź spoŜywanie alkoholu w czasie pracy, pracodawca moŜe
zastosować karę pienięŜną.

Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę powstałą w wyniku:

–

niewykonania  lub  nienaleŜytego  wykonania  obowiązków  pracowniczych.  Pracownik  jest
zobowiązany  do  naprawienia  szkody  wyrządzonej  pracodawcy  (pracodawca  jest
zobowiązany ją wykazać). Odpowiedzialność materialną ponosi w granicach rzeczywistej
straty. Jeśli pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej zwiększenia nie obciąŜa to
pracownika.  Odszkodowanie  ustala  się  w  wysokości  szkody,  nie  moŜe  ono  jednak
przekraczać  kwoty  3  miesięcznego  wynagrodzenia  pracownika.  Chyba,  Ŝe  jest  umyślnie
spowodowane,

–

odpowiedzialności  za  mienie  powierzone  pracownikowi  -  to  odpowiedzialność
za  pieniądze,  papiery  wartościowe,  kosztowności,  narzędzia,  odzieŜ  obuwie  robocze,
powierzone  z  obowiązkiem  zwrotu  lub  wyliczenia  się.  To  pracownik  musi  udowodnić,
Ŝ

e szkoda powstała z przyczyn niezaleŜnych od niego. Pracownik odpowiada za szkodę

zawsze w pełnej wysokości.

Obowi zki pracodawcy w zakresie bhp

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i Ŝycie pracowników przez zapewnienie

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć
nauki i techniki.

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy.

W szczególności jest on obowiązany:

–

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

–

zaznajomić pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na
wyznaczonych stanowiskach, w tym zapewnić przeszkolenie pracowników w zakresie
bhp przed dopuszczeniem ich do pracy, oraz zapewnić prowadzenie okresowych szkoleń
w tym zakresie,

–

informować pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz
o zasadach ochrony przed zagroŜeniami,

–

zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby
zatrudnionych pracowników,

–

wyposaŜać stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia
pracy, które uzyskały wymagany obowiązującymi przepisami certyfikat na znak
bezpieczeństwa,

–

wyposaŜyć maszyny, inne urządzenia techniczne oraz narzędzia pracy w odpowiednie
zabezpieczenia (środki ochrony zbiorowej),

–

dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej, odzieŜ i obuwie
robocze,

–

zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć
pracownikom niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy,

–

odbyć szkolenie podstawowe i okresowe.

Czas pracy i czas wypoczynku

Podstawowy wymiar czasu pracy jest określony następująco: czas pracy nie moŜe

przekraczać  8  godzin  na  dobę  i  przeciętnie  40  godzin  w  pięciodniowym  tygodniu  pracy
w  przyjętym  okresie  rozliczeniowym.  KaŜde  święto  występujące  w  okresie  rozliczeniowym
i  przypadające  w  innym  dniu  niŜ  niedziela  zmniejsza  wymiar  czasu  pracy  o  8  godzin.  Jeśli
jednak  w  tygodniu  obejmującym  7  dni,  od  poniedziałku  do  niedzieli  występują  dwa  święta
w  inne  dni  niŜ  niedziela,  zmniejszenie  wymiaru  czasu  pracy  o  8  godzin  następuje  tylko
z tytułu jednego z tych świąt.

Przepisy Kodeksu pracy dopuszczają przedłuŜenie dobowego wymiaru czasu pracy

powyŜej  8  godzin,  jeśli  jest  to  uzasadnione  rodzajem  pracy  lub  jej  organizacją.  Dobowy
wymiar  czasu  pracy  moŜe  być  w  takich  wypadkach  przedłuŜony,  nie  więcej  jednak  niŜ  do
12  godzin  w  okresie  rozliczeniowym  (nie  przekraczającym  1  miesiąca,  w  szczególnych
przypadkach do 4 miesięcy).

Pracownik podejmujący prace po raz pierwszy, uzyskuje prawo do urlopu

z  upływem  kaŜdego  miesiąca  pracy,  w  wymiarze  1/12  wymiaru  urlopu  przysługującego
po  przepracowaniu  roku.  Prawo  do  kolejnych  urlopów  pracownik  nabywa  w  kaŜdym
następnym  roku  kalendarzowym.  Wymiar  urlopu  wypoczynkowego  wynosi  20  dni,  przy
zatrudnieniu poniŜej 10 lat, 26 dni przy zatrudnieniu, co najmniej 10 lat.

Pracownik młodociany nabywa prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego

po upływie 6 miesięcy zatrudnienia (12 dni).

W roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy a pracownikowi przysługuje

urlop, otrzymuje go w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego okresu
(u dotychczasowego pracodawcy i u kolejnego pracodawcy).

Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy – jeden dzień urlopu

odpowiada 8 godzinom pracy. Reguły te stosuje się teŜ do pracownika, którego dobowa
norma czasu pracy jest niŜsza niŜ 8 godzin.

Pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu na Ŝądanie w terminie

wskazanym  przez  pracownika  (w  wymiarze  4  dni  w  roku  kalendarzowym).  śądanie
udzielenia  urlopu  pracownik  zgłasza  najpóźniej  w  dniu  rozpoczęcia  tego  urlopu.  śądanie
musi  być  zgłoszone  w  dowolnej  formie:  osobiście,  e-mailem,  faksem,  telefonicznie,
ale skutecznie.

Pracownik traci prawo do urlopu z upływem 3 lat, jeśli go nie wykorzystał.

Ochrona pracy młodocianych (osób, które ukończyły 15 lat a nie przekroczyły 18 lat)

Młodociani, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych, mogą być zatrudniani

tylko w celu przygotowania zawodowego lub przy wykonywaniu lekkich prac. Czas i porę
pracy młodocianych określa Kodeks pracy.

W przypadku młodocianego do 16 lat nie moŜe on przekraczać 6 godzin na dobę.

W przypadku młodocianego w wieku powyŜej 16 lat nie moŜe przekraczać 8 godzin na dobę.
Do  czasu  pracy  młodocianego  wlicza  się  czas  nauki.  W  dniu  uczestniczenia  w  zajęciach
szkolnych czas pracy młodocianego nie moŜe przekraczać 2 godzin. Młodocianego nie wolno
zatrudniać  ani  w  godzinach  nadliczbowych,  ani  w  porze  nocnej.  Pora  nocna  młodocianego
przypada  między  godzinami  22

a 6

, a dla młodocianego do 16 lat miedzy godzinami

a 6

. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni

roboczych. JednakŜe w roku kalendarzowym, w którym ukończy 18 lat, prawo do urlopu
w wymiarze 20 dni roboczych.

Młodociani podlegają wstępnym badaniom lekarskim przed podjęciem zatrudnienia

w celu ustalenia, czy ich stan zdrowia nie stanowi przeciwwskazania do zatrudnienia ich przy
wykonywaniu określonego zajęcia. Młodociani podlegają równieŜ okresowym i kontrolnym
badaniom lekarskim.

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają: osoby przyjmowane do pracy (z wyjątkiem

przyjmowanych na takie samo stanowisko), pracownicy młodociani przenoszeni na inne
stanowisko, inni pracownicy przenoszeni na stanowisko o szkodliwych warunkach pracy.

Okresowym badaniom lekarskim podlegają wszyscy pracownicy w czasie trwania

stosunku pracy.

Kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania

pracy na dotychczasowym stanowisku, podlega zawsze pracownik, który chorował dłuŜej niŜ
30 dni.

Profilaktyczne działania pracodawcy obejmują obowiązki zapewnienia pracownikom:

–

nieodpłatnie posiłków napojów, jeŜeli praca wykonywana jest w warunkach szczególnie
uciąŜliwych,

–

odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz higieny osobistej,

–

sprzętu ochronnego,

–

rodków słuŜących do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

4.1.2. Pytania sprawdzaj ce

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są podstawowe zasady prawa pracy?

Co jest podstawowym źródłem określającym prawo pracy?

Jakie są najwaŜniejsze cechy stosunku pracy?

Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie bhp?

Na czym polega ochrona pracy młodocianych?

4.1.3. wiczenia

wiczenie 1

W oparciu o Kodeks pracy wypisz i zinterpretuj podstawowe zasady prawa pracy

dotyczące pracownika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

poszukać w Kodeksie pracy odpowiednich paragrafów i artykułów,

wynotować podstawowe prawa,

dokonać pisemnej interpretacji (wyjaśnień) tych praw,

nanieść opracowanie do arkusza ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

Kodeks pracy,

–

arkusz papieru formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

wiczenie 2

Na podstawie Kodeksu pracy określ, jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w Kodeksie pracy potrzebne artykuły, dotyczące obowiązków pracodawcy,

wynotować niezbędne informacje,

uporządkować wynotowane informacje,

nanieść na arkusz ćwiczeń potrzebne informacje,

dokonać prezentacji.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

Kodeks pracy,

–

arkusz papieru formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian post pów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić podstawowe prawa pracy?

□

określić obowiązki pracodawców w zakresie bhp?

□

określić na czym polega ochrona pracy młodocianych?

□

4.2.

Zagro enia

po arowe

oraz

zasady

ochrony

przeciwpo arowej

4.2.1.

Materiał nauczania

Rodzaje zagro e po arowych

PoŜarem nazywamy niekontrolowany proces spalania, zachodzący w miejscu do tego

nieprzeznaczonym, powodujący zagroŜenie Ŝycia ludzi i zwierząt oraz straty materialne.

KaŜdemu poŜarowi towarzyszy zawsze:

–

dym zawierający toksyczne produkty spalania (tlenek węgla, cyjanowodór, chlorowodór),

–

wydzielanie wysokiej temperatury,

–

zmniejszenie stęŜenia tlenu.

Dym poŜarowy jest z jednej strony bardzo groźny, jednak z drugiej – kolor i zapach dymu

pozwala rozpoznać rodzaj palącego się materiału, co ma duŜe znaczenie przy wyborze
ś

rodków gaśniczych (rys. 1).

Rys.1. Schemat rozpoznawania palących się materiałów według dymów [1, s. 133].

Ze względu na rodzaj palącego się materiału dzielimy poŜary na grupy oznaczone

symbolami literowymi. Znajomość owych symboli pozwala wybrać gaśnicę umoŜliwiającą
ugaszenie palącego się materiału (gaśnice posiadają przygotowane pod tym kątem
oznakowanie literowe). Grupy poŜarów przedstawiono w tabeli 1.

Jeśli zauwaŜymy palące się papiery, liście lub słomę i wydobywający się z małego

pojemnika dym lub ogień, to mamy do czynienia z poŜarem w zarodku. Nie rozprzestrzenia
się on poza miejsce powstawania, nie przybiera większych rozmiarów i moŜe być ugaszony
przy uŜyciu podręcznego sprzętu gaśniczego.

Po ar ugaszony to taki, którego spalanie zostało przerwane w wyniku usunięcia

materiału palnego, odcięcia dostępu tlenu, odebrania ciepła i obniŜenia temperatury poniŜej
poziomu zapalania występujących substancji.

Tabela 1. Podział na grupy poŜarów według rodzaju palącego się materiału [1, s. 132].

Profilaktyka przeciwpo arowa

Profilaktyka przeciwpoŜarowa polega przede wszystkim na przestrzeganiu przepisów,

znajomości zasad ewakuacji oraz sposobów postępowania w przypadku poŜaru.

Podstawowym warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego jest

przestrzeganie obowiązujących zasad obchodzenia się ze źródłem ognia, materiałami
łatwopalnymi oraz utrzymywanie w naleŜytym stanie urządzeń i instalacji grzewczych,
elektrycznych i gazowych.

WaŜnym elementem profilaktyki jest takŜe wyposaŜenie miejsc uŜyteczności publicznej

w odpowiednie urządzenia gaśnicze, sprzęt ratowniczy i sygnalizację alarmowa. Ze względu
na zagroŜenie poŜarowe obiekty i budynki zostały podzielone na 5 kategorii określających
zagroŜenie ludzi. Podział ten przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Podział obiektów według zagroŜenia ludzi (ZL) [1, s. 136].

Właściciele, uŜytkownicy i zarządzający nieruchomością są zobowiązani, w ramach

profilaktyki przeciwpoŜarowej (bez dodatkowego nakazu), do wykonania następujących
czynności:

–

usuwania lub zabezpieczania materiałów i przedmiotów stwarzających niebezpieczeństwo
powstania poŜaru,

–

dokonywania na bieŜąco napraw urządzeń instalacji: grzewczej, elektrycznej, gazowej,
wentylacyjnej, alarmowej i innej związanej z zagroŜeniem poŜarowym,

–

posiadania

nakazanego

przepisami

zdatnego

uŜytkowania

sprzętu

przeciwpoŜarowego,

–

umieszczenia na naleŜących do nich nieruchomościach urządzeń przeciwpoŜarowych,

–

udostępnienia uczestnikom akcji ratowniczej dróg dojazdowych,

–

udzielenia informacji w sprawach ochrony przeciwpoŜarowej osobom upowaŜnionym do
przeprowadzenia kontroli.

Procedury post powania w razie powstania po aru
W razie powstania poŜaru procedura wezwania straŜy poŜarnej na numer 998 powinna

wyglądać następująco:

–

podajemy gdzie wybuchł poŜar (dokładny adres, nazwa obiektu),

–

co się pali (dach, piętro, piwnica, składowisko, magazyn, hala),

–

czy są zagroŜeni ludzie (liczba, miejsce przebywania),

–

nazwisko i numer telefonu, z którego się dzwoni.

Posługiwanie si podr cznym sprz tem przeciwpo arowym

Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy narzędzia, aparaty ręczne lub

półautomatyczne, a takŜe inne urządzenia słuŜące do gaszenia poŜarów w zarodku. Przepisy
przewidują, iŜ kaŜdy obiekt publiczny oraz zakład pracy powinien być obowiązkowo
wyposaŜony w podręczny sprzęt przeciwpoŜarowy. Rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego
przedstawiono na rysunku 2.

Rys. 2. Schemat przedstawiający podział podręcznego sprzętu gaśniczego [1, s. 140].

W zakładach produkcyjnych, obiektach uŜyteczności publicznej, czyli wszędzie tam,

gdzie w wyniku poŜaru moŜe być zagroŜenie Ŝycia ludzkiego – rozmieszcza się gaśnice.
Instaluje się je według następujących zasad:

–

miejsce rozmieszczenia musi być łatwo dostępne,

–

w budynkach wielokondygnacyjnych sprzęt rozmieszcza się na kaŜdej kondygnacji
w tym samym miejscu,

–

miejsce rozmieszczenia powinno być oznaczone,

–

do sprzętu powinien być dostęp o szerokości 1 m,

–

sprzęt rozmieszcza się w miejscach nie naraŜonych na działanie ciepła i uszkodzenia
mechaniczne,

–

odległość dojścia do sprzętu nie moŜe być większa niŜ 30 m,

–

gaśnice śniegowe stawia się na podłodze.

Hydronetka to metalowy lub plastikowy zbiornik ok. 10l z wbudowaną ręczną pompką

ssąco-tłoczącą, zaopatrzoną w węŜyk z wylotem (tzw. prądowniczkę). Hydronetka moŜe być
tzw. wodna lub wodno-pianowa; słuŜy do gaszenia poŜarów w zarodku za pomocą wody lub
piany.

Ga nica to ręczny aparat przenośny, wypełniony środkiem gaśniczym. Gaśnica jest

najczęściej  półautomatem,  czyli  po  ręcznym  uruchomieniu  samoczynnie  wyładowuje
zawartość  –  wymaga  jedynie  skierowania  strumienia  na  ogień.  W  zaleŜności  od  konstrukcji
gaśnic  oraz  środka  gaśniczego  stanowiącego  ich  zawartość,  rozróŜniamy  gaśnice  pianowe,

niegowe i proszkowe.

Ga nica pianowa przeznaczona jest do gaszenia poŜarów grupy A i B (stopniowo

wycofuje się ją z uŜytkowania). Ma ona postać metalowego zbiornika cylindrycznego.
Zawiera 10l środka gaśniczego i potrafi wytworzyć około 80l piany (tzw. piana cięŜka).

W celu gaszenia ognia nale y:

–

zdjąć gaśnicę z wieszaka, chwytając lewą ręką za górny, a prawą ręką za dolny uchwyt
i zerwać plombę,

–

nie odwracając gaśnicy, podbiec z nią do miejsca poŜaru,

–

odwrócić dnem do góry i wbić zbijak, uderzając nim o twardy przedmiot,

–

w momencie wbijania zbijaka naleŜy puścić uchwyt trzymany lewą ręką (inaczej dojdzie
do jej skaleczenia),

–

strumień skierować na ogień, trzymając gaśnice dnem do góry.
Gaśnica pianowa po uruchomieniu wyładowuje się całkowicie i nie moŜna przerwać jej

działania.

Ga nica niegowa (rys. 3a) przeznaczona jest do gaszenia poŜarów grupy B, C, E. Jest to

wysokociśnieniowa  butla  stalowa,  zaopatrzona  a  dyszę  wylotową,  połączoną  z  gaśnicą
wysokociśnieniowym  węŜem.  Wewnątrz  gaśnicy  znajduje  się  skroplony  pod  ciśnieniem
własnych  par  dwutlenek  węgla,  który  po  otwarciu  zaworu  wydostaje  się  pod  ciśnieniem  na
zewnątrz. Część tego środka wyzwala się w postaci śniegu.

Ga nica niegowa nadaje si przede wszystkim do gaszenia:

–

cieczy,

–

gazów palnych,

–

farb, lakierów, rozpuszczalników,

–

instalacji elektrycznych pod napięciem,

–

ciał chemicznych reagujących z wodą,

–

wszędzie tam, gdzie zastosowanie innych środków gaśniczych moŜe spowodować
zniszczenie lub uszkodzenie przedmiotu.

W celu uruchomienia ga nicy nale y:

–

ująć ją za uchwyt i pobiec do ognia,

–

uchwycić dyszę za rękojeść,

–

odkręcić zawór butli w lewo, a dyszę skierować na ogień (moŜliwie skośnie w dół).
Działająca gaśnica dość mocno szumi i wytwarza biały obłok, z którego wytrąca się

zestalony  dwutlenek  węgla.  Oziębia  się  on  bardzo  silnie,  co  w  efekcie  moŜe  grozić
odmroŜeniem  rąk,  dlatego  gaśnicę  i  dyszę  naleŜy  trzymać  wyłącznie  za  uchwyt.  Działanie
gaśnicy  moŜna  w  kaŜdej  chwili  przerwać  przez  zakręcenie  zaworu  butli.  Gaśnicę  naleŜy
chronić  przed  działaniem  promieni  słonecznych  oraz  przed  nagrzaniem.  Ogrzanie  jej  do
temperatury powyŜej 30

C moŜe być niebezpieczne.

Rys. 3. Środki gaśnicze: a) gaśnica śniegowa, b) gaśnica proszkowa, c) koc gaśniczy [1, s. 146].

Ga nica proszkowa (rys. 3b) przeznaczona jest do gaszenia poŜarów grup: B, C, E,

a przy zastosowaniu proszków specjalnych - takŜe grupy D. Nośnikiem proszku gaśniczego,
tj. czynnikiem wyrzucającym proszek, jest azot lub dwutlenek węgla. Gaśnice te wyposaŜone
są w manometryczne wskaźniki ciśnienia wewnętrznego, pozwalające na stałą orientację
o stanie uŜytkowym. Ciśnienie robocze wynosi 8÷12 atmosfer. W gaśnicy jest od 1 do 12 kg
proszku.

Tego typu gaśnice są bardzo skuteczne i uniwersalne. Szczególnie nadają się do gaszenia

gazów i płynów roboczych, samochodów, garaŜy, instalacji elektrycznej pod napięciem oraz
wszędzie tam, gdzie zanieczyszczenie proszkiem gaśniczym nie jest szkodliwe dla gaszonych
przedmiotów.

Ga nic uruchamia si dwufazowo, przez:

–

odkręcenie kurka i podniesienie dźwigni zabezpieczającej aŜ do zerwania plomby,

–

naciśnięcie dźwigni uruchamiającej.
Działanie moŜna w kaŜdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni uruchamiającej lub

zakręcenie zaworu.

Agregat ga niczy jest duŜą gaśnicą zawierającą powyŜej 20 kg środka gaśniczego. Jest

umieszczany na podwoziu, najczęściej dwukołowym, co ułatwia przemieszczanie
i uŜytkowanie sprzętu.

Koc ga niczy (rys. 3c) ma postać płachty o powierzchni ok. 2 m

. Jest wykonany

z tkaniny azbestowo-bawełnianej lub z włókna szklanego. Przechowywany jest
w specjalnych plastikowych futerałach. Powinien być zawieszony w widocznym miejscu na
ś

cianach budynku wewnątrz pomieszczeń. Koc gaśniczy słuŜy do tłumienia poŜaru w zarodku

przez odcięcie dopływu powietrza do palącego przedmiotu.

Szczególnie nadaje się do gaszenia przedmiotów małych, o zwartej budowie,

umiejscowionych nisko przy ziemi. MoŜna go uŜywać równieŜ do gaszenia poŜarów silników
spalinowych i elektrycznych, płynów łatwopalnych, znajdujących się w niewielkich
naczyniach, związków chemicznych reagujących z wodą. Koc gaśniczy wykorzystujemy
następująco:

–

chwytamy oburącz za uchwyty znajdujące się u dołu futerału,

–

szarpiemy je w dół, co spowoduje zerwanie plomby i wysunięcie się koca z futerału,

–

rozwijamy koc przez szarpnięcie,

–

podbiegamy do ognia i narzucamy koc na palący się przedmiot,

–

przyduszamy obrzeŜa koca, starając się izolować miejsce poŜaru od dostępu powietrza.

Sito kominowe to metalowa siatka, najczęściej miedziana, posiadająca 2 metalowe

uchwyty. SłuŜy do lokalizacji poŜarów kominowych wywołanych zapaleniem się sadzy
w kominie.

Tłumica jest bardzo prostym narzędziem, szczególnie pomocnym przy tłumieniu

poŜarów w obiektach o łatwopalnej, niskiej i zwartej zabudowie. Jest to wiklinowa lub
brzozowa  płaska  miotła  obłoŜona  higroskopijną  tkaniną  (juta,  bawełna),  osadzona  na
długim,  elastycznym  drąŜku.  UŜywa  się  w  czasie  poŜarów,  którym  towarzyszą  iskry
lub ognie tzw. lotne.  Tłumice macza się w  podawanych z dołu pojemnikach z wodą
i  przenosi  górną  częścią  na  ogień  (mogą  to  robić  ludzie  stojący  na  dachach
zagroŜonych obiektów).

Hydropult jest małą, ręczną pompką tłokową, ssąco-tłoczącą. Do skierowania

wody  słuŜy  gumowy  lub  parciany  wąŜ  o  długości  ok.  1,5  m,  zakończony
prądowniczką.  Obsługuje  go  jedna  osoba.  W  czasie  uŜycia  wstawia  się  go  do
pojemnika  z  wodą.  Uruchomienie  hydropultu  osiąga  się  przez  przydeptanie  nogą
strzemienia.  Wydajność  tego  pomocnego  urządzenia  wynosi  ok.  10  l  wody  w  ciągu
minuty, zaś rzut strumienia sięga 7 m.

Przy gaszeniu po arów w zarodku u ywane mog by tak e: beczki i wiadra

z wodą, skrzynie z piaskiem, łopaty, szufle, drabiny.

Jako tzw. sprzęt burzący stosuje się: bosaki, kilofy, łomy, siekiery i topory.
W wielu blokach mieszkalnych, podobnie jak w zakładach pracy i budynkach

uŜyteczności publicznej, montowane są hydranty wewnętrzne. Są to zawory
zainstalowane na specjalnej sieci wodociągowej, wyposaŜonej w danym miejscu
w wąŜ poŜarniczy i prądownicę. Całość obudowana jest szafką.

W celu uŜycia hydrantu naleŜy:

–

otworzyć drzwi szafki hydrantu lub stłuc szybę,

–

rozwinąć odcinek węŜa,

–

otworzyć zawór,

–

skierować strumień wody na ogień, zalewając palące się miejsce od strony
zewnętrznej (skrajnej) w kierunku środka.
Przy poŜarach przedmiotów ustawionych pionowo naleŜy kierować strumień wody

od góry do dołu. Hydrant powinny obsługiwać 2 osoby.

Bardzo duŜe znaczenie ma właściwe zastosowanie prawidłowych oznaczeń

przeciwpoŜarowych umoŜliwiających czy to szybkie skorzystanie ze sprzętu czy teŜ
właściwą ewakuację z miejsc zagroŜonych. Znaki takie przedstawiają rysunki 4 i 5.

4.2.2.

Pytania sprawdzaj ce

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co nazywamy poŜarem?

Jakich procedur naleŜy przestrzegać w razie powstania poŜaru?

Jaki wyróŜnia się poręczny sprzęt gaśniczy?

Jakie wyróŜniamy znaki PPOś?

Jakie wyróŜniamy znaki ewakuacyjne?

4.2.3.

wiczenia

wiczenie 1

Ustal procedury postępowania w razie powstania poŜaru i dokonaj symulacji jego

zgłoszenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić procedury jakich naleŜy przestrzegać w razie powstania poŜaru,

ustalić kolejność tych procedur,

zaprezentować ustalone procedury,

wykonać symulację zgłoszenia poŜaru,

wypełnić arkusz do ćwiczeń,

dokonać prezentacji opracowania.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4 i A0,

–

przybory do pisania i rysowania,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

wiczenie 2

Wymień podręczny sprzęt gaśniczy, dokonaj symulacji uŜycia jednej z gaśnic

wskazanych przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

ustalić rodzaje podręcznego sprzętu gaśniczego,

ustalić kolejność czynności wykonywanych w czasie uŜycia wskazanej gaśnicy,

zaprezentować ustalone procedury,

wypełnić arkusz do ćwiczeń,

zademonstrować symulację uŜycia wskazanej gaśnicy,

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4,

–

gaśnice umoŜliwiające wykonanie symulacji uŜycia,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przy pomocy komputera wypełnij odpowiednim kolorem i podpisz diagramy znaków

ochrony przeciwpoŜarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zainstalować nośnik multimedialny w komputerze,

rozpoznać rodzaj znaków,

ustalić kolor tła,

ustalić co oznaczają poszczególne znaki,

wypełnić tło,

podpisać znaki,

wypełnić arkusz do ćwiczeń,

dokonać multimedialnej prezentacji opracowania.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

komputer z podstawowym oprogramowaniem,

–

nośnik multimedialny z wylosowanymi znakami ochrony przeciwpoŜarowej,

–

arkusz papieru formatu A4,

–

projektor multimedialny do prezentacji ćwiczenia,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

4.2.4.

Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie poŜaru?

□

rozróŜnić podstawowy sprzęt gaśniczy?

□

dokonać symulacji uŜycia gaśnicy?

□

przestrzegać procedur w razie powstania poŜaru?

□

rozróŜnić znaki ochrony przeciwpoŜarowej?

□

4.3.

Wymagania dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych

4.3.1.

Materiał nauczania

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne

Do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych zalicza się: łaźnie, sauny, natryski, łazienki,

ustępy, umywalnie, szatnie, przebieralnie, pralnie, pomieszczenia higieny osobistej kobiet, jak
teŜ pomieszczenia słuŜące do odkaŜania, oczyszczania oraz suszenia odzieŜy i obuwia,
a takŜe przechowywania sprzętu do utrzymania czystości.

Pomieszczenie higieniczno-sanitarne powinno mieć wentylację spełniającą określone

wymagania. Wysokość w świetle, co najmniej 2,5 m.

ciany tych pomieszczeń powinny mieć do wysokości, co najmniej 2 m, powierzchnie

zmywalne i odporne na działanie wilgoci. Posadzka łazienki, umywalni, kabiny natryskowej
i ustępu powinna być zmywalna, nienasiąkliwa i nieśliska.

Drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz

pomieszczenia, mieć, co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeŜnicy, a w dolnej
części - otwory o sumarycznym przekroju nie mniejszym 0,022 m

dla dopływu powietrza.

Kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną powinna wynosić,

co najmniej:

–

8 m

– przy zastosowaniu w tym pomieszczeniu urządzenia gazowego,

–

6,5 m

– przy doprowadzeniu centralnej ciepłej wody lub zastosowania elektrycznego

urządzenia do ogrzewania wody, bądź, gdy urządzenie gazowe znajduje się poza tym
pomieszczeniem,

–

dopuszcza się zmniejszenie kubatury jednakŜe nie poniŜej 5,5 m

, jeŜeli pomieszczenie

łazienki jest wyposaŜone co najmniej w wentylację mechaniczną wywiewną.

Kabina natryskowa niezamknięta, stanowi wydzieloną część pomieszczeń natrysków

i umywalni zbiorowych, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niŜ 0,9 m

i szerokość,

co najmniej 0,9 m.
Kabina natryskowa zamknięta, wydzielona ściankami na całą wysokość pomieszczenia,

powinna mieć powierzchnie nie mniejszą niŜ 1,5 m

i szerokość, co najmniej 0,9 m oraz być

wyposaŜona w wentylację mechaniczną wywiewną.

W sąsiedztwie kabin natryskowych i umywalni zbiorowych powinna znajdować

się kabina ustępowa.

Kabina ustępowa (ustęp wydzielony), nieprzeznaczona dla osób niepełnosprawnych,

powinna mieć najmniejszy wymiar poziomy (szerokość) szerokość świetle, co najmniej 0,9 m
i powierzchnię przed miską ustępową, co najmniej 0,6 x 0,9 m.

W budynku uŜyteczności publicznej i zakładu pracy naleŜy urządzić ustępy

ogólnodostępne. JeŜeli liczba osób w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na
danej kondygnacji jest mniejsza od 10, dopuszcza się umieszczenia ustępu na najbliŜszej,
wyŜszej lub niŜszej kondygnacji.

W ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać jedna umywalka na 20 osób,

co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 męŜczyzn oraz jedna miska ustępowa
na 20 kobiet, jeŜeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej.
Inaczej w przypadku, gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba
osób jest mniejsza niŜ 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet
i męŜczyzn.

Odległość od stanowiska pracy lub miejsca przebywania ludzi do najbliŜszego ustępu nie

moŜe być większa niŜ 75 m, a od stanowiska pracy chronionej - niŜ 50 m.

Ustępy ogólnodostępne w budynkach zamieszkania zbiorowego, uŜyteczności publicznej

i zakładów pracy powinny mieć wejścia z dróg komunikacji ogólnej.

W ustępach ogólnodostępnych naleŜy stosować:

–

przedsionki, oddzielone ścianami pełnymi na całą wysokość pomieszczenia, w których
mogą być instalowane tylko umywalki,

–

drzwi wejściowe o szerokości co najmniej 0,9 m,

–

drzwi wewnętrzne i drzwi do kabin ustępowych o szerokości co najmniej 0,8 m,
otwierane na zewnątrz,

–

przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całą
wysokość pomieszczenia,

–

miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości co najmniej 0,9 m
i długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości co najmniej 2 m najmniej
prześwitem nad podłogą 0,15 m,

–

wentylację grawitacyjną lub mechaniczną – w ustępach z oknem i jedną kabiną,
a w innych – mechaniczną o działaniu ciągłym lub włączaną automatycznie.

Wentylacja pomieszczeń

Wentylacją nazywamy proces wymiany powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych

dla ludzi. Zadaniem wentylacji jest usunięcie z pomieszczeń powietrza zuŜytego
i zanieczyszczonego substancjami wydzielającymi się w czasie produkcji, a doprowadzenie
powietrza czystego, bogatego w tlen.

Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną naleŜy zapewnić w pomieszczeniach

przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a takŜe w innych
pomieszczeniach,

których

względów

zdrowotnych,

technologicznych

lub

bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza.

Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną naleŜy stosować

w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie
odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego nie jest moŜliwe za pomocą wentylacji
grawitacyjnej. W pozostałych budynkach moŜe być stosowana wentylacja grawitacyjna.

W pomieszczeniach, w których jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub

klimatyzacja, nie moŜna stosować wentylacji grawitacyjnej. Wymaganie to nie dotyczy
pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi niepobierającymi powietrza zewnętrznego.

W pomieszczeniu zagroŜonym wydzielaniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji

szkodliwej  dla  zdrowia  bądź  substancji  palnej,  w  ilościach  mogących  stworzyć  zagroŜenie
wybuchem,  naleŜy  stosować  dodatkową,  awaryjną  wentylację  wywiewną,  uruchamianą
od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia oraz zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną
do jego przeznaczenia, zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy.

W pomieszczeniu, w którym proces technologiczny jest źródłem miejscowej emisji

substancji szkodliwych o niedopuszczalnym stęŜeniu lub uciąŜliwym zapachu, naleŜy
stosować odciągi miejscowe współpracujące z wentylacja ogólną, umoŜliwiające spełnienie
w strefie pracy wymagań jakości środowiska wewnętrznego.

W przypadku występowania źródeł zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia, naleŜy

zapewnić stałą, co najmniej półkrotną wymianę powietrza w okresie przerw w ich
wykorzystywaniu, przyjmując do obliczania wentylowanej kubatury nominalną wysokość
pomieszczeń, lecz nie większą niŜ 4 m, lub zapewnić okresową wymianę powietrza sterowaną
poziomem stęŜenia zanieczyszczeń.

W instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji

o wydajności, co najmniej 10000 m

/h naleŜy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła

z powietrza wywiewanego.

Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji, takie jak centrale, klimakonwektory

wentylatorowe, klimatyzatory, aparaty ogrzewcze i chłodząco-wentylacyjne, powinny być tak
instalowane, aby była zapewniona moŜliwość ich okresowej kontroli, konserwacji, naprawy
lub wymiany.

budynkach

zamieszkania

zbiorowego,

oświaty,

wychowania,

takŜe

w  pomieszczeniach  biurowych,  niewyposaŜonych  w  wentylację  mechaniczną  lub
klimatyzację,  okna  w  celu  okresowego  przewietrzenia,  powinny  mieć  konstrukcję
umoŜliwiającą  otwieranie,  co  najmniej  50%  powierzchni  wymaganej  dla  danego
pomieszczenia.

W przypadku zastosowania w pomieszczeniach okien i innych zamknięć otworów

zewnętrznych  o  duŜej  szczelności,  uniemoŜliwiającej  infiltrację  powietrza  zewnętrznego
w  ilości  niezbędnej  do  potrzeb  wentylacyjnych,  naleŜy  przewidzieć  nawiewną  wentylację
mechaniczną lub odpowiednie urządzenie nawiewne.
Rozwiązanie  wentylacji  wymaga  określenia  jej  intensywności.  Wskaźnikiem  tej
intensywności jest określenie wielokrotności wymian na godzinę, tj. stosunku ilości świeŜego
powietrza, jaką trzeba dostarczyć do pomieszczenia, do objętości tego pomieszczenia.

Ilość powietrza dostarczonego do danego pomieszczenia pracy, jeŜeli nie przewiduje

się w nim wydzielania szkodliwych dla zdrowia substancji, powinna odpowiadać normom
niezbędnym do prawidłowego przebiegu procesów Ŝyciowych człowieka. Norma ta dla jednej
osoby wynosi 30 m

/h.

Zasady doboru oświetlenia pomieszczeń pracy

Dobór oświetlenia pomieszczeń pracy wymaga uwzględnienia następujących czynników:

–

dobrej widoczności wszystkich ruchomych części maszyn,

–

dobrej widoczności wszystkich szczegółów obrabianego przedmiotu,

–

takiego rozmieszczenia źródeł światła, aby nie powstawały cienie rzucane przez
otaczające przedmioty lub przez personel obsługujący oraz aby zabezpieczyć obsługę
przed olśnieniem,

–

równomierność oświetlenia stanowiska pracy i jego otoczenia.
NaleŜy dąŜyć do utrzymania w całym pomieszczeniu takiego rozkładu luminancji, aby nie

występowały  ostre  kontrasty  i  zbyt  duŜe  róŜnice,  oraz  do  zapewnienia  takiego  stopnia
luminancji,  aby  najwaŜniejsze  ośrodki  zainteresowań  miały  luminancję  największą,  tło,  na
którym są one widoczne – luminancję mniejszą, otoczenie zaś najmniejszą. Bardzo szkodliwe
dla  pracownika  jest  olśnienie  blaskiem  lub  światłem  odbitym  od  wypolerowanych
powierzchni. Najczęstszą przyczyną olśnienia moŜe być nieosłonięta, silnie świecąca Ŝarówka,
zwłaszcza nisko zawieszona olśnienie występuje równieŜ przy przejściu z pomieszczeń ciemnych do
jasnych.

Stopień rozproszenia światła zaleŜy od zastosowanej oprawy oświetleniowej. RozróŜnia

się trzy podstawowe rodzaje opraw oświetleniowych:

–

do oświetlenia bezpośredniego – strumień świetlny jest skierowany bezpośrednio na dół,

–

do oświetlenia pośredniego – strumień świetlny jest skierowany tylko na sufit i górne
partie ściany,

–

do oświetlenia półpośredniego (mieszanego) – strumień świetlny jest skierowany zarówno
w dół, jak i na sufit oraz ściany.

4.3.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Od czego zaleŜy dobór wyposaŜenia ustępów ogólnodostępnych?

Jakie są wymagania dotyczące ustępów ogólnodostępnych?

Jakie pomieszczenia zaliczamy do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych?

4.3.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz minimalną liczbę umywalek, misek ustępowych i pisuarów w ustępie

ogólnodostępnym, jeŜeli w obiekcie pracuje 40 kobiet i 60 męŜczyzn.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować otrzymane dane,

ustalić potrzebną ilość umywalek, misek ustępowych i pisuarów,

uzasadnić przyjęte ilości wyposaŜenia,

wypełnić arkusz ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Określ wymagania dotyczące ustępów ogólnodostępnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przypomnieć sobie wymagania dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,

ustalić wymagania dotyczące ustępów ogólnodostępnych,

uzasadnić dokonany wybór,

wypełnić arkusz ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

4.3.4.

Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych?

□

określić wymagania dotyczące ustępów ogólnodostępnych?

□

dobrać wyposaŜenie ustępów ogólnodostępnych?

□

4.4.

Środki ochrony indywidualnej

4.4.1.

Materiał nauczania

Wymagania dla środków ochrony indywidualnej i ich rola w zakładowym systemie
bezpieczeństwa pracy

Środki ochrony indywidualnej to urządzenia lub wyposaŜenie przewidziane do noszenia

bądź trzymania przez uŜytkownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą
zagroŜeń, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo lub zdrowie.

rodki ochrony indywidualnej powinny:

–

zapewniać wystarczającą ochronę przed występującymi zagroŜeniami,

–

być  zaprojektowane  oraz  wykonane  zgodnie  z  wymaganiami  ergonomii  w  taki  sposób,
aby  w  przewidywanych  warunkach  uŜywania,  do  których  są  przeznaczone,  uŜytkownik
mógł  normalnie  wykonywać  wszystkie  czynności  w  przypadku  zagroŜenia,  korzystając
równocześnie z odpowiedniej ochrony na moŜliwie najwyŜszym osiągalnym poziomie.

rodki ochrony indywidualnej powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby moŜliwe

było ich łatwe i prawidłowe załoŜenie na uŜytkownika oraz pozostawienie ich na właściwym
miejscu  przez  przewidywany  okres  uŜytkowania,  z  uwzględnieniem  panujących  wokół
warunków,  wykonywanych  ruchów  i  przyjmowanych  pozycji  ciała.  Z  tego  względu  naleŜy
zapewnić moŜliwość optymalnego dostosowania tych środków do budowy ciała uŜytkownika
za  pomocą  wszelkich  właściwych  środków,  w  szczególności  odpowiednich  systemów
regulacji i mocowania lub przez zapewnienie odpowiedniego zakresu rozmiarów.

rodki ochrony indywidualnej powinny być moŜliwie najlŜejsze, z zachowaniem

wymaganej wytrzymałości i skuteczności ich działania.

rodki ochrony indywidualnej, funkcjonujące w zakładowym systemie ochrony pracy,

pozwalają  często  na  całkowitą  likwidację  niebezpieczeństwa  wynikającego  z  zagroŜenia,
które  powstało  na  skutek  działania  procesu  technologicznego.  Mogą  teŜ  stanowić
zabezpieczenie  dodatkowe  na  wypadek  wystąpienia  zagroŜenia  pomimo  prawidłowego
działania  systemu  zabezpieczeń,  takich  jak  ochrony  zbiorowe.  Jeśli  środki  ochrony
są traktowane jako jedyna ochrona pracownika, działająca w oderwaniu od całego systemu to
mogą one co najwyŜej obniŜyć poziom występującego zagroŜenia, ale nie zawsze są w stanie
zapewnić skuteczną ochronę.

Klasyfikacja środków ochrony indywidualnej

Do środków ochrony indywidualnej zaliczamy (litera w nawiasie oznacza symbol środka):

–

ochrony głowy (G): hełmy ochronne,

–

sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości (W): sprzęt kompletowany z trzech
składników,

tj.

szelek

bezpieczeństwa,

urządzenia

samohamownego

linki

bezpieczeństwa dołączonej do punktu zamocowania stałego,

–

ochrony oczu i twarzy (T): okulary, osłony spawalnicze,

–

ochrony rąk (R): rękawice ochronne przy naraŜeniu np. na iskry, rozpryski metali
stopionych, niską temperaturę, wodę, starcia naskórka, ostre szorstkie lub gorące
materiały,

–

ochrony nóg (N): buty, w warunkach naraŜenia na urazy mechaniczne, np. zgniecenie
palców, przekłucie stóp, iskry, gorące odpryski metali, niską temperaturę, poślizg,

–

ochrony słuchu (S): wkładki, nauszniki, hełmy przeciwhałasowe,

–

sprzęt układu oddechowego (D): maski przeciwpyłowe, filtrująco-pochłaniające, hełmy
powietrzne,

–

odzieŜ ochronna (U): kurtki, peleryny, płaszcze przeciwdeszczowe, fartuchy przednie
skórzane, kombinezony przeciwpyłowe.

Metody doboru środków ochrony indywidualnej
Podstawowym warunkiem doboru środków ochrony indywidualnej jest rozpoznanie

i ocena zagroŜeń występujących na stanowiskach pracy. Uzyskane dane na temat zagroŜeń na
poszczególnych stanowiskach pracy umoŜliwiają precyzyjne określenie potrzeb dotyczących
zakresu ochrony (części ciała pracowników naraŜonych na działania czynników szkodliwych)
oraz minimalnych, wymaganych parametrów ochronnych środków ochrony indywidualnej.

RozróŜniamy następujące grupy czynników szkodliwych decydujących o doborze

rodków ochrony indywidualnej:

–

chemiczne i pyły,

–

biologiczne,

–

mechaniczne,

–

drgania,

–

hałas,

–

termiczne,

–

promieniowanie optyczne,

–

promieniowanie elektromagnetyczne,

–

poraŜenie prądem elektrycznym,

–

czynniki atmosferyczne,

–

praca w atmosferze zagroŜonej wybuchem.

Dobór środków ochrony indywidualnej z uwzględnieniem wybranych czynników:
mechanicznych, poraŜeniem prądem elektrycznym, chemicznych
ZagroŜenia urazami mechanicznymi powstają, gdy nastąpi kolizyjne zetknięcie się

człowieka z przedmiotem pracy lub przedmiotem z otoczenia środowiska pracy.

Czynniki mechaniczne, występujące w środowisku pracy mogą powodować następujące

rodzaje urazów:

–

zgniecenie (zmiaŜdŜenie),

–

obcięcie,

–

potłuczenie,

–

uderzenie,

–

nakłucie lub przekłucie,

–

otarcie.
Dobór środków ochrony indywidualnej z uwzględnieniem działających czynników

mechanicznych:

–

połoŜenie stanowiska w odniesieniu do podłoŜa – praca na wysokości (sprzęt chroniący
przed upadkiem z wysokości),

–

odlatujące elementy (odpryski ciał stałych) – sprzęt ochrony oczu i twarzy,

–

spadające elementy – przemysłowe hełmy ochronne, obuwie ochronne,

–

liskie nierówne powierzchnie – obuwie ochronne,

–

ostre wystające elementy, mogące powodować przecięcie, przekłucie, otarcie – rękawice
ochronne oraz odzieŜ ochronna,

–

ruchome elementy maszyn mogące powodować zgniecenie, wciągniecie w wirujące
elementy maszyn – rękawice ochronne, odzieŜ ochronna.

Zastosowanie środków ochrony indywidualnej na stanowisku pracy, naraŜonych na działanie

czynników mechanicznych, nie pozwala na eliminację powstawania tych czynników, a umoŜliwia
jedynie zmniejszenie wartości ich parametrów oraz ewentualne zmniejszenie cięŜkości następstw
zagroŜeń.

Instalacje elektryczne mogą stanowić źródło zagroŜeń Ŝycia i zdrowia. Skutkami tych zagroŜeń

mogą  być:  poraŜenia  prądem  elektrycznym,  poŜaru,  oparzenia  skóry  oraz  olśnienia  oczu
wywołanego łukiem powstającym przy zwarciu elektrycznym, zatrucia w wyniku zastosowania
w instalacjach i urządzeniach elektrycznych szkodliwych materiałów. Źródłem zagroŜenia moŜe być
wyposaŜenie elektryczne maszyn. Niebezpieczeństwo poraŜenia prądem elektrycznym występuje we
wszystkich  urządzeniach  elektrycznych,  których  napięcia  robocze  przekraczają  wartości  napięć
bezpiecznych.

W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie odpowiednich środków technicznych ochrony

przeciwporaŜeniowej. Podstawowe środki ochrony przeciwporaŜeniowej to te, które uniemoŜliwiają
bezpośrednie zetknięcie człowieka z będącymi pod napięciem częściami obwodów elektrycznych, a tym
samym nie dopuszczają do przepływu przez ciało człowieka prądu wraŜeniowego. Zabezpieczają one
równieŜ przed poraŜeniem człowieka wskutek dotyku urządzenia, na którego przewodzących
elementach (np. obudowa) nie stanowiących części obwodu elektrycznego moŜe pojawić się napięcie
dotykowe (np. powstałe wskutek uszkodzenia izolacji).

Do środków ochrony indywidualnej chroniących przed poraŜeniem prądem elektrycznym moŜna

zaliczyć:

–

rękawice ochronne,

–

odzieŜ ochronną,

–

obuwie ochronne,

–

rodki ochrony oczu i twarzy.

rodki te muszą charakteryzować się m.in. odpowiednią elektroizolacyjnością oraz

wytrzymałością na przebicie prądu o odpowiednim napięciu.

W praktyce stosuje się dodatkowe środki zabezpieczające przed poraŜeniem prądem

elektrycznym. NaleŜą do nich:

–

bezpieczne (obniŜone) napięcie,

–

izolacja miejsca pracy,

–

wyłączniki ochronne,

–

uziemienie ochronne,

–

zerowanie,

–

sprzęt ochronny i pomocniczy.
Szkodliwe oddziaływanie substancji chemicznych na organizm człowieka zaleŜy od ich

właściwości i ujawnia się w rozmaity sposób.

Do zagroŜeń bezpośrednich przy pracy z substancjami chemicznymi zaliczamy:

–

oparzenia chemiczne,

–

uszkodzenia oczu,

–

uszkodzenia skóry,

–

wdychanie Ŝrących i trujących oparów,

–

niszczenie odzieŜy.

Do zagroŜeń pośrednich zaliczamy:

–

korodowanie metali,

–

wydzielanie palnego gazu,

–

wydzielanie gazów trujących,

–

zapalenie się materiału łatwopalnego.

Magazynowanie cieczy Ŝrących powinno się odbywać na parterze budynku

magazynowego, w pomieszczeniu suchym i przewiewnym. Opakowania nie mogą
być naraŜone na ogrzewanie, poniewaŜ ciecze przy ogrzewaniu wydzielają pary,
które mogą rozerwać naczynie.

Kwasy stęŜone i inne środki silnie dymiące powinny być składowane w oddzielnym

pomieszczeniu.

Niewielkie ilości paliw płynnych niezbędnych w procesie technologicznym (np.

benzyna do mycia części, nafta) są przechowywane w beczkach w magazynach
materiałów łatwopalnych.

Smary (oleje i smary stałe) są przechowywane w beczkach i pojemnikach w magazynach

olejów i smarów. W magazynach tych przechowuje się takŜe oleje zuŜyte.

Przed wejściem do pomieszczeń magazynowych, w których odbywa się

rozlewanie środków chemicznych, naleŜy je wywietrzyć i włączyć wentylację, aby
usunąć ewentualne opary. Wszędzie tam, gdzie ma się do czynienia z materiałami
łatwopalnymi nie moŜna stosować otwartego ognia.

Do środków ochrony indywidualnej przy pracy z substancjami chemicznymi

zaliczamy:

–

rękawice ochronne,

–

odzieŜ ochronną (w tym olejoodporną),

–

obuwie ochronne,

–

rodki ochrony oczu i twarzy.

Tablice i znaki bezpieczeństwa jako środki ochrony
Tablice i znaki bezpieczeństwa, ochrony i higieny pracy mają podstawowe

znaczenie dla unikania zagroŜeń związanych z codziennymi czynnościami.
Przekazują one informacje nie tylko dla pracowników, ale takŜe dla osób postronnych.
Wykonane są ze specjalnych tworzyw sztucznych, odpornych na warunki zewnętrzne. Mają
kształt koła, trójkąta, kwadratu lub prostokąta w zaleŜności od przekazywanej informacji.

Wśród tablic i znaków BHP wyróŜnia się znaki:

–

ostrzegawcze,

–

nakazu,

–

zakazu,

–

informacyjne.

Znak ostrzegawczy

Symbol

Napis określający znaczenie

znaku

Substancja bardzo toksyczna

Substancja toksyczna

Substancja szkodliwa

Substancja Ŝrąca

Substancja draŜniąca

Substancja niebezpieczna

dla środowiska

Substancja wybuchowa

Substancja utleniająca

Substancja skrajnie łatwo

palna

Substancja wysoce łatwo

palna

Rys. 12. Symbole zagroŜeń materiałami niebezpiecznymi.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka rolę powinny spełniać środki ochrony indywidualnej?

Jakie czynniki maja wpływ na dobór środków ochrony indywidualnej?

Jakie są rodzaje środków ochrony indywidualnej?

Jakie są znaki BHP ostrzegawcze?

Jakie są znaki BHP nakazu?

Jakie są znaki BHP zakazu?

Jakie są znaki BHP informacyjne?

Jakie są symbole zagroŜeń materiałami niebezpiecznymi?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, jakie czynniki mają wpływ na dobór środków ochrony indywidualnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zastanowić się jaką rolę spełniają środki ochrony indywidualnej,

wynotować czynniki mające wpływ na dobór środków ochrony indywidualnej,

wypełnić arkusz ćwiczeń,

dokonać prezentacji opracowania.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj klasyfikacji środków ochrony indywidualnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zastanowić się jaką rolę spełniają środki ochrony indywidualnej,

wynotować środki ochrony indywidualnej,

dokonać klasyfikacji środków ochrony indywidualnej,

wypełnić arkusz ćwiczeń,

dokonać prezentacji opracowania.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru formatu A4,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wypełnij stosując odpowiednie kolory i podpisy diagramy wylosowanych znaków lub

tablic BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zainstalować nośnik multimedialny w komputerze,

rozpoznać rodzaj znaków,

ustalić kolor tła,

ustalić co oznaczają poszczególne znaki,

wypełnić tło,

podpisać znaki,

dokonać multimedialnej prezentacji opracowania.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

komputer z podstawowym oprogramowaniem,

–

nośnik multimedialny z wylosowanymi znakami lub tablicami BHP,

–

arkusz papieru formatu A4,

–

projektor multimedialny do prezentacji ćwiczenia,

–

przybory do pisania,

–

poradnik dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić role środków ochrony indywidualnej?

□

określić czynniki wpływające na dobór środków ochrony indywidualnej? □

□

dokonać podziału środków ochrony indywidualnej?

□

rozróŜnić znaki BHP nakazu?

□

rozróŜnić znaki BHP ostrzegawcze?

□

rozróŜnić znaki BHP zakazu?

□

rozróŜnić znaki BHP informacyjne?

□

4.5.

Pierwsza

pomoc

przedmedyczna

poszkodowanym

w wypadkach przy pracy

4.5.1.

Materiał nauczania

Wypadki przy pracy

Wypadek przy pracy, to nagłe zdarzenie, wywołane przyczyna zewnętrzną, powodującą

uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

Przyczyny powstawania wypadków:

–

zachowanie poszkodowanych – wadliwe metody pracy, samowolne zachowanie,
nie uŜywanie ochron, ryzyko i brak wyobraźni,

–

techniczne – uszkodzenia izolacji w zasilaniu, brak osłony napędu pasowego, brak
hamulca ręcznego w pojeździe, brak oświetlenia pojazdu, nieszczelność instalacji
gazowej, zuŜyte liny transportowe w dźwigu, uszkodzony zawór bezpieczeństwa itp.,

–

ludzkie – brak wiedzy, nieznajomość zagroŜenia, brawura, rutyna, zmęczenie itp..
Rodzaje wypadków przy pracy:

–

miertelny – gdy skutek śmiertelny wystąpił w chwili zdarzenia lub w czasie

do 6 miesięcy od zdarzenia,

–

cięŜki - powaŜne obraŜenia, utrata słuchu, mowy, wzroku, inwalidztwo, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, nieuleczalna choroba, choroba psychiczna, niezdolność
do pracy,

–

zbiorowy – gdy w tym samym czasie i okolicznościach obraŜeń doznało minimum
2 poszkodowanych.
Dokumentowanie wypadków
Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych, cięŜkich i zbiorowych ustala zespół

powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik kierujący komórką słuŜby
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakładowy społeczny inspektor pracy.

Okoliczności i przyczyny innych wypadków ustala zespół powypadkowy, w którego skład

wchodzi pracownik słuŜby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziałowy (wydziałowy)
społeczny inspektor pracy.

U pracodawcy zatrudniającego nie więcej niŜ 10 pracowników nie ma obowiązku tworzenia

słuŜby bezpieczeństwa i higieny pracy, zamiast członka zespołu powypadkowego -pracownika słuŜby
bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład tego zespołu wchodzi pracodawca lub pracownik
wyznaczony przez pracodawcę albo specjalista spoza zakładu pracy.

U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu

powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi
przedstawiciel pracowników przeszkolony w zakresie bhp.

JeŜeli pracodawca nie moŜe dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego

w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników,
okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi
pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest

obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności:
1)

dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń
technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy
i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

jeŜeli to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku,

przesłuchać poszkodowanego, jeŜeli stan jego zdrowia na to pozwala,

przesłuchać świadków wypadku,

zasięgnąć opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami, oraz w razie potrzeby innych specjalistów,

zebrać inne dowody dotyczące wypadku,

dokonać kwalifikacji prawnej wypadku,

określić wnioski i środki profilaktyczne.
Pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została poszkodowana

osoba nie będąca jego pracownikiem, jest obowiązany w szczególności:
1)

zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu,

zabezpieczyć miejsce wypadku,

zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego,

udostępnić  miejsce  wypadku  i  niezbędne  materiały  oraz  udzielić  informacji
i  wszechstronnej  pomocy  zespołowi  powypadkowemu  ustalającemu  okoliczności
i przyczyny wypadku.
Po  ustaleniu  okoliczności  i  przyczyn  wypadku  zespół  powypadkowy  sporządza  nie

później niŜ w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokół ustalenia
okoliczności i przyczyn wypadku, zwany „protokołem powypadkowym”.

Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie

egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie w celu
zatwierdzenia.

Stwierdzenie w protokole powypadkowym, Ŝe wypadek nie jest wypadkiem przy pracy

albo, Ŝe zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń
przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania
dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.

Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niŜ w ciągu 5 dni od dnia jego

sporządzenia.

JeŜeli zachodzi potrzeba dokonania wyjaśnień i uzupełnień, zespół powypadkowy

sporządza, nie później niŜ w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza
protokół nie zatwierdzony przez pracodawcę.

Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawca

przechowuje przez 10 lat.

Zasady udzielania pomocy przedmedycznej w pytaniach i odpowiedziach

Jak powinna postąpić osoba ratująca w razie zaistnienia wypadku?

Rozeznać zdarzenie, skutki, wezwać pomoc lekarską, przystąpić do udzielania pomocy;

zabezpieczyć poszkodowanego, działać zdecydowanie samodzielnie lub z pomocą fachową.

Jak powinno wyglądać wezwanie pomocy przez telefon i jakie informacje naleŜy

podać?

Wzywamy pomoc lekarską telefonicznie na numer, 999 i podajemy,: co się stało, gdzie,

ile poszkodowanych, kto wzywa pomocy, swój numer telefonu, oraz informacje
uzupełniające np.: jaki jest stan poszkodowanych, czy występuje zagroŜenie Ŝycia, płeć, wiek,
warunki otoczenia.

Jak naleŜy postąpić z poszkodowanym w przypadku omdlenia?
Omdlenie to niedotlenienie mózgu. Nieprzytomnego ułoŜyć na plecach, w chłodnym

rodowisku, uwolnić szyję (rozpiąć odzieŜ), nogi unieść do góry, moŜna skropić twarz zimna

wodą. MoŜna uderzać po twarzy – nie mocno. Dostarczyć duŜo powietrza, nawiew. Jeśli brak
przytomności, naleŜy wezwać lekarza a nieprzytomnego ułoŜyć w pozycji bocznej.

Jak naleŜy postępować z poszkodowanym, który jest nieprzytomny?
Gdy poszkodowany jest nieprzytomny naleŜy postępować wg zasady A, B, C.
A – „Airvay” zapewnienie droŜności dróg oddechowych,

B – „Breath” stosować sztuczne oddychanie,
C – „Circulate” masaŜ serca (wszystkie czynności wymagają rozwaŜnego działania

i umiejętności, brak wiedzy moŜe szkodzić).

Na czym polega kontrola akcji serca u osoby poszkodowanej?
Kontrolę akcji serca wykonujemy poprzez kontrolę tętna na:

–

tętnicy szyjnej – przykładamy opuszki palców (wskazujący i środkowy), lekko
uciskając pomiędzy chrząstkami krtani a mięśniem szyi przebiegającym spoza ucha
do obojczyka,

–

tętnicy dłoni – na wysokości kości śródręcza,

–

tętnicy udowej – w pachwinie.
Brak tętna oznacza ustanie akcji serca – konieczna jest natychmiastowa reanimacja.

Na czym polega kontrola obecności oddechu u osoby poszkodowanej?
Kontrola oddychania polega na ułoŜeniu ciała na wznak, zapewnieniu droŜności

górnych dróg oddechowych, obserwujemy prace klatki piersiowej, zbliŜamy twarz
(swoją) do nosa poszkodowanego, czy wyczuwamy wydech, moŜna tez na lusterko
(para wodna), albo przystawiamy delikatny materiał (lekki) do ust poszkodowanego
i obserwujemy, czy się odchyla przy wydechu.

Jak wykonujemy zewnętrzny ucisk serca u dorosłego poszkodowanego?
Układamy swoje dłonie (ręce wyprostowane) na mostku poszkodowanego, klęcząc

obok.  Dłonie  jedna  na  drugiej.  Wciskamy  mostek  do  kręgosłupa  na  3÷5  cm  przez
3  razy.  odczekać  chwilę  dla  rozluźnienia.  Powtarzamy.  Po  15  uciśnięciach
wykonujemy  2  wdechy  sztucznego  oddychania.  Uwaga  –  nie  uciskać  z  boku  mostka,
aby nie złamać Ŝeber.

Jak udzielamy pierwszej pomocy w przypadku oparzeń termicznych?
Oparzenia ze względu na skutki dzielimy na stopnie:

I – występują rumieńce (towarzyszy piekący ból),
II  –  powstają  pęcherze  z  prześwitującą  tkanka  czerwoną  (Ŝywą)  i  towarzyszącym
bólem,
III  –  powstają  pęcherze  z  prześwitującą  tkanką  białą,  martwą,  która  uległa  wgłębnej
denaturacji.  MoŜe  być  barwa  szara  lub  brunatna  –  zaleŜy  od  działania  czynnika
termicznego.
IV – następuje zwęglenie tkanki, daleko idąca martwica.

Pierwsza pomoc polega na przerwaniu działania czynnika termicznego poprzez

polewanie zimna wodą przez około piętnaście minut (łagodzi ból). NaleŜy podawać
ś

rodki przeciwbólowe. Środki chemiczne zmywamy silnym strumieniem wody. Przy

oparzeniach I, II i III stopnia załoŜyć opatrunki jałowe.

Jak wykonujemy sztuczne oddychanie metodą usta-usta?
Po uzyskaniu droŜności górnych dróg oddechowych układamy lewą dłoń na czole

poszkodowanego,  dłonią  prawą  chwytamy  za  Ŝuchwę  (siad  klęczący  po  prawej  stronie
głowy),  rozewrzeć  usta  chorego  przez  odchył  Ŝuchwy,  przystawiamy  usta  własne  po
wdechu  powietrza.  Przystawiając  usta,  zatykamy  nos  ratowanego  palcami,  aby
wdychając  powietrze  do  płuc  ratowanego  nie  uciekało  nosem.  Wtłaczając  powietrze
poszkodowanemu obserwujemy (kątem oka) czy się unosi klatka piersiowa ratowanego.
Szybko odejmujemy usta, aby usłyszeć szmer usuwanego powietrza. Powtarzamy zabieg
12  razy  na  minutę.  Przy  zabiegu  naleŜy  stosować  specjalne  ustniki  lub  chusteczkę  dla
higieny.

Jak przebiega postępowanie ratownicze w przypadku wystąpienia krwotoku

(tętniczego, Ŝylnego, miąŜszowego)?

Ogólnie krwotoki moŜna podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Natomiast

wg uszkodzonego naczynia krwotoki dzielimy na Ŝylne, tętnicze, miąŜszowe (wątroba,
ś

ledziona) i mieszane. Udzielając pomocy najpierw uciskamy palcami na krwawiące miejsce,

inne unieść (np. rękę, nogę) dla obniŜenia ciśnienia krwi. ZałoŜyć jałowy opatrunek
uciskowy. MoŜe być kilkakrotnie złoŜony bandaŜ. Całość okręcić mocno, jednak na, tyle aby
nie zatrzymać krąŜenia. Przy krwotokach wewnętrznych (ustami) chorego naleŜy szybko
przetransportować do lekarza.

Rys. 15. Punkty ucisku przy tamowaniu krwi [2, s. 268].

Jak przebiega pierwsza pomoc w przypadku udaru cieplnego?
Udar wynika z przegrzania organizmu od źródeł cieplnych w tym słońca (najczęściej).

Poszkodowanego naleŜy ułoŜyć w zacienionym chłodnym miejscu, stosować okłady zimne
na miejsca lub powierzchnie naraŜone. Podawać płyny. Zapewnić spokój, wezwać lekarza.

Jak przebiega pierwsza pomoc w przypadku epilepsji?
Epilepsja (padaczka) to niekontrolowane wyładowanie elektryczne w mózgu. Typowymi

objawami  jest  początkowy  bezdech,  sinica,  zesztywnienie,  drgawki,  takŜe  piana  na  ustach
i  rozszerzone  źrenice  oraz  brak  mowy.  Udzielając  pomocy  naleŜy  zabezpieczyć
poszkodowanego przed dodatkowymi urazami tzn. przenieść w bezpieczne miejsce. Aby nie
uszkodził  sobie  języka  naleŜy  wcisnąć  tampon  gazy  między  zęby.  Gdy  oddech  normalnieje,
naleŜy  ułoŜyć  ratowanego  na  bok.  Nie  naleŜy  krępować,  wiązać,  trzymać  siłą.  Lekarz  moŜe
przerwać  farmakologicznie napad. Nie wolno zlecać choremu czynności, przy których moŜe
zaszkodzić sobie lub innym.

Jak przebiega pierwsza pomoc w przypadku zawału?
Zawał związany jest z zasłabnięciem. U chorego występuje bardzo silny piekący ból

w  klatce  piersiowej  oraz  kłopoty  z  oddychaniem.  Jeśli  po  około  0,5  godziny  ból  nie
przechodzi  wezwać  lekarza.  Udzielając  pomocy  naleŜy  chorego  ułoŜyć  na  plecach.
Dostarczyć  duŜo  powietrza,  rozluźnić  odzieŜ,  jeśli  ma  leki  to  podać,  jeśli  nie  to  podać
aspirynę  300  mg.  Jeśli  traci  przytomność  naleŜy  rozpocząć  reanimacje  postępowanie  jak
w  przypadku  zewnętrznego  ucisku  serca.  Objawem  zawałowym  jest  niedotlenienie  mięśnia
sercowego  przez  zwęŜone  naczynie.  Pozycja  ułoŜenia  taka,  jaką  uwaŜa  za  wygodną,  aby
odczuwał  ulgę  w  bólu.  Takie  zdarzenia  powodują  uszkodzenia  w  tkance  mięśniowej  serca.
Podanie leku - pochodne nitrogliceryny skraca objaw i nie dopuszcza do uszkodzeń.

Jaki jest sposób postępowania przy poraŜeniu prądem elektrycznym?
Prąd działa pobudzająco na układ mięśniowy i nerwowy. Powoduje skurcze w tym

skurcze  mięśnia  sercowego,  co  przyczynia  się  do  migotania  komór  serca  i  braku  tłoczenia
krwi  na  obwodzie  ciała  udzielając  pomocy  naleŜy  odłączyć  poraŜonego  od  prądu,  tak,  aby
samemu  nie  zostać  poraŜonym  (odłączamy  przez  ubranie,  rękawice  i  inne  materiały
izolacyjne). NaleŜy kontrolować oddech i tętno. Przy zatrzymaniu akcji serca lub oddychania
reanimować.  Konieczna  jest  pomoc  medyczna,  aby  skorygować  obydwie  reanimacje.  Do
czasu przybycia lekarza reanimować ręcznie.

Jakich

zasad

naleŜy przestrzegać wykonując czynności unieruchamiania

w przypadku urazów kostno-stawowych?

Do urazów stawów zaliczamy: skręcenie, zwichnięcie i złamania śródstawowe. Skręcenie

to  inaczej  naciągnięcie.  Staw  (panewka  i  główka)  są  przemieszczane  względem  siebie  przez
naciągniecie  wiązadeł  torebki  stawowej.  Przy  lekkim  skręceniu  staw  samoczynnie
naprowadza  się.  Przy  silnym,  prowadzi  do  naderwania  wiązadeł  i  rozluźnienia.  Towarzyszy
krwawienie  w  obrębie  stawu  oraz  obrzęk.  Przy  udzielaniu  pomocy  naleŜy  traktować  jak
złamanie śródstawowe. Staw trzeba unieruchomić zgodnie z zasadami: obłoŜyć przedmiotami
sztywnymi,  przylegającymi  do  ciała  w  obrębie  stawu  i  okręcić,  nie  nastawiać  i  nie  poruszać
uszkodzonego  stawu.  Unieruchomienia  w  szynie  dokonuje  lekarz  w  szpitalu.  Przy  skręceniu
przy  minimalnych  zmianach  połoŜenia  zmienia  się  natęŜenie  bólu.  Przy  złamaniach
stawowych  wewnętrznych  lub  otwartych  tylko  lekarz  moŜe  dokonywać,  repozycji,  czyli
ustawienia  do  stanu  pierwotnego.  Złamania  otwarte  naleŜy  chronić  przed  zakaŜeniem  od
ś

rodowiska.

Rys. 16. Opatrunek unieruchamiający [2, s. 271].

4.5.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co nazywamy wypadkiem przy pracy?

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania wypadków?

Jakie są rodzaje wypadków?

Jakie czynności wykonuje zespół powypadkowy?

Jak wykonujemy sztuczne oddychanie metodą „usta-usta”?

Jakich zasad naleŜy przestrzegać wykonując czynności unieruchamiania w przypadku
urazów kostno-stawowych?

4.5.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj symulację sztucznego oddychania metodą „usta-usta” i określ, w jakich

przypadkach ją stosujemy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

ustalić kolejność czynności przy stosowaniu metody sztucznego oddychania „usta-usta”,

wykonać na fantomie symulację sztucznego oddychania,

ustalić przypadki w jakich moŜna zastosować tę metodę,

podzielić się uwagami z grupą,

wypełnić arkusz do ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

fantom do symulacji,

–

arkusz papieru formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj symulację czynności unieruchamiania złamanej nogi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

ustalić rodzaj urazu,

przygotować niezbędne pomoce,

ustalić kolejność czynności ratowniczych,

wykonać symulację unieruchamiania kończyny z jednoczesnym komentarzem,

wypełnić arkusz ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

manekin do symulacji lub jeden z uczniów,

–

elementy pomocne w usztywnianiu,

–

bandaŜe,

–

arkusz do ćwiczeń,

–

poradnik dla ucznia.

4.5.4.

Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie wypadku?

□

określić czynności jakie powinien wykonać zespół powypadkowy?

□

wykonać unieruchomienie kończyny dolnej?

□

zastosować metodę sztucznego oddychania „usta-usta”?

□

określić jakie są najczęstsze przyczyny powstawania wypadków?

□

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych?

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ zaznaczenie
odpowiedzi na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:
–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Podstawowym warunkiem doboru środków ochrony indywidualnej jest
a)

analiza zaistniałych wypadków.

rozpoznanie i ocena zagroŜeń występujących na stanowisku pracy.

zalecenia pokontrolne słuŜb bhp.

moŜliwość finansowa pracodawcy.

O zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy mówimy w przypadku umowy
a)

na czas nieokreślony.

o dzieło.

zlecenia.

agencji.

Badania wstępne dla pracownika podejmującego pracę przeprowadzane są
a)

bezpłatnie przez uprawnionego lekarza.

na koszt pracownika.

na koszt pracodawcy.

pracownik i pracodawca pokrywają koszty wspólnie.

Młodociany pracownik moŜe być zatrudniony w porze nocnej, gdy ukończył
a)

15 lat.

16 lat.

17 lat.

18 lat.

Który z urazów moŜe powstać w wyniku działania czynnika mechanicznego?
a)

napromieniowanie.

olśnienie.

poraŜenie.

zgniecenie (zmiaŜdŜenie).

Do zagroŜenia bezpośredniego przy pracy z substancjami chemicznymi zaliczamy
a)

oparzenie chemiczne.

korodowanie metali.

wydzielanie gazów trujących.

zapalenie się materiału łatwopalnego.

Jakim symbolem literowym oznaczamy środki ochrony głowy
a)

Młodocianemu pracownikowi zakładu pracy po przepracowaniu ½ roku przysługuje
urlop w wysokości
a)

12 dni.

20 dni.

21 dni.

26 dni.

Pracownik traci prawo do urlopu, (jeŜeli go nie wykorzystał) z upływem
a)

6 miesięcy.

1 roku.

2 lat.

3 lat.

10.

Badania okresowe przeprowadza się, co
a)

6 miesięcy.

1 rok.

2 lata.

3 lata.

11.

Pracodawca polecił pracownikowi po zakończeniu pracy dostarczyć waŜne dokumenty
do banku. W drodze do banku pracownik został potrącony przez samochód i doznał
obraŜeń. Zdarzenie to jest wypadkiem
a)

w drodze z pracy.

przy pracy.

losowym.

samochodowym.

12.

W skład zespołu powypadkowego powinno wchodzić minimum
a)

2 osoby.

3 osoby.

4 osoby.

5 osób.

13.

Pierwszą czynnością podczas ratowania poraŜonego prądem jest
a)

wykonanie sztucznego oddychania i w razie zatrzymania czynności serca – masaŜu
serca.

wezwanie pogotowia ratunkowego.

uwolnienie poraŜonego od źródła napięcia.

powiadomienie przełoŜonego.

14.

Pierwszą czynnością w przypadku oparzenia jest
a)

ostroŜne zdjęcie odzieŜy z miejsca oparzenia.

polanie oparzonego miejsca spirytusem w celu dezynfekcji.

polanie oparzonego miejsca wodą w celu przerwania działania wysokiej temperatury.

posmarowanie miejsca oparzonego jodyną.

15.

Zastosowanie opatrunku uciskowego jest najwłaściwszym sposobem tamowania
krwotoków
a)

ylnych.

tętniczych.

wszystkich rodzajów.

wewnętrznych.

16.

Numer telefonu straŜy poŜarnej to
a)

996.

997.

998.

999.

17.

Kto moŜe dokonywać naprawy urządzeń elektrycznych na terenie zakładu pracy?
a)

kaŜdy pracownik pracujący przy danym urządzeniu.

brygadzista.

majster lub kierownik.

elektryk posiadający odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

18.

Młodocianym w rozumieniu Kodeksu pracy to osoba, która ukończyła
a)

15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

17 lat, a nie przekroczyła 18 lat

16 lat, a nie przekroczyła 19 lat.

19.

Tętno u dorosłego człowieka badamy na tętnicy
a)

szyjnej.

biodrowej.

podkolanowej.

przedramieniowej.

20.

Jaki organ rozpatruje roszczenia pracownika ze stosunku pracy?
a)

Państwowa Inspekcja Pracy.

Związki Zawodowe.

Sąd Pracy.

Komisja Rozjemcza.

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

6. LITERATURA

Borowiecki M., Pytasz Z., Rygała E. Przysposobienie obronne: Bądźmy ostroŜni.
Część 1. Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2005.

Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1989.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 04 lipca 2006 roku
w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo ochrony środowiska.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 roku w sprawie
zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie
warunków, jakim powinny odpowiadać budynki.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 roku w sprawie ustalania
okoliczności wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a takŜe zakresu
informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy.

Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 1994.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska.

Ustawa z dnia 30 października 2002 roku - O ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

10.

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku - O ochronie przeciwpoŜarowej.

11.

Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 roku - O substancjach i preparatach chemicznych.

12.

Wojciechowski P.: Praktyczny poradnik prawa pracy dla pracownika. PIP, GIP, DIiP,
Warszawa 2005.

13.

Kodeks pracy.